Slayt 1

1
BIRINCI BÖLÜM DIS TICARET ISLEM AKISI VE GÜMRÜK
MEVZUATININ KAPSAMI
A. ULUSLAR ARASI IKTISAT VE DIS TICARET ILISKISI
B. DIS TICARET ISLEM ASAMALARI
C. GÜMRÜK MEVZUATININ KAPSAMI VE BAZI TEMEL
KAVRAMLAR
2
A. ULUSLAR ARASI IKTISAT VE DIS TICARET ILISKISI

• Genel olarak iktisat, kit kaynaklarin idaresi
  bilimi olarak tanimlanabilir. Ekonomik birimlerin
  sahip olduklari kit kaynaklarla sonsuz
  ihtiyaçlarini en üst düzeyde karsilamak amaciyla
  giristikleri tüm çabalar iktisadi faaliyetleri
  olusturmaktadir. Ekonomik birimler bu
  faaliyetlerini NE, NASIL,NIÇIN sorularina
  verdikleri cevaplar kapsaminda organize
  etmektedirler.

3

• Kit kaynaklarin uluslar arasi düzeyde etkin
  kullaniminin nasil saglanacagi meselesine uluslar
  arasi iktisat bilimi cevap bulmaya çalismaktadir.
  Bu yönüyle uluslar arasi iktisat normatif bir
  karaktere sahiptir. Yani olanla degil, olmasi
  gerekenle ilgilenmektedir.

4

• Bu çerçevede kaynaklarin uluslar arasi düzeyde
  etkin kullaniminin saglanmasi amaciyla birbirine
  alternatif korumaci ve serbest ticaret politikasi
  olmak üzere iki temel politika önerisi
  sunmaktadir.

5

• Küresel iliskilerin gelistigi günümüzde serbest
  ticaret politikalari agirlik kazanmakta ve
  bireysel olarak devletler dis ticaret
  politikalarini serbest ticaret politikasi
  önerileri dogrultusunda sekillendirmektedirler.

6

• Uluslar arasi iktisat politikasi önerileri
  çerçevesinde gerçeklestirilen uluslar arasi
  iktisadi faaliyetler ülkeler arasinda para
  karsiligi gerçeklestirilen tüm mal ve hizmet
  hareketleriyle sermaye hareketlerini kapsar.
  Ülkelerin tüm uluslar arasi iktisadi
  faaliyetleri sermaye hareketlerinin, cari
  islemlerinin ve rezerv hareketlerinin yer aldigi
  ödemeler bilançosunda takip edilmektedir.

7

• Ödemeler bilançosunun cari islemler kaleminde
  yer alan mal ve hizmet hareketlerinin büyüklügü
  bir ülkenin dis ticaret hacmini göstermektedir.
  Uluslararasi iktisadi faaliyetlerin reel yönüyle
  ilgilenen ve bu nedenle normatiflikten uzak
  pratik bir çalisma alanidir. Olmasi gerekenle
  degil, olanla ilgilenmektedir. Dis ticaret,
  uluslar arasi iktisat politikasi önerilerinin
  test edildigi bir çalisma alani olarak kabul
  edilebilir.

8

• Uluslar arasi mal ve hizmet hareketlerinin olus
  biçimiyle ilgilenen dis ticaretin ithalat ve
  ihracat olmak üzere iki yönü bulunmaktadir.
  Ithalat, kabaca yurt disindan mal alimi olarak,
  ihracat ise yurt disina mal satisi olarak
  tanimlanabilir. Ancak, bu her iki tanimlama
  teknik açidan eksik kalmaktadir.

9

• Teknik olarak ithalat, ulusal ve uluslar arasi
  yasal düzenlemelere uygun olarak belirli bir
  bedel karsiliginda yurt disindan mal alim islemi
  olarak tanimlanabilir. Ihracat ise, ulusal ve
  uluslar arasi yasal düzenlemelere uygun olarak,
  bedelleri tahsil edilmek kaydiyla yurt disina mal
  satim islemi olarak tanimlanabilir.

10
B. DIS TICARET ISLEM ASAMALARI

• Ithalat ve ihracat islemleri aslinda dis
  ticaret islemlerinin iki yönünü olusturmaktadir.
  Bir yönü ithalati gösterirken diger yönü ihracati
  göstermektedir. Dolayisiyla gerek ithalat gerekse
  ihracat islemlerinin ayni islem sürecinde
  gerçeklestirildigini söylemek yanlis
  olmayacaktir.

11

• Ithalat isleminin asamalari
• Hazirlik Asamasi,
• Tasima Ve Sigortalama Islemleri
• Asamasi,
• Banka Islemleri Asamasi,
• Gümrük Islemleri Asamasi,

12

• Bu asamalar kesin, hiyerarsik zaman
  periyotlarina ayrilmamaktadir. Ilgili ticari
  islemi resmilestiren sözlesme kosullarina bagli
  olarak asamalar birbiri içine girebilmekte veya
  es zamanli olarak yürütülmektedir.

13
1.HAZIRLIK ASAMASI

• Dis ticaret islemlerinin hazirlik asamasi bir
  firmanin sifirdan dis ticaret departmaninin
  kurulusundan alim satim sözlesmesinin yapilmasina
  kadar uzanan süreci içermektedir. Ancak,
  kurulusunu tamamlamis, rutin isleyisini sürdüren
  bir firma açisindan hazirlik asamasi Ne, Nasil,
  Niçin, sorulari çerçevesinde Pazar arastirmasinin
  yapilmasi, satici ile ilk temasin saglanmasi,
  gerekli izinlerin alinmasi ve taraflarin ortaya
  koyduklari irade beyanlarinin sözlesme metnine
  baglanmasiyla son bulmaktadir.

14

• Pazar arastirmasi hedef alinan Pazar, ürün,
  potansiyel müsteriler ve rakipler hakkinda soru
  sorma, bilgi toplama ve sonuçlarin
  degerlendirilmesi çalismasini içermektedir.
  Ithalatçi firma açisindan Pazar arastirmasi iç ve
  dis Pazar arastirmasindan olusmaktadir.

15

• Dis Pazar arastirmasi ürün tedarik sürecini
  incelerken tedarik sürecinde ürünün nerelerden,
  hangi saticilardan, kaç paraya, nasil
  alinabilecegine, satici firmalarin ve ithalat
  yapilan ülkenin lojistik imkanlarinin
  belirlenmesine yönelik çalismalardan
  olusmaktadir.

16

• Pazar arastirmasi konusunda ithalatçi firmalar
  ihracatçi firmalar göre daha avantajlidir.
  Merkantilist mantikta satmak esas oldugu için
  ihraç Pazar arastirmasi sonuçlarina göre hareket
  eden ihracatçilar zaten potansiyel alicilari
  bulacaktir.

17

• Bu anlamda, ithalatçilarin ihracatçilara
  ulasmasi daha kolay olmaktadir. Ancak, ihraç
  imkani kisitli olan, yüksek talep elastikiyetine
  sahip arzi kisitli mallarin tedarikinde
  ithalattan Pazar arastirmasi önem arz etmektedir.

18

• Iç Pazar arastirmasi ise, ithal edilen ürünün
  iç pazarda nasil degerlendirilebilecegine yönelik
  çalismalari içermektedir. Bu çerçevede, iç
  pazarda müsteriye ulasmak için nasil bir dagitim
  kanalinin kullanilmasi gerektigi, malin talep
  esnekliginin belirlenmesi, rakip firmalarin Pazar
  paylarinin ve pazarlama stratejilerinin
  ögrenilmesi gibi konularda gerekli incelemeler
  yapilmaktadir.

19

• Gerek iç, gerekse dis Pazar arastirmalarinin
  sonucunda elde edilen veriler isiginda satici
  firmanin ve alinacak ürünün belirlenmesinden
  sonra satici ile ilk temas gerçeklestirilir.

20

• Taraflarin hak ve yükümlülüklerini net olarak
  ortaya koyabilecekleri sözlesme metninde dikkat
  edilmesi gereken noktalar
• Taraflarin adi, adresi ve diger iletisim
  bilgileri eksiksiz olarak yazilmali,
• Sözlesmenin hangi amaçla yapildigi, yani konusu
  belirtilmeli,
• Sözlesme kapsaminda hangi mal için ne miktarda
  anlasmaya varildigi ile malin birim fiyati ve
  toplam degeri belirtilmeli,
• Ambalaj özellikleri ve kullanilmasi gereken ve
  istenen belgelerin neler oldugu belirtilmeli,
• Teslim sekli, teslim yeri, sevk tarihi ve ödeme
  sekli yer almali

21

• Belirlenen sürelerde gecikmelerin yasanmasi
  halinde nasil bir yaptirimin uygulanacagi ve
  sözlesme kapsaminda ortaya çikacak
  anlasmazliklarin hangi çözüm mekanizmasinda
  çözüme kavusturulacagi tanimlanmalidir.
• Bu noktalara dikkat edilerek hazirlanan bir
  sözlesme kapsami ticari faaliyetin ikinci ayagini
  mallarin satici tarafindan aliciya ulastirilmasi
  amaciyla yapilan islemler olusturmaktadir.

22
2. TASIMA VE SIGORTALAMA ISLEMLERI ASAMASI

• Tasima ve sigortalama islemleri dis ticaret
  islemlerinin belki de en önemli faaliyet alanini
  olusturmaktadir. Çünkü, bu asama malin kendi
  maliyetlerinden sonra en yüksek maliyete
  katlanilan ve en fazla riskin üstlenildigi
  asamadir. Bu asamada taraflarin iradesi disinda
  lojistik firmalarinin ve sigorta sirketlerinin
  iradeleri ve isleyis sistemleri devreye
  girmektedir. Bu farkli iradeleri ve isleyis
  sistemleri arasinda yasanacak olasi çatismalar
  dis ticaret islem maliyetini artirmaktadir.

23

• Tasima ve sigortalama islemlerinin
  organizasyonunda kimi zaman ithalatçi aktif rol
  üstlenirken, kimi zamanda ihracatçi aktif rol
  almaktadir. Ithalatçinin aktif oldugu ticari
  islemlerde ithalatçi pasif, ihracatçinin aktif
  oldugu islemlerde de ithalatçi pasif rol
  almaktadir.
• Taraflarin pozisyonlari sözlesme asamasinda
  pazarlik güçlerine göre belirlenen ve uygulanmasi
  kararlastirilan teslim seklinin niteligine bagli
  olarak degismektedir.

24

• Uluslar arasi Ticaret Odasinin dis ticaret
  islemlerini belirli bir standardizasyona oturtmak
  amaciyla dis ticaret islemlerinde ortak
  prosedürler belirleme amaciyla INCOTERMS
  brosürleri yayinlamaktadir. Bu brosürlerin bir
  yönü de teslim sekilleri ile ilgilidir.

25

• Uluslar arasi tasimacilikta taraflarin hak ve
  yükümlülüklerini tanimlayan teslim sekilleri
  E,F,C ve D olmak üzere dört ana grupta
  düzenlenmistir. Bu gruplandirmada alfabetik
  siralama söz konusu degildir. Gruplandirmada esas
  alinan nokta, her grubun teslim ettigi teslim
  sekillerinin özelligidir.

26

• Teslim sekilleri,E Grubu isyerini ifade eden
  EXWORK kelimesinin E si, F Grubu ihracatçinin
  nakliye ve sigortadan muaf olarak teslim
  gerçeklestirdigini ifade eden Free kelimesinin
  F si, C Grubu nakliye ödenmis olarak teslim
  yükümlülügünü ifade eden Carriage kelimesinin
  C si, D Grubu ise ihracatçi ülke disinda teslim
  sartini ifade eden Delivery kelimesinin D si
  alinarak gruplandirilmistir.

27

• Bu gruplar kendi içinde tasima aracinin ve
  güzergahin niteligine, teslim yerine ve sigorta
  yükümlülügünün paylasimi gibi konulara bagli
  olarak alt dallara ayrilmaktadir.
• Teslim yeri neresidir?
• Teslim noktasi neresidir?
• Tasima ücretleri kime aittir?
• Sigorta masraflari kimin
• sorumlulugundadir?
• Giris ve Çikis gümrük islemlerini kim
• üstlenecektir?

28

• Gemi Güvertesinde Teslim (FOB) seklinin
  taraflara getirdigi hak ve yükümlülükler bu bes
  soru çerçevesinde söyle belirlenebilir
• Teslim Yeri Neresidir? Ithalatçi ülke olup
  Türkiyedir. (Istanbul / Haydarpasa Limani)
• Telim Noktasi Neresidir? Gemi güvertesidir. Bu
  noktada teslim yükümlülügü yerine getirilmistir.
  Yani mallara ait tüm hak ve yükümlülükler esya
  gemi küpestesini astiktan sonra saticidan aliciya
  geçmistir. Sözlesmedeki diger kisitlamalar bir
  tarafa birakilirsa, esya üzerindeki tasarruf
  hakki aliciya geçmis olur.

29

1. Tasima Yükümlülügü Kime Aittir? Tasima
   islemlerinin organizasyonu ve maliyetlerine
   katlanma sorumlulugu ithalatçiya aittir. Tasima
   islemlerinde ithalatçi aktif, ihracatçi pasif rol
   üstlenmektedir.
2. Sigorta Islemleri Kime Aittir? Mallarin teslim
   noktasina getirilmesi ve teslim isleminin
   tamamlanmasindan sonra, uluslar arasi tasima
   esnasinda ortaya çikacak risklere karsi sigorta
   islemlerini takip etmek ve sigorta poliçelerini
   ödemek ithalatçinin sorumlulugundadir. Burada da
   ithalatçi aktif konumdadir. Finansal bir
   zorunluluk olarak algilandigi için sigorta
   yaptirilmaktadir.

30

1. Gümrükleme Masraflari Kime Aittir? F ve C ile
   kismen D grubu teslimlerde gümrük islemlerine
   iliskin yükümlülükler taraflar arasinda
   paylasilmakta ve her iki taraf kendi ülkesindeki
   gümrük islemlerinin yapilmasindan veya
   yaptirilmasindan sorumludur. Ihracat belgelerinin
   hazirlanarak gümrük çikis islemlerinin
   yaptirilmasi ve gerekli gümrük masraflarinin
   karsilanmasi yükümlülügü ihracatçinin
   sorumlulugundadir. Giris gümrügündeki islemler ve
   dogacak maliyetler ise ithalatçinin
   sorumlulugundadir.

31
3. BANKA ISLEMLERI ASAMASI

• Ihracatçinin mallarin sevkiyatini
  gerçeklestirmesi sonucunda ithalatçinin mal
  bedellerini ödeme yükümlülügü ortaya çikmaktadir.
  Ödeme yükümlülügünün dogusuna bagli olarak banka
  islemleri baslamaktadir.
• Banka islemleri ile Tasima ve sigorta
  islemleri arasinda bir öncelik sorunu
  bulunmamaktadir.

32

• Ödeme yöntemine bagli olarak bankacilik
  islemleri tasima ve sigortalama islemlerinden
  önce baslatilabilir.
• Ödeme yükümlülügünün dogusuna bagli olarak
  siniflandirilan ödeme yükümlülükleri dis ticaret
  islem akisini degistirmektedir.

33

• Ödeme Yükümlülügünün Dogusu

Ödeme Yöntemi Ödeme Yükümlülügünün Dogusu
Açik Hesap Ithalatçinin Insiyatifine Baglidir. (Al götür senden para mi isteyen var mantigi ile çalisir.)
Pesin Ödeme Fiili Ihracat Öncesi (Para bir tarafa mal bir tarafa mantigi ile çalisir.)
Mal Mukabili Ödeme Mallarin Alici Ülke Gümrügüne Ulasmasi
Belge Karsiligi Ödeme Belgelerin Alicinin Bankasina Ulasmasi ve Aliciya Ibrazi Ile Olur
Akreditifli Ödeme Fiili Ihracat Öncesi Akreditif Açilir. Ancak Ödeme Yükümlülügünün Dogusu Akreditifin Niteligine Göre Degismektedir.
34

• Banka islemleri asamasinda çok çesitli islemler
  yürütülmektedir. Bunlardan bazilari
• Ihracatin finansmani için gerekli fon temini
  amaciyla gerçeklestirilen finansman çalismalari,
• Mal bedellerinin ödeme ve tahsil islemleri,
  gümrük islemlerinde karsilasilan mali
  yükümlülüklerin banka araciligiyla karsilanmasi
  ve gerekli hallerde teminatlarin alinip
  verilmesi,
• Ilgili ticari islemde kullanilan belgelerin
  banka kanaliyla transferi,
• Kullanilan ödeme yönteminin niteligine bagli
  olarak gerçeklestirilecek akreditif benzeri
  islemler olarak sayilabilir.

35
GÜMRÜK ISLEMLERI ASAMASI

• Bu asamada mal ve hizmetlerin TGB ye alinmasi
  ve çikartilmasi için gerekli bütün islem ve
  prosedürler takip edilmektedir.
• Bir dis ticaret isleminin ithalat yada ihracat
  olarak nitelendirilebilmesi için gümrük
  yükümlülüklerinin yerine getirilmesi
  gerekmektedir.

36

• Gümrük islemleri asamasinda, gümrük idaresine
  gelen bir mal için verilen beyannamenin kabulü,
  malin ve belgelerin muayene ve / veya kontrolü
  ile kapatma islemlerinden olusan rutin gümrük
  islemleri gerçeklestirilir. Bu islemler 4458
  sayili gümrük kanununda düzenlenen Gümrükçe
  Onaylanmis Islem Ve Kullanimlara uygun olarak
  gerçeklestirilir.

37
C. GÜMRÜK MEVZUATININ KAPSAMI VE BAZI TEMEL
KAVRAMLAR

• Gümrük sistemi bir ülkede gümrük islemleri ile
  gümrük vergilerini düzenleyen mevzuat ve bu
  mevzuati uygulayan idare, bu idarenin görev
  yaptigi alan ve binalardan olusan organik yapi
  olarak tanimlanabilir.

