Title: SAGLIK%20EGITIMI%20%20%20%20%20%20Uz.%20Dr.%20A.%20Emel%20
1 SAGLIK EGITIMI Uz. Dr. A. Emel
Önal Istanbul Tip Fakültesi Halk
Sagligi Anabilim Dali
2SAGLIK
- Saglik, yalnizca hastalik ya da sakatligin
olmayisi degil, bedensel, ruhsal ve sosyal
yönlerden tam bir iyilik durumudur
( DSÖ Anayasasi, 1947 ).
3SAGLIGIN GELISTIRILMESI
- Sagligin gelistirilmesi, kalitimla sahip
olduklarimizi, olumlu çevre kosullari ve yasam
biçimleri olusturarak, saglik hizmetlerine
ulasilabilirligi artirarak saglikli tutmak için
sürdürülen egitim, önleme, koruma çabalaridir.
4SAGLIK EGITIMI
- Saglik egitimi, sagligi gelistirmek için,
insanlarin karsilasacaklari saglik riskleri ya da
saglikli seçenekler konusunda bilgi sahibi
olmalarini, dogru davranisi istemelerini ve bunu
yapabilmelerini saglayan, amaç ve hedeflerin
belirlendigi egitim programlari ile toplumsal
davranis gelistirme yollaridir.
5- Saglik egitiminin konulari insan biyolojisi ve
kendine bakim, saglik kuruluslarindan yararlanma,
sagligi etkileyen ulusal, bölgesel politikalar
ve çevre gibi temel konular yaninda, egitim
alacak grubun özelliklerine göre gereksinim
duyuldugu oranda çesitlendirilebilir.
6- Hijyen ve bulasici hastaliklardan korunma, okul
sagligi, is sagligi, beslenme, çevre sagligi,
süregen hastaliklar ( kanser, seker hastaligi,
hipertansiyon vbg), agiz-dis sagligi, kazalardan
korunma, ilkyardim, anne-çocuk sagligi, aile
planlamasi, aliskanliklar, genetik danisma, ruh
sagligi egitimleri ve hasta egitimi gibi.
7SAGLIK EGITIMI EGITIMCILERI
- Sagligin gelistirilmesi ve saglik egitimi yasal
anlamda ve geleneksel yaklasimla profesyonellere
verilen görev olmakla birlikte modern yaklasimda
sadece profesyonellerin degil herkesin isidir.
8- Türkiyede kadinlarin 72 sinin, erkeklerin 92
sinin okuma yazma bildigi, - Kadinlarin 14.74 ünün, erkeklerin 21.89 unun
fakülte veya yüksek okula devam ettigi
bilinmektedir.
9Sekil 1. Saglik egitiminde geleneksel yaklasim (
1 )
10Sekil 2. Saglik egitiminde modern yaklasim ( 1 )
11- Türkiyede 1930 tarihli Umumi Hifzisihha Kanunu
ile baslayan saglik egitimi hizmetleri ile
ilgili müdürlük, 20/02/1982 tarih ve 8/4334
sayili Bakanliklarin Yeniden Düzenlenmesine Dair
Kararname ile Saglik Egitimi Genel Müdürlügü
adini almistir. - T.C. Anayasasinda Saglik Egitimi, Okul Egitimi
ve Halkin Saglik Egitimi olarak ele alinmaktadir.
12T.C. Anayasasinda Saglik Egitimi ile ilgili
Mevzuat
- 10/04/1965 tarih ve 11 976 sayili Resmi Gazetede
yayimlanan 555 sayili Saglik Egitim Enstitüleri
Kurulus Kanununa göre saglik egitim enstitüleri
saglik personeli yetistiren orta dereceli
okullara ögretmen, yönetici, denetçi yetistirmek
amaciyla kurulmustur.
