TIBBI TEHLIKELI ATIKLAR

1
TIBBI TEHLIKELI ATIKLAR
2
TEHLIKELI MADDE NEDIR?
3
14 MART 2005 TARIHLI RESMI GAZETEDE
YAYINLANARAK YÜRÜRLÜGE GIREN TEHLIKELI ATIKLARIN
KONTROLÜ YÖNETMELIGINDE

• Patlayici
• Parlayici
• Oksitleyici
• Zehirli
• Asindirici
• Tahris edici
• Zararli
• Toksik

• Kanserojen
• Korozif
• Enfeksiyon yapici
• Mutajenik
• Çevreye zarar veren
• Ekotoksik
• Üreme için toksik

Bu özelliklerden birini veya birkaç tanesini
gösteren atiklar,
4

• -Kimyasal, fiziko-kimyasal veya toksikolojik
  özellikleri ve kullanilma veya isyerinde
  bulundurulma sekli nedeni ile isçilerin saglik ve
  güvenligi yönünden risk olusturabilecek maddeler,
• -Mesleki maruziyet sinir degeri belirlenmis
  maddeler tehlikeli madde olarak
  siniflandirilirlar.

5
TIBBI TEHLIKELI ATIK NEDIR?

• Tibbi Atiklarin Kontrolü Yönetmeligi Ek 2 F
  grubu altinda yer alan,
•  
• Tehlikeli kimyasallar
• Sitotoksik ve sitostatik ilaçlar
• Genotoksik ve sitotoksik atiklar
• Amalgam atiklari

6

• Farmasötik atiklar
• Agir metal içeren atiklar
• Basinçli kaplar
• Tibbi tehlikeli atiklar olarak
  isimlendirilirler.

7
(No Transcript)
8
TEHLIKELI KIMYASAL ATIK NEDIR?

• Kimyasal atik kati,sivi ve gaz kimyasallarin
  atilmasindan olusur.Örnek olarak tani ve deneysel
  çalismalar,hastane genel temizlik ve
  dezenfeksiyon islemlerinden çikan atiklar
  verilebilir. Formaldehid, fotografik kimyasallar,
  solventler, organik ve inorganik kimyasallar,
  saglik kuruluslarinda yaygin olarak kullanilan ve
  atiklarda bulunma olasiligi en fazla olan
  tehlikeli kimyasal türleridir.

9

• Atik asagidaki özelliklerden en az birine
  sahipse tehlikeli kimyasal atiktir.
• -Toksik
• -Korozif(pHlt2 ve pHgt12)
• -Yanici
• -Genotoksik(sitotoksik ilaçlar vb)
• - Reaktif(patlayici,suya reaktif,soka duyarli)

10
BIR HASTANEDEN GENEL OLARAK ÇIKAN TEHLIKELI
ATIKLAR

• Tibbi atiklar kimyasal atiklarin en önemli ve
  bertarafi en zor olan üyesidir.
• 18 01 06
• Tehlikeli maddeler içeren ya da tehlikeli
  maddelerden olusan kimyasallar
• Laboratuvarlardan çikan sivi kimyasal atiklar
• Eritici ve mikrop öldürücü temizlikte kullanilan
  maddeler,
• Yüksek düzey dezenfektanlar(Örn.Acto-se Endo
  -Konsantre Tibbi Alet Dezenfektani-ciltte
  tahris,zehirlenme)
•  

11

• Anestezide kullanilan gazlarin kalintilari ,
  sterilizasyon için kullanilan gazlarin
  kalintilari
• Laboratuar cihazlari atiklari tip sektöründen
  kaynaklanan tehlikeli kimyasal atiklardir

12

• 18 01 08
• - Sitotoksik ve Sitostatik Ilaçlar
• - Kemoterapi ilaç hazirlama
• ünitelerinde kullanilan koruyucu
  (Eldiven,maske, önlük vb.)

13

• 18 01 09
• Kullanim tarihi geçmis ilaçlar, bozulmus
  asi,serum

14

• 18 01 10
• Dis tedavisinden kaynaklanan amalgam atiklari

15

• 08 03 17
• Tehlikeli maddeler içeren kartus ve tonerler
•  

16

• 15 01 10
• Kontamine Ambalajlar
• - Hidrojen peroksit kartuslari
• - Etilen oksit kartuslari
• - Bos boya,kimyasal vb. kaplari
• - Yag, tiner tenekeleri
• -Sprey kutular
• 12 01 12
• Kullanilmis (mum) parafin ve yaglar

17

• 15 02 02
• Bakim ve onarimdan çikan HavaFiltreleri (Hepa
  Filtreler), Eldivenler,Üstübüler
• 16 01 07
• Yag - Yakit Filtreleri
•  

18

• 16 01 21
• Tehlikeli maddeler içeren
• makine- ekipman parçalari
• 16 02
• Elektrikli ve elektronik
• ekipman atiklari
•  

19

• 16 06 01
• Tehlikeli Maddeler Içeren Aküler
• 16 06 06
• Piller
•  

20

• 17 04 09
• Tehlikeli maddelerle kontamine olmus metal
  atiklari
• 17 06 03
• Yalitim Malzemeleri
•  

21

• 17 04 10
• Yag, katran ve diger maddeler içeren kablolar
• 20 01 21
• Tehlikeli Maddeler Içeren Atik
• Fluoresanlar

22
KIMLER RISK ALTINDA?

• Kemoterapik ilaç hazirlama birimleri
• Yüksek düzey dezenfektan kullanilan üniteler
• Dis
• Laboratuvarlar
• Anestezi
• Yogun bakim
• Radyoloji
• Sterilizasyon
• Bakim Onarim
• Tüm saglik personeli

23
TEHLIKELI ATIKLARIN YARATTIGI SAGLIK RISKLERI

• Kimyasallarin sebep olabilecegi tehlikeli
  durumlara maruz kalma engellenemez ama minimize
  edilebilir ve bundan dolayi ki, bu maddelerle
  çalisanlarin tam olarak ne çesit tehlikeli
  maddelerle çalistiklarini bilmeleri
  gerekmektedir. Ayni zamanda çalisma ortami
  kosullari ve dis ortam güvenligi de göz önüne
  alinmalidir.

24

• Genel anlamda düsünülürse, kimyasallarin dört
  çesit tehlike yarattiklari söylenebilir.
• 1.Dokulari yakma, tahris etme
• 2. Siddetli reaksiyonlara sebep olma
• 3. Alev aldirma
• 4. Toksik etkilere sebep olma

25
BAZI TIBBI TEHLIKELI ATIKLARIN ZARARLARI

• Formaldehit Tibbi laboratuvarlarda koruyucu
  sivi ve sterilize edici madde olarak
  kullanilmaktadir.
• -Ani formaldehit etkilenimi ölüme neden
  olabilir.
• -Uzun süreli olarak düsük dozlarda
  formaldehite maruziyet solunum güçlügü, ekzema ve
  allerjik reaksiyonlara yol açabilir.
• -Insanlarda kanser yapici maddelerden
  sayilmaktadir.

26
BOYALAR

• Içerdigi kimyasal maddeler nedeniyle
  özellikle astim, deri ve alerjik hastaliklar bas
  gösterebilir.

27
KURSUN

• Zararlari
• -Beyinde hasar,
• -Ögrenimin düsmesi
• -Dogurganligin azalmasi
• -Erkeklerde sperm yapiminin ve kalitesinin
  azalmasi,
• -Kan basincinda artis ve
• -Sinirsel iletimde aksamaya neden olur.

28
CIVA

• Metalik civa, barometre, termometre ,tansiyon
  aletleri ve floresan lambalarda bulunur.
• Zararlari
• -Civa sinir sistemi bozukluklari ,
• -DNA , kromozomlara ve beyin fonksiyonlarina
  zarar verir.

29
AMALGAM ATIKLARI

• Dis dolgu maddesi olarak kullanilan amalgam
  bir karisimdir
• 50 civa
• 30 gümüs
• 20 kalay .
•  
• Civanin amalgam içinde her ne kadar siki
  baglanmis oldugu iddaa edilse bile agizdan
  sökülen amalgamlarin 60'nin dane boyutu lt 20 u
  oldugu için bunlarin tekrar mobilize olma
  olasiligi çok fazladir. Sedimentlerde ve atik
  depolama yerlerinde biyokimyasal reaksiyonlar
  sonucunda tekrar suda çözünür bilesiklere
  dönüsmesi mümkündür. Eger atiksu aritma tesisi
  varsa ve olusan atiksu aritma çamurlari yakma
  tesisinde yakiliyorsa o zaman civa gaz halinde
  atmosfere geçer.