38

• Organik bir yapiya sahip olan sistem somut
  olarak dört önemli unsurdan olusur.
• Gümrük mevzuati,
• Gümrük örgütü,
• Insan kaynaklari
• Yönetim - Organizasyon

39

• Türk gümrük sistemi içinde gümrük mevzuati ve
  mevzuat kapsaminda sekillenen islemlerin
  yürütüldügü örgüt yapisi ön plana çikmaktadir.
  Gümrük örgütü biri merkez digeri de tasra olmak
  üzere iki kademeli olarak düzenlenmistir.
• Merkez Örgütünde Gümrük Müstesarligi yer
  almaktadir. Tasra örgütü ise Bas Müdürlükler ile
  bunlara bagli gümrük müdürlüklerinden
  olusmaktadir.

40

• Gümrük Mevzuati, Gümrük Kanunu, Yönetmeligi,
  4926 Sayili Kaçakçilikla Mücadele Kanunu ile
  bunlara dayanilarak çikarilan bakanlar kurulu
  kararlari, teblig ve genelgeler bütününden
  olusmaktadir.

41

• Teblig ve genelgeler uygulamaya iliskin detay
  ve özel durumlari düzenledigi için burada sadece
  4458 Sayili Gümrük Kanunu Ve Yönetmeligi ele
  alinarak bunlarin tanitilmasina çalisilacaktir.
  Mevzuat kapsamindaki diger düzenlemeler.

42
GÜMRÜK MEVZUATININ UNSURLARI

• 19.07.2003 tarih ve 4926 Sayili
• Kaçakçilikla Mücadele Kanunu
• Bakanlar Kurulu Kararlari
• Yönetmelikler
• Tebligler

43
19.07.2003 Tarih ve 4926 Sayili Kaçakçilikla
Mücadele Kanunu

• 1930 lu yillarin basinda, o dönemdeki ekonomik
  bunalimindan etkisiyle Türkiye de Gümrük ve
  Kambiyo kaçakçiligi büyük boyutlara ulasmistir.
• Bu olumsuz gelismeyi önlemek amaci ile,
  Hükümetin hazirlamis oldugu bir tasari TBMM ye
  sevk edilmis ve 07.01.1932 tarih ve 1918 sayili
  Kaçakçiligin Men ve Takibine Dair Kanun hizla
  görüsülerek kabul edilmis ve derhal yürürlüge
  konulmustur.

44

• Çok sert ve agir yaptirimlar içeren bu
  antidemokratik Kanun tam 71 yil yürürlükte
  kalmistir. 2000 yilinda baslayan gümrük reformuna
  paralel olarak bu kanun yürürlükten kaldirilarak
  çaga ve ortama uygun yeni bir kaçakçilik yasasi
  için Gümrük Müstesarliginca çalismalar yapilmis
  hazirlanan tasari TBMM ce onaylanarak 4926
  Sayili Yeni Kaçakçilikla Mücadele Kanunu olarak
  yürürlüge girmistir.

45
Bakanlar Kururlu Kararlari

• Gümrüklerle ilgili yasal düzenleme, esnekligi
  ve gereken hizi saglamak için, Bakanlar Kuruluna
  yaptirimlar içeren hizli kararlar alma ve
  yürürlüge koyma yetkisini tanimistir. Bunu dogal
  karsilamak gerekir. Nitekim Bakanlar Kurulu da
  gerektiginde çesitli kararlari ile bu yetkisini
  kullanmaktadir.
• Gümrük uygulamasi ile ilgili Bakanlar Kurulu
  kararlari büyük ve hacimli bir yer tutar.
  Bunlarin özellikleri Sürekli degismesi ve
  yenilenmesidir.

46
Yönetmelikler

• Türkiye de gümrüklerle ilgili yasal
  düzenlemede yönetmeliklerin oldukça önemli ve
  agirlikli bir yeri vardir. Basta Gümrük Kanunu
  olmak üzere diger yasalar bazi konularin
  yönetmeliklerle düzenlenecegini hükme
  baglamistir. Gerektiginde Müstesarlikça
  hazirlanan bu tür yönetmelikler, yürürlüge
  konulmakta ve uygulamaya isik tutmaktadir.
  Kanundaki hükümlere dayanilarak, Gümrük
  Müstesarligi gümrük rejimleri, antrepolar ve
  tasfiye islemleri ile ilgili bir sira yönetmelik
  yayinlamis bulunmaktadir.

47
Tebligler

• Bunlara gümrük tebligleri demek daha dogru
  olacaktir. Gümrük uygulamasinda, Gümrük
  Müstesarliginca, Kanuna, Kararnamelere ve
  Yönetmeliklere dayanilarak yayinlanan Gümrük
  Tebligleri, Idarenin görüsünü yansittigi ve yasal
  dayanagi güçlü oldugu için, uygulamada büyük önem
  tasimakta, islem ve konulara isik tutmaktadir.

48

• Uygulamada islemler tebliglere göre
  yürütülmektedir. 4458 Sayili Gümrük Kanununun
  10/1. maddesi geregince, Gümrük
  Müstesarligi,Gümrük Mevzuatinin dogru uygulanmasi
  için gerekli gördügü bütün önlemeleri almaya
  yetkilidir.
• Bu hükme dayanilarak Müstesarlik Kanun
  kapsaminda istedigi konulari tebligler çikarmak
  sureti ile düzenleyebilecektir.

49
4458 Sayili Gümrük Kanunu ve Yönetmeligin
Sistematik Yapisi

• 4458 sayili Gümrük Kanununun esasa amaci
  Türkiyede yeni bir gümrük düzeni kurmak,
  isletmek ve denetimini saglamaktir. Gümrük
  Kanununun konu ve kapsami Türkiye Cumhuriyeti
  Gümrük Bölgesine giren-çikan esyaya ve tasit
  araçlarina uygulanacak gümrük kurallarini
  belirlemektedir.

50

• 4458 sayili Gümrük Kanunu baslica dört özellige
  sahiptir.
• Gümrük kanunu bir uyum yasasidir. Gümrük Birligi
  Anlasmasi çerçevesinde Türkiye ABnin gümrük
  düzenine ve mevzuatina uymayi kabul ettigi için
  Gümrük Kanunu bir uyum yasasi seklinde
  hazirlanmistir.

51

• Gümrük Kanunu genis kapsamli bir çerçeve
  yasasidir. Kanun bir taraftan gümrük düzenini
  kurmaya, diger taraftan da gümrük
  vergileri,gümrük rejimleri, gümrük cezalari,
  kanun yollari, gümrük müsavirligi gibi birçok
  konuyu düzenlemeye çalismistir. Çerçeve yasa
  oldugu için Gümrük Kanunu bütün bu konularin
  sadece temel ilke ve esaslarini ortaya koymus,
  ayrintilar ise tüzük, yönetmelik ve tebliglere
  birakilmistir.

52

• Gümrük Kanunu esas itibari ile bir vergi
  kanunudur. Gümrük Kanunu Türkiye de yeni gümrük
  düzenini kurmaya çalismissa da, esas hedefi
  gümrük vergilerini yeniden düzenlemek olmustur.
  Bu nedenle Gümrük Kanununun yapisi içinde gümrük
  vergileri, cezalar, itirazlar ve gümrük
  vergisinin geri verilmesi genis yer tutmaktadir.
  Ayrica, yasada usul hükümleri de düzenlenmistir.

53

• Gümrük rejimleri yeni bastan düzenlenmistir
  Gümrük Kanununda vergileme ile ilgili
  düzenlemelerden sonra agirlik gümrük rejimlerine
  verilmistir. Gümrük Rejimleri belirli bir
  sistematik içinde yeniden düzenlenmistir. Bu
  özelliklere sahip Kanunda her türlü islem ve
  konuya yer verilmistir.

54

• Gümrüklerde uygulanan önlemler ve unsurlari
• Gümrük bölgesinde takip edilen süreç ve
• gümrükçe onaylanmis islemler (gümrük
  rejimleri)
• Gümrük yükümlülügü basligi altinda gümrük
  vergileri
• Gümrük cezalari ve uyusmazligin çözümü
• Gümrüklerde is takibi ve gümrük idaresinin
• çalisma düzeni

55

• Bu bes genel konu sistematik olarak 13 kisim ve
  her kisimda kapsamina göre bölüm ve ayrimlardan
  olusan bir bütünlük içinde düzenlenmistir. 248
  madde, on üç kisim otuz yedi bölüm ve on dört
  ayirimdan olusmaktadir. Kanunda düzenlenen
  konular sistematik olarak asagidaki tabloda
  görülmektedir.

