Oncologische Revalidatie

1
Thema
NVFG Najaarscongres 2010 Kanker bij ouderen

• Oncologische Revalidatie

Dr. J.P. van den Berg, Revalidatiearts MMC
Amersfoort
2
Oncologische Revalidatie bij ouderen

• Inleiding
• Herstel en Balans
• Richtlijn Oncologische Revalidatie
• Signalering problematiek
• Casus
• De toekomst
• Conclusie

NVFG Najaarscongres 2010 Kanker bij
ouderen
3
Leeftijdsverdeling Kanker incidentie

• 40 tussen 60 en 75 jaar oud van deze groep is
  30 75 jaar of ouder
• 9 jonger dan 45 jaar
• Kinderen lt15 jaar vormen slechts 0,6 van alle
  nieuwe kanker patiënten

NVFG Najaarscongres 2010
4
Vormen van Kanker
Oncologische Revalidatie

• 1. Borstkanker gt 13.000 patiënten
• 2. Darmkanker gt 12.000 patiënten
• 3. Longkanker gt 10.800 patiënten
• 4. Huidkanker gt 10.500 patiënten
• 5. Prostaatkanker gt 9.500 patiënten
• 1 t/m 5 2/3 van alle nieuwe kankerpatiënten
  

NVFG Najaarscongres 2010
5
Inleiding
Oncologische Revalidatie

• Er kwamen vele signalen uit onderzoek en praktijk
  dat patiënten na de behandeling voor kanker,
  klachten overhouden, die hun kwaliteit van leven
  en re-integratie in de maatschappij belemmeren
• Het Integraal Kankercentrum Limburg heeft in 1996
  het initiatief genomen om een revalidatieprogramma
  te ontwikkelen voor kankerpatiënten. (Herstel
  Balans)

NVFG Najaarscongres 2010
6
Indicaties Herstel Balans
Oncologische Revalidatie

• 18 jaar of ouder
• Patiënt heeft een vorm van kanker (gehad) en de
  primaire behandelingen is afgerond
• Patiënt heeft last van beperkingen lichamelijk,
  psychisch en/of sociaal Lichamelijke
  beperkingen verminderde belastbaarheid,
  vermoeidheid, activiteiten minder lang of niet
  meer kunnen uitvoeren.
• Beperkingen op psychisch en sociaal gebied
  emotionele instabiliteit, angst, somberheid of
  depressiviteit, nervositeit of onzekerheid,
  slecht slapen, moeite met concentreren, minder
  evenwichtig sociaal functioneren.
• Patiënt moet aan een groepsprogramma deel kunnen
  nemen

NVFG Najaarscongres 2010
7
Contra-indicaties HB
Oncologische Revalidatie

• Ernstige lichamelijke risico's door kanker, een
  andere ziekte of medicatie
• Ernstige stoornissen in geheugen, aandacht,
  concentratie en/of psychisch functioneren
• Beperkende bijwerkingen van behandeling of
  medicatie

NVFG Najaarscongres 2010
8
Fysieke module
Oncologische Revalidatie

• Methodiek individuele fysieke training en
  groepsbeweging met sport- en spelactiviteiten,
  ontspanningsoefeningen, oefenen van
  basisvaardigheden, zo mogelijk bewegen in water
• Themas conditionele vaardigheden,
  uithoudingsvermogen, bewegingsangst,verdeling en
  dosering van kracht, energie en
  uithoudingsvermogen, plezier in
  bewegen,sportmogelijkheden, etc.

NVFG Najaarscongres 2010
9
Psycho-educatieve module
Oncologische Revalidatie

• Methodiek voorlichting, gedragsgeoriënteerde
• groepsgesprekken, gestructureerd
  lotgenotencontact
• Themas stressreductie,verwerkingsstrategieën,
• inspanningsfysiologie/trainingsleer,
  toekomstperspectief,verwijsmogelijkheden, etc.

NVFG Najaarscongres 2010
10
HB locaties in Nederland
Oncologische Revalidatie

• Meer dan 60 locaties in Nederland
• www.herstelenbalans.nl
• Aan het eind van het programma rapporteren de
  deelnemers een vermindering van vermoeidheid en
  psychische klachten, en beter sociaal
  functioneren. Zij geven aan de activiteiten in
  werk, huis en vrije tijd beter te kunnen
  oppakken. Deze positieve effecten zijn blijvend
  op de langere termijn.

NVFG Najaarscongres 2010
11
Oncologische Revalidatie

• Dankzij medische ontwikkelingen overleeft zo'n 50
  van de patiënten meer dan 5 jaar de ziekte
  kanker. Daarmee wordt kanker steeds meer als een
  chronische ziekte beschouwd.
• 73.000 nieuwe patiënten met kanker per jaar in
  2003, verwachting toename tot 95.000 NP per jaar
  in 2015
• 366.000 patiënten leeft met (gevolgen van) kanker
  in 2000, verwachting toename tot 692.000 in 2015
  (NKR 2010)

NVFG Najaarscongres 2010
12
Oncologische Revalidatie

• Meer dan 60 van de patiënten heeft klachten van
  verminderde fysieke en mentale belastbaarheid
  (zonmw.nl)
• De Gezondheidsraad onderstreept belang van
  oncologische revalidatie als onderdeel van
  nazorgplan (rapport Nacontrole in de Oncologie,
  maart 2007)

NVFG Najaarscongres 2010
13
College voor zorgverzekeringen 2009
Oncologische Revalidatie

