Tema br. 13 Malite i srednite pretprijatija (MSP) vo ekonomijata na Republika Makedonija

1
Tema br. 13Malite i srednite pretprijatija (MSP)
vo ekonomijatana Republika Makedonija

• Primeneta ekonomika
• Praven fakultet - Skopje

2
Sodrina

• Aktuelnost na praaweto za maliot biznis
• Koi se mali i sredni biznisi
• Karakteristiki na malite i sredni pretprijatija
• Vidovi mali i sredni pretprijatija
• Razvoj na malite i srednite pretprijatija vo
  svetot
• Razvojni karakteristiki i perspektivi na maliot
  biznis vo Republika Makedonija

3
Aktuelnosta na praaweto za malite i srednite
pretprijatija

• Vo erata na industrijalizacijata (vo ramkite na
  prethodniot sistem na Makedonija kako del od
  poranena Jugoslavija) najvano praawe bee
  razvojot na industriskata dejnost
• Sega, vo erata na postindustriskoto
  (informatikoto) optestvo, edno od najaktuelnite
  praawa e razvojot na malite i srednite
  pretprijatija
• Faktori
• Razvojot na informatikata tehnika i tehnologija
• Razvoj na drugi tehnologii (telekomunikacii,
  transportni sredstva, bioinenering i genetski
  inenering i tn.)
• Globalizacijata
• Priini
• Namaluvawe na troocite po obem (po edinica
  proizvodstvo) ? potreba od decentralizacija,
  dekoncentracija i specijalizacija (a ne
  masovnost)
• Namaluvawe na transakcionite trooci ? potreba od
  fleksibilnost, adaptibilnost i disperzija

4
Koi se mali i sredni pretprijatija?

• Postojat razlini kriteriumi za odreduvawe na
  poimot mali i sredni pretprijatija (mal biznis)
• Osnoven kriterium ? broj na vraboteni
• Voobiaeno do 100 vraboteni, no ima razliki od
  edna do druga ekonomija, nekade MSP se smetat
  subjekti so nad 200 vraboteni, a nekade do 50
• Soglasno ZTPOK, kako mali pretprijatija se
  smetaat onie koi imaat do 50 vraboteni, a kako
  sredni do 250 vraboteni
• Drugi kriteriumi
• Predmet na rabota
• Opremenost
• Karakter na proizvodstvoto
• MSP ne se posebna stopanska dejnost (industrija,
  zemjodelstvo i tn.) tuku MSP gi ima vo site
  dejnosti
• Kriterium za izdvojuvawe na MSP kako poseben vid
  delovni subjekti e prosenata golemina po brojot
  na vraboteni a ne goleminata na kapitalot i
• Nainot na upravuvawe ? pretpriemniko (DOO,
  DOOEL)

5
Karakteristiki na malite i srednite pretprijatija

• Zakonot na ekonomija na obemot (opaawe na
  troocite so porast na obemot na produkcijata)
  gubi na znaewe so razvojot na informati-kata
  tehnologija
• MSP se samostojni pazarni subjekti, izloeni na
  konkurencija koja gi prinuduva da bidat otvoreni
  za prifaawe novi idei ili novi p/di i uslugi,
  novi tehnologii, nov nain na distribucija,
  rizik, lukrativnost
• Najbitni karakteristiki na MSP se
• Specijalizacija ? izrabotka na tesen (mal)
  segment ili faza od nekoj vid kompleksno
  proizvodstvo (preku kooperacija so golemi firmi)
• Inovativnost ? sozdavawe (po)visoka dodadena
  vrednost po edinica proizvodstvo
• Racionalnost ? potrouvaka na pomalku resursi po
  edinica p/vo
• Adaptibilnost ? prilagoduvawe kon novi vidovi
  resursi, novi izvori na energija, nova
  organizacija na raboteweto i tn.
• Fleksibilnost i mobilnost ? spremnost kon promena
  i selewe od edna dejnost vo druga od edna
  lokacija na druga ili propaawe i novo raawe
• Trudointenzivnost ? apsorbirawe na rabotnata sila
  preku samovrabotuvawe

6
Vidovi mali i sredni pretprijatija

• Se sretnuvaat tri tipa MSP
• Tradicionalni MSP
• Subkontraktorski (ili kooperantski) MSP
• Sovremen tip MSP
• Tradicionalnite MSP se koncentriraat vo
  zanaetistvoto, trgovi-jata, ugostitelstvoto i
  sl. Najesto imaat mal broj vraboteni, preteno
  od edno semejstvo (firma od semeen tip) ne se
  mnogu inovativno-nasoeni i imaat tendencija kon
  dolgotrajnost
• Koperantskite MSP se subjekti povrzani so
  relativno trajni dogovori za sorabotka so
  (po)golemi subjekti i obavuvaat delovi od tnr.
  vrednosen lanec na aktivnosti na kompleksnite
  firmi esto nastanuvaat so odvojuvawe na delovi
  od golemi firmi (spin-offs)
• Sovremeniot tip MSP najesto se visokoinovativni
  firmi od ob-lasta na visokata tehnologija
  (kompjuteri, informatika i tn.) pret-postavuvaat
  golemo znaewe, kapitalointenzivnost i visok
  rizik, kako i visoka profitabilnost najesto se
  vo uslunite dejnosti.

7
Razvoj na MSP vo svetot

• Vo visokorazvienite pazarni ekonomii sektorot na
  MSP ima mnogu znaajno mesto vo celokupnata
  ekonomija
• Opfaa i do 90 od vkupniot broj delovni
  subjekti
• Vrabotuva do 70 od vkupniot broj vraboteni
• Sozdava nad 50 od BDP
• Razvojot na MSP se pottiknuva i poddruva to
  pretstavuva poseb-no biten del od ekonomskata
  politika merki za pottiknuvawe na razvojot na
  MSP se
• Konsalting i ovozmouvawe pristap do pazarni i
  drugi informacii
• Ovozmouvawe lokacioni pogodnosti
• Organiziran nastap za izvoz i izvozna promocija
• Vo nekoi zemji golem uspeh imaat tnr.
  inkubatori na MSP
• Razvojot na MSP pretstavuva kluen del od
  reformata i transfor-macijata vo
  post-socijalistikite zemji, bideji najesto se
  raboti za ponuvawe od nula (vo socijalizmot MSP
  nebea reisi ni poznati
• Nekoi zemji vo tranzicija imaat solidni uspesi vo
  razvojot na MSP

8
Razvojni karakteristiki i perspektivi na maliot
biznis vo Republika Makedonija

• I vo Makedonija vo periodot na socijalistikoto
  ureduvawe raz-vojot na MSP bil sosema zapostaven
  samo do 10 od rabotnicite rabotele vo firmi so
  do 100 vraboteni
• Vo periodot na tranzicijata (po 90-ta g.) doaa
  do golem porast na brojot na MSP, i toa po dve
  osnovi
• Privatizacija
• Origineren metod na razvoj na MSP
• 1998 godina formirana e posebna Agencija za
  pottiknuvawe za raz-vojot na MSP (NEPA), koja
  imala i svoi regionalni centri po oddelni
  optini, kako i povee drugi centri za razvoj na
  MSP
• Golemi sredstva od donatori bile nasouvani kon
  razvojot na MSP i kon obuka za pretpriemnitvo,
  delovno planirawe i sl.
• Rezultatite se, sepak, pod oekuvawata
• Vo 2004 g. se formira nova Agencija za
  pottiknuvawe na razvojot na MSP i na
  pretpriemnitvoto
• Politikata se koncipira soglasno Evropskata
  povelba za MSP