HAVZA YNETIMI , RGTLENMESI VE SU EREVE YASASI PROJESI

1
EKO-HUKUK KOBILER ve AB ÇEVRE UYUMU Av. Ömer
AYKUL TEMA Vakfi Hukuk Müsaviri ISTANBUL
BAROSU Çevre ve Kent Hukuku Komisyonu Baskani

2
ÇEVRE HUKUKUNDADÜNYADA VE AVRUPADAKIÖNEMLI
GELISMELER

• Çevre Tanimi ve Eko-Sistem Anlayisi
• Dünyadaki Önemli Gelismeler
• - 1972 BM Stockholm Çevre ve Insan
  Konferansi
• - 1992 BM Rio De Jenerio Çevre ve Kalkinma
  Konferansi
• (Sürdürülebilir Kalkinma)
• Avrupadaki Önemli Gelismeler
• - 1972 AT Paris Konferansi
• - 1973den Itibaren Baslatilan Çevre Eylem
  Programlari
• - 1987 Tek Senet
• - 1993 Maastricht Anlasmasi
• - 1997 Amsterdam Anlasmasi (Md.174/2)

3
ÇEVRE HUKUKUNDAAVRUPADAKIÖNEMLI GELISMELER

• Amsterdam Anlasmasi Md. 174/2 Ilkeleri
• Bütünleyicilik Ilkesi
• Yüksek Seviyede Koruma Ilkesi
• Ihtiyat Ilkesi
• Önleme Ilkesi
• Kaynakta Önleme Ilkesi
• Kirleten-Öder Ilkesi

4
ÇEVRE HUKUKUNDAAVRUPADAKIÖNEMLI GELISMELER

• 6nci Çevre Eylem Plani (2001-2010) Öncelikli
  Alanlari
• -Iklim Degisikligi
• -Doga ve Biyolojik Çesitlilik
• -Çevre ve Saglik
• -Dogal Kaynaklarin Sürdürülebilir Kullanimi ve
  Atiklarin
• Yönetimi
• 6nci Çevre Eylem Plani (2001-2010) Yaklasimlari
• -Mevcut mevzuatin uygulanmasinin gelistirilmesi
• -Çevre konularinin diger politikalara
  entegrasyonu
• -Çevre için çalisan piyasanin tesvik edilmesi
• -Vatandaslari yetkilendirmek ve yaklasimlarda
  degisiklik elde
• etmek
• -Arazi kullanim planlamasi

5
ÇEVRE HUKUKUNDATÜRKIYEDEKIÖNEMLI GELISMELER

• Türkiyedeki Önemli Gelismeler
• - 1973 Ilk Kez 3ncü 5 Yillik Kalkinma
  Planinda Çevrenin Ayri
• Bölüm Olmasi
• - 1982 Anayasasi Md. 56
• - 1983 2872 S. Çevre Kanunu
• - 1983 Çevre Müstesarliginin Kurulusu
• - 1991 Çevre Bakanliginin Kurulusu
• - 2001 Çevre Ile Ilgili Ulusal Programin
  Uygulanmaya
• Baslanmasi (2003de Revize)
• - 2003 Çevre ve Orman Bakanliklarinin
  Birlestirilmesi

6
AVRUPA BIRLIGITEMELINI OLUSTURAN SÖZLESMELER

• - 1951 Paris Antlasmasi (AKÇT Antlasmasi)
• - 1957 Roma Antlasmasi (AETi Kuran
  Antlasma)
• - 1986 Avrupa Tek Senedi (Tek Pazarin
  Olusturulmasi)
• - 1992 Maastricht Antlasmasi (ABi Kuran
  Antlasma)
• - 1999 Amsterdam Antlasmasi (Sürdürülebilir
  Kalkinmanin
• 
  Agirlikli Hedef
  Olmasi)

7
TÜRKIYENIN AB SÜRECI

• AB Sürecindeki Önemli Olaylar
• -1959 Türkiyenin AETye Basvurusu
• - 1963 Ortaklik Anlasmasi (Ankara Anlasmasi)
• - 1970 Katma Protokol ve Geçis Dönemi
  Baslangici
• - 1987 ATye Tam Üyelik Basvurusu
• - 1996 Gümrük Birligine Giris
• - 2000 Katilim Ortakligi Belgesi (2003 ve
  2005de
• Revize Edildi)

8
AVRUPA BIRLIGI ve TÜRK MEVZUATISISTEMATIGININ
KARSILASTIRILMASI

• AB MEVZUATI
  TÜRK MEVZUATI
• 1.Mevzuat (Baglayici)
  - Anayasa
• - Tüzük (Regulation)
  - Kanunlar /Uluslar arasi
• - Direktif/Yönerge (Directive)
  Antlasmalar
• - Karar (Decision)
  - K.H.K.lar
• 
  - Tüzükler
• 2. Mevzuat
  - Yönetmelikler
• - Tavsiyeler
  - Tebligler
• - Görüsler
  - Genelgeler/Sirkülerler
  
  
• 
  - Gelenekler

9
ÇEVRE HUKUKU ILE ILGILIAB UYUM
SÜRECINDEKITEMEL SORUNLAR

• - Tarim
• - Çevre
• - hava kalitesi
  
• - atik yönetimi
• - su kalitesi
• - doga koruma
• - endüstriyel kirlilik ve risk yönetimi
• - kimyasallar ve genetik olarak degistirilmis
  mikro-organizmalar
• ile ilgili mevzuat
• - nükleer güvenlik ve radyasyondan korunma
• - gürültü kontrolü

10
TEMEL DOGAL VARLIKLARIMIZ

• TARIM TOPRAKLARI
• MERALAR
• ORMANLAR
• YÜZEY VE YERALTI SULARI
• DOGAL SITLER
• MILLI PARKLAR, TABIAT PARKLARI,
• TABIAT ALANLARI VE ANITLARI
• ÜLKE FAUNASI
• DIGER FLORA

11
TEMEL DOGAL VARLIKLARIMIZLA ILGILIANAYASA
MADDELERI

• Madde 43 Kiyilardan Yararlanma
• Madde 44 Toprak Mülkiyeti
• Madde 45 Tarim, Hayvancilik ve Bu
  Üretim
  
• Dallarinda
  Çalisanlarin Korunmasi
• Madde 56 Saglik Hizmetleri ve
  Çevrenin
• Korunmasi
• Madde 63 Tarih, Kültür ve Tabiat
  Varliklarinin
• Korunmasi
• . Madde 90/son Milletlerarasi
  Antlasmalari Uygun Bulma
• . Madde 166 Planlama
• Madde 168 Tabii Servetlerin ve
  Kaynaklarin Aranmasi ve
• Isletilmesi
• Madde 169 Ormanlarin Korunmasi ve
  Gelistirilmesi

12
TEMEL DOGAL VARLIKLARIMIZLA ILGILIANAYASA
MADDELERI

• KIYILARDAN YARARLANMA
• MADDE 43 - Kiyilar, Devletin hüküm ve
  tasarrufu altindadir.
• Deniz, göl ve akarsu kiyilariyla, deniz ve
  göllerin kiyilarini çevreleyen sahil
  seritlerinden yararlanmada öncelikle kamu yarari
  gözetilir.
• Kiyilarla sahil seritlerinin, kullanilis
  amaçlarina göre derinligi ve kisilerin bu
  yerlerden yararlanma imkan ve sartlari kanunla
  düzenlenir.

