SAGLIK%20EGITIMI%20%20%20%20%20%20Uz.%20Dr.%20A.%20Emel%20

1
SAGLIK EGITIMI Uz. Dr. A. Emel
Önal Istanbul Tip Fakültesi Halk
Sagligi Anabilim Dali

2
SAGLIK

• Saglik, yalnizca hastalik ya da sakatligin
  olmayisi degil, bedensel, ruhsal ve sosyal
  yönlerden tam bir iyilik durumudur
  ( DSÖ Anayasasi, 1947 ).

3
SAGLIGIN GELISTIRILMESI

• Sagligin gelistirilmesi, kalitimla sahip
  olduklarimizi, olumlu çevre kosullari ve yasam
  biçimleri olusturarak, saglik hizmetlerine
  ulasilabilirligi artirarak saglikli tutmak için
  sürdürülen egitim, önleme, koruma çabalaridir.

4
SAGLIK EGITIMI

• Saglik egitimi, sagligi gelistirmek için,
  insanlarin karsilasacaklari saglik riskleri ya da
  saglikli seçenekler konusunda bilgi sahibi
  olmalarini, dogru davranisi istemelerini ve bunu
  yapabilmelerini saglayan, amaç ve hedeflerin
  belirlendigi egitim programlari ile toplumsal
  davranis gelistirme yollaridir.

5

• Saglik egitiminin konulari insan biyolojisi ve
  kendine bakim, saglik kuruluslarindan yararlanma,
  sagligi etkileyen ulusal, bölgesel politikalar
  ve çevre gibi temel konular yaninda, egitim
  alacak grubun özelliklerine göre gereksinim
  duyuldugu oranda çesitlendirilebilir.

6

• Hijyen ve bulasici hastaliklardan korunma, okul
  sagligi, is sagligi, beslenme, çevre sagligi,
  süregen hastaliklar ( kanser, seker hastaligi,
  hipertansiyon vbg), agiz-dis sagligi, kazalardan
  korunma, ilkyardim, anne-çocuk sagligi, aile
  planlamasi, aliskanliklar, genetik danisma, ruh
  sagligi egitimleri ve hasta egitimi gibi.

7
SAGLIK EGITIMI EGITIMCILERI

• Sagligin gelistirilmesi ve saglik egitimi yasal
  anlamda ve geleneksel yaklasimla profesyonellere
  verilen görev olmakla birlikte modern yaklasimda
  sadece profesyonellerin degil herkesin isidir.

8

• Türkiyede kadinlarin 72 sinin, erkeklerin 92
  sinin okuma yazma bildigi,
• Kadinlarin 14.74 ünün, erkeklerin 21.89 unun
  fakülte veya yüksek okula devam ettigi
  bilinmektedir.

9
Sekil 1. Saglik egitiminde geleneksel yaklasim (
1 )
10
Sekil 2. Saglik egitiminde modern yaklasim ( 1 )

11

• Türkiyede 1930 tarihli Umumi Hifzisihha Kanunu
  ile baslayan saglik egitimi hizmetleri ile
  ilgili müdürlük, 20/02/1982 tarih ve 8/4334
  sayili Bakanliklarin Yeniden Düzenlenmesine Dair
  Kararname ile Saglik Egitimi Genel Müdürlügü
  adini almistir.
• T.C. Anayasasinda Saglik Egitimi, Okul Egitimi
  ve Halkin Saglik Egitimi olarak ele alinmaktadir.

12
T.C. Anayasasinda Saglik Egitimi ile ilgili
Mevzuat

• 10/04/1965 tarih ve 11 976 sayili Resmi Gazetede
  yayimlanan 555 sayili Saglik Egitim Enstitüleri
  Kurulus Kanununa göre saglik egitim enstitüleri
  saglik personeli yetistiren orta dereceli
  okullara ögretmen, yönetici, denetçi yetistirmek
  amaciyla kurulmustur.

