Slayt 1

1
AHSAP SANATI Anadoluda Selçuklu ile gelisen ve
orijinal örneklerini veren ahsap sanati ve
isçiligi Beylikler döneminde de çesitli
örneklerin katkisi ile belirli seviye gelmistir.
Osmanli dönemin de ise teknik açidan Selçuklu ve
Beyliklerin devami saglanilarak üslup
gelistirilmistir. Ahsap Selçuklu ve Beylikler
dönemi yapilarinda özellikle de camilerde önemli
unsurlardan biridir. Yapida hem sturüktür elemani
hem de süsleme ögesi olarak kullanilmaktadir.
Böylece minberler, kapilar, pencere kanatlari,
rahleler, sütun basliklari, kirisler ve
konsollarda ahsap örneklerine ve sanat degeri
tasiyan ahsap isçiliklerine rastlamamiz
mümkündür. Bunlarin disinda Anadoluda camilerde
çok fazla örnegine rastlamasak da ahsap
mihraplar vardir. Buna Ürgüp Damse Köyü Taskin
Pasa Camii (13.yy) mihrabini örnek verebiliriz.
Su anda Ankara Etnografya müzesinde yer
almaktadir.
2
Nevsehir-Ürgüp/ Damse Köyü Taskinpasa Camii
(14.yy) Ahsap mihrap. Oyma tekniginde yapilmistir.
3
(No Transcript)
4
KÜNDEKÂRI TEKNIGI Islam sanatinda en erken
örneklerini 12.yy da Misir, Halep, ve Anadoluda
görülen kündekari tekniginin üç merkezde paralel
olarak gelistigi düsünülmektedir. Ilk örneklerini
ise Misirda Fatimiler zamaninda görmekteyiz. Daha
sonra Memluklar devrinde de bu örneklerin
arttigini söyleyebiliriz. Bu teknik yapilisina
göre Taklit ve Hakiki kündekari olmak üzere ikiye
ayrilir.Buna göre Hakiki Kündakâri Bu
teknikte segizgen, baklava ve yildiz formunda,
kabartma ahsap parçalarla, bunlari birbirine
baglayan oluklu ahsap kirisler içiçe geçerek
baglanir. Bun parçalari birbirine tutturmak için
çivi ve tutkal kullanilmiz. Parçalar geçme
oldugundan, ahsabin kuruyup ufalanmasi halinde
blok ayrilmalar ve yarilmalar olmaz. Genellikle
minber yan aynaliklarinda kullanilan bu teknik
saglamlik açisindan önemlidir. Ayni zamanda
kündekari satihlarin altinda saglamlik açisinda
bir iskelet bulunur.
5
Anadoluda Selçuklu ve Beylikler döneminde
Kündekari teknigi ile yapilmis minber
örneklerinin bulundugu bazi camiler. Konya
Alaaddin Camii(1155/56) Aksaray Ulu Camii
(12.yy) Malatya Ulu Camii (13yy) Siirt Ulu
Camii (13.yy) Birgi Ulu camii (1312) Manisa
Ivaz Pasa (1487) daha pek çok örnekler vermemiz
mümkündür.
6
Ödemis / Birgi Ulu Camii (M.1312 / 1313) Minberi
(Kündekâri teknigi ile yapilmis minber)
7
Birgi Ulu Camii(M.1312-1313) (Kündekâri teknigi
ile yapilmis Minber Yan Aynalik)
8
Kündekari teknigi ile yapilmis minber aynaliginin
arkasinda yer alaniskeleti
9
Ankara Etnografya Müzesi 13.yya ait minber
örnegi (Kündekari teknigi ile yapilmistir)
10

• Taklit Kündekâri
• Taklit kündekari yapilis teknigine göre guruplara
  ayirmamiz mümkündür.Buna göre
• Çakma ve rölyefli kündekari
• Tamamen çakma ve yapistirma kündekari

11

• Çakma ve Rölyefli Kündekari
• Ayri ahsap bloklarin yan yana getirilmesi ile
  olusturulur. Bu bloklar yildiz, sekizgen ve
  baklava formundadir. Üstleri kabartilmis
  motiflerle süslüdür. Bu bloklarin birlesim
  yerlerine geometrik kafesi meydana getiren
  kirisler çakilir. Görünüste hakiki kündekariden
  güç ayrilir. Çivi sadece kirislerin çakilmasinda
  kullanilir.
• Yakin çevremizde buna en güzel örnek Tire Yahsi
  bey camii Cümle kapisini vermemiz mümkündür.
• Kapi tamamen oymali taklit kündekari teknigi ile
  yapilmistir.