13
TEMEL DOGAL VARLIKLARIMIZLA ILGILIANAYASA
MADDELERI

• TOPRAK MÜLKIYETI
• MADDE 44 - Devlet, topragin verimli olarak
  isletilmesini korumak ve gelistirmek, erozyonla
  kaybedilmesini önlemek ve topraksiz olan veya
  yeter topragi bulunmayan çiftçilikle ugrasan
  köylüye toprak saglamak amaciyla gerekli
  tedbirleri alir. Kanun, bu amaçla, degisik tarim
  bölgeleri ve çesitlerine göre topragin
  genisligini tespit edebilir. Topraksiz olan veya
  yeter topragi bulunmayan çiftçiye toprak
  saglanmasi, üretimin düsürülmesi, ormanlarin
  küçülmesi ve diger toprak ve yeralti
  servetlerinin azalmasi sonucunu doguramaz.

14
TEMEL DOGAL VARLIKLARIMIZLA ILGILIANAYASA
MADDELERI

• TARIM, HAYVANCILIK VE BU ÜRETIM
• DALLARINDA ÇALISANLARIN KORUNMASI
• MADDE 45 - Devlet, tarim arazileri ile çayir
  ve mer'alarin amaç disi kullanilmasini ve
  tahribini önlemek, tarimsal üretim planlamasi
  ilkelerine uygun olarak bitkisel ve hayvansal
  üretimi artirmak maksadiyla, tarim ve
  hayvancilikla ugrasanlarin isletme araç ve
  gereçlerinin ve diger girdilerinin saglanmasini
  kolaylastirir.
• ..

15
TEMEL DOGAL VARLIKLARIMIZLA ILGILIANAYASA
MADDELERI

• SAGLIK HIZMETLERI VE ÇEVRENIN KORUNMASI
• MADDE 56 - Herkes, saglikli ve dengeli bir
  çevrede yasama hakkina sahiptir
• Çevreyi gelistirmek, çevre sagligini korumak
  ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve
  vatandaslarin ödevidir.
• Devlet, herkesin hayatini, beden ve ruh
  sagligi içinde sürdürmesini saglamak insan ve
  madde gücünde tasarruf ve verimi artirarak,
  isbirligini gerçeklestirmek amaciyla saglik
  kuruluslarini tek elden planlayip hizmet
  vermesini düzenler.
• Devlet, bu görevini kamu ve özel
  kesimlerdeki saglik ve sosyal kurumlarindan
  yararlanarak, onlari denetleyerek yerine getirir.

16
TEMEL DOGAL VARLIKLARIMIZLA ILGILIANAYASA
MADDELERI

• TARIH, KÜLTÜR VE TABIAT VARLIKLARININ
• KORUNMASI
• MADDE 63 Devlet, tarih, kültür, ve tabiat
  varliklarinin ve degerlerinin korunmasini saglar,
  bu amaçla destekleyici ve tesvik edici tedbirleri
  alir. Bu varliklar ve degerlerden özel mülkiyet
  konusu olanlara getirilecek sinirlamalar ve bu
  nedenle hak sahiplerine yapilacak yardimlar ve
  taninacak muafiyetler kanunla düzenlenir.

17
TEMEL DOGAL VARLIKLARIMIZLA ILGILIANAYASA
MADDELERI

• MILLETLERARASI ANTLASMALARI UYGUN
• BULMA
• MADDE 90/son - Usulüne göre yürürlüge
  konulmus milletlerarasi antlasmalar kanun
  hükmündedir. Bunlar hakkinda Anayasaya aykirilik
  iddiasi ile Anayasa Mahkemesine basvurulamaz.
  Usulüne göre yürürlüge konulmus temel
  hak ve özgürlüklere iliskin milletlerarasi
  antlasmalarla kanunlarin ayni konuda farkli
  hükümler içermesi nedeniyle çikabilecek
  uyusmazliklarda milletlerarasi antlasma hükümleri
  esas alinir.

18
TEMEL DOGAL VARLIKLARIMIZLA ILGILIANAYASA
MADDELERI

• PLANLAMA
• MADDE 166 - Ekonomik, sosyal ve kültürel
  kalkinmayi, özellikle sanayiin ve tarimin yurt
  düzeyinde dengeli ve uyumlu biçimde hizli
  gelismesini, ülke kaynaklarinin döküm ve
  degerlendirilmesini yaparak verimli sekilde
  kullanilmasini planlamak, bu amaçla gerekli
  teskilâti kurmak Devletin görevidir.
• Planda millî tasarrufu ve üretimi
  artirici, fiyatlarda istikrar ve dis ödemelerde
  dengeyi saglayici, yatirim ve istihdami
  gelistirici tedbirler öngörülür yatirimlarda
  toplum yararlari ve gerekleri gözetilir
  kaynaklarin verimli sekilde kullanilmasi hedef
  alinir. Kalkinma girisimleri, bu plana göre
  gerçeklestirilir.
• ..

19
TEMEL DOGAL VARLIKLARIMIZLA ILGILIANAYASA
MADDELERI

• TABII SERVETLERIN VE KAYNAKLARIN ARANMASI VE
• ISLETILMESI
• MADDE 168 - Tabii servetler ve kaynaklar
  Devletin hüküm ve tasarrufu altindadir. Bunlarin
  aranmasi ve isletilmesi hakki Devlete aittir.
  Devlet bu hakkini belli bir süre için, gerçek ve
  tüzelkisilere devredebilir. Hangi tabii servet ve
  kaynagin arama ve isletmesinin, Devletin gerçek
  ve tüzelkisilerle ortak olarak veya dogrudan
  gerçek ve tüzelkisiler eliyle yapilmasi, kanunun
  açik iznine baglidir. Bu durumda gerçek ve
  tüzelkisilerin uymasi gereken sartlar ve Devletçe
  yapilacak gözetim, denetim usul ve esaslari ve
  müeyyideler kanunda gösterilir.