30
KALAY

• Tehlikeli düzeydeki agir metallerdendir.
• Zararlari
• - Bagisiklik sisteminin zayiflamasi,
• -Karaciger hasari
• -Kirmizi kan hücrelerinin sayisinin azalmasi ,
• -Kromozal bozukluklar

31
FOTOGRAFIK KIMYASALLAR

• -5-10 hidrokinon,
• - 1-5 potasyum hidroksit
• - 1den az miktarda gümüs içerir.
• Röntgen filmlerinin banyo sivilari yaklasik 45
  glütar aldehit içerir.

32
TIBBI TEHLIKELI ATIKLARIN TOPLANMASI

• Tibbi tehlikeli atik toplayicilari
• Ise baslamadan önce temiz ve hijyenik is
  elbiselerini ve eldivenlerini giyecekler,
• Koruyucu gözlüklerini, agiz maskelerini ve
  bonelerini takacaklar,
• Atiklar el arabalari ile tasinacak,atiklara
  kesinlikle çiplak elle dokunmayacaklar,
• Geçici depolama alani ve ekipmanlar sürekli temiz
  tutulacak
• Toplama islemi bittikten sonra eldivenli ellerini
  dezenfekte edecekler,sonra elbiselerini
  çikaracaklar, dolaba koyacaklar, ellerini tekrar
  dezenfekte edildikten sonra bol su ile yikanacak
• Is elbiseleri sik araliklarla yikanacak ve özel
  ilaçlarla dezenfekte edilecek

33
ATIKLAR TOPLANIRKEN

• Sivilar-Mavi variller ile

34

• Flüoresan lambalar-Karton kutular ile
• Parafin ve yaglar vb kati hale geçmis tehlikeli
  atiklar kirmizi tibbi atik toplama torbasi ile
  toplanabilirler.

35
ATIKLARIN TASINMASI

• Atik tasima arabalari yardimi ile
  maske,gözlük,plastik eldiven,plastik çizme ve
  tehlikeli atik tasima personeli kiyafeti
  giyilerek egitimli atik tasima personeli
  tarafindan geçici depolama tesisine tasinmalidir.
•  

36

• Atik varilleri,torbalari vb.tasinirken kesinlikle
  çiplak elle temas etmemelidir.

37
ATIKLARIN GEÇICI DEPOLANMASI

• 20 YATAK VE ÜZERI
• Ek-1 de listelenmis olan 20 yatak üstü
  kuruluslar geçici depolama üniteleri insa etmek
  zorundadirlar.Tehlikeli atiklar gerekli kosullar
  saglandigi takdirde tibbi atik deposunda
  depolanabilirler.
•  
• Geçici depolama ünitelerinin teknik
  özellikleri
• Iki ana formda olmalidir (tibbi-evsel)
• Minimum iki günlük kapasitesi olmalidir
• Geçirgen olmamalidir
• Kolay silinmeli ve dezenfekte edilmelidir
• Iyi isiklandirilmis ve pasif havalandirilmis
  olmalidir
• Kapilar disari dogru açilmali veya sürgülü kapi
  olmalidir
• Kapilar turuncuya boyanmalidir
• Atik toplama araçlari kapiya kolay yanasmali
• Gida hazirlama alanlarina veya gida stoklarina
  yakin olmamali
• Kuru sistem ile temizleme yapilmalidir

38
(No Transcript)
39
TEHLIKELI MADDELERIN KULLANILMASI ESNASINDA
YAPILMASI GEREKENLER VE TEHLIKE SEMBOLLERI
40
PARLAYICI MADDE(F)

• Buhar ve havayla birlesince patlayabilen
  karisimlar olustururlar. Olusan buhar görünmez ve
  tabana çöker. Kanalizasyonlarda patlama tehlikesi
  olusturur. Solunum organlari ve cildi tahris
  eder.
• Alinacak Önlemler
• - Ates kaynaklarindan uzak tutulmali, sigara
  içilmemelidir.
• -Kanalizasyona dökülmemelidir.
• - Uzun süre maruz kalindiginda sagliga zarar
  verdiginden dolayi maruz kalmaktan
  kaçinilmalidir.

