Dosya Izinleri

1
Dosya Izinleri
BILGISAYAR TEKNOLOJILERI VE PROGRAMLAMA BÖLÜMÜ
BILG 223 AG ISLETIM SISTEMLERI DERSI

• Ögr. Gör. Mustafa SARIÖZ

2
Dosya/Dizin Izinleri

• Linuxte temel dosya sistemi güvenligi
  kullanicilarin dosya ve dizinler üzerindeki
  erisim izinlerinin belirlenmesiyle saglanir. Bir
  dosya veya dizinlere ait 3 grup izin vardir
• Dosya sahibinin izinleri (Dosyanin sahibi u )
• Dosya grubunun izinleri (Kullanici grubu g )
• Sistemdeki diger kullanicilarin izinleri
• (Diger tüm kullanicilar o )
• Dosya ve dizinlerin sahip olduklari izinleri
  görmek için ls k(d) yada stat komutlari
  kullanilabilir.

3
Dosya/Dizin Izinleri

• Okuma (r)
• Dosya içerigini görebilir mi?
• (Klasörler için) dosya listesini alabilir mi?
• Yazma (w)
• (Ayni zamanda) dosyayi silebilir mi?
• (Klasörler için) bu klasör içinde dosya veya
  altklasör olusturabilir mi?
• Çalistirma (x)
• Dosyayi çalistirabilir mi?
• (Klasörler için) bu klasöre geçebilir mi?

4
Dosya/Dizin Izinleri
-rwxrw-r--
Dosya tipinin belirtildigi kisim - Normal
dosya d Dizin c Karakter bazinda islem
yapan aygit sürücüleri b Blok bazinda islem
yapan aygit sürücüleri l Baska bir dosyayi
gösteren link dosyalari
5
Dosya/Dizin Izinleri
Izinlerin belirtildigi kisim
Dosyanin sahibi
Grup
Diger kullanicilar
-rwxrw-r--
6
Dosya/Dizin Izinleri

• root_at_localhost ls -l toplam 6744 drwxr-xr-x
  10 mustafa users 4096 Nov 14 2343 my_dir
• .

dgt dizin oldugunu gosteriyorilk üclü gt rwx
(okuma, yazma, calistirma) mustