BАI 2: KHБI LU?C V? XГ H?I H?C

1
BÀI 2 KHÁI LU?C V? XÃ H?I H?C

• Trình baøy khaùi nieäm veà xaõ hoäi hoïc, ñoái
  töôïng nghieân cöùu cuûa moân xaõ hoäi hoïc,
  chöùc naêng nhieäm vuï cuûa xaõ hoäi hoïc
• So saùnh söï khaùc bieät cuûa xaõ hoäi hoïc vaø
  caùc ngaønh khoa hoïc khaùc
• Trình baøy sô löôïc söï ra ñôøi vaø phaùt trieån
  cuûa xaõ hoäi hoïc

2
KHÁI NI?M

• Ñònh nghóa Xaõ hoäi hoïc laø nhöõng nghieân
  cöùu coù muïc tieâu vaø heä thoáng veà xaõ hoäi
  vaø haønh vi xaõ hoäi.
• Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa xaõ hoäi hoïc Ñoái
  töôïng nghieân cöùu chính cuûa xaõ hoäi hoïclaø
  Moái töông taùc giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi thoâng
  qua hai caáp ñoä Vó moâ (caùc qui luaät chung
  ñeå vaän haønh xaõ hoäi) vaø vi moâ (caùc moái
  quan heä xaõ hoäi, giai caáp vaø taàng lôùp xaõ
  hoäi...)

3
Chöùc naêng vaø Nhieäm vuï cuûa xaõ hoäi hoïc

• Chöùc naêng
• Nhaän thöùc
• Thoâng tin, döï baùo
• Tö töôûng
• Nhieäm vuï cuûa xaõ hoäi hoïc
• Tìm ra caùc qui luaät vaän ñoäng vaø phaùt trieån
  chung cuûa xaõ hoäi
• Nghieân cöùu caùc hình thaùi kinh teá xaõ hoäi,
  caùc yeáu toá ñaëc thuø trong söï phaân boá khu
  vöïc cuûa caùc quoác gia
• Ñoái vôùi rieâng Vieät Nam, xaõ hoäi hoïc
  nghieân cöùu thöïc traïng xaõ hoäi Vieät Nam ñeå
  laøm tieàn ñeà xaây döïng chính saùch kinh teá
  xaõ hoäi (Nghò quyeát Ñaïi hoäi Ñaûng CSVN laàn
  9)

4
YÙ nghóa cuûa xaõ hoäi hoïc

• Höõu ích, caàn thieát vaø coù taàm quan troïng
  ñaëc bieät ñoái vôùi ñôøi soáng xaõ hoäi vì xaõ
  hoäi hoïc giuùp chuùng ta coù ñöôïc nhöõng tri
  thöùc, nhöõng hieåu bieát veà nhöõng qui luaät
  khaùch quan cuûa thöïc tieãn xaõ hoäi, vaø trang
  bò nhöõng nhaän thöùc caàn thieát veà con ngöôøi
  vaø caùc bieän phaùp ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích
  caûi taïo xaõ hoäi, phuïc vuï con ngöôøi.

5
XAÕ HOÄI HOÏC VAØ CAÙC NGAØNH KHOA HOÏC KHAÙC

• Tröôùc heát, Xaõ Hoäi Hoïc laø moät moân khoa
  hoïc - khoa hoïc xaõ hoäi XHH quan taâm tìm hieåu
  veà haønh vi cuûa con ngöôøi, moät ñoái töôïng
  voán ñöôïc quan taâm bôõi caùc nhaø vaên, soaïn
  kòch, nhaø thô, nhaø taâm lyù, ... Tuy nhieân,
  khaùc vôùi caùc moân hoïc khaùc, ví duï nhö vaên
  hoïc coá gaéng saùng taïo ra haønh vi, thaùi ñoä,
  tu duy, tình caûm .... ñeå saùng taïo neân nhaân
  vaät nhaø thô ñöa ra nhöõng hình töôïng khaùi
  quaùt xuùc tích ñeå thí vò hoùa hình töôïng con
  ngöôøi thì nhaø xaõ hoäi hoïc laïi tìm caùch aùp
  duïng nhöõng phöông phaùp khoa hoïc ñeå tìm hieåu
  haønh vi cuûa con ngöôøi.
• Caùc ñaëc ñieåm ñeå keát luaän xaõ hoäi hoïc laø
  moät moân khoa hoïc
• Tính khaùch quan ñaùnh giaù vaán ñeà thoâng qua
  caùc caùch tieáp caän khaùc nhau, coá gaéng loaïi
  boû caùc nhaän ñònh chuû quan cuûa ngöôøi nghieân
  cöùu.
• Phaûi coù baèng chöùng Nhöõng vaán ñeà khi ñöôïc
  phaùt bieåu luoân phaûi coù nhöõng chöùng cöù
  thuyeát phuïc maïnh vaø chính xaùc.

6
SO SÁNH CÁC MÔN H?C

• Kinh teá hoïc Khoa hoïc nghieân cöùu veà caùch
  maø haøng hoùa hay dòch vuï ñöôïc saûn xuaát,
  phaân phoái, vaø tieâu duøng.
• Chính trò hoïc taäp trung vaøo hoaït ñoäng cuûa
  chính phuû vaø caùch söû duïng quyeàn löïc chính
  trò.
• Lòch söû hoïc nhìn veà quaù khöù trong moät noå
  löïc tìm kieám nguyeân nhaân, heä quaû vaø yù
  nghóa cuûa caùc söï kieän trong quaù khöù.
• Taâm lyù hoïc quan taâm ñeán yeáu toá taâm thaàn
  cuûa con ngöôøi.
• Nhaân chuûng hoïc nghieân cöùu veà sinh thaùi
  con ngöôøi vaø vaên hoùa ôû taát caû thôøi gian
  vaø ñòa ñieåm.

7
LÒCH SÖÛ PHAÙT TRIEÅN CUÛA XAÕ HOÄI HOÏC

• Ñieàu kieän vaø tieàn ñeà ra ñôøi cuûa xaõ hoäi
  hoïc Ngaønh xaõ hoäi hoïc ñaõ ra ñôøi khi hoäi
  ñuû 3 ñieàu kieän sau
• Caùc cuoäc caùch maïng coâng nghieäp vaø chính
  trò Xaõ hoäi hoïc phaùt trieån thoâng qua tìm
  hieåu ñaáu tranh giai caáp vaø nhöõng thay ñoåi
  caàn thieát phaûi coù cuûa xaõ hoäi (theo Karl
  Marx, Max Weber, Emile Durkheim, Georg Simmel)
• Söï hình thaønh chuû nghóa xaõ hoäi
• Söï phaùt trieån cuûa Khoa hoïc kyõ thuaät vaø
  caùc vaán ñeà veà ñoâ thò hoùa

8
CÁC NHÀ XHH TI?N B?I

• August Comte (1798-1857)
• Agust Comte laø ngöôøi ñaàu tieân söû duïng
  thuaät ngöõ xaõ hoäi hoïc, phaùt trieån vaät lí
  hoïc xaõ hoäi (social phisics), hoaëc caùi maø
  naêm 1822 oâng goïi laø xaõ hoäi hoïc, ñeå chieán
  ñaáu vôùi caùc trieát thuyeát tieâu cöïc vaø cheá
  ñoä quaân chuû maø theo quan ñieåm cuûa oâng ñaõ
  lan traøn khaép xaõ hoäi Phaùp luùc baáy giôø.
  Neàn taûng cuûa phöông phaùp tieáp caän cuûa A.
  Comte lyù thuyeát tieán hoùa xaõ hoäi, hay coøn
  goïi laø qui luaät ba giai ñoaïn.