41

• -Gözlerle, deriyle veya kiyafetlerle temastan
  kaçinilmali.
• -Tabanda teknik olarak havalandirma yapilmali.
• -Kaplar sikica kapali tutulmali.
• -Basinçli sprey kutulari 50 0C üzerindeki
  sicakliktan ve günes isigindan korunmali. Aleve
  karsi ve kor halindeki maddelere püskürtülmemeli.

42
ZARARLI MADDE(Xn)

• Temas halinde cildi ve gözleri yakabilir.
• Alinacak Önlemler
• - Iyi havalandirilmis alanlarda veya özel solunum
  koruyuculari kullanarak çalisin.
• -Kullandiktan sonra elinizi yikayin ve yikanin.

43
TAHRIS EDICI MADDE(XI)

• Tahris edici maddeler, anlik, uzun süreli ve
  tekrar eden temaslarda ciltte ve mukoz dokuda
  iltihap ve tahris olusmasina neden olurlar. Cilt
  ile temas etmeleri durumunda hassasiyet
  olustururlar.
• Alinacak Önlemler
• -Xi sembolüne sahip kimyasal malzemelerin göz
  ve cilt ile temas etmemeleri saglanmali ve
  buharlari solunmamalidir.

44
ASINDIRICI (KOROZIF) MADDE(C)

• Ciddi yaniklara neden olurlar. Organik doku ve
  tekstil maddelerini yok ederler. Bu nedenle
  kullanimlari sirasinda
• Alinacak Önlemler
• Gözlerle, deriyle veya kiyafetlerle temastan
  kesinlikle kaçinilmali. Sizdirmaz, asit geçirmez
  koruyucu kiyafetler (eldivenler, gözlük, önlük ve
  gerekirse yüz koruyucu) kullanilmali.
• Asit dumani olusumlarindan kaçinilmali

45
PATLAYICI MADDE(E)

• Darbe, sürtünme, ates veya diger ates
  kaynaklarindan dolayi patlama tehlikesi
  gösterirler.
• Alinacak Önlemler
• - Isidan ve darbeden uzak tutulmali.
• - Üreticinin özel talimatlarina dikkat
  edilmeli.
• - Çevrede sadece egitilmis personel
  bulundurulmali.
• -Bu maddelerden kalan ve atik olarak
  nitelendirilen maddeler, tehlikeli atik olarak
  islem görmeli ve evsel atiklara karistirilmadan
  ayri toplanmalidir.

46
ÇEVRE IÇIN TEHLIKELI(N)

• -Bu ürünler suda yasayan canlilar ve bitki
  örtüsü için çok zehirlidirler.
• -Ozon tabakasi için tehlike arz ederler.
• YAPILACAKLAR
• -Bu tür malzemelerin kanalizasyona, su
  kaynaklarina ve topraga verilmemeleri
  saglanmalidir.
• -Atiklarin yok edilmeleri konusunda özel
  düzenlemelere uyulmalidir.

47
OKSITLEYICI(O)

• Oksitleyici sembolüne sahip maddeler yanabilir
  maddeler ile temasa geldiginde, yangin
  tehlikesini dikkate deger bir sekilde artirirlar
  ve eger yangin mevcut ise yogunlugunu
  artirirlar. Organik Peroksitler Oksitleyici
  sinifindadirlar.
• Alinacak Önlemler
• -Maddenin yanici maddeler ile hiçbir sekilde
  temas etmemesi saglanmalidir.
• - Bu maddeler baslamis olan yanginlari artirir
  ve yanginin söndürülmesini zorlastirir.