56
Birinci kisim-Genel hükümler Birinci kisim-Genel hükümler Birinci kisim-Genel hükümler
  Birinci bölüm Amaç, kapsam ve temel tanimlar
  Ikinci Bölüm Gümrük mevzuati çerçevesinde
    kisilerin hak ve yükümlülüklerine
    iliskin çesitli hükümler
Birinci Ayirim Birinci Ayirim Temsil hakki
Ikinci Ayirim - Ikinci Ayirim - Gümrük mevzuatinin uygulamasina iliskin kararlar
Üçüncü Ayirim - Üçüncü Ayirim - Bilgi
Dördüncü Ayirim Dördüncü Ayirim Diger hükümler




57
Ikinci Kisim - Gümrük vergileri ile esya ticareti konusunda öngörülen diger önlemlerin uygulanmasina iliskin unsurlar Ikinci Kisim - Gümrük vergileri ile esya ticareti konusunda öngörülen diger önlemlerin uygulanmasina iliskin unsurlar
  Birinci bölüm Gümrük tarifesi ve esyanin pozisyonlara ayrilmasi
  Ikinci Bölüm Esyanin mensei
Birinci Ayirim Birinci Ayirim Esyanin tercihli olmayan mensei
Ikinci Ayirim - Ikinci Ayirim - Esyanin tercihli mensei
Üçüncü Ayirim - Üçüncü Ayirim - Esyanin gümrük kiymeti
Dördüncü Ayirim Dördüncü Ayirim Esyanin agirligi ve kaplari
58
Üçüncü Kisim-Tasitlarin kontrolü ve gümrük bölgesine getirilen esya gümrükçe onaylanmis bir islem kullanima tabi tutulana kadar uygulanacak hükümler Üçüncü Kisim-Tasitlarin kontrolü ve gümrük bölgesine getirilen esya gümrükçe onaylanmis bir islem kullanima tabi tutulana kadar uygulanacak hükümler Üçüncü Kisim-Tasitlarin kontrolü ve gümrük bölgesine getirilen esya gümrükçe onaylanmis bir islem kullanima tabi tutulana kadar uygulanacak hükümler
  Birinci Bölüm Tasitlarin Türkiye gümrük bölgesine giris ve çikisi
  Ikinci Bölüm Esyanin Türkiye gümrük bölgesine girmesi
  Üçüncü Bölüm Esyanin gümrüge sunulmasi
  Dördüncü Bölüm Özet beyan ve gümrüge sunulan esyanin bosaltilmasi
  Besinci Bölüm Gümrüge sunulan esyaya gümrükçe onaylanmis bir islem veya kullanim belirlenmesi zorunlulugu
  Altinci Bölüm Esyanin geçici depolanmasi
  Yedinci Bölüm Transit rejim altinda tasinan esyaya uygulanacak hükümler
  Sekizinci Bölüm Diger hükümler


59

Birinci Bölüm- Genel hükümler
Ikinci Bölüm- Gümrük rejimleri
Birinci Ayirim- Birinci Ayirim- Esyanin bir gümrük rejimine tabi tutulmasi
Ikinci Ayirim- Ikinci Ayirim- Serbest dolasima giris rejimi
Üçüncü Ayirim- Üçüncü Ayirim- Sartli muafiyet düzenlemeleri ve ekonomik etkili gümrük rejimleri
A- Ortak hükümler
B- Transit rejimi
C- Gümrük antrepo rejimi
D- Dahilde isleme rejimi
E- Gümrük kontrolü altinda isleme rejimi
F- Geçici ithalat rejimi
G- Hariçte isleme rejimi
Dördüncü Ayirim- Dördüncü Ayirim- Ihracat rejimi
Üçüncü Bölüm- Gümrükçe onaylanmis diger islem veya kullanim sekilleri
Birinci Ayirim- Birinci Ayirim- Serbest bölgeler
Ikinci Ayirim- Ikinci Ayirim- Yeniden ihracat, imha ve terk
Dördüncü Kisim - Gümrükçe onaylanmis islem veya
kullanim
60
Besinci Kisim- Türkiye Gümrük Bölgesinde çikan esya Besinci Kisim- Türkiye Gümrük Bölgesinde çikan esya Besinci Kisim- Türkiye Gümrük Bölgesinde çikan esya
Altinci Kisim- Özellik gösteren faaliyetler Altinci Kisim- Özellik gösteren faaliyetler Altinci Kisim- Özellik gösteren faaliyetler
Birinci Bölüm- Gümrük vergilerinden muafiyet ve istisna
Ikinci Bölüm- Geri gelen esya
Üçüncü Bölüm- Deniz balikçiligi ürünleri ve denizden çikarilan diger ürünler
Yedinci Kisim- Sinir ticareti Yedinci Kisim- Sinir ticareti Yedinci Kisim- Sinir ticareti
Sekizinci Kisim- Diger gümrük islemleri Sekizinci Kisim- Diger gümrük islemleri Sekizinci Kisim- Diger gümrük islemleri
Birinci Bölüm- Posta gümrük islemleri
Ikinci Bölüm- Akaryakit ve kumanya ile ilgili hükümler
Üçüncü Bölüm- Tasfiye edilecek esyaya iliskin islemler

61
Dokuzuncu Kisim - Gümrük yükümlülügü Dokuzuncu Kisim - Gümrük yükümlülügü Dokuzuncu Kisim - Gümrük yükümlülügü
Birinci Bölüm- Gümrük yükümlülügünün dogmasi
Ikinci Bölüm- Gümrük vergilerinin tahakkuku, tebligi ve ödenmesi
Üçüncü Bölüm- Teminat
Dördüncü Bölüm- Gümrük yükümlülügünün sona ermesi
Besinci Bölüm- Vergilerin geri verilmesi veya kaldirilmasi
62
Onuncu Kisim Diger hükümler Onuncu Kisim Diger hükümler Onuncu Kisim Diger hükümler
Birinci Bölüm- Liman ve antrepo islemlerinin yükümlülükleri
Ikinci Bölüm- Çalisma zamanlari, gümrük personelinin kiyafeti ve gümrük bayragi
Birinci Ayirim Birinci Ayirim Çalisma zamani ve fazla çalisma ücreti
Ikinci Ayirim Ikinci Ayirim Gümrük personelinin kiyafeti ve gümrük bayragi
Üçüncü Bölüm- Gümrüklerde is takibi ve gümrük müsavirleri
63
On birinci Kisim - Cezalar On birinci Kisim - Cezalar On birinci Kisim - Cezalar
Birinci Bölüm- Genel hükümler
Ikinci Bölüm- Vergi kaybina neden olan islere uygulanacak cezalar
Üçüncü Bölüm- Usulsüzlüklere iliskin cezalar
On ikinci Kisim - Itirazlar On ikinci Kisim - Itirazlar On ikinci Kisim - Itirazlar
On üçüncü Kisim-Yürürlükten kaldirilan hükümler, geçici maddeler ve yürürlük On üçüncü Kisim-Yürürlükten kaldirilan hükümler, geçici maddeler ve yürürlük On üçüncü Kisim-Yürürlükten kaldirilan hükümler, geçici maddeler ve yürürlük
Birinci Bölüm- Yürürlükten kaldirilan hükümler
Ikinci Bölüm - Geçici maddeler
Üçüncü Bölüm- Yürürlük ve yürütme

64

• Birinci Kisim Yasanin taniminin yapildigi ve
  genel hükümlerin düzenlendigi kisimdir. Iki
  bölümden olusmaktadir. Birici bölümde kanunun
  amaci ve kapsami verilerek yasa çerçevesinde
  kullanilan temel tanimlara yer verilmektedir.
  Ikinci bölüm de isegümrük islemleri ile muhatap
  olan kisilerin hak ve hükümlülüklerine yer
  verilmektedir.

65

• Bu bölüm kisilerin kanun kapsaminda nasil
  hareket edeceklerini, menfaatlerini nasil
  koruyabileceklerini açiklamaktadir. Bireylerin
  hak kaybina ugramamalari ve cezalarla
  karsilasmamalari için bu bölümün gümrük islemleri
  ile ugrasanlarca çok iyi anlasilmasi
  gerekmektedir.

66

• Ikici Kisim Gümrük dergileri ile esya ticareti
  konusunda ön görülen diger önlemlerin
  uygulanmasina iliskin unsurlari içerir.
• Türkiye, dis ticarete konu olan mallari
  özelliklerine göre farkli kategorilere göre
  ayirmis, ayrica ikili ve çok tarafli anlasmalara
  göre de mallar gruplanmistir.
• Farkli kategorilere ayrilan mallar vergileme
  açisindan degisik oranlarin gösterildigi
  tarifelere ayrilmistir.

67

• Bu tarifeler Ithalat Rejim Karari nin eki
  olarak Resmi Gazetede yayimlanmakta ve zaman
  içerisinde yapilmasi gereken degisiklikler
  tebligler ile düzenlenmektedir. Gümrük vergileri,
  Gümrük Kanunu 15. Maddesine Istinaden, Gümrük
  Giris Tarife Cetvellerinde (GTIP) yer alan ilgili
  mal ve ülke özelliklerine göre belirlenen oran
  üzerinden hesaplanir.
• Ikinci bölüm maliye yükümlülüklerin eksiksiz ve
  dogru olarak karsilanabilmesi açisindan önem arz
  etmektedir.

