HRM in de toekomst of de toekomst van HRM

1
HRM in de toekomst of de toekomst van HRM

• Rob Gründemann (Kenniscentrum Sociale Innovatie)
• Faculteit Maatschappij en Recht
• Kennisevent SD Worx, Mechelen, 25 maart 2010

2
Opzet van de presentatie

1. Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt
2. Generatie Einstein
3. ICT ontwikkelingen en de effecten hiervan op de
   arbeidsrelatie en organisatieconfiguratie
4. Ontwikkelingen in de volksgezondheid
5. Ontwikkelingen in het HRM werk
6. Dillemas en uitdagingen voor HRM

3
België actuele themas

• Tot 2005 stelde vergrijzing in ons land derhalve
  weinig problemen, omwille van het grote aantal
  actieven
• Buurlanden verhogen pensioenleeftijd. België
  niet.
• Belgische arbeidsmarkt leidt minder onder crisis
  dan Europees gemiddelde
• Minder buitenlandse werknemers naar België door
  crisis
• Arbeidsmarkt kampt met tekort aan talent
• De Belgische arbeidsmarkt is middeleeuws
  (gesloten visie met een volledige loopbaan binnen
  één bedrijf)
• Paradox Belgische arbeidsmarkt arbeid is te duur
  en loont niet

4

• Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt

5
Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt

• Vergrijzing/ontgroening als gevolg van
• Toename levensverwachting
• Daling geboortecijfer
• Geboortegolf na de tweede wereldoorlog
• Effecten voor de (beroeps)bevolking
• Krimp van de beroepsbevolking
• Toename van de grijze druk
• Financieringsproblemen overheid
• AOW in NL van 9 (nu) naar 18 (2038) van loonsom
• Proces vertraagd door economische recessie

6
Vergrijzing ontgroening in EU (Eurostat,
1950-2050)
7
Percentage 65 plussers in 2008
8
Percentage 65 plussers in 2035
9
Percentage 65 plussers in 2060
10
Leeftijdsopbouw Nederland 2000 en 2050
11

• Meer vrouwen op de arbeidsmarkt

12
Ontwikkelingen in de werkende bevolking in
Nederland (1990 2008)
mannen mannen vrouwen vrouwen
Totaal ( 1000) index Totaal ( 1000) index
1990 3686 100 1958 100
1995 3814 103 2249 115
2000 4215 114 2848 145
2005 3982 108 2937 152
2008 4183 113 3253 166
13
Werkende bevolking naar geslacht en arbeidsduur
(2008)
12-20 uur 20-35 uur Meer dan 35 uur
mannen 3,2 12,2 84,6
vrouwen 18,1 51,7 30,2
Taskforce deeltijd plus
14
Arbeidsparticipatie vrouwen 2006
15

• Meer allochtonen
• op de arbeidsmarkt

16
Percentage westerse en niet westerse allochtonen
1996 2009
17
Samenvatting ontwikkelingen

• Beroepsbevolking ouder, vrouwelijker en
  kleurrijker
• De instroom van jongere werknemers neemt af (en
  voldoet niet aan de vervangingsvraag)
• Concurreren om talent op krimpende arbeidsmarkt
• De potentiële beroepsbevolking wordt kleiner
  (niet gelijk verdeeld over het land)