13
Tablo 1. Türkiyede Saglik Bakanligi Saglik
Egitim Enstitüleri ögrenci durumu ( 2 )
BÖLÜMÜ Ögrenci Sayisi
TOPLAM 1 150
TOPLUM SAGLIGI 270
ÇEVRE SAGLIGI 19
ANA ÇOCUK SAGLIGI 400
MEDIKAL BAKIM 349
TIBBI ISTATISTIK ve BILGISAYAR 112
14

• 13/11/1979 tarih ve 16 808 sayili Resmi Gazetede
  yayimlanan Saglik Meslek Liseleri Yönetmeligi
  ile
• 16/08/1989 tarih ve 20 254 sayili Resmi Gazetede
  yayimlanan Saglik Bakanligi Anadolu Saglik
  Meslek Liseleri Yönetmeligine göre bu liseler
  yardimci saglik personeli yetistirir.

15
Tablo 2. Türkiyede Saglik Meslek Liselerinin
kurumlara göre dagilimi ( 2 )
Ögrenci sayisi
Okul Sayisi
KURUMU
59 696
340
TOPLAM
57 913
323
Saglik Bakanligi
611
4
Üniversite
717
7
SSK
211
2
Milli Egitim Bakanligi
155
1
Kizilay
.....
1
Yabanci ( A. Bristol)
Vakif ( Bezm-i Alem )
89
2
16
Tablo 3. Türkiyede Saglik Bakanligi Saglik
Meslek Liseleri Ögrencilerinin bölümlere göre
dagilimi ( 2 )
Ebe 9 723
Hemsire-Anadolu Hemsirelik 27 089-1078
Saglik Memuru 16 008
Çevre Sagligi 523
Laboratuvar 949
Radyoloji 430
Ortopedi 81
Dis protez 191
Anestezi Tibbi Sekreterlik 137 1 704
17

• 26/04/1985 tarih ve 1115 sayili Saglik Bakanligi
  Onayi ile Saglik Meslek Liselerinde de
  uygulamaya konulan Ilkokul, ortaokul, lise ve
  dengi okullar egitici çalismalar yönetmeligi ne
  göre saglik egitimi yapilan özel gün ve haftalar

18

• -Ocak ayinin ilk haftasiVerem Haftasi
• -7-14 Ocak Körler Haftasi
• -25-31 Ocak Cüzzam Haftasi
• -1-7 Mart Yesilay Haftasi
• -14 Mart Tip Bayrami
• -18-24 Mart Yasli Haftasi
• -21-26 Mart Orman Haftasi
• -1-7 Nisan Kanser Haftasi
• -7 Nisan Dünya Saglik Günü

19

• -7-14 Nisan Saglik Haftasi
• -15-22 Nisan Turizm Haftasi
• -21-28 Nisan Ebeler Haftasi
• -23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayrami
• -5 Mayis Sakatlar günü, Avrupa Günü
• -Mayis ayinin ilk haftasi Trafik Haftasi
• -12-18 Mayis Hemsirelik Haftasi
• -14 Mayis Eczacilik Günü
• -19 Mayis Atatürkü Anma Gençlik ve Spor Bayrami
• -31 Mayis Dünya Sigarayi Birakma Günü

20

• -Haziran ayinin ilk haftasi Dünya Çevre Günü ve
  Çevre Koruma Haftasi
• -Ekim ayinin ilk Pazartesi Dünya Çocuk Günü
• -16 Ekim Dünya Besin Günü
• -29 Ekim 4 Kasim Kizilay Haftasi
• - 22 Kasim Dis Hekimleri Günü
• -1 Aralik Dünya AIDS Günü
• -10 Aralik Insan Haklari Günü
• -23 Aralik Veteriner Hekimler Günü

21

• 03/11/1994 gün ve 22 100 sayili Resmi Gazetede
  yayimlanan Saglik Egitim Fakültesi Kurulus
  Karari ile Türkiyede iki Saglik Egitim
  Fakültesi kurulmustur.
• Saglik Egitim Enstitüsü mezunlariyla, meslek
  dersi ögretmenlerinin bu fakültelerde lisans ve
  lisansüstü programlara alinmasi
  kararlastirilmistir.

22

• 20/12/1994 tarihinde 22 147 sayili Resmi
  Gazetede yayinlanarak yürürlüge giren
  yönetmelik, Saglik Bakanligina bagli her
  derecedeki egitim ve ögretim kurumlari ile
  hizmetiçi egitim, kurs ve seminerlerde ücretle
  okutulacak ders saatlerinin sayisi, ders görevi
  alacaklarin nitelikleri ve diger hususlari
  belirler.