48
ZEHIRLI(T)

• Az bir miktari yutuldugunda, solundugunda veya
  cildin absorbsiyonu yoluyla vücuda girdiginde
  saglik üzerinde dikkate deger derecede zarar
  veren bazen ölüme neden olan maddelerdir.
• Alinacak Önlemler
• Bu sembole sahip maddelerin insan vücudu ile
  hiçbir sekilde temas etmemeleri saglanmalidir.
  Eger bu tür bir madde ile temas ettiyseniz hemen
  doktora gidilmelidir. Zehirli maddelerin
  tasinmasi için bu konuda hazirlanmis özel
  talimatlara uyulmalidir

49
TEHLIKELI KIMYASAL MADDELERLE ÇALISMADA ALINACAK
GENEL ÖNLEMLER

• Is yerinde uygun düzenleme ve is organizasyonu
• Çalismalarin teknolojik gelismeler dikkate
  alinarak uygun yöntemlerle yapilmasi,uygun makine
  ve ekipman saglanmasi
• Isçilerin maruz kalacaklari madde miktarlari ve
  maruziyet süreleri mümkün olan en az düzeyde
  olmasi

50

• Isçilerin kisisel temizlikleri için uygun ve
  yeterli sartlar saglanmasi
• Tehlikeli kimyasal maddelerin, atik ve artiklarin
  en uygun sekilde islenmesi, kullanilmasi,
  tasinmasi ve depolanmasi için gerekli
  düzenlemeler yapilmasi
• Çalismalarin en az sayida isçi ile yapilmasi
• Üretim alaninda yapilan is için gerekli olan
  miktardan fazla tehlikeli kimyasal madde
  bulundurulmamasi
• Is yerleri ve eklentilerinin her zaman düzenli ve
  temiz bulundurulmasi

51
TEHLIKELI KIMYASALLARLA ÇALISIRKEN DIKKAT
EDILMESI GEREKEN HUSUSLAR

• Tehlikeli kimyasal maddelerle çalismalarda çok
  büyük özen göstermek gerekir. Böyle maddelerle
  çalisirken gösterilecek ufak bir ihmal agir
  yaralanmalara ve kazalara sebep olabilir.
• Bu nedenle tehlikeli kimyasallarla çalisirken,
  koruyucu gözlük veya yüz siperi, lâstik eldiven,
  lâstik çizme ve koruma elbisesi giyilmesi
  gerekir.
• Kimyevi maddelerin içeri girmemesi için pantolon
  paçalari çizmelerin üzerinde olmalidir. (Içine
  sokulmamalidir.)
• Farkli cins tehlikeli atiklar farkli varillerde
  toplanmali kesinlikle birbiriyle
  karistirilmamalidir.
•   

52

• Tahris edici sivilari balonlardan veya benzeri
  kaplardan bosaltirken özel kipler veya bosaltma
  araçlari kullanilmalidir.
•  Kimyasal maddeleri her zaman suya yavas yavas ve
  dikkatle akitilmalidir aksi halde siçrama meydana
  gelir.
• Su asla kimyasal maddenin üstüne dökülmemelidir.
• Atik varillerinin üzerindeki etikete atigin adi
  yazilmalidir.

53

• Tehlikeli kimyasal maddelerin gözleri veya cildin
  bir parçasini yaralamasi halinde derhal bol su
  ile yikanmalidir. (Göz yikama siseleri, çabuk
  açilan lavabolar, duslar).  Arkasindan hemen
  isyeri hekimine durumu bildirilmelidir. Göz
  yikama teknigini iyice ögrenilmelidir.
• Özel güvenlik tesis ve cihazlarinin iyi durumda
  olduklari daima kontrol edilmelidir. (Göz yikama
  siseleri, duslar)
• Tehlikeli kimyasal maddelerin kaplari hiçbir
  zaman günes altinda veya isi kaynagi yakininda
  birakilmaz, depo edilmez.

54

•  Kaplarin üzerindeki firma ikazlarina dikkat
  edilmelidir
• Tehlikeli kimyasal maddeler hiç bir zaman pis su
  tesisatina ve bu yolla kanalizasyona
  dökülmemelidir.
• Güvenlik tertiplerindeki bir eksikligi derhal
  sorumlu amirinize bildirilmelidir. Bu eksikligi
  en çabuk o giderebilir.

55
KISISEL KORUYUCU MALZEMELER
56
(No Transcript)
57
(No Transcript)
58
(No Transcript)
59
(No Transcript)
60
KUSURLU DAVRANISLAR
61
(No Transcript)
62
(No Transcript)
63
(No Transcript)
64
(No Transcript)
65
TESEKKÜRLER.