20
TEMEL DOGAL VARLIKLARIMIZLA ILGILIANAYASA
MADDELERI

• ORMANLARIN KORUNMASI VE GELISTIRILMESI
• MADDE 169 - Devlet, ormanlarin korunmasi ve
  sahalarinin genisletilmesi için gerekli kanunlari
  koyar ve tedbirleri alir. Yanan ormanlarin yerine
  yeni orman yetistirilir, bu yerlerde baska çesit
  tarim ve hayvancilik yapilamaz. Bütün ormanlarin
  gözetimi Devlete aittir.
• Devlet ormanlarinin mülkiyeti
  devrolunamaz. Devlet ormanlari kanuna göre,
  Devletçe yönetilir ve isletilir. Bu ormanlar
  zamanasimi ile mülk edinilemez ve kamu yarari
  disinda irtifak hakkina konu olamaz.
• Ormanlara zarar verebilecek hiçbir
  faaliyet ve eyleme müsaade edilemez. Ormanlarin
  tahrip edilmesine yol açan siyasî propaganda
  yapilamaz münhasiran orman suçlari için genel ve
  özel af çikarilamaz. Ormanlari yakmak, ormani yok
  etmek veya daraltmak amaciyla islenen suçlar
  genel ve özel af kapsamina alinamaz
• ..

21
DOGAL VARLIKLARIMIZLA ILGILI TEMEL KANUNLAR


22
TÜRKIYE CUMHURIYETININTARAF OLDUGU ULUSLAR
ARASI SÖZLESMELER

• 1. Özellikle Su Kuslari Yasama Ortami Olarak
  Uluslar arasi Öneme Sahip Sulak
• Alanlar Hakkinda Sözlesme, (1971-RAMSAR)
• 2. Birlesmis Milletler Insan Çevresi Konferansi
  Stockholm Deklarasyonu ( 1972-STOCKHOLM)
• 3. Dünya Kültürel ve Dogal Mirasinin Korunmasina
  Dair Sözlesme, (1972-PARIS)
• 4. Denizleri Gemiler tarafindan kirletilmesinin
  önlenmesine Ait Uluslararasi Sözlesme
• ( 1973/79 MARPOL)
• 5. Akdenizin Kirlenmeye Karsi Korunmasina Ait
  Sözlesme, (1976 BARCELONA)
• 6. Akdenizin Gemilerden Ve Uçaklardan Vaki Olan
  Bosaltma Sonucunda
• Kirlenmeden Korunmasina Ait Protokol
• 7. Fevkalade Hallerde Akdenizin Petrol ve Diger
  Zararli Maddelerle Kirlenmesinde
• Yapilacak Mücadele ve Isbirligine Ait
  Protokol
• 8. Akdenizin Kara Kökenli Kaynaklardan
  Kirlenmeye Karsi Korunmasi Protokolü ve Ekleri,
• 9. Akdenizde Özel Koruma Alanlarina Iliskin
  Protokol,
• 10. Avrupanin Yaban Hayati ve Yasama Ortamlarini
  Koruma Sözlesmesi, (1979-BERN)
• 11. Ozon Tabakasinin Korunmasina Dair Viyana
  Sözlesmesi (1985- VIYANA)
• 12. Ozon Tabakasini Incelten Maddelere Dair
  Montreal Protokolü
• 13. Avrupa Mimari Mirasinin Korunmasi Sözlesmesi,
  (1985- GRANADA)
• 14. Akdenizin Ikinci On Yili Cenova Bildirgesi (
  1985 CENOVA)

23
TÜRKIYE CUMHURIYETININTARAF OLDUGU ULUSLAR
ARASI SÖZLESMELER

• 15. Tehlikeli Atiklarin Sinirlar Ötesi
  Tasiniminin ve Bertarafinin Kontrolüne iliskin
  Basel Sözlesmesi (1989 BASEL )
• 16. Avrupa Kentsel Sarti (1992- STRASBOURG )
• 17. Karadenizin Kirlenmeye Karsi Korunmasi
  Sözlesmesi ve Eki Protokoller (1992-BÜKRES)
• 17.1. Karadeniz Çevresinin Kara Kökenli
  Kaynaklardan Kirlenmeye Karsi korunmasina Dair
  Protokol
• 17.2. Karadeniz ve Çevresinin Petrol ve
  Diger Zararli Maddelerle Kirlenmesine Karsi Acil
  Durumlarda Yapilacak Isbirligine Dair Protokol
• 17.3. Karadeniz Deniz Çevresinin
  Bosaltmalari nedeniyle Kirlenmesinin Önlenmesine
  Iliskin Protokol
  
• 18. Biyolojik Çesitlilik Sözlesmesi, (1992 -RIO)
• 19. Birlesmis Milletler Çevre ve Kalkinma
  Konferansi Rio Deklerasyonu (1992- RIO)
• 20. Arkeolojik Mirasin Korunmasina Iliskin Avrupa
  Sözlesmesi (1992-VALETTA/MALTA)
• 21. Özellikle Afrikada Ciddi Kuraklik ve/veya
  Çöllesmeye Maruz Ülkelerde Çöllesmeyle Mücadele
  Için BM Sözlesmesi, (1994-PARIS)
• 22. Avrupa Peyzaj Sözlesmesi, (2000-FLORANSA)
• 23. BM Iklim Degisikligi Çerçeve Sözlesmesi,
  (1992-NEW YORK)
• 24. Tehlikeli Atiklarin Sinirlar Ötesi
  Tasiniminin ve Bertarafinin Kontrolüne Iliskin
• Sözlesme (BASEL)
• 25. Uzun Menzilli Sinirasan Hava Kirliligi
  Sözlesmesi
• 26. Nesli Tehlike Altinda Olan Yabani Hayvan ve
  Bitki Türlerinin Uluslararasi
• Ticaretine Iliskin Sözlesme (CITES)

24
TÜRK MEVZUATINDA ÇEVRE ILE ILGILI YÖNETMELIKLER

• 01.Atik Yaglarin Kontrolü Yönetmeligi
• 02.Tarimsal Kaynakli Nitrat Kirliligine Karsi
  Sularin Korunmasi Yönetmeligi
• 03.Hafriyat Topragi, Insaat ve Yikinti
  Atiklarinin Kontrolü Yönetmeligi
• 04.Benzin Ve Motorin Kalitesi Yönetmeligi
  (2003/17/AT ile degisik 98/70/AT)
• 05.Fahri Av Müfettisligi Görev ve Çalisma Esas ve
  Usullerine Dair Yönetmelik
• 06.Agaçlandirma Yönetmeligi (Revize)
• 07.Atik Pil Ve Akümülatörlerin Kontrolü
  Yönetmeligi
• 08.Araç Muayene Istasyonlarinin Açilmasi,
  Isletilmesi ve Araç Muayenesi Hakkinda Yönetmelik
  