18
(No Transcript)
19

• Generatie Einstein
• Een andere kijk op werk

20
Babyboomers Generatie X Generatie Y
Geboren tussen 1945 - 1961 1962 - 1977 1978 1994
Formatieve gebeurtenis Na-oorlogse wederopbouw Economische depressie Groei, welvaart, internet
gescheidenisfeit Parijs 1968 Maanlanding, Val Berlijnse muur 9/11, Tsunami,
Technologie TV, casetterecorder, bromfiets Kleuren TV, Videorecorder, CD Mobiele telefoon, Internet, MP3 (I-pod)
Internetgebruik introductie functie activiteiten op late leeftijd bibliotheek Surfen en info jong volwassene bibliotheek surfen en info mee opgegroeid sociale machine chatten, sharing
21
Wat is in bij de nieuwe generatie? Wat is uit bij de nieuwe generatie?
Onafhankelijkheid, eigen ondernemerschap Eigenheid/creativiteit Zelf initiëren (zelfstandigheid) Afwisseling Boven alles staan (alles begrijpen/rationaliseren) Externe coach Anderen adviseren Eigen resulaat verantwoordelijkheid Geld dat rolt Leningen wie dan leeft, die dan zorgt Afhankelijkheid, loonslaaf van een ander Conformiteit/afwachten Opdrachten uitvoeren Routine/herhaling Naïef zijn Intern leermeesterschap Je laten adviseren Rol achter de schermen Zegeltjes sparen Spaarrekening Zorgen over pensioengat
22
Uitdagingen tav generatie Einstein

• Hoe aantreken én behouden van nieuwe werknemers
• Hoe nieuwe werknemers optimaal laten samenwerken
  met andere generaties werknemers

23

• ICT Ontwikkelingen
• en de effecten hiervan op
• de arbeidsrelatie en organisatie-configuratie

24
Informatisering in Nederland eind 2007(CBS, 2008)

• Meeste huishouden beschikt over PC (88) en
  aansluiting internet (86 11,7 miljoen
  personen) 74 heeft breedbandaansluiting
• Vrijwel alle bedrijven in Nederland aangesloten
  op internet (bijna 100)
• Merendeel bedrijven heeft breedbandverbinding
  (86) en eigen website (83)
• Helft van de medewerkers (52) gebruikt op het
  werk geregeld een computer met internet

25
Bedrijven met telewerkers 2003 2007medewerkers
die m.b.v. computers thuis of op een andere
werkplek, werk verrichten voor het bedrijf
bron CBS
Aandeel bedrijven met telewerkers in vier jaar
verdubbeld
26
Invloed op arbeidsrelatie

• Werkgever - werknemer wordt opdrachtgever -
  opdrachtnemer (Huiskamp, 2003)
• Hybride marktachtige vormen
• zelfstandigen die vnl voor één opdrachtgever
  werken
• functie-contract (met afspraken over
  resultaat/prestatie)
• Telewerkers of gedetacheerde werknemers
• employability afspraken voor externe
  arbeidsmarkt.
• Werk-/opdrachtnemer krijgt meer ruimte planning
  en organisatie
• Werk-/opdrachtnemer wordt afgerekend op
  resultaten
• Ondernemingsrisico ligt (deels) bij
  werk-/opdrachtnemer
• Meer eigen verantwoordelijkheid
  werk-/opdrachtnemer voor employability,
  vitaliteit en duurzame inzetbaarheid
• Uitzendorganisaties als nieuwe werkgever, die
  ondernemer ontlast van werkgeverstaken

27
Invloed op organisatie-configuratie

• Door technologische ontwikkelingen is
  complexiteit van werk sterk toegenomen (Soete
  Weehuizen, 2000)
• Door complexiteit van werk wordt samenwerking
  belangrijker
• ICT maakt mogelijk om los van tijd en plaats
  samen te werken
• ICT faciliteert samenwerking over grenzen
  (organisatie) heen (internationalisering)
• Netwerken ontstaan op basis van persoonlijke
  expertise en deskundigheid en met een specifiek
  doel
• Medewerkers van organisaties participeren in meer
  netwerken op hetzelfde moment
• Als gevolg hiervan vervagen de grenzen van
  organisaties
• Door samenwerking van kenniswerkers in virtuele
  netwerken verandert de rol van leidinggevende
  (nieuwe werken)
• Visueel controleren gaat over naar managen vanuit
  vertrouwen

28
Het nieuwe werken

• Werkgevers moeten werknemers in staat stellen om
  efficiënter en effectiever te werken in de
  digitale werkstijl (Gates 2005)
• Grootste uitdaging management 21ste eeuw is
  productiviteit kenniswerker te verhogen (Bijl,
  2009)
• geen standaard werktijden
• geavanceerde tools en werkplek
• rol manager verandert in coach, begeleider of
  dienstverlener
• Daarnaast taak om kenniswerkers samen te laten
  werken
• Medewerker geen kostenpost (commodity), maar
  creatieve waardevolle resource waarin
  geïnvesteerd moet worden