12
Manisa Ivaz Pasa(1484) Minberi ( Taklit Kündakâri
)
13
Manisa Ivaz Pasa Camii (1484) Minber yan Aynaligi
( Taklit Kündekari)
14
Manisa Ivaz Pasa Camii (1484) Minber merdiven
korkulugundan detay
15
Manisa Ivaz Pasa Camii (1484) Minber kapisi ve
alinlik
16
Tire Yahsi Bey Camii (M.1441) Cümle Kapisi(
Taklit Kündekari teknigi ile yapilmistir.)
17
Tire Yahsi Bey Camii (M.1441) Cümle Kapisi Orta
pano
18
Tire Yahsi Bey Camii (M.1441) Cümle Kapisi Alt
Pano
19

• b. Tamamen Çakma ve Yapistirma kündekari
• Ahsap bloklar üzerine sekizgenler, yildiz ve
  baklavalarla, geometrik kafesi teskil eden ahsap
  kirisler çakilmistir.
• RÖLYEF
• Anadoluda bu teknikle yapilmis ahsap
  örneklerine rastlamaktayiz. Özellikle de kapi ve
  pencere kanatlarinda, rahlelerde ve kitabelerde
  görülmektedir. Bu teknik de islenis sekline göre
  isimler alir.
• Düz Satihli derin oyma
• Ahsap yüzeyi ile ayni seviyede düz bir satih
  teskil eder. Motifler
• satihdan derin oyma ile belirtilmistir

20
Birgi Ulu Camii(M.1312-1313) Pencere Kanadi ( Düz
satihli derin oyma)
21
(No Transcript)
22
b. Yuvarlak satihli derin oyma Kabartmalar
yuvarlak bir satih meydana getirmek üzere
islenmistir.
23
Tire Yahsi Bey Camii (M.1441) Sag ve Sol Oda
kapisi orta panosu (Yuvarlak satihli derin oyma)
24
(No Transcript)
25
Birgi Ulu Camii (M.1312 / 1313) Pencere
Kanatlari (Yuvarlak satihli derin oyma)
26
(No Transcript)
27
Birgi Ulu Camii(M.1312-1313) Pencere Kanadi
28
(No Transcript)
29
Birgi Ulu Camii(M.1312-1313) Pencere Kanadi
30
EGRI KESIM TEKNIGI Gönül Öney bu teknik için Orta
Asya Iskit ahsap, metal, kemik isçiliginde
gelistigini ve Islam sanatina ise belli
yollardan geldigini söyler. Buna
göre Samaradaki Türk askerleri kanali ile 9.
asir Abbasi ve Tulunoglu alçi ve ahsap
iisçiligine, 11. Yy Gazne ahsap isçiligine
girerek Islam sanatinda gelisme gösterir. Ayni
zamanda Iran Selçuklularinin alçi, Anadolu
Selçuklularnin da figürlü tas isçiliginde
görülen tekniklerden biridir. Bu teknikte
kabartmali alanlar derine birbirini kesen egri
satihlarla iner.
31
Tire Yahsi Bey Camii (M.1441) Sag Yan Oda
Kapisinin alt panolarinda bu teknigi görmekteyiz.
32
Tire Yahsi Bey Camii (M.1441)Sag ve Sol Yan Oda
Kapisi Alt Pano Deseni( Egri kesim teknigi)
)
33
KAFES TEKNIGI Bu teknik ahsap kirislerin
geometrik üçgenler, yildizlar meydana getirecek
sekilde bir araya çakilmai ile elde edilir.
Özellikle minberlerin korkuluk, bazen de taç
kisimlarinda görmek mümkündür.
34
Eski Çine Ahmet Gazi (1308 ) Camii Ahsap Minberi
( Kafes teknigi kullanilmistir.)
35
Eski Çine Ahmet Gazi camii (1308) Kafes
tekniginde yapilmis Minberin Yan Aynaligi ve
Korkuluklar
36
Eski Çine Ahmet Gazi Camii (1308) Minber Giris
üstü
37
AHSAP KAKMA TEKNIGI Ahsap isçiligi içinde yer
alan kakma tekniginin erken örneklerini 14.yy da
görmeye baslamaktayiz. 14 ve 15 .yy da kemik ve
ahsap içine yine ahsap kakma görülür. Osmanli
sanatinda ise sedef, fildisi, kemik gigbi
malzemelerden kakma yapilmistir. 14 ve 15.yy
eserlerinde kakmalar rozet, yildiz içlerine
yapilirken, 16.yy dan itibaren eserin tamaminda
silme kakma isçiligi görülür.
38
(No Transcript)
39
(No Transcript)
40
(No Transcript)
41
AHSAP ÜZERINE BOYAMA ( Kalemisi) Ahsap üzerine
boyama teknigi özellikle ahsap camiler diye
isimlendirilen, Selçuklu ve Beylikler devri cami
gurubunun sütun basliklarinda, konsollarinda ve
kirislerinde boyali yüzeyler görülmektedir. Ayni
zamanda cami içinde bulunan kadinlar mahfili ve
hünkar mahfili denilen bölmelerde de ahsap
üzerine boyama tekniklerini görmekteyiz. Daha
sonra Osmanli dönemi camilerinde de bu teknik
kullanilmistir. Bu teknikde tutkalli ve dogal
boyalar kullapilan süslemenin üzerine bir sir
tabakasi çekilir. Bu bezir yagi veya vernik
denilen seffaf bir malzemedir. Bu malzemeden
dolayi bu islere lak veya edirnekari adi verilir.
42
Manisa Muradiye Camii (1583-1585) (Hünkar Mahfili)
43
Manisa Muradiye (1583-1585) camii Hünkar mahfili
detay
44
Manisa Muradiye (1583-1585) camii Hünkar mahfili
detay
45
Kütahyada bir evin aedirnekari tavan süslemesi
46
Kütahyada bir evin edirnekari tavan ve dolap
süslemesi
47
Kütahyada bir evin edirnekari dolap
süslemesinden detay
48
(No Transcript)
49
(No Transcript)