• 09.Yaban Hayati Koruma ve Yaban Hayati Gelistirme
  Sahalari Ile Ilgili Yönetmelik
• 10.Av ve Yaban Hayvani Üretme Yeri ve
  Istasyonlari Ile Kurtarma Merkezlerinin Kurulusu,
  Yönetimi ve Denetimi Hakkinda Yönetmelik
• 11.Dogal Mineralli Sular Hakkinda Yönetmelik
• 12.Dogal Çiçek Soganlarinin Sökümü, Üretimi, ve
  Ticaretine Iliskin Yönetmelikte Degisiklik
  Yapilmasina Dair Yönetmelik
• 13.Endüstri Bölgeleri Yönetmeligi
• 14.Gemilerden Atik Alinmasi ve Atiklarin Kontrolü
  Yönetmeligi
• 15.Su Kirliligi Kontrolu Yönetmeligi
• 16.Isinmadan Kaynaklanan Hava Kirliliginin
  Kontrolü Yönetmeligi
• 17.Maden Kanunu Uygulama Yönetmeligi

25
TÜRK MEVZUATINDA ÇEVRE ILE ILGILI YÖNETMELIKLER

• 18.Maden Kanununun I (a) Grubu Madenleri ile
  ilgili Uygulama Yönetmeligi
• 19.Toprak Kirliliginin Kontrolü Yönetmeligi
• 20.Çevresel Gürültünün Degerlendirilmesi ve
  Yönetimi Yönetmeligi (2002/49/EC)
• 21.Trafikte Seyreden Motorlu Kara Tasitlarindan
  Kaynaklanan Egzoz Gazi Emisyonlarinin Kontrolüne
  Dair Yönetmelik
• 22.Tibbi Atiklarin Kontrolü Yönetmeligi
• 23.Av ve Yaban Hayvanlarinin ve Yasam Alanlarinin
  Korunmasi, Zararlilariyla Mücadele Usul ve
  Esaslari Hakkinda Yönetmelik
• 24.Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden
  Oldugu Kirliligin Kontrolü Yönetmeligi (76/464/
  AB)
• 25.Kentsel Atiksu Aritimi Yönetmeligi
• 26.Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeligi (76/160/AB)
• 27.Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava
  Kirliliginin Kontrolü Yönetmeligi
• 28.Sulak Alanlarin Korunmasi Yönetmeligi
• 29.Bitkisel Atik Yaglarin Kontrolü Yönetmeligi
• 30.Çevresel Gürültünün Degerlendirilmesi ve
  Yönetimi Yönetmeligi(2002/49/EC)
• 31.Ambalaj Atiklarinin Kontrolü Yönetmeligi
• 32.Hava Kalitesi Degerlendirme ve Yönetimi
  Yönetmeligi
• 33.Çevresel Etki Degerlendirmesi Yönetmeligi

26
CEZA KANUNLARINDA ÇEVRE

• 5237 Sayili TCK Hükümleri
• Çevreye Karsi Suçlar
• - Md.181 Çevrenin Kasten Kirletilmesi
• - Md.182 Çevrenin Taksirle Kirletilmesi
• - Md.183 Gürültüye Neden Olma
• - Md.184 Imar Kirliligine Neden Olma
• Genel Tehlike Yaratan Suçlar
• - Md.172 Radyasyon Yayma
• - Md.173 Atom Enerjisi Ile Patlamaya
  Sebebiyet Verme
• - Md.174 Tehlikeli Maddelerin Izinsiz
  Olarak Bulundurulmasi veya El Degistirilmesi
  
• 5326 Sayili Kabahatler Kanunu Hükümleri
• - Md. 41 Çevreyi Kirletme

27
CEZA KANUNLARINDA ÇEVRE

• 5237 Sayili TCK Hükümleri
• MADDE 181 - (1) Ilgili Kanunlarla belirlenen
  teknik usullere aykiri olarak ve çevreye zarar
  verecek sekilde, atik veya artiklari topraga,
  suya veya havaya kasten veren kisi, alti aydan
  iki yila kadar hapis cezasi ile cezalandirilir.
• (2) Atik veya artiklari izinsiz olarak ülkeye
  sokan kisi, bir yildan üç yila kadar hapis cezasi
  ile cezalandirilir.
• (3) Atik veya artiklarin toprakta, suda veya
  havada kalici özellik göstermesi halinde,
  yukaridaki fikralara göre verilecek ceza iki kati
  kadar artirilir.
• (4) Bir ve ikinci fikralarda tanimlanan
  fiillerin, insan veya hayvanlar açisindan
  tedavisi zor hastaliklarin ortaya çikmasina,
  üreme yeteneginin körelmesine, hayvanlarin veya
  bitkilerin dogal özelliklerini degistirmeye neden
  olabilecek niteliklere sahip olan atik veya
  artiklarla ilgili olarak islenmesi halinde, bes
  yildan az olmamak üzere hapis cezasina ve bin
  güne kadar adlî para cezasina hükmolunur.
• (5) Bu maddenin iki, üç ve dördüncü fikrasindaki
  fiillerden dolayi tüzel kisiler hakkinda bunlara
  özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
• MADDE 182 - (1) Çevreye zarar verecek sekilde,
  atik veya artiklarin topraga, suya veya havaya
  verilmesine taksirle neden olan kisi, adlî para
  cezasi ile cezalandirilir. Bu atik veya
  artiklarin, toprakta, suda veya havada kalici
  etki birakmasi halinde, iki aydan bir yila kadar
  hapis cezasina hükmolunur.
• (2) Insan veya hayvanlar açisindan tedavisi zor
  hastaliklarin ortaya çikmasina, üreme yeteneginin
  körelmesine, hayvanlarin veya bitkilerin dogal
  özelliklerini degistirmeye neden olabilecek
  niteliklere sahip olan atik veya artiklarin
  topraga, suya veya havaya taksirle verilmesine
  neden olan kisi, bir yildan bes yila kadar hapis
  cezasi ile cezalandirilir.

