T RK YE ZER NDEK CO2 DER M N N DA ILIM MODEL

1
TÜRKIYE ÜZERINDEKI CO2 DERISIMININ DAGILIM MODELI
KULLANILARAK HESAPLANMASI

• Ali Can, Aysel T. ATIMTAY
• Turgut TOKDEMIR
• Orta Dogu Teknik Üniversitesi
• Çevre Mühendisligi Bölümü

2
GIRIS

• Atmosferdeki CO2 derisimi 1800 lü yillardan
  günümüze kadar önemli bir artis göstermistir.
  Önlem alinmazsa bu artisin devam edecegi
  beklenmektedir.
• CO2 fosil yakitlarin yanmasi sonunda atmosfere
  atilmaktadir.
• CO2 SERA gazlarindan biridir ve atmosferdeki
  sera etkisinin yaklasik 60 indan sorumludur.
• CO2 diger kirletici gazlar gibi baca gazindan
  uzaklastirilamamaktadir ve sera etkisinden dolayi
  iklim degisikligine neden olmaktadir.

3
AMAÇ

• Bu çalismada, Türkiyenin CO2 emisyon envanteri
  iller, ilçeler ve bölgeler bazinda
  hesaplanmistir.
• Ülkemizde bu detayda CO2 envanteri daha önce
  yapilmamistir.
• Çalismaya dahil edilen temel CO2 kaynaklari,
  fosil yakitlarin yanmasiyla olusan kaynaklardir.
• ev ve isyerlerinin isitilmasi,
• Sanayi tesisleri,
• termik santrallar,
• tasima araçlari.

4
KAPSAM

• Bu envanter, veri bulmanin imkanlari dahilinde
  1990 ve 2003 yillari arasini kapsamaktadir.
• 1990 yili önemlidir, çünki KYOTO da baz olarak
  alinan yildir.
• Emisyon envanteri yapildiktan sonra, CO2
  dagiliminin modellenmesi ISCLT3 modeli
  kullanilarak yapilmistir.
• Model sonuçlarina göre, yer seviyesi CO2
  derisimleri hesaplanmis ve cografi bilgi sistemi
  (CBS) kullanilarak Türkiyenin CO2 dagilim
  haritalari hazirlanmistir.

5
KAPSAM
Ülkemizde 911 ilçe 80 il ve 7 bölge mevcuttur.
6
YÖNTEM

• Emisyon envanterinin hazirlanmasinda kullanilan
  IPCC yöntemi CBS teknikleri ve istatistiksel
  yöntemlerle entegre edilmistir.
• Emisyon envanteri Türkiyedeki her bir bölge, il
  ve ilçe için hesaplanmistir.
• Çalisma sirasinda 1990 and 2003 yillari arasinda
  zamana bagli olan ve asagida belirtilen veriler
  kullanilmistir
• Her bir il, ilçe ve bölgedeki hane sayisi ve
  nüfus bilgileri
• Her bir il, ilçe ve bölgedeki endüstriler (yeri
  ve büyüklügü)
• Her bir kaynakta kullanilan yakit tipi ve
  miktarlari
• Kullanilan tasima araçlari ve yakit tipleri
• Orman alanlari ve ormanin büyümü hizi

7
YÖNTEM

• IPCC Yöntemi, antropojenik kaynakli sera gazi
  emisyonlarinin ulusal envanterinin
  hazirlanmasinda tüm ülkeler tarafindan
  kullanilmaktadir.
• IPCC yöntemleri, bu konudaki teknik
  yolgöstericilerdir (guidelines) ve Revise edilmis
  1996 IPCC Guidelines a dayanmaktadir.
• Kullanilan ISCLT3 dagilim modeli ise Gaussian
  Dagilim Modelidir, ancak problemin çözümünü
  yapabilmek için modelde bazi modifikasyonlar
  yapilmistir.
• CO2 nin yer seviyesi derisimlerinin
  hesaplanmasinda orman alanlarinin CO2 emme
  kapasitesi de göz önüne alinmistir.