13Tablo 1. Türkiyede Saglik Bakanligi Saglik
Egitim Enstitüleri ögrenci durumu ( 2 )
BÖLÜMÜ Ögrenci Sayisi
TOPLAM 1 150
TOPLUM SAGLIGI 270
ÇEVRE SAGLIGI 19
ANA ÇOCUK SAGLIGI 400
MEDIKAL BAKIM 349
TIBBI ISTATISTIK ve BILGISAYAR 112
14- 13/11/1979 tarih ve 16 808 sayili Resmi Gazetede
yayimlanan Saglik Meslek Liseleri Yönetmeligi
ile - 16/08/1989 tarih ve 20 254 sayili Resmi Gazetede
yayimlanan Saglik Bakanligi Anadolu Saglik
Meslek Liseleri Yönetmeligine göre bu liseler
yardimci saglik personeli yetistirir.
15Tablo 2. Türkiyede Saglik Meslek Liselerinin
kurumlara göre dagilimi ( 2 )
Ögrenci sayisi
Okul Sayisi
KURUMU
59 696
340
TOPLAM
57 913
323
Saglik Bakanligi
611
4
Üniversite
717
7
SSK
211
2
Milli Egitim Bakanligi
155
1
Kizilay
.....
1
Yabanci ( A. Bristol)
Vakif ( Bezm-i Alem )
89
2
16Tablo 3. Türkiyede Saglik Bakanligi Saglik
Meslek Liseleri Ögrencilerinin bölümlere göre
dagilimi ( 2 )
Ebe 9 723
Hemsire-Anadolu Hemsirelik 27 089-1078
Saglik Memuru 16 008
Çevre Sagligi 523
Laboratuvar 949
Radyoloji 430
Ortopedi 81
Dis protez 191
Anestezi Tibbi Sekreterlik 137 1 704
17- 26/04/1985 tarih ve 1115 sayili Saglik Bakanligi
Onayi ile Saglik Meslek Liselerinde de
uygulamaya konulan Ilkokul, ortaokul, lise ve
dengi okullar egitici çalismalar yönetmeligi ne
göre saglik egitimi yapilan özel gün ve haftalar
18- -Ocak ayinin ilk haftasiVerem Haftasi
- -7-14 Ocak Körler Haftasi
- -25-31 Ocak Cüzzam Haftasi
- -1-7 Mart Yesilay Haftasi
- -14 Mart Tip Bayrami
- -18-24 Mart Yasli Haftasi
- -21-26 Mart Orman Haftasi
- -1-7 Nisan Kanser Haftasi
- -7 Nisan Dünya Saglik Günü
19- -7-14 Nisan Saglik Haftasi
- -15-22 Nisan Turizm Haftasi
- -21-28 Nisan Ebeler Haftasi
- -23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayrami
- -5 Mayis Sakatlar günü, Avrupa Günü
- -Mayis ayinin ilk haftasi Trafik Haftasi
- -12-18 Mayis Hemsirelik Haftasi
- -14 Mayis Eczacilik Günü
- -19 Mayis Atatürkü Anma Gençlik ve Spor Bayrami
- -31 Mayis Dünya Sigarayi Birakma Günü
20- -Haziran ayinin ilk haftasi Dünya Çevre Günü ve
Çevre Koruma Haftasi - -Ekim ayinin ilk Pazartesi Dünya Çocuk Günü
- -16 Ekim Dünya Besin Günü
- -29 Ekim 4 Kasim Kizilay Haftasi
- - 22 Kasim Dis Hekimleri Günü
- -1 Aralik Dünya AIDS Günü
- -10 Aralik Insan Haklari Günü
- -23 Aralik Veteriner Hekimler Günü
21- 03/11/1994 gün ve 22 100 sayili Resmi Gazetede
yayimlanan Saglik Egitim Fakültesi Kurulus
Karari ile Türkiyede iki Saglik Egitim
Fakültesi kurulmustur. - Saglik Egitim Enstitüsü mezunlariyla, meslek
dersi ögretmenlerinin bu fakültelerde lisans ve
lisansüstü programlara alinmasi
kararlastirilmistir.
22- 20/12/1994 tarihinde 22 147 sayili Resmi
Gazetede yayinlanarak yürürlüge giren
yönetmelik, Saglik Bakanligina bagli her
derecedeki egitim ve ögretim kurumlari ile
hizmetiçi egitim, kurs ve seminerlerde ücretle
okutulacak ders saatlerinin sayisi, ders görevi
alacaklarin nitelikleri ve diger hususlari
belirler.