28
CEZA KANUNLARINDA ÇEVRE

• 5237 Sayili TCK Hükümleri
• MADDE 183 - (1) Ilgili Kanunlarla belirlenen
  yükümlülüklere aykiri olarak, baska bir kimsenin
  sagliginin zarar görmesine elverisli bir sekilde
  gürültüye neden olan kisi, iki aydan iki yila
  kadar hapis veya adlî para cezasi ile
  cezalandirilir.
• MADDE 184 - (1) Yapi ruhsatiyesi alinmadan veya
  ruhsata aykiri olarak bina yapan veya yaptiran
  kisi, bir yildan bes yila kadar hapis cezasi ile
  cezalandirilir.
• (2) Yapi ruhsatiyesi olmadan baslatilan insaatlar
  dolayisiyla kurulan santiyelere elektrik, su veya
  telefon baglantisi yapilmasina müsaade eden kisi,
  yukaridaki fikra hükmüne göre cezalandirilir.
• (3) Yapi kullanma izni alinmamis binalarda
  herhangi bir sinai faaliyetin icrasina müsaade
  eden kisi iki yildan bes yila kadar hapis cezasi
  ile cezalandirilir.
• (4) Üçüncü fikra hariç, bu madde hükümleri ancak
  belediye sinirlari içinde veya özel imar rejimine
  tabi yerlerde uygulanir.
• (5) Kisinin, ruhsatsiz ya da ruhsata aykiri
  olarak yaptigi veya yaptirdigi binayi imar
  planina ve ruhsatina uygun hale getirmesi
  halinde, bir ve ikinci fikra hükümleri geregince
  kamu davasi açilmaz, açilmis olan kamu davasi
  düser, mahkum olunan ceza bütün sonuçlariyla
  ortadan kalkar.
• (6) Ikinci ve üçüncü fikra hükümleri, 12 Ekim
  2004 tarihinden önce yapilmis yapilarla ilgili
  olarak uygulanmaz.

29
CEZA KANUNLARINDA ÇEVRE

• 5237 Sayili TCK Hükümleri
• MADDE 172 - (1) Bir baskasini, sagligini bozmak
  amaciyla ve bu amaci gerçeklestirmeye elverisli
  olacak surette, radyasyona tabi tutan kisi, üç
  yildan onbes yila kadar hapis cezasi ile
  cezalandirilir.
• (2) Birinci fikradaki fiilin belirsiz sayida
  kisilere karsi islenmis olmasi halinde, bes
  yildan az olmamak üzere hapis cezasina
  hükmolunur.
• (3) Bir baskasinin hayati, sagligi veya
  malvarligina önemli ölçüde zarar vermeye
  elverisli olacak biçimde radyasyon yayan veya
  atom çekirdeklerinin parçalanmasi sürecine etkide
  bulunan kisi, iki yildan bes yila kadar hapis
  cezasi ile cezalandirilir.
• (4) Radyasyon yayilmasina veya atom
  çekirdeklerinin parçalanmasi sürecine, bir
  laboratuvar veya tesisin isletilmesi sirasinda
  gerekli dikkat ve özen yükümlülügüne aykiri
  olarak neden olan kisi, fiilin bir baskasinin
  hayati, sagligi veya malvarligina önemli ölçüde
  zarar vermeye elverisli olmasi halinde, alti
  aydan üç yila kadar hapis cezasi ile
  cezalandirilir.
• MADDE 173 - (1) Atom enerjisini serbest birakarak
  bir patlamaya ve bu suretle bir baskasinin
  hayati, sagligi veya malvarligi hakkinda önemli
  ölçüde tehlikeye sebebiyet veren kisi, bes yildan
  az olmamak üzere hapis cezasi ile cezalandirilir.
• (2) Yukaridaki fikrada tanimlanan fiilin taksirle
  islenmesi halinde, iki yildan bes yila kadar
  hapis cezasina hükmolunur.

30
CEZA KANUNLARINDA ÇEVRE

• 5237 Sayili TCK Hükümleri
• MADDE 174 - (1) Yetkili makamlardan gerekli izni
  almaksizin, patlayici, yakici, asindirici,
  yaralayici, bogucu, zehirleyici, sürekli
  hastaliga yol açici nükleer, radyoaktif,
  kimyasal, biyolojik maddeyi imal, ithal veya
  ihraç eden, ülke içinde bir yerden diger bir yere
  nakleden, muhafaza eden, satan, satin alan veya
  isleyen kisi, üç yildan sekiz yila kadar hapis ve
  besbin güne kadar adlî para cezasi ile
  cezalandirilir. Yetkili makamlarin izni
  olmaksizin, bu fikra kapsamina giren maddelerin
  imalinde, islenmesinde veya kullanilmasinda
  gerekli olan malzeme ve teçhizati ihraç eden kisi
  de ayni ceza ile cezalandirilir.
• (2) Bu fiillerin suç islemek için teskil edilmis
  bir örgütün faaliyeti çerçevesinde islenmesi
  halinde, verilecek ceza yari oraninda artirilir.
• (3) Önemsiz tür ve miktarda patlayici maddeyi
  satin alan, kabul eden veya bulunduran kisi
  hakkinda, kullanilis amaci gözetilerek, bir yila
  kadar hapis cezasina hükmolunur.

31
CEZA KANUNLARINDA ÇEVRE

• 5326 Sayili Kabahatler Kanunu Hükümleri
• MADDE 41.- (1) Evsel atik ve artiklari, bunlarin
  toplanmasina veya depolanmasina özgü yerler
  disina atan kisiye, yirmi Türk Lirasi idari para
  cezasi verilir. Bireysel atik ve artiklarin
  atilmasi halinde de bu fikra hükmü uygulanir.
• (2) Fiilin yemek pisirme ve servis yerlerinde
  islenmesi halinde isletme sahibi gerçek veya
  tüzel kisiye, besyüz Türk Lirasindan besbin Türk
  Lirasina kadar idari para cezasi verilir.
• (3) Hayvan kesimine tahsis edilen yerler disinda
  hayvan kesen veya kesilen hayvan atiklarini
  sokaga veya kamuya ait sair bir alana birakan
  kisiye, elli Türk Lirasi idari para cezasi
  verilir.
• (4) Insaat atik ve artiklarini bunlarin
  toplanmasina veya depolanmasina özgü yerler
  disina atan kisiye, yüz Türk Lirasindan üçbin
  Türk Lirasina kadar idari para cezasi verilir.
  Insaat faaliyetinin bir tüzel kisi adina
  yürütülmesi halinde bu tüzel kisi hakkinda
  verilecek idari para cezasinin üst siniri besbin
  Türk Lirasidir. Bu atik ve artiklarin
  kaldirilmasina iliskin masraf da ayrica kisiden
  tahsil edilir.
• (5) Kullanilamaz hale gelen veya ihtiyaç fazlasi
  ev esyasini bunlarin toplanmasina iliskin olarak
  belirlenen günün disinda sokaga veya kamuya ait
  sair bir yere birakan kisiye elli Türk Lirasi
  idari para cezasi verilir. Bu esyanin toplanmasi
  hususunda belediye tarafindan belirli araliklarla
  yilda üç günden az olmamak üzere belirlenen
  günler önceden uygun araçlarla ilan olunur.
• (6) Kullanilamaz hale gelen motorlu kara veya
  deniz nakil araçlarini ya da bunlarin mütemmim
  cüzlerini sokaga veya kamuya ait sair bir yere
  birakan kisiye ikiyüzelli Türk Lirasi idari para
  cezasi verilir. Bunlarin kaldirilmasina iliskin
  masraf da kisiden ayrica tahsil edilir.
• (7) Bu kabahatler dolayisiyla idari para cezasina
  belediye zabita görevlileri karar verir.
• (8) Bu kabahatler dolayisiyla meydana gelen
  kirliligin kisi tarafindan derhal giderilmesi
  halinde idari para cezasina karar verilmeyebilir.
• (9) Bu madde hükümleri, belediye sinirlari içinde
  uygulanir.
• (10) Özel kanunlardaki hükümler saklidir.