68

• Üçüncü Kisim Mallarin TGB ye girisinden
  çikisina kadar yapilacak olan islemleri
  düzenleyerek hüküm altina almaktadir.
• Bu kisim gerçeklestirilecek olan gümrük
  islemlerinde herhangi bir olasi hatanin bastan
  önlenmesine yönelik düzenlemeler içerdigi için
  önem arz etmektedir.

69

• Dördüncü Kisim Bu bölüm gümrük bölgesine mal
  giris ve çikis islemlerini düzenlemektedir. Kanun
  ifadesiyle, bu bölümde Gümrükçe Onaylanmis Islem
  ve Kullanimlar ele alinmaktadir.
• Yani mallarin gümrük bölgesine hangi
  kosullarda ve hangi prosedürlere uygun olarak
  girip çikabilecegi, giris yapan bir malin gümrük
  statüsünün ne olacagi bu bölüm kapsaminda
  düzenlenmistir.

70
Gümrükçe Onaylanmis Islem ve Kullanimlar

• Esyanin Türkiye Gümrük Bölgesi
• disina yeniden ihraci,
• Esyanin bir serbest bölgeye girmesi,
• Esyanin imhasi,
• Esyanin gümrüge terk edilmesi,
• Esyanin bir gümrük rejimine tabi
• tutulmasi

71

• Besinci Kisim Ihracatin nasil yapilacagina
  iliskin hüküm ifade eden en dar kapsamli
  kisimdir. Burada bir madde halinde ihracata konu
  esyalarin çikis islemlerinin gümrük kontrolü
  altinda yapilacagi hüküm altina alinmistir.

72

• Altinci Kisim Burada rutin gümrük islemleri
  disinda kalan faaliyetler düzenlenmistir. Burada
  Gümrük vergilerinden Muafiyet ve istisnalara,
  Geri gelen esya (Ihracattan iade edilen mallar
  hakkinda yapilacak islemler), Deniz balikçiligi
  ürünleri ve diger deniz ürünlerine iliskin
  düzenlemeler yer verilmektedir.

73

• Yedici Kisim Sinir ticaretine iliskin
  düzenlemeler yer almaktadir.
• Sekizinci Kisim Diger gümrük islemleri
  kapsaminda, posta gümrük islemleri, akaryakit ve
  kumanyayla ilgili hükümler ile tasfiye edilecek
  esyaya iliskin islemler düzenlemektedir.

74

• Dokuzuncu Kisim Bu kisim içinde gümrük
  yükümlülükleri düzenlenmektedir. Kanun öngördügü
  cezalar agirlikli olarak yükümlülüklerin ihlali
  konusuna yönelik düzenlenmistir.

75

• Onuncu Kisim Burada Liman ve Antrepo
  isletmelerinin yükümlülükleri ile gümrük
  çalismalarinin özlüklerine ait düzenlemeler ve
  Gümrük kanunu kapsaminda is takibi ve Gümrük
  Müsavirliklerine yönelik düzenlemelere yer
  verilmistir.

76

• Onbirinci Kisim Burada yükümlülüklere uyulmamasi
  durumunda karsilasilabilecek cezalar
  düzenlenmistir. Cezalar, vergi kaybina neden
  olacak fillere ve usulsüz islemlere uygulanacak
  cezalar olmak üzere iki kategoride ele alinmistir.

77

• Onikinci Kisim Bu kisimda birtakim idari
  islemlere ve vergilere iliskin olarak yasanan
  anlasmazliklara itiraz esaslari düzenlenmistir.
  Yükümlülüklerin kanundan kaynaklanan itiraz
  haklarini nasil kullanabileceklerine yönelik
  açiklamalara yer verilmistir.

78

• On üçüncü Kisim Bu son kisimda 4458 sayili yasa
  ile yürürlükten kaldirilan uygulamalar ile geçici
  maddelere yer verilmistir. Gümrük kanunun
  tamamlayici niteligindeki yönetmelikte kanunla
  ayni sistematik üzerine oturtulmustur. Kanunda
  farki, kanunun açiklayici metni oldugu için,
  kapsam açisindan daha genis tutulmus olmasidir.

79
3. GÜMRÜK KANUNUNDA GEÇEN BAZI TEMEL KAVRAMLAR

• Türkiye Cumhuriyeti Gümrük bölgesi Türkiye
  Cumhuriyeti topraklari, kara sulari, iç sulari ve
  hava sahasinin dahil oldugu alandir. T.C.
  Sinirlari içerisinde yer almalarina karsin
  Serbest Bölgeler Türkiye Gümrük Bölgesi (TGB)
  disinda tutulmaktadir.

80

• Özel kanunlar ile kurulan serbest bölgeler
  gümrük kanunu ve diger dis ticaret politikalarini
  düzenleyen mevzuat hükümlerinin geçerli olmadigi,
  kendi özel hükümlerine göre çalisan alanlardir.

81

• Bu bölgelerde, miktar kisitlamalari, gümrük
  vergileri vb. politika araçlari kullanilmaz.
  TGBden bu bölgelere mal gönderilmesi ve
  buralardan TGB ye mal getirilmesi islemleri
  gümrük kanununa göre yapilir.

82

• Yani, gümrük bölgesi disinda kabul edilen
  Serbest bölgeler, Gümrük Kanunu açisindan üçüncü
  ülke statüsünde kabul edilen bölgelerdir. Bu
  nedenle, serbest bölge faaliyetlerini gümrük
  islemleri disinda degerlendirmek gerekmektedir.

83

• Kisi Gerçek ve tüzel kisiler ile hukuken tüzel
  kisilik statüsüne sahip olmamakla birlikte
  yürürlükteki mevzuat uyarinca hukuki tasarruflar
  yapma yetkisi taninan kisiler ortakligi.
• Burada gümrük bölgesi içinde yerlesik kisi
  kavramini da açiklamak yerinde olacaktir.
  Yerlesik kisi, kanuni ikametgahi Türkiyede olan
  tüm gerçek kisileri ve ayrica Türkiyede kayitli
  isyeri, kanuni is merkezi veya subesi bulunan
  tüzel kisiler veya kisiler ortakligini ifade
  eder.

84

• Karar Baglayici tarife ve mensei bilgileri de
  dahil olmak üzere, gümrük idaresinin, gümrük
  mevzuati ile ilgili olarak belirli bir konuda bir
  veya daha fazla kisi üzerinde hukuki sonuç
  doguracak idari tasarrufunu
• Gümrük Statüsü Esyanin TGB de serbest dolasima
  girmis olup olmadigi yönünden durumunu, ifade
  eder. 4458 sayili kanuna göre TGB deki bir esya
  iki tür gümrük statü altinda dolasabilir. Bunlar
  Serbest Dolasimda Bulunan Esya Statüsü ve
  Gümrük Gözetiminde Bulunan Esya Statüsüdür.

85

• Gümrük Gözetim Statüsü Gümrük Gözetimi
  deneyimi, gümrük mevzuatina ve gereken hallerde
  gümrük gözetimi altindaki esyaya uygulanacak
  diger hükümlere uyulmasini saglamak üzere gümrük
  idareleri tarafindan genel olarak uygulanan bir
  islemdir.
• Gözetim islemlerine tabi olan esyalar gümrük
  Gözetiminde Bulunan Esya Statüsü kazanirlar.

86

• Serbest Dolasimda Bulunan Esya Türkiyenin
  taraf oldugu uluslar arasi anlasmalara ait
  hükümler sakli kalmak kaydiyla, serbest dolasima
  giris rejimine tabi tutularak TGB ne giren esya
  ile tümüyle Türkiyede elde edilen veya üretilen
  esyayi ifade etmektedir.

87

• Kanun 18.ve 19. maddelerine belirtilen esyalar
  serbest dolasimda bulunan esya statüsüne
  sahiptir. 18. madde hükmü geregi olarak, tümüyle
  bir ülkede elde edilen veya üretilen esya, o ülke
  menselidir.

88

• Tümüyle bir ülkede elde edilen veya üretilen
  esya ise, ilgili ülkeden çikarilan madenler,
  yetistirilen bitkiler, o ülkede dogan ve
  yetistirilen canli hayvanlar ve bu hayvanlardan
  elde edilen ürünler, o ülkede kayitli ve kabullü
  olup o ülkenin bandirasi altinda kara sulari
  disinda avlanan balikçilik ve avcilik ürünleri
  ile fabrika gemilerinde isletilerek üretilen
  ürünler.

89

• Dogada serbest olarak bulunan ve bir ülkenin
  gümrük bölgesi disinda bulunan ve/veya ilgili
  ülke gümrük sinirlarinda madenler, hayvanlar ve
  bunlardan saglanan ürünler o ülkenin mense-i
  kabul edilir.

90

• Haklar Dördüncü madde de yükümlülükler
  yukaridaki gibi sayildiktan sonra, Kanun kisilere
  tanidigi haklari saymis ve açiklamistir. Bu
  çerçevede yükümlülüklere taninan 5 haktan
  bahsedilmektedir.
• Bunlar Karar Isteme Hakki, Temsil hakki,
  Itiraz Hakki, Küsat Hakki, Bilgi Isteme Hakkidir.
  Bilgi isteme hakki ise genel olarak su üç konuda
  ortaya çikmaktadir Gümrük Mevzuati Hakkinda
  Bilgi isteme, Baglayici Tarife Bilgi Isteme ve
  Baglayici Mensei Bilgi Isteme.