23- Milli Egitim Bakanligi Talim ve Terbiye Kurulu
Baskanliginin 26/05/1996 tarih ve 206 sayili
karari ile Saglik Bilgisi dersi Milli Egitim
Bakanligina bagli ortaögrenim kurumlarinin IX.
Siniflarinda 1996-1997 ögretim yilindan itibaren
zorunlu olarak okutulmaya baslanmistir.
24T.C. ANAYASASInda HALKIN SAGLIK EGITIMI
YÖNETMELIGI ( Resmi Gazete Tarih
06.08.2000/sayi24132 )
- Halkin Saglik Egitimi, Saglik Egitimi Genel
Müdürlügü, Il Saglik Müdürlügü ve Saglik Egitim
Kurumlarinca yürütülür. - Halk Egitimi ve
- Personel Egitimi seklinde planlanir.
25- Halk Egitimi toplumu olusturan kisilerin saglik
bilincini ve davranisini gelistirerek, - sagliklarini koruyabilir,
- saglik hizmetlerine katilabilir,
- saglik haklarini savunabilir
- hale getirmek üzere halki bilgilendirme
çalismalaridir.
26- Personel Egitimi, Saglik personelinin halkin
saglik egitimi konusunda bilgilerini gelistirmek
için uygulanacak egitim çalismalaridir. Egitime
katilan personelin egitim öncesi ve sonrasi bilgi
ve beceri düzeyi degerlendirilir.
27Sekil 3. Saglik Egitimi Planlama Modeli ( 3 )
28- Ilk asamada egitimin yapilacagi yer, egitim
gereksinimi, hedef grup belirlenir. - Ikinci asamada programin basligi, amaci,
hedefleri, asamalari, içerik, egitim yöntem ve
teknikleri, araçlari, ortami, egiticiler,
finansman kaynaklari belirlenir. Bu asamada
stratejik planlama modellerinden
yararlanilabilir.
29PRECEDE PROCEED Modelleri
- Predisposing-hazirlama
- Reinforcing-pekistirme
- Enabling-yetkinlestirme
- Causes-etkenler
- Educational-egitsel
- Diagnosis-tani
- Evaluation-degerlendirme
- Policy-politik
- Regulatory-düzenleyici
- Organizational-örgütsel
- Constructions-yapilanmalar
- Educational-egitimsel
- Environmental-çevresel
- Development-gelisme
30- Program gelistirirken amaçlar ve hedeflerin ne
oldugu, içerik, kullanilacak yöntem ve teknikler,
basili materyallerin öntesti, ortam ve
etkinlikler, yerlesim tasarimi, zaman ve süre,
uygulamada dikkat edilecekler ve programin nasil
degerlendirilecegi belirlenir.
31Egitim Yöntemleri
- Tanisma, ses bantlari, görsel-isitsel materyel,
beyin firtinasi, çizgi roman/karikatür,
bilgisayarli ögretim, isbirligi ile ögrenme,
tartismalar, teshir/bülten tahtalari, egitsel
oyunlar
32- deney/demonstrasyon, alan gezileri, konuk
konusmaci, güdümlü tanimlama, konferans/ders,
kitle iletisim araçlari, modeller, müzik, haber
bültenleri, panel, akran egitimi, kisi gelistirme
proje, taklitler, deger açiklama, sözcük oyunlari
ve bulmacalar...
33- Uygulama sirasinda süreç degerlendirmesi daha çok
kalitatif yöntemlerle - Uygulama sonunda etki degerlendirmesi kantitatif
yöntemlerle - -Esit olmayan kontrol grup ile ön test-son test
- -Yalnizca ön test-son test
- -Yalnizca son test
- -Zaman serileri çizelgesi
- Uygulamadan bir süre geçtikten sonra sonuç
degerlendirmesi kalitatif ya da kantitatif
yöntemlerle yapilir.