32
ÇEVRE KANUNUNDA ÇEVRE ILE ILGILI CEZALAR

• MADDE 20- Idari nitelikteki cezalar sunlardir
• a) Ek 4 üncü madde uyarinca emisyon ölçümü
  yaptirmayan motorlu tasit sahiplerine 577 Yeni
  Türk Lirasi, yönetmeliklerle
• belirlenen standartlara aykiri emisyona sebep
  olan motorlu tasit sahiplerine 1.155 Yeni Türk
  Lirasi idari para cezasi verilir.
• b) Hava kirliligi yönünden önemli etkileri
  nedeniyle kurulmasi ve isletilmesi yönetmelikle
  izne tabi tutulan tesisleri, yetkili
• makamlardan izin almadan kuran ve isleten
  veya iznin iptal edilmesine ragmen kurmaya ve
  isletmeye devam eden veya
• bu tesislerde izin almaksizin sonradan
  degisiklik yapan veya yetkili makamlarin gerekli
  gördükleri degisiklikleri
• taninan sürede yapmayanlara 27.734 Yeni
  Türk Lirasi idari para cezasi verilir. Bu
  tesislerde emisyon miktarlari
• yönetmelikle belirlenen sinirlari asiyorsa
  55.469 Yeni Türk Lirasi idari para cezasi
  verilir.
• Izne tabi tesisleri, aldiklari izin
  belgesinde veya yönetmeliklerde öngörülen
  önlemleri almadan veya yönetmeliklerde belirlenen
  
• emisyon standartlarina ve sinirlamalarina
  aykiri olarak isletenlere 27.734 Yeni Türk Lirasi
  idari para cezasi verilir.
• c) Hava kirliligi yönünden kurulmasi ve
  isletilmesi izne tabi olmayan tesislerin
  isletilmesi sirasinda yönetmelikle belirlenen
• standartlara aykiri emisyona neden olanlara
  6.933 Yeni Türk Lirasi idari para cezasi verilir.
• Bu Kanunun ek 9 uncu maddesine aykiri
  davrananlara 2.311 Yeni Türk Lirasi idari para
  cezasi verilir.
• Bu bendin birinci paragrafinda öngörülen fiilin
  konutlarla ilgili olarak islenmesi halinde
  verilecek ceza toplu veya ferdi isitilan
• konutlarda her bagimsiz bölüm için 346 Yeni
  Türk Lirasidir. Bu cezai sorumluluk toplu
  isitilan konutlarda yöneticiye, ferdi
• isitilan konutlarda ise konutu kullanana
  aittir.
• d) Hava kirliligi yönünden özel önem tasiyan
  bölgelerde veya kirliligin ciddi boyutlara
  ulastigi zamanlarda ve yerlerde veya kritik
• meteorolojik sartlarda yönetmeliklerle
  öngörülen önlemleri almayan, yasaklara aykiri
  davranan ya da mahalli çevre kurullarinca
• bu konuda alinan kararlara uymayanlara bu
  maddenin (b) ve (c) bentlerinde öngörülen cezalar
  bir kat artirilarak verilir.

33
ÇEVRE KANUNUNDA ÇEVRE ILE ILGILI CEZALAR

• h) Bu Kanunun 14 üncü maddesine göre çikarilan
  yönetmelikle belirlenen önlemleri almayan veya
  standartlara aykiri sekilde
• gürültü ve titresime neden olanlara, konutlar
  için 462 Yeni Türk Lirasi, ulasim araçlari için
  1.386 Yeni Türk Lirasi, isyerleri
• ve atölyeler için 4.622 Yeni Türk Lirasi,
  fabrika, santiye ve eglence gürültüsü için 13.867
  Yeni Türk Lirasi idari para cezasi
• verilir.
• i) Bu Kanunda öngörülen yasaklara ve
  sinirlamalara aykiri olarak ülkenin egemenlik
  alanlarindaki denizlerde ve yargilama
• yetkisine tabi olan deniz yetki alanlarinda ve
  bunlarla baglantili sularda, tabii veya suni
  göller ve baraj gölleri ile akarsularda
• 1) Petrol ve petrol türevleri (ham petrol,
  akaryakit, sintine, slaç, slop, rafine ürün,
  yagli atik vb.) tahliyesi veya desarji
• yapan tankerlerden, bin (dahil) gros tona
  kadar olanlar için gros ton basina 46,22 Yeni
  Türk Lirasi, bin ila besbin (dahil)
• gros ton arasinda olanlara, bu miktar ve
  ilave her gros ton basina 11,55 Yeni Türk Lirasi,
  besbin gros tondan fazla olanlara
• ise, yukaridaki miktarlar ve ilave her
  gros ton basina 114 Yeni Kurus,
• 2) Kirli balast tahliyesi yapan tankerlerden bin
  (dahil) gros tona kadar olanlar için gros ton
  basina 34,66 Yeni Türk Lirasi, bin
• ila besbin (dahil) gros ton arasinda
  olanlara bu miktar ve ilave her gros ton basina
  6,92 Yeni Türk Lirasi, besbin gros tondan
• fazla olanlara ise, yukaridaki miktarlar
  ve ilave her gros ton basina 114 Yeni Kurus,
• 3) Petrol türevleri (sintine, slaç, slop,
  akaryakit, yagli atik vb.) veya kirli balast
  tahliyesi yapan gemi ve diger deniz
• vasitalarindan bin gros tona kadar olanlar
  için gros ton basina 23,11 Yeni Türk Lirasi, bin
  ila besbin (dahil) gros ton arasinda
• olanlara bu miktar ve ilave her gros ton
  basina 4,62 Yeni Türk Lirasi, besbin gros tondan
  fazla olanlara ise, yukaridaki
• miktarlar ve ilave her gros ton basina 114
  Yeni Kurus,
• 4) Kati atik birakan veya evsel atiksu desarji
  yapan tanker, gemi ve diger deniz araçlarindan
  bin (dahil) gros tona kadar
• olanlar için gros ton basina 11,55 Yeni Türk
  Lirasi, bin ila besbin (dahil) gros ton arasinda
  olanlara bu miktar ve ilave her gros