8
SONUÇLAR
Türkiyedeki CO2 Emisyonunun Yillara Göre Dagilimi
Yakit bilgileri kaynagi A- Enerji Bak, B-TUIK,
C- Uluslararasi Enerji Ajansi
9
SONUÇLAR (devam)

• CO2 emisyon envanteri, kaynaklarin tesbiti
  açisindan dagilim modelinde en önemli girdidir.
  Bu nedenle, kullanilan yakit türü ve miktarlari
  il, ilçe ve bölge bazinda çok ayrintili biçimde
  ele alinmis, modele girdi olacak bu bilgilerin en
  dogru sekilde tesbit edilmesine çalisilmistir.

CO2 emisyonunun illere göre dagilimi (2003 yili)
10
CO2 Emisyonlarinin Bölgelere Göre Dagilimi
11
CO2 Emisyonlarinin Bölgelere Göre Dagilimi
12
Bölgelerin 2003 Emisyonlarina Katkilari

• Marmara Bölgesi 31
• Ege Bölgesi 19
• Iç Anadolu Bölgesi 17.4
• Akdeniz Bölgesi 14.2
• Karadeniz Bölgesi 13.2
• Dogu Anadolu Bölgesi 3.1
• G.Dogu Anadolu Bölgesi 2.1

13
SONUÇLAR (Bölge Bazinda)

• Türkiyenin 7 farkli bölgesi vardir. Bu
  bölgelerin topografi, iklim ve sanayilesme
  karakteristikleri farklidir. Sonuçlar bölgeler
  bazinda degerlendirildiginde asagidaki özellikler
  ortaya çikmaktadir
• Marmara Bölgesi CO2 emisyonu 2003 de 66 milyon
  tondur. 1990 yili baz alindiginda CO2
  emisyonlarinda 54.4 artis görülmüstür. Bu
  bölgede yillik toplam CO2 emisyonuna
• Evsel isitmanin katkisi 13.9,
• Endüstrilerin katkisi 7.8
• Termik santrallarin katkisi 6.3
• Trafigin katkisi 4.1

14
SONUÇLAR (devam)

• Ege Bölgesi Bu bölgede yillik ortalama CO2
  emisyonu 2003 de yaklasik 40 milyon tondur.
  Yüksek emisyon miktari bölgedeki termik
  santrallerden kaynaklanmaktadir. 1990 yili baz
  alindiginda CO2 emisyonlarinda 33 artis
  görülmüstür.
• Iç Anadolu Bölgesi Bu bölgede yillik ortalama
  CO2 emisyonu 2003 de yaklasik 37 milyon tondur.
  1990 yili baz alindiginda CO2 emisyonlarinda
  49 artis görülmüstür.
• Karadeniz Bölgesi Bu bölgede yillik ortalama CO2
  emisyonu 2003 de yaklasik 28 milyon tondur
  (toplam emisyonlarin 13.8 i). 1990 yili baz
  alindiginda CO2 emisyonlarinda 64 artis
  görülmüstür.

15
SONUÇLAR (devam)

• Akdeniz Bölgesi Toplam yillik CO2 emisyonu
  yaklasik 29 milyon tondur. En yüksek emisyonlar
  endüstriden gelmektedir ( 57.3). 1990 yili baz
  alindiginda CO2 emisyonlarinda 50 artis
  görülmüstür.
• Güneydogu Anadolu Bölgesi Toplam yillik CO2
  emisyonu yaklasik 5 milyon tondur. Bu bölgenin
  toplam CO2 emisyonuna katkisi 3 den fazla
  degildir.
• Dogu Anadolu Bölgesi Toplam yillik CO2 emisyonu
  2003 de yaklasik 6.6 milyon tondur. Bu bölgenin
  toplam CO2 emisyonuna katkisi 3 kadardir.

16
SONUÇLAR (Il Bazinda)

• Emisyonlar il bazinda 1990-2003 arasinda
  incelendiginde, en yüksek CO2 emisyonunun yillik
  ortalama 30 milyon ton ile Istanbuldan
  kaynaklandigi görülmektedir. 2003 yilinda
  Istanbulda CO2 emisyonundaki artis, 1990
  yilindakine göre 47.3 tür.