9
August Comte Lý thuy?t 3 giai do?n

• Giai ñoaïn thaàn hoïc ñònh tính treân theá giôùi
  töø tröôùc ñoù cho ñeán naêm 1300, tin töôûng
  raèng caùc löïc löôïng sieâu nhieân, caùc nhaân
  vaät toân giaùo ñöôïc hình töôïng bôûi loaøi
  ngöôøi, laø coäi nguoàn cuûa moïi söï vaät. ñaëc
  bieät, theá giôùi xaõ hoäi vaø vaät lí ñöôïc coi
  laø do Thöôïng ñeá saùng taïo ra.
• Giai ñoaïn sieâu hình 1300 1800 Tin raèng caùc
  löïc löôïng tröøu töôïng nhö töï nhieân chöù
  khoâng phaûi laø nhöõng thaàn thaùnh ñaõ ñöôïc
  nhaân caùch hoùa ñaõ giaûi thích moät caùch hieån
  nhieân moïi ñieàu.
• Giai ñoïan thöïc chöùng töø naêm 1800 trôû ñi,
  tin vaøo khoa hoïc. moïi ngöôøi giôø ñaây coù xu
  höôùng ngöng tìm kieám caùc nguyeân nhaân tuyeät
  ñoái (Thöôïng ñeá hay töï nhieân) vaø thay vaøo
  ñoù taäp trung vaøo quan saùt theá giôùi xaõ hoäi
  vaø theá giôùi töï nhieân ñeå tìm kieám caùc qui
  luaät vaän haønh cuûa chuùng.

10
Herbert Spencer (1820-1903)

• Herbert Spencer laø nhaø xaõ hoäi hoïc ngöôøi
  Anh, do aûnh höôûng thuyeát tieán hoaù cuûa
  Darwin (1809-1882), oâng ñöa ra quan ñieåm tieán
  hoaù xaõ hoäi
• Chæ coù caùc caù nhaân naøo, heä thoáng xaõ hoäi
  naøo coù khaû naêng thích nghi nhaát vôùi moâi
  tröôøng xung quanh thì môùi coù theå toàn taïi
  ñöôïc trong cuoäc ñaáu tranh sinh toàn, survival
  of the fittest.
• Cuõng nhö moïi hieän töôïng töï nhieân, xaõ hoäi
  vaän ñoäng vaø phaùt trieån theo quy luaät.

11
Emile Durkheim (1858-1917)

• Durkheim (Phaùp) xem xaõ hoäi nhö laø moät thöïc
  theå bao goàm nhieàu boä phaän- heä thoáng chính
  trò, heä thoáng toân giaùo, heä thoáng gia
  ñình....Khi xem xeùt baûn chaát cuûa moät xaõ
  hoäi phaûi xem moät caùch toaøn boä chöù khoâng
  theå xem caùc boä phaän moät caùch rieâng leõ.
• Nhoùm hoaëc xaõ hoäi laø ñoái töôïng trung taâm
  cuûa nghieân cöùu xaõ hoäi hoïc chöù khoâng phaûi
  laø caù nhaân. Durkheim ñaõ thaáy raèng caù nhaân
  con ngöôøi laø moät sinh vaät bò ñoäng hoï coù
  caùch cö xöû, suy nghó bò chi phoái, aûnh höôûng
  bôûi söï mong chôø, luaät tuïc, phong tuïc cuûa
  nhoùm. Caùch toå chöùc vaø thieát keá cuûa moãi
  xaõ hoäi ñeàu coù aûnh höôûng ñeán con ngöôøi
  soáng trong xaõ hoäi ñoù. Ví duï, oâng ghi nhaän
  raèng töï töû xaûy ra ôû caùc xaõ hoäi ñoâ thò
  hieän ñaïi nhieàu hôn caùc xaõ hoäi noâng thoân,
  noâng nghieäp.