29
De achterkant van het nieuwe werken (o.a.
Dankbaar, 2010)

• Nieuwe werken is nooit af (risico burnout)
• Concurrentiedruk alles moet steeds meer en beter
• Productiviteit moet omhoog en tast autonomie en
  professionaliteit van werknemer aan
• Telewerkers werken langer en hebben meer stress
• Risico vermenging van werk en privé
• Snelle veroudering van kennis
• Nieuwe arborisicos
• RSI, (informatie)stress schending privacy

30
Ontwikkelingen in de volksgezondheid
31
Welvaartsziekten in Nederland 2006

• 46 van volwassenen heeft overgewicht (BMI 25)
• 11 ernstig overgewicht (BMI 30)
• 1 op de 7 jongeren is te zwaar (BMI 25)
• Ongezond gedrag één van de belangrijkste oorzaken
  van (vermijdbare) ziekte en sterfte in de wereld
• Sterfte aan kanker is tenminste 50 te verklaren
  door ongezond gedrag

32
Evolutie overgewicht (BMI 25) tussen 1993 en
2005, naar geslacht (IDEWE, 2008)
32
Onderzoek IDEWE (Moens) - Gezondheidstoestand
224,075 werknemers in 2005
33
Evolutie zwaarlijvigheid (BMI 30) tussen 1993 en
2005, naar geslacht (IDEWE, 2008)
33
Onderzoek IDEWE (Moens) - Gezondheidstoestand
224,075 werknemers in 2005
34
Overgewicht Nederland 1981 - 2003
35
Ernstig overgewicht Nederland 1981 2003
36
Gezondheid in 2020

• Toename chronische ziekten (25-55)
• Toename van overgewicht en obesitas
• Toename (ouderdoms) diabetes hart- en
  vaatziekten, gewrichtsproblemen en psycho-sociale
  problemen
• Depressiviteit in 2020 meest voorkomende ziekte
• Toename van verzuim en arbeidsongeschiktheid

37

• Ontwikkelingen in de HRM functie
• Informatisering PO werk
• Krimp PO afdeling
• Toename vraag adviesfunctie

Mechelen, 25 maart 2010
37
Kennisevent SD Worx
38
Waardecreatie door HR-transformatie (Ulrich, 2008)

• Gaan denken in termen van waardecreatie
• Betekent minder aandacht voor kostenstrategie (op
  langer termijn suboptimale oplossing)
• Echte waardecreatie in strategische component
  (bijvoorbeeld versnellen van time-to-market en
  versterken innovatiekracht van de organisatie)
• Cruciaal is de competentie om te innoveren en te
  reageren op veranderende klantwensen

39
Dilemmas en uitdagingen voor HRM

• Aantrekken en behouden van goede werknemers
• Balans wensen en behoeften werkgever versus
  werknemer
• Bevorderen van gezondheid en vitaliteit
  werknemers
• Aansturen en samenwerken van een diversiteit aan
  werknemers/teams/samenwerkingsverbanden
• Creëren van management op basis van vertrouwen
• Omgaan met flexibiliteit in de arbeidsrelatie
• Ondersteunen van eigen verantwoordelijkheid
  werknemer
• Ontwikkelen van een focus op waardecreatie

40
Dank voor uw aandachtWilt u meer weten?

• Dr. Rob Gründemann
• Lector Organisatieconfiguraties en
  Arbeidsrelaties
• Hogeschool Utrecht
• Senior onderzoeker/adviseur
• TNO Kwaliteit van Leven - Arbeid
• Postbus 718
• 2130 AS Hoofddorp
• T 31 23 554 9948
• E-mail robert.grundemann_at_hu.nl of
  rob.grundemann_at_tno.nl
• Website www.robgrundemann.nl