• Oncologische revalidatie maakt onderdeel uit van
  geneeskundige zorg en valt daarmee aan te merken
  als verzekerde zorg binnen het basis Pakket

NVFG Najaarscongres 2010
14
Doelstelling oncologische revalidatie richtlijn
Oncologische Revalidatie

• VIKC doelstelling richtlijn Elke volwassen
  (ex)kankerpatiënt met (rest)klachten door de
  ziekte en de behandeling hiervan, krijgt tijdig
  en op maat een oncologisch revalidatie programma
  aangeboden

NVFG Najaarscongres 2010
15
Richtlijn ontwikkeling 2009-2010
Oncologische Revalidatie

• Richtlijn beschrijft signalering van klachten van
  oncologische patiënten, het intakeproces
  voorafgaand aan de oncologische revalidatie en
  interventies binnen de revalidatie in de
  curatieve en palliatieve fase. (evidence-based)
• Interventies bevatten tenminste een fysieke
  training.
• Richtlijn wordt 11-11 2010 gepresenteerd.
• Implementatie 2011-2012

NVFG Najaarscongres 2010
16
Oncologische Revalidatie
NVFG Voorjaarscongres 2010
17
Lastmeter signaleringsinstrument
Oncologische Revalidatie

• Praktische problemen
• Gezins- / sociale problemen
• Emotionele problemen
• Religieuze/spirituele problemen
• Lichamelijke problemen
• Last thermometer

NVFG Najaarscongres 2010
18
Oncologische Revalidatie
NVFG Najaarscongres 2010
19
Aanvullende signalering
Oncologische Revalidatie

• Depressie vragenlijst
• VAS vermoeidheid
• Patiënt specifieke klachtenlijst

NVFG Najaarscongres 2010
20
Inclusiecriteria oncologische revalidatie
Oncologische Revalidatie

• Fysiek minder belastbaar dan voorheen
  verminderde kracht en conditie
• Vermoeidheidsklachten
• Psychische problemen (angst, depressie)
• Verstoring van het sociaal functioneren in
  werk/relaties/ gezinsrol/hobbies
• Hulpvraag

NVFG Najaarscongres 2010
21
Verschillende vormen in verschillende fasen
Oncologische Revalidatie

• 1. Revalidatie tijdens curatieve behandeling
• 2. Revalidatie na afloop curatieve behandeling
• 3. Revalidatie in palliatieve fase

NVFG Najaarscongres 2010
22
Casus Mevrouw B.
Oncologische Revalidatie

• Geboren 1934, (76 jaar)
• Weduwe, 4 kinderen
• Senioren woning
• Fiets of openbaar vervoer
• Huishouden zelfstandig

NVFG Najaarscongres 2010
23
Casus mevr. B
Oncologische Revalidatie

• Juli 2009 hemicolectomie ivm adenocarcinoom
  coecum.
• P.O. pyelonefritis en diverticulitis
• Geen chemotherapie of bestraling
• Ernstig vermoeid en emotioneel labiel
• Premorbide actieve vrouw fietste 20 km en lopen
  gt 1 uur emotioneel stabiel

NVFG Najaarscongres 2010
24
Casus mevr. B
Oncologische Revalidatie

• Last thermometer 6 vrij veel last gehad in
  afgelopen week van klachten op lichamelijk,
  emotioneel, sociaal en praktisch gebied.
  Verwijzing door internist naar Revalidatiearts
• Aanvullende signalering geen depressie, wel hoge
  VAS vermoeidheid en patiënt specifieke klachten
  schaal
• Indicatie voor individueel oncologisch
  revalidatieprogramma (Curatief)

NVFG Najaarscongres 2010
25
Casus mevr. B
Oncologische Revalidatie

• Doelstellingen
• 1. Fysieke belastbaarheid verbeteren, afname
  vermoeidheidsklachten
• 2. Goede energie verdeling over de dag en week
  middels de aktiviteitenweger.
• 3. Begeleiding verwerking hanteren adequate
  copingstijl en inventarisatie stresserende
  factoren.

NVFG Najaarscongres 2010
26
Casus mevr. B
Oncologische Revalidatie

• Effect behandeling 3 maanden
• Fysieke belastbaarheid is verbeterd kan weer 15
  km fietsen en 1 uur wandelen
• Vermoeidheidsklachten afgenomen verdeelt energie
  goed over de dag
• Mentaal stabieler geeft emoties de ruimte,
  communiceert goed met de omgeving, stelt
  grenzen,hanteert adequate copingstijl

NVFG Najaarscongres 2010
27
De Toekomst
Oncologische Revalidatie

• Implementatie evidence-based Richtlijn
  Oncologische Revalidatie door netwerkvorming,
  regionaal en landelijk (2011-2012).
• Ketenzorg met gerichte procesafspraken.
• Wetenschappelijk onderzoek

NVFG Najaarscongres 2010
28
CONCLUSIE
Oncologische Revalidatie

• Oncologische Revalidatie is onderdeel van het
  gehele zorgtraject van de oncologische patiënt
  startend in de behandelfase, doorlopend in
  herstelfase en palliatieve fase.
• Signalering van klachten op fysiek en
  psycho-sociaal terrein o.a de Lastmeter
• Doorverwijzing voor uitgebreide intake voor
  indicatie bepaling behandeling, zeker ook voor de
  oudere kankerpatiënt (Zorg op maat)

NVFG Najaarscongres 2010
29
Dank voor Uw aandacht !