34
ÇEVRE KANUNUNDA ÇEVRE ILE ILGILI CEZALAR

• Cezanin derhal ve defaten ödenmemesi veya bu
  hususta yeterli teminat gösterilmemesi halinde,
  gemiler ve götürülebilen diger
• deniz vasitalari en yakin liman yetkilisine
  teslim edilerek seyrüseferden ve faaliyetten men
  edilir. Banka teminat mektubu veya
• geminin bagli oldugu kulüp sigortacisi tarafindan
  düzenlenecek teminat mektubu teminat olarak kabul
  edilir.
• Yabanci devlet egemenligi altindaki sularda bu
  devletlerin mevzuatinin Türk bayrakli gemiler
  tarafindan ihlali
• durumunda, ilgili devletin ceza uygulamamasi ve
  Türkiye'nin cezalandirmasini talep etmesi
  durumunda bu Kanun
• hükümleri uygulanir.
• Bu bendin birinci paragrafi disinda, bu Kanun ve
  bu Kanun uyarinca çikarilan yönetmeliklere aykiri
  olarak ülkenin egemenlik
• alanindaki denizlere ve yargilama yetkisine tabi
  olan deniz yetki alanlarina, içme ve kullanma
  suyu saglama amacina yönelik
• olmayan sulara atik bosaltanlara 27.734 Yeni Türk
  Lirasi idari para cezasi verilir. Yukarida
  öngörülen fiilin konutlarla ilgili
• olarak islenmesi halinde her konut ve bagimsiz
  bölüm için 692 Yeni Türk Lirasi idari para cezasi
  verilir. Bu cezai sorumluluk,
• müstakil konutlarda konutu kullanana, diger
  konutlarda ise yöneticiye aittir.
• i) Bu Kanunun ek 8 inci maddesi uyarinca
  yürürlüge konulan yönetmelik hükümlerine aykiri
  davrananlara 1.155 Yeni Türk Lirasi
• idari para cezasi verilir.
• j) Kanunda ve yönetmelikte öngörülen yasaklara
  veya standartlara aykiri olarak veya önlemleri
  almadan atiklari topraga verenlere
• 27.734 Yeni Türk Lirasi idari para cezasi
  verilir.
• Bu fiilin konutlarla ilgili olarak islenmesi
  halinde her konut ve bagimsiz bölüm için 692 Yeni
  Türk Lirasi idari para cezasi verilir. Bu cezai
  sorumluluk, müstakil konutlarda konutu kullanana,
  diger konutlarda ise yöneticiye aittir.
• k) Bu Kanunun 9 uncu maddesinin (a) bendinde
  belirtilen hususlara aykiri olarak biyolojik
  çesitliligi tahrip edenlere, (d) bendi
• uyarinca ilan edilen Özel Çevre Koruma Bölgeleri
  için tespit edilen koruma ve kullanma esaslarina
  aykiri davrananlara ve (e)
• bendinin ikinci paragrafi uyarinca sulak alanlar
  için yönetmelikle belirlenen koruma ve kullanim
  usul ve esaslarina aykiri

35
ÇEVRE KANUNUNDA ÇEVRE ILE ILGILI CEZALAR

• m) Bu Kanunun ek 2 nci maddesinde öngörülen çevre
  yönetim birimini kurmayanlara 6.933 Yeni Türk
  Lirasi, çevre görevlisi
• bulundurmayanlara ya da Bakanlikça
  yetkilendirilmis firmalardan hizmet almayanlara
  4.622 Yeni Türk Lirasi idari para cezasi
• verilir.
• n) Bu Kanunun 9 uncu maddesi uyarinca belirlenen
  koruma esaslarina aykiri olarak içme ve kullanma
  suyu koruma alanlarina,
• kaynagin kendisine ve bu kaynagi besleyen yerüstü
  ve yeralti sularina, sulama ve drenaj kanallarina
  atik bosaltanlara 55.469 Yeni
• Türk Lirasi idari para cezasi verilir.
• Bu fiilin konutlarla ilgili olarak islenmesi
  halinde her konut ve bagimsiz bölüm için 1.386
  Yeni Türk Lirasi idari para cezasi
• verilir. Bu cezai sorumluluk, müstakil konutlarda
  konutu kullanana, diger konutlarda ise yöneticiye
  aittir.
• Bu alanlarda Kanuna ve yönetmeliklere aykiri
  olarak yapilan yapilar 3194 sayili Imar Kanununda
  belirlenen esaslara göre
• yiktirilir.
• o) Bu Kanunun 11 inci maddesinde öngörülen acil
  durum planlarini yönetmelikle belirlenen usul ve
  esaslara uygun olarak
• hazirlamayan ve bu planlarin uygulanmasi için
  gerekli tedbirleri almayan, ekip ve ekipmanlari
  bulundurmayanlar ile yerel,
• bölgesel ve ulusal acil durum planlarina
  uymayanlara 13.867 Yeni Türk Lirasi idari para
  cezasi verilir.
• p) Bu Kanunun 13 üncü maddesinde öngörülen mali
  sorumluluk sigortasini yaptirmayanlara 27.734
  Yeni Türk Lirasi idari para
• cezasi verilir.
• r) Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usul
  ve esaslara, yasaklara veya sinirlamalara aykiri
  olarak atik toplayan, tasiyan,
• geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri
  dönüsüm saglayan, tekrar kullanan veya bertaraf
  edenlere 27.734 Yeni Türk
• Lirasi, ithal edenlere 69.336 Yeni Türk Lirasi
  idari para cezasi verilir.
• s) Umuma açik yerlerde her ne sekilde olursa
  olsun çevreyi kirletenlere 114 Yeni Türk Lirasi
  idari para cezasi verilir.