91

• Temsil Hakki Gümrük islemleri ile muhatap olan
  tüm kisiler gümrük mevzuatinda öngörülen
  tasarilari ve islemleri gerçeklestirmek üzere,
  gümrük idarelerini isleri için bir temsilci tayin
  edebilirler. Temsil yetkisine ait detayli
  bilgiler yönetmelikte düzenlenmistir. Burada
  dogrudan ve dolayli temsilin nasil yapilabilecegi
  açiklanmistir.
• Gümrük müsavirleri vekaletname ile dolayli
  temsil gerçeklestirirken firma da bagimli olarak
  çalisanlara verilen yetki ile islem
  gerçeklestirilmesi de dogrudan temsil olmaktadir.

92

• Karar Isteme Hakki Karar, baglayici tarife ve
  mense bilgileri de dahil olmak üzere, gümrük
  idaresinin, gümrük mevzuati ile ilgili olarak
  belirli bir konuda bir veya daha fazla kisi
  üzerinde hukuki sonuç doguracak idari tasarrufunu
  ifade eder.Gümrük idarelerinden böyle bir
  tasarrufta bulunma talebinin kullanilmasi karar
  isteme hakki olarak düzenlenmistir.
• Karar talebi, gümrük mevzuati ile ilgili
  konularda gerekli bilgi ve belgelerin
  sunulmasiyla, yazili olarak kullanilabilir.
  Gümrük idaresi, 30 gün içinde bir karar vererek
  sonucu yazili ve itiraz yolu açik olarak
  yükümlüye teblig eder.

93

• Küsat Hakki Gümrük idarelerine sunumu yapilan
  esyalarin gümrük islemlerinden önce
  incelenebilmesine imkan taniyan bir haktir.
  Bilindigi gibi TGB ye gelen esyalar serbest
  dolasima alincaya, yeniden ihraç ve imha
  edilinceye kadar gümrük gözetimi altinda bulunur.
  Dolayisiyla gözetim statüsüne giren esyalardan
  herhangi bir amaçla numune alinmasi gerektigi
  durumlarda gerekli numune alinabilmektedir.
  Gümrük gözetimi altindaki esyadan numune almak
  hakki küsat hakkini ifade etmektedir.

94

• Bu hak, esya sahipleri tarafindan, esyanin
  gümrük idaresine sunulmasindan baslayan ve
  esyanin Gümrükçe Onaylanmis Islem ve kullanimlara
  tabi tutulmasina kadar geçen sürede esya sahibi
  veya yasal temsilcileri tarafindan yazili olarak
  kullanilabilir.

95

• Yapilan taleplerin
• Basvuru sahibinin adi, soyadi ve adresini,
• Esyanin bulundugu yeri,
• Özel beyan sayisi ve kapsami, daha önce
• uygulanan gümrük rejimi, esyanin
• üzerinde bulundugu tasit aracini,
• Esyanin teshisine yarayacak ayrintilari
• içermesi gerekmektedir.

96

• Itiraz Hakki Gümrük hükümlülüklerinin,
  aleyhlerine oldugunu düsündükleri kararlara ve
  bilgilere itiraz haklari bulunmaktadir. Kisiler
  bu haklarini kararin verildigi bir üst makama
  müracaat ederek kullanabilirler . Kararlara,
  itiraz edilmesi durumunda itiraz prosedürü 6.
  bölümde açiklandigi gibi islemektedir.

97

• Bilgi Isteme Hakki Kanun 8, maddesinde gümrük
  mevzuatinin isleyisi ile ilgili her türlü konuda,
  fiilen tasarlanan ithalat ve ihracat islemleri
  hakkinda bilgi edinme imkani getirmektedir. Bilgi
  isteme hakkinin kullanimi Gümrük Mevzuatinin
  isleyisi, Mensei ve Tarife hakkinda bilgiler
  olmak üzere üç noktada somutlasmaktadir. Tarife
  ve Mensei bilgileri Gümrük Müstesarligindan,
  Gümrük Mevzuati hakkinda bilgiler ise gümrük
  idarelerinden yazili olarak talep edilebilir.

98

• Talebi alan idareler ücretsiz olarak 30 gün
  içinde usulüne uygun olmak kaydiyla bilgi verir.
  Bu çerçevede alinan bilgiler mensei konusunda ise
  3 yila kadar, tarife konusunda konusunda ise 6
  yila kadar, 1 kalem esya için kullanilabilir.
• Bunlardan Tarife ve Mensei bilgileri gümrük
  idarelerini baglayici olarak verilmektedir.
  Baglayicilik, gerçeklestirilecek olan ihracat ve
  ithalatlarin da bilgiyi veren gümrük idaresinin
  verdigi bilgiye dayanarak islem yapma zorunlulugu
  ifade etmektedir.

99

• Bu çerçevede gümrük idareleri, Mensei ve Tarife
  tespiti konusunda yalnizca bilgi verilen esya
  için, bilginin verildigi tarihten sonra
  gerçeklestirilecek ithalatlar yada ihracatlar
  açisindan sorumludurlar. Buna karsilik bilgi
  talep eden taraflar ise bilginin verilmesinde baz
  alinan beyanlarin dogrulugundan ve esya ile bilgi
  arasindaki ayniyeti kanitlamaktan sorumludurlar.
  Aksi taktirde verilen bilgiler iptal edilerek
  bilgilerin baglayiciligi geçerliligini yitirir.

100

• Gümrük Yükümlülükleri Gümrük yükümlülügü
  kanunun 4. maddesinde söyle belirtilmistir.
• 4458 Sayili Gümrük Kanununa ve bu kanuna
  dayanilarak çikarilacak tüzük, kararname ve
  yönetmelik hükümlerine uymak,
• Gümrük Idarelerinin yapacagi gözetim ve
  denetimlere tabi olmak,
• gümrük Idarelerinin kendi adina veya baska
  idarelerin nam ve hesabina tahsil edecegi her
  türlü vergi, resim, harç ve ücretleri ödemek veya
  bunlar için teminat göstermek , biçiminde
  sayilmistir.

101

• Bu yükümlülükler karsisinda gümrük idarelerine
  karsi sorumlu olan kisiler ise, gümrük
  beyannamesini ilgili gümrük idaresine veren
  kisidir. Yani Beyan Sahibidir. Kisiler gerçek
  yada tüzel kisi olabilir.
• Kanunda sayilan bu yükümlülükler incelendiginde
  gümrük yükümlülügünün sekli ve esasi ( maddi )
  olmak üzere iki yönünü oldugu görülür.

102
Kisiler Gerçek Tüzel
Yükümlülük Biçimi Sekli Maddi
Temsili Dogrudan Dolayli


Firma Yetkilisi Gümrük Müsaviri

103

• Sekli yükümlülük açisindan beyan sahibi , beyan
  islemlerinin hangi usul esaslarina göre ve hangi
  sürelerde yapilacagi gibi kanun sekil
  yükümlülüklerine uyulmak zorundadir.
• Beyan sahibi, esasi (maddi) yükümlülük
  açisindan ise, gümrük islemlerinden kaynaklanan
  tüm mali yükümlülüklerin yerine getirilmesinden
  sorumludur.

104
2. BÖLÜM GÜMRÜK ISLEMLERI

• GÜMRÜKÇE ONAYLANMIS ISLEM VE
• KULLANIMLAR
• GÜMRÜK ISLEM SÜRECI

105
A. GÜMRÜKÇE ONAYLANMIS ISLEM VE KULLANIMLAR

• Gümrük islemleri genel olarak, TGB ye esya
  giris çikisini düzenleyen prosedürler kapsaminda
  gerçeklestirilen faaliyetler ve bu faaliyetlere
  taraf olanlarin gerçeklestirildigi tüm islemler
  olarak tanimlanabilir.

106

• Gümrük idarelerinde gerçeklestirilen islemler
  4458 sayili Gümrük kanununda Gümrükçe
  Onaylanmis Islem ve Kullanimlar kavrami altinda
  düzenlenmistir. Gümrükçe Onaylanmis Islem ve
  Kullanimlar TBG ye giris veya çikis yapacak
  esya için ön görülen islemler bütününü ifade
  etmektedir.

107
Gümrük kanununda Gümrükçe
Onaylanmis Islem ve Kullanimlar

• Esyanin bir serbest bölgeye girmesi,
• Esyanin Türkiye Gümrük Bölgesi disinda
  yeniden ihraci,
• Esyanin imhasi ve gümrüge terk
• edilmesi,
• Esyanin bir gümrük rejimine tabi
• tutulmasi olarak sayilmistir.