34Tablo 4. Türkiyede AÇSAP Genel Müdürlügünce
yapilan hekim egitim faaliyetleri-Hizmet içi
egitim ( 9 )
1995 yili Egitim sayisi
EGITIM KONUSU
377
Rahim Içi Araç (RIA) UYGULAMASI
65
RIAMenstrüel Regülasyon (MR)
-
LAPAROSKOPI
-
MIKRO-SIRÜRJI
-
Temel Saglik Hizmetleri Adaptasyon Egitimi
Ana Çocuk Sagligi-Aile Planlamasi (AÇSAP)
Konularinda Egitim
1099
35- Türkiyedeki 47 Tip Fakültesinden mezun hekimler
de meslek hayatlarinin en azindan bir bölümünde
ya da sürekli Saglik Egitimi alaninda görev
yapabilmektedir. - Türkiyede Tip Egitimi ülke gereksinimlerine
cevap verecek sekilde arastirilip
gelistirilmektedir.
36- Türkiyede Tip Fakültelerinde Sagligin
Gelistirilmesi ve Saglik Egitimi konusu Jakarta
Bildirgesi anlayisiyla Halk Sagligi Dersleri
içinde yer almaktadir.
37KAYNAKLAR
- 1-Downie R. S., Tannahill C., Tannahill A. Health
Promotion Models and Values, Second Edition,
Oxford University Press, New York, 1998. - 2- Türkiye Saglik Istatistikleri 2000, (
Preparied by Hamzaoglu O, Kiliç B ). Türk
Tabipleri Birligi Yayin No 001/2000, Ankara
2000. - 3-Tabak R. S. Saglik Egitimi. SOMGÜR Yayincilik,
Ankara, 2000. - 4-Green W. L. Prevention and Health Education in
Clinical, School, and Community Settings in
Public Health Preventive Medicine ( Editors
Wallace R. B., Doebbeling B. N. ), fourteenth
edition, AppletonLange, Stamford, Connecticut,
1998, p 889 - 904.
38- 5-Güler Ç, Akin L, Yazicioglu B. Saglik Egitimi.
Feryal Matbaacilik, Ankara, 1993. - 6- Sözen C. Saglik Egitimi Mevzuati. Atlas
Kitabevi, Kayseri, 1996. - 7-Güler M. Hekimler ve Tabip odasi yöneticileri
için Mevzuat, 3. Baski, TTB, Ankara
2001,syf451-458. - 8-Önal (Yardimci ) A E, Yardimci O, Tümerdem Y.
Sagligin yükseltilmesi için önemli olan
davranislar ile süregen hastaliklar arasindaki
iliskilerin yaslilarda arastirilmasi. Klinik
Gelisim 1996994316-4321.
39- 9-Republic of Turkey Ministry of Health Research
Planning and Coordination Council. Health
Statistics 1995, (Preparied by Yalçin M, Bardak
M). Publication No 579, 1996. - 10-Maney D.W. Preservice teachers attitudes
toward teaching health education. American
Journal of Health Studies Fall,2000.http//findart
icles.com/cf_0/m0CTG/4_16/83076571/print.jhtml - 11-Istanbul Üniversitesi Istanbul Tip Fakültesi,
Klinik Bilimlerinde Yüksek Lisans Dönemi 2,
Dördüncü yil, 2002-2003 Ögretim ve Sinav
Programi. Istanbul Üniversitesi Basim ve Yayinevi
Müdürlügü, Istanbul, 2002.
40- 12-Istanbul Üniversitesi Istanbul Tip Fakültesi
Egitim Programinin Amaç ve Hedefleri. Istanbul
Üniversitesi Basimevi Müdürlügü. Istanbul, 2001.
Syf 456-467. - 13-Review and Evaluation of Health Promotion. New
Players for a New Era. Leading Health Promotion
into the 21st Century. Fourth International
Conference on Health Promotion, Jakarta,
1997,WHO/HPR/HEP/4ICHP/RET/98.1. - 14-Türkiye Büyük Millet Meclisi Arastirma
Komisyonu. Türrkiyede Tip Egitimi Cilt I,II,II.
Ankara, 1991.