36
ÇEVRE KANUNUNDA ÇEVRE ILE ILGILI CEZALAR

• MADDE 23- Bu Kanunda belirtilen idari para
  cezalari, bu cezalarin verilmesini gerektiren
  fiillerin islenmesinden itibaren
• üç yil içinde birinci tekrarinda bir kat, ikinci
  ve müteakip tekrarinda iki kat artirilarak
  verilir.
• MADDE 24- Bu Kanunda öngörülen idari yaptirim
  kararlarini verme yetkisi Bakanliga aittir.
• Bu yetki, 12 nci maddenin birinci fikrasi
  uyarinca denetim yetkisinin devredildigi kurum ve
  merciler tarafindan da kullanilir.
• Bu Kanunda öngörülen idari yaptirim kararlari
  Bakanlik merkez teskilatinda genel müdürler,
  tasra teskilatinda il çevre ve
• orman müdürlerince verilir.
• Bu Kanunun 12 nci maddesinin birinci fikrasi
  uyarinca denetim yetkisi verilen kurum ve
  merciler tarafindan verilen idari para
• cezalarinin yüzde ellisi, bu Kanun uyarinca
  yapilacak denetimlerle ilgili harcamalari
  karsilamak ve diger çevre hizmetlerinde
• kullanilmak üzere bu kurumlarin bütçesine gelir
  kaydedilir, yüzde ellisi ise genel bütçeye gelir
  kaydedilir.
• Bu Kanun uyarinca yapilacak denetimlerle ilgili
  harcamalari karsilamak ve diger çevre
  hizmetlerinde kullanilmak üzere, Bakanlik
• bütçesine, genel bütçeye gelir kaydedilecek idari
  para cezalari karsiligi gerekli ödenek öngörülür.
  
• MADDE 25- Bu Kanunda öngörülen idari
  yaptirimlarin uygulanmasini gerektiren fiillerle
  ilgili olarak yetkili denetleme
• elemanlarinca bir tutanak tanzim edilir. Bu
  tutanak denetleme elemanlarinin bagli bulundugu
  ve idari yaptirim kararini vermeye
• yetkili mercie intikal ettirilir. Bu merci,
  tutanagi degerlendirerek gerekli idari yaptirim
  kararini verir. Idari yaptirim karari,
• 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayili Tebligat Kanunu
  hükümlerine göre idari yaptirim kararini veren
  merci tarafindan ilgiliye teblig
• edilir.
• Idari yaptirim kararlarina karsi teblig
  tarihinden itibaren otuz gün içinde idare
  mahkemesinde dava açilabilir. Dava açmis
• olmak idarece verilen cezanin tahsilini
  durdurmaz.

37
ÇEVRE KANUNUNDA ÇEVRE ILE ILGILI CEZALAR

• MADDE 26- Bu Kanunun 12 nci maddesinde öngörülen
  bildirim ve bilgi verme
• yükümlülügüne aykiri olarak yanlis ve yaniltici
  bilgi verenler, alti aydan bir yila
• kadar hapis cezasi ile cezalandirilir.
• Bu Kanunun uygulanmasinda yanlis ve yaniltici
  belge düzenleyenler ve kullananlar
• hakkinda 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayili Türk
  Ceza Kanununun belgede sahtecilik
• suçuna iliskin hükümleri uygulanir.
• Bu maddeye göre yargiya intikal eden çevresel
  etki degerlendirmesine iliskin
• ihtilaflarda çevresel etki degerlendirmesi süreci
  yargilama sonuna kadar durur.
• MADDE 27 - Bu Kanunda yazili fiiller hakkinda
  verilecek idari nitelikteki
• cezalar, bu fiilleri için diger kanunlarda yazili
  cezalarin uygulanmasina engel
• olmaz.

38
DEVLETIN HÜKÜM VE TASARRUFU ALTINDA OLMAK
KAVRAMI

• KAMUSAL NITELIKLI MALLAR
• Hazinenin Mülkiyetindeki
  Devletin Hüküm ve Tasarrufu
• Mallar/Sahipli Mallar
  Altindaki Mallar/Sahipsiz Mallar
• DEVLETIN HÜKÜM VE TASARRUFU ALTINDAKI MALLAR
• 1. ORMANLAR
• 2. MERALAR
• 3. SULAR (Sulak Alanlar Dahil)
• 4. YERALTI KAYNAKLARI
• 5. KIYILAR (Denizler ve Iç Deniz Dahil)

39
ÜSTÜN KAMU YARARINAESAS TANIMLAR

• KAMU (AMME) BIR ÜLKEDE YASAYAN INSANLARIN
• (HALKIN) BÜTÜNÜDÜR.
• KAMU DÜZENI TOPLUMUN GÜVENLIK VE SÜKUN IÇINDE,
• DEVLETIN VE DEVLET TESKILATININ DA HER TÜR
• TEHLIKEDEN UZAK BULUNMASIDIR.
• KAMU HIZMETI DEVLET VE DIGER KAMU TÜZEL
  KISILERI
• TARAFINDAN VEYA BUNLARIN GÖZETIM VE DENETIMI
• ALTINDA GENEL VE ORTAK IHTIYAÇLARI KARSILAMAK VE
• KAMU YARARINI SAGLAMAK IÇIN YÜRÜTÜLEN VE KAMUYA
• SUNULAN SÜREKLI VE DÜZENLI FAALIYETLERDIR.

40
ÜSTÜN KAMU YARARINA ESAS TANIMLAR

• KAMU KUDRETI ANAYASA TARAFINDAN YETKILI VE/VEYA
  GÖREVLI KILINAN ORGAN VEYA MAKAMLARIN, ÖZEL HUKUK
  DISINDA KALAN BAZI IMTIYAZ VE DÜZENLEMELERDIR.
• KAMU YARARI SAYICA ÜSTÜN GRUBA AIT VEYA ÇAGDAS
  DEGERLER BAKIMINDAN DAHA ÖNEMLI OLAN YARARDIR.

41
ÜSTÜN KAMU YARARI ANALIZI
42
ÇEVRENIN KORUNMASINA YÖNELIK HUKUKI MÜCADELE
YOLLARI

• ANAYASAL DAYANAKLAR
• Md. 2 CUMHURIYETIN NITELIKLERI
• Md. 36 HAK ARAMA HÜRRIYETI
• Md. 125 YARGI YOLU
• Md. 138 MAHKEMELERIN BAGIMSIZLIGI
• ÇEVRE ILE ILGILI
  DAVALAR
• ADLI DAVALAR
  IDARI DAVALAR
• TESPIT DAVALARI
  IPTAL DAVALARI
• EDA (ÖNLEME VE GIDERIM)
  TAM YARGI DAVALARI
• DAVALARI
• CEZA DAVALARI