108
Esyanin Tabi Tutulacagi Gümrük Islem
Prosedürlerini Ifade Eden Gümrük Rejimleri

• Serbest dolasima giris rejimi,
• Ihracat rejimi,
• Transit rejimi,
• Dahilde isleme rejimi,
• Gümrük kontrolü altinda isleme rejimi,
• Geçici ithalat rejimi,
• Hariçte isleme rejimi,
• Gümrükte antrepo rejimi

109
1. ESYANIN BIR SERBEST BÖLGEYE GIRMESI

• Serbest bölgeler T.G.B nin parçalari olmakla
  beraber, gümrük sinirlarinin disinda kabul
  edilen, ülkede geçerli mali ve iktisadi alanlara
  yönelik yasal düzenlemelerin tamamen veya kismen
  geçersiz oldugu bölgelerdir.

110

• Yönetmeligin 518. maddesine göre ise serbest
  bölgeler, serbest dolasimda olamayan esyanin
  herhangi bir gümrük rejimine tabi tutulmaksizin
  ve serbest dolasima sokulmaksizin, gümrük
  mevzuatinda öngörülen haller disinda
  kullanilmamak yada tüketilmemek kaydiyla
  konuldugu, ithal vergileri ile ticaret politikasi
  önlemleri ve kambiyo mevzuatinin uygulanmasi
  bakimindan TGB disinda oldugu kabul edilen
  yerlerdir.

111

• Diger bir ifadeyle serbest bölgeler dis ticaret
  mevzuati açisindan üçüncü ülke statüsünde kabul
  edilen alanlar olup, bu alanlara esya giris ve
  çikis islemleri de gümrük mevzuati hükümlerine
  göre yapilmasi gerekmektedir.
• Dolayisiyla bu alanlara esya gönderilmesi
  ihracat, buralardan TGB ye esya getirilmesi ise
  ithalat olarak kabul edilmektedir.

112

• Yani, gümrük mevzuati açisindan Inegölden
  Gemlik Serbest Bölgesine esya göndermenin Çine
  yapilan ihracattan farki yoktur. Benzer biçimde
  Eskisehir Organize Sanayi Bölgesinde bir
  fabrikada kullanilmak üzere Trabzon Serbest
  Bölgesinden, esya girisinin Rusyadan yapilan
  ithalattan fark yoktur.

113

• Durum böyle oldugu içindir ki, Gümrük
  Kanununda serbest bölgelere esya giris çikislari
  ayri bir gümrükçe onaylanmis islem ve kullanim
  olarak kabul edilmis ve düzenlenmistir.

114
2. ESYANIN YENIDEN IHRACI

• Esyanin yeniden ihraci serbest dolasimda
  bulunmayan esya için geçerlidir. Serbest
  dolasimda olamayan esyalarin yeniden ihraci
  rejimine uygun olarak gerçeklestirilir. Burada
  ihracatta uygulanan ticaret politikasi önlemleri
  bu esyalar içinde gerekirse isletilebilir.

115

• Ekonomik etkili gümrük rejimine tabi olarak
  giris yapmis ve gümrük gözetim statüsüne sahip
  esyalarin yeniden ihracati da yine ihracat rejim
  hükümlerine tabi olarak gerçeklestirilir.

116

• Ekonomik etkili gümrük rejimleri, asagida
  belirtildigi gibi, Antrepo rejimi, dahilde ve
  Hariçte isleme Rejimleri, Gümrük Kontrolü Altinda
  Isleme rejimi ve Geçici Ithalat Rejimlerinden
  olusmaktadir.
• Bu rejimler kapsaminda sartli muafiyete tabi
  esyalarin yeniden ihraci süresi içinde
  gerçeklestirilemezse, bu taktirde gerekli cezai
  islemler baslatilir.

117
3. ESYANIN IMHASI VE GÜMRÜGE TERKI

• Serbest dolasimda bulunmayan esyanin gümrük
  idaresine hiçbir mali külfet yüklemeyecek biçimde
  gümrük idarelerinin kontrolünde imhasi veya
  gümrüge terki mümkündür. Ancak, bunun için
  önceden ilgili gümrük idaresine bilgi verilmesi
  gerekmektedir.

118

• Imhasi veya gümrüge terki istenen bir esya
  için gümrük beyannamesi verilmis ve kabul edilmis
  ise gümrük idaresi tarafindan ilgili beyanname
  üzerinde gerekli degisiklikler yapilarak esyanin
  imhasi veya gümrüge terkine izin verildigi
  açiklamasi düsülerek iptal edilir. Imha sonucu
  açiga çikan ürünler gümrükçe onaylanmis bir islem
  veya kullanima sokuluncaya kadar gümrük
  gözetiminde bulundurulur.

119
4. ESYANIN BIR GÜMRÜK REJIMINE TABI TUTULMASI

• Gümrük rejimi kavrami, TGB ye giris çikis
  yapacak esyalarin hareket tarzlarini belirleyen
  islem süreçlerini düzenlemektedir. Diger bir
  ifadeyle, gümrük rejimleri esyanin TGB içinde
  nasil dolasacagini belirleyen islem süreçlerini
  düzenlemektedir.

120

• Bu islem süreçlerinde esya TGB içinde bir
  noktadan diger bir noktaya nasil hareket edecegi,
  ayniyetini koruyup koruyamayacagini, ayniyeti
  degisecekse nasil bir islem veya isçilige tabi
  tutulmasi gerektigi gibi tüm detaylar gümrük
  rejimleri çerçevesinde düzenlenmistir.

121

• Ekonomik etkili gümrük rejimlerinden bazilari
  ticaret politikasi önlemlerinden ve gümrük
  vergilerinden bagimsiz olarak TGB esya giris
  çikisina imkan tanimaktadir.
• Gümrük kanununda 8 adet gümrük rejimi,
  ekonomik etkili olan rejimler ve ekonomik etkili
  olmayan rejimler olmak üzere, iki grupta
  düzenlenmistir.

122

• Ekonomik etkiliden kasit, esyanin gümrük
  gözetim ve denetiminde bir üretim sürecine
  alinarak islenmek veya ekonomik bir faaliyetin
  parçasi olarak gümrük islemlerine tabi
  tutulmasini ifade etmektedir.

123

• Buna göre Ekonomik Etkili Rejimler kapsaminda
• Gümrük Antrepo Rejimi,
• Dahilde Isleme Rejimi,
• Gümrük Kontrolü Altinda Isleme Rejimi,
• Geçici Ithalat Rejimi,
• Hariçte Isleme Rejimi,
• yer almaktadir.

124

• Ekonomik etkili olmayan rejimlerin ortak
  özelligi ise esyanin gümrük gözetimi altinda
  katma deger yaratma sürecine katilmiyor
  olmasidir. Diger bir ifadeyle gümrük islem
  sürecinde esya hiçbir üretim sürecine
  katilmamaktadir.

125

• Ekonomik etkili olmayan rejimler
• Serbest Dolasima Giris Rejimi,
• Transit Rejimi,
• Ihracat Rejimi,

126
B. GÜMRÜK ISLEM SÜRECI

• Ekonomik etkili olsun veya olmasin, tüm
  rejimlerin islem süreci Gümrük Beyannamesinin
  verilmesi ve esyanin tabi olmasi kaydiyla,
  tahakkuk eden mali yükümlülüklerin ödenmesi veya
  teminata baglanmasiyla son bulmaktadir.
• gümrük islemleri çerçevesinde yürütülen
  faaliyetleri tasima firmasi ve esya sahibi firma
  tarafindan gerçeklestirilen çalismalar olmak
  üzere iki temele oturtmak mümkündür.

127

• Esya sahibinin gümrük islemlerini
  baslatabilmesi için esyanin gümrüklü sahaya
  ulasmasi ve tasima firmasi tarafindan gümrük
  islemlerinin baslatilmasi gerekmektedir. Bu
  noktada tasima firmasinin gerçeklestirecegi
  gümrük islemleri Sunum ve Özet Beyan
  islerinden olusmaktadir.

128
1. TASITLARIN TÜRKIYE GÜMRÜK BÖLGESINE GIRIS VE
ÇIKISLARI

• TGB ye giris - çikis yapacak çasitlar yetkili
  sinir gümrük kapilarindan giris çikis yapmak
  zorundadirlar. Burada yetkili sinir gümrük
  kapisi denilmesi her aracin her gümrük kapisini
  kullanamayacagi anlamina gelmektedir. Bu kapilar
  ulastirma bakanligi ve bagli kuruluslarinin
  görüsü alinarak Gümrük Müstesarligi tarafindan
  tespit edilmektedir.

129

• Olagan üstü durumlarda yetkili gümrük kapisinin
  kullanilamamasi veya gümrük yolu disina çikilmak
  zorunda kalinmasi halinde, durumun en yakin
  idari, amirliye ve gümrük idaresine ve vakit
  geçirilmeden bildirilmesi gerekmektedir.
• Örnegin Bogazlardan transit geçen bir geminin
  hava ve deniz muhalefeti ile Çanakkale Limanina
  girmek ve demirlemek zorunda kalmasi halinde
  durumu Çanakkale Valiligi ne ve Çanakkale Gümrük
  Müdürlügüne bildirmesi gerekmektedir.