17
(No Transcript)
18
SONUÇLAR (özet)

• Endüstriden kaynaklanan toplam CO2 emisyonu,
  toplam emisyonlarin yaklasik 35 idir. En yüksek
  emisyonlar Marmara, Akdeniz, Karadeniz ve Ege
  Bölgelerindedir.
• Marmara, Ege Bölgeleri 50 emisyonlardan
  sorumlu
• Evsel isinma, CO2 emisyonlarinin diger önemli bir
  kaynagidir. Toplam CO2 emisyonlarinin yaklasik
  34.2 sini olusturmaktadir.
• Termik santrallerden kaynaklanan CO2 toplam CO2
  emisyonlarinin yaklasik 20 sini
  olusturmaktadir. En yüksek emisyonlar
  Afsin-Elbistan ve Soma termik santrallerinden
  kaynaklanmaktadir.

19
SONUÇLAR (Yer Derisimleri)

• CO2 yer seviyesi derisimleri 2000 yili için
  ormanlarin etkilerinin katildigi ve katilmadigi
  durumda sekillerde verilmistir.
• K.Maras province), Bati Marmara Bölgesi,
  Kirikkale and Kirsehir civari ve Ege Bölgesinin
  batisi (Izmir civari) CO2 derisiminin en yüksek
  oldugu yerler olarak belirlenmistir.
• Derisimler 18.2, 26.0, 20.0 ve 16.0 mg/m3.
• (orman etkisinin katilmadigi durumda)

20
CO2 Yer Seviyesi Derisimleri - 2000 yili için
(ormanlarin etkisi katilmamis)
21
CO2 Yer Seviyesi Derisimleri - 2000 yili için
(ormanlarin etkisi katilmis)
22
Ortalama yer seviyesi CO2 derisimleri
(ormanlarin etkisi katilmis)
23
SONUÇLAR (Özet)

• CO2 emisyon envanteri ve dagilim hesaplamalari
  çok ayrintili olarak (bölgesel, il ve ilçe
  bazinda) ilk defa yapilmistir.
• Bu tür bir çalisma bölgesel ve il bazinda
  yapilacak gelistirmeler ve uygulanacak programlar
  ve karar vericiler için çok önemlidir.
• Dolayisi ile, bu tür çalismalarin sonuçlari,
  gelisme ve çevre politikalari olusturanlar,
  bölgesel otoriteler ve çevre uzmanlari için
  önemlidir.
• 1990 ve 2003 yillari arasinda yapilan CO2 emisyon
  envanteri çalismalari, 1990 yilinda CO2
  emisyonunun 142.5 milyon ton/yil, en yüksek
  emisyonun da 2000 de 208 milyon ton/yil oldugunu
  göstermistir.

24
TESEKKÜRLER
25
(No Transcript)
26
SONUÇLAR (özet)

• Aktif trafik icin veri bulmak cok zordur. Bu
  nedenle büyük sehirlerdeki ve ana yollardaki
  trafik göz önüne alinmis ve emisyon faktörleri
  kullanilmistir. CO2 emisyonlarina en yüksek katki
  Marmara, Iç Anadolu ve Ege bölgelerinden
  gelmistir. Ortlama degerler sirasi ile 8.3, 5.8
  ve 4.4 milyon ton/sene dir.
• The highest regional contribution to the by
  traffic are obtained According to the inventory
  results in 2003, Bakirköy district of Istanbul,
  Çankaya district of Ankara and Konak district of
  Izmir show the highest emission with the value of
  1.0, 0.7, and 0.5 million tones CO2 emission.

27
SONUÇLAR (devam)

• Dispersion of ground level CO2 concentration was
  also studied for road vehicles. Although high
  ground level CO2 concentration were not observed
  from the road vehicles during the period between
  1990 and 2003, some dispersion results give high
  ground level CO2 concentrations. The highest
  polluted region was determined as Marmara Regions
  throughout the years. Between the years 1990 and
  2003, the contribution of road vehicles to the
  ground level CO2 concentrations was approximately
  15. Although the percentage seems small, the
  registered number of the vehicles has increased
  sharply since 1990. Therefore, it can be
  concluded that the trend shows an increase in the
  CO2 pollution from the road vehicles.