12
Karl Marx (1818- 1883)

• Karl Marx laø nhaø kinh teá chính trò xaõ
  hoäi ngöôøi Ñöùc, laø moät trong nhöõng ngöôøi
  ñaàu tieân vaø laø ngöôøi tieâu bieåu quan troïng
  cuûa lyù thuyeát xung ñoät. Lyù thuyeát xung
  ñoät, conflict theory, raát khaùc so vôùi tröôøng
  phaùi chöùc naêng. Nhöõng nhaø theo tröôøng phaùi
  chöùc naêng coù xu höôùng xem xaõ hoäi ôû traïng
  thaùi caân baèng, hôïp taùc, hoaø ñoàng, trong
  khi ñoù nhöõng nhaø hoïc thuyeát xung ñoät xem
  söï caïnh tranh, xung ñoät xaõ hoäi taïo thaønh
  neàn taûng cuûa nhoùm vaø ñôøi soáng xaõ hoäi.
• Veà quy luaät phaùt trieån cuûa lòch söû, Marx
  ñaõ chæ ra raèng, lòch söû xaõ hoäi loaøi ngöôøi
  traûi qua 5 hình thaùi kinh teá xaõ hoäi Coâng
  xaõ nguyeân thuyû, chieám höõu noâ leä, phong
  kieán, tö baûn chuû nghóa, coäng saûn chuû nghóa.

13
Max Weber (1864-1920)

• M.Weber (Ñöùc), cho ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa
  khoa hoïc töï nhieân laø caùc söï kieän vaät lyù
  cuûa theá giôùi töï nhieân, coøn ñoái töôïng
  nghieân cöùu cuûa khoa hoïc xaõ hoäi laø hoaït
  ñoäng xaõ hoäi cuûa con ngöôøi. Tri thöùc khoa
  hoïc töï nhieân laø söï hieåu bieát veà theá
  giôùi töï nhieân coù theå giaûi thích noù baèng
  caùc quy luaät khaùch quan, chính xaùc. Coøn tri
  thöùc khoa hoïc xaõ hoäi laø söï hieåu bieát veà
  xaõ hoäi do con ngöôøi taïo ra.
• Coù 4 loaïi haønh ñoäng xaõ hoäi

14
Max Weber Các hành d?ng xã h?i

• Haønh ñoäng duy lyù-coâng cuï laø haønh ñoäng
  ñöôïc thöïc hieän vôùi söï caân nhaéc, tính
  toaùn, löïa choïn coâng cuï, phöông tieän, muïc
  ñích sao cho coù hieäu quaû nhaát haønh ñoäng
  kinh teá
• Haønh ñoäng duy lyù-giaù trò laø haønh ñoäng
  ñöôïc thöïc hieän vì baûn thaân haønh ñoäng.
  Loaïi haønh ñoäng naøy coù theå nhaèm vaøo nhöõng
  muïc ñích phi lyù nhöng laïi thöïc hieän baèng
  nhöõng coâng cuï, phöông tieän duy lyù haønh vi
  tín ngöôõng
• Haønh ñoäng duy lyù truyeàn thoáng laø haønh
  ñoäng tuaân thuû nhöõng thoùi quen, nghi leã,
  phong tuïc, taäp quaùn ñöôïc truyeàn töø ñôøi
  naøy sang ñôøi khaùc haønh ñoäng theo ngöôøi
  xöa, caùc cuï daïy,.
• Haønh ñoäng duy caûm (caûm xuùc) laø haønh ñoäng
  do caûm xuùc hoaëc tình caûm boäc phaùt gaây ra
  maø khoâng coù söï caân nhaéc, xem xeùt, phaân
  tích nhö haønh ñoäng ñaùm ñoâng quaù khích

15
BÀI Ð?C BÀI T?P

• Chuong 1 2 (trang 9-77). Xã h?i h?c, John J.
  Macionis, NXB Th?ng Kê 2004
• Chu?n b? Chuong 3 (trang 80-114) Van Hóa . Xã
  h?i h?c, John J. Macionis, NXB Th?ng Kê 2004
• Bài t?p Chu?n b? m?t bài nói chuy?n v? l?i s?ng
  c?a gi?i tr? (tham kh?o blog sau
• http//au.360.yahoo.com/profile-pt7kiR09fqeRhD6DK6
  JNdA--?cq1
• Trang www.vnexpress.net m?c xã h?i