130

• TGB ye giris ve çikis islemleri çalisma
• saatleri içinde yapilmaktadir. Ancak,
• düzenli sefer yapan tüm tasit araçlari,
• tarifesiz yolcu tasiyan araçlar,
• isletme teskilati bulunan limanlara giren
• tasit araçlari,
• zorunlu olarak mesai saatleri disinda
• gelen tasit araçlari,
• günün her saatinde ( 7/ 24 ) giris çikis
• yapabilirler.

131

• Tasit araçlari, TGB ne giris yaptiklari andan
  itibaren gümrük gözetimi altina girerler. Gözetim
  altina giren tasitin tasidigi esyayi Gümrük
  Yolu olarak adlandirilan güzergahlardan,
  belirlenen bir gümrük idaresine veya gümrükçe
  uygun görülen her hangi bir yere götürülmesi
  zorunludur. Bu zorunluluk, esyanin TGB ye
  getirilmesinden sonra, tasit degistirilmesi
  halinde de geçerlidir.
• Örnegin, Kapikule sinir gümrük kapisina trenle
  gelen bir esyanin Çorlu Gümrügü ne kamyonla
  tasinmasi durumunda da bu zorunluluk vardir.

132

• TGB ye giris çikis yapan tasit araçlari
  yukarida da belirtildigi gibi gümrük gözetimi ve
  denetimine tabidir. Tasitlarin denetimine iliskin
  hükümlülükleri
• Giris ve çikislarin yetkili sinir kapilarina
  yapilmasi,
• Olagan üstü haller disinda, kendilerine taninan
  gümrük yolunun kullanilmasi,
• Zorunlu hallerin varligi durumunda en yakin
  idare amirliginin ve gümrük idaresinin
  bilgilendirilmesi
• Giris çikis yapan gemilerin hareket saatinden en
  az 3 saat öncesinden gümrük idarelerine haberdar
  etmesi,
• Tasit araçlarinin, gümrük denetimleri
  tamamlanmadan veya gümrük idaresinden izin
  alinmadan yük ve yolcu almamalari olarak
  sayilabilir.

133

• Bu ve benzeri yükümlülüklere uygun hareket
  edilip edilmedigi konusundaki denetimler görevli
  gümrük memurlari tarafindan, günün her saatinde,
  tasitin giris çikis yaptigi gümrük noktalarinda
  veya tasitin bulundugu konum geregi farkli
  noktalarda gerçeklestirilebilir.

134

• Örnegin Ege Denizi sularinda TGB ye giris
  yapan bir gemiyi denetimi normal olarak ilk
  gümrük limana ulastiginda yapilir. Ancak, geminin
  limana ulasmadan karaya oturmasi gibi zorunlu
  hallerde veya bir baska deniz tasitina esya
  aktarilmasi halinde, bulundugu noktada gerekli
  denetim islemleri gerçeklestirilebilir.

135

• Tasitlarin aranmasini gerektiren durumlarin
  varligi halinde, durum tutanakla belirlenir ve
  arama bölgesinin en yetkili gümrük amirinden
  alinan yazili izinle gerçeklestirilir. Arama
  kapsaminda kullanilan tüm belgeler resmi mühürle
  mühürlenerek, denetimi yapan memur veya grup
  amiri tarafindan imzalanir.

136

• Esyaya el konulmasi veya Kanuna aykirilik
  Bulunmasi halinde durum tutanakla tespit edilir.
• Bu esaslar çerçevesinde yetkili gümrük
  noktasina gelen tasitin ilk yapacagi is, sunun
  islemleri çerçevesinde, gümrük idaresine gelis
  amaci hakkinda bilgilendirmektir.

137
2.SUNUM VE ÖZET BEYAN ISLEMLERI

• Esyanin Gümrüge Sunumu Sunum, esyanin gümrük
  gözetimine alinmasi amaciyla gerçeklestirilen ilk
  islem olarak ifade edilebilir. TGB ye gelen her
  esya, serbest dolasimda oldugu tespit edilinceye
  veya serbest dolasima alinincaya yada imha veya
  yeniden ihraç edilinceye kadar, gümrük gözetimi
  altina girer.

138

• Gözetim islemleri ise gümrük idareleri
  tarafindan gerçeklestirilir. Gümrük gözetimi
  altina giren esyanin, getiren kisi tarafindan
  gecikmeksizin Gümrük Müstesarligi tarafindan
  belirlenen usul ve esaslara uygun olarak,
  kendisine taninan gümrük yolundan, belirlenen bir
  gümrük idaresine veya gümrükçe uygun görülen
  herhangi bir yere götürülmesi zorunludur.

139

• Gümrük idaresine, gümrük idarelerinin
  belirledigi yada uygun gördügü yere gelen
  esyanin, esyayi TGB ye getiren kisi veya yerine
  göre esyanin gelisinden sonra tasimasini üstlenen
  kisi tarafindan gümrüge sunulmasi gerekmektedir.
  

140

• Sunun islemi, gümrüklü sahaya esya
  getirildiginin ilgili gümrük idaresine, getiren
  kisi tarafindan sözlü olarak bildirilmesinden
  baska bir islem degildir. Sunum sirasinda yapilan
  yapilan açiklamalar gümrük idaresi tarafindan,
  elektronik ortamda çalisip çalismadigina göre,
  elektronik veya manüel ortamda kayit altina
  alinir. Kayit asamasinda esyanin hangi tarihte,
  saat kaçta ve hangi araçla geldigi gibi bilgiler
  kayda geçirilmektedir.

141
TÜRKIYE GÜMRÜK BÖLGESI
EDIRNE GÜMRÜK IDARESI Tasit için Gümrük Gözetimi Baslar GÜMRÜK YOLU CILVEGÖZÜ GÜMRÜK MÜDÜRLÜGÜ Sunum Islemi . Nakliyeci Tarafindan . Sözlü Yapilir
SUNUM ISLEMI
142

• Sunum islemlerinden ithalatçi veya onun adina
  hareket eden gümrük müsavirliklerinin ve nakliye
  isini üstlenen firma veya acentelerinin bir
  sorumlulugu söz konusu degildir.
• Sunum islemini takip eden ilk isgünü mesai
  saati bitimine kadar gümrük islemlerinin ikinci
  asamasi olan ve tasima firmasi tarafindan takip
  edilmesi gereken özet beyan isleminin
  gerçeklestirilmesi gerekmektedir.

143

• Sunum islemi özet beyan yükümlülügünü doguran
  bir olay olup, özet beyanin verilmesi için
  gereken süreyi baslatan bir unsurdur.
• Sunumu yapilan ve serbest dolasim statüsüne
  sahip olmayan esyalar istenirse gümrükçe
  onaylanmis bir islem veya kullanima tabi
  tutuluncaya kadar geçici depolama yerlerine
  kaldirilir.

144

• Buralara esya bosaltilirken
• Geçici Depolama Yeri Esya Bosaltma Listesi
  düzenlenir ve bu liste özet beyan formuyla islem
  görmek üzere geçici depolama isletmesi
  tarafindan, beyanin yapilacagi gümrük idaresine
  gönderilir.

145

• Bu belgenin düzenlenmesi iki amaca hizmet
  etmektedir. Ilki, Özet Beyan, Gümrük Beyani ve bu
  belge arasinda üçlü çapraz kontrol yapma imkani
  saglamasidir. Ikincisi ise tasit aracindan
  bosaltilan esyanin geçici depolama isletmesine
  teslim edildigini kanitlatici belge niteligine
  sahip olmasidir.

146

• Özet Beyan Islemleri Özet beyan islemi,tasima
  firmasi tarafindan tasidigi esya hakkinda
  devletin bilgilendirilmesi isleminden baska bir
  sey degildir. Bilgilendirme islemi tasimaya konu
  esyanin tanimlanmasi için gerekli tüm bilgileri
  içeren, standart formata sahip olan ve Özet Beyan
  Formu olarak adlandirilan bir belgedir. Bu form
  üzerinde özet beyan sahibi, gümrük idaresi,
  tasima senedi, esyanin kaplari, cinsi, miktari
  gibi bilgilere yer verilmektedir.

147

• Gümrük Müstesarligi, esyanin teshisi için
  gerekli ayrintili bilgileri içeren ve uluslar
  arasi kabul gören diger ticari veya resmi
  belgeleri de özet beyan formu yerine kullanilan
  izin vermeye yetkili kilinmistir. Müstesarlik bu
  yetkisini kullanarak, orijinal manifesto,
  konsimento, CMR tasima belgesi, TIR Karnesi gibi
  belgelerin de özet beyan formu yerine
  kullanilmasini kabul etmektedir.

148

• Özet beyan, bilgisayarli gümrük idarelerinde
  bilgisayar veri isletme teknigi yoluyla Gümrük
  Yönetmenliginin 9 no.lu ekinde yer alan örnege
  uygun formu doldurup imzalanmasi veya özet beyan
  yerine kabul edilen herhangi bir tasima
  belgesinin gümrük idaresine ibraz edilmesi
  suretiyle yapilir.
• Özet beyan formunun kullanilmasi halinde ana
  tasima belgesinin for