23

• Milli Egitim Bakanligi Talim ve Terbiye Kurulu
  Baskanliginin 26/05/1996 tarih ve 206 sayili
  karari ile Saglik Bilgisi dersi Milli Egitim
  Bakanligina bagli ortaögrenim kurumlarinin IX.
  Siniflarinda 1996-1997 ögretim yilindan itibaren
  zorunlu olarak okutulmaya baslanmistir.

24
T.C. ANAYASASInda HALKIN SAGLIK EGITIMI
YÖNETMELIGI ( Resmi Gazete Tarih
06.08.2000/sayi24132 )

• Halkin Saglik Egitimi, Saglik Egitimi Genel
  Müdürlügü, Il Saglik Müdürlügü ve Saglik Egitim
  Kurumlarinca yürütülür.
• Halk Egitimi ve
• Personel Egitimi seklinde planlanir.

25

• Halk Egitimi toplumu olusturan kisilerin saglik
  bilincini ve davranisini gelistirerek,
• sagliklarini koruyabilir,
• saglik hizmetlerine katilabilir,
• saglik haklarini savunabilir
• hale getirmek üzere halki bilgilendirme
  çalismalaridir.

26

• Personel Egitimi, Saglik personelinin halkin
  saglik egitimi konusunda bilgilerini gelistirmek
  için uygulanacak egitim çalismalaridir. Egitime
  katilan personelin egitim öncesi ve sonrasi bilgi
  ve beceri düzeyi degerlendirilir.

27
Sekil 3. Saglik Egitimi Planlama Modeli ( 3 )

28

• Ilk asamada egitimin yapilacagi yer, egitim
  gereksinimi, hedef grup belirlenir.
• Ikinci asamada programin basligi, amaci,
  hedefleri, asamalari, içerik, egitim yöntem ve
  teknikleri, araçlari, ortami, egiticiler,
  finansman kaynaklari belirlenir. Bu asamada
  stratejik planlama modellerinden
  yararlanilabilir.

29
PRECEDE PROCEED Modelleri

• Predisposing-hazirlama
• Reinforcing-pekistirme
• Enabling-yetkinlestirme
• Causes-etkenler
• Educational-egitsel
• Diagnosis-tani
• Evaluation-degerlendirme

• Policy-politik
• Regulatory-düzenleyici
• Organizational-örgütsel
• Constructions-yapilanmalar
• Educational-egitimsel
• Environmental-çevresel
• Development-gelisme

30

• Program gelistirirken amaçlar ve hedeflerin ne
  oldugu, içerik, kullanilacak yöntem ve teknikler,
  basili materyallerin öntesti, ortam ve
  etkinlikler, yerlesim tasarimi, zaman ve süre,
  uygulamada dikkat edilecekler ve programin nasil
  degerlendirilecegi belirlenir.

31
Egitim Yöntemleri

• Tanisma, ses bantlari, görsel-isitsel materyel,
  beyin firtinasi, çizgi roman/karikatür,
  bilgisayarli ögretim, isbirligi ile ögrenme,
  tartismalar, teshir/bülten tahtalari, egitsel
  oyunlar

32

• deney/demonstrasyon, alan gezileri, konuk
  konusmaci, güdümlü tanimlama, konferans/ders,
  kitle iletisim araçlari, modeller, müzik, haber
  bültenleri, panel, akran egitimi, kisi gelistirme
  proje, taklitler, deger açiklama, sözcük oyunlari
  ve bulmacalar...

33

• Uygulama sirasinda süreç degerlendirmesi daha çok
  kalitatif yöntemlerle
• Uygulama sonunda etki degerlendirmesi kantitatif
  yöntemlerle
• -Esit olmayan kontrol grup ile ön test-son test
• -Yalnizca ön test-son test
• -Yalnizca son test
• -Zaman serileri çizelgesi
• Uygulamadan bir süre geçtikten sonra sonuç
  degerlendirmesi kalitatif ya da kantitatif
  yöntemlerle yapilir.

34
Tablo 4. Türkiyede AÇSAP Genel Müdürlügünce
yapilan hekim egitim faaliyetleri-Hizmet içi
egitim ( 9 )
1995 yili Egitim sayisi
EGITIM KONUSU
377
Rahim Içi Araç (RIA) UYGULAMASI
65
RIAMenstrüel Regülasyon (MR)
-
LAPAROSKOPI
-
MIKRO-SIRÜRJI
-
Temel Saglik Hizmetleri Adaptasyon Egitimi
Ana Çocuk Sagligi-Aile Planlamasi (AÇSAP)
Konularinda Egitim
1099
35

• Türkiyedeki 47 Tip Fakültesinden mezun hekimler
  de meslek hayatlarinin en azindan bir bölümünde
  ya da sürekli Saglik Egitimi alaninda görev
  yapabilmektedir.
• Türkiyede Tip Egitimi ülke gereksinimlerine
  cevap verecek sekilde arastirilip
  gelistirilmektedir.

36

• Türkiyede Tip Fakültelerinde Sagligin
  Gelistirilmesi ve Saglik Egitimi konusu Jakarta
  Bildirgesi anlayisiyla Halk Sagligi Dersleri
  içinde yer almaktadir.

37
KAYNAKLAR

• 1-Downie R. S., Tannahill C., Tannahill A. Health
  Promotion Models and Values, Second Edition,
  Oxford University Press, New York, 1998.
• 2- Türkiye Saglik Istatistikleri 2000, (
  Preparied by Hamzaoglu O, Kiliç B ). Türk
  Tabipleri Birligi Yayin No 001/2000, Ankara
  2000.
• 3-Tabak R. S. Saglik Egitimi. SOMGÜR Yayincilik,
  Ankara, 2000.
• 4-Green W. L. Prevention and Health Education in
  Clinical, School, and Community Settings in
  Public Health Preventive Medicine ( Editors
  Wallace R. B., Doebbeling B. N. ), fourteenth
  edition, AppletonLange, Stamford, Connecticut,
  1998, p 889 - 904.

38

• 5-Güler Ç, Akin L, Yazicioglu B. Saglik Egitimi.
  Feryal Matbaacilik, Ankara, 1993.
• 6- Sözen C. Saglik Egitimi Mevzuati. Atlas
  Kitabevi, Kayseri, 1996.
• 7-Güler M. Hekimler ve Tabip odasi yöneticileri
  için Mevzuat, 3. Baski, TTB, Ankara
  2001,syf451-458.
• 8-Önal (Yardimci ) A E, Yardimci O, Tümerdem Y.
  Sagligin yükseltilmesi için önemli olan
  davranislar ile süregen hastaliklar arasindaki
  iliskilerin yaslilarda arastirilmasi. Klinik
  Gelisim 1996994316-4321.

39

• 9-Republic of Turkey Ministry of Health Research
  Planning and Coordination Council. Health
  Statistics 1995, (Preparied by Yalçin M, Bardak
  M). Publication No 579, 1996.
• 10-Maney D.W. Preservice teachers attitudes
  toward teaching health education. American
  Journal of Health Studies Fall,2000.http//findart
  icles.com/cf_0/m0CTG/4_16/83076571/print.jhtml
• 11-Istanbul Üniversitesi Istanbul Tip Fakültesi,
  Klinik Bilimlerinde Yüksek Lisans Dönemi 2,
  Dördüncü yil, 2002-2003 Ögretim ve Sinav
  Programi. Istanbul Üniversitesi Basim ve Yayinevi
  Müdürlügü, Istanbul, 2002.

40

• 12-Istanbul Üniversitesi Istanbul Tip Fakültesi
  Egitim Programinin Amaç ve Hedefleri. Istanbul
  Üniversitesi Basimevi Müdürlügü. Istanbul, 2001.
  Syf 456-467.
• 13-Review and Evaluation of Health Promotion. New
  Players for a New Era. Leading Health Promotion
  into the 21st Century. Fourth International
  Conference on Health Promotion, Jakarta,
  1997,WHO/HPR/HEP/4ICHP/RET/98.1.
• 14-Türkiye Büyük Millet Meclisi Arastirma
  Komisyonu. Türrkiyede Tip Egitimi Cilt I,II,II.
  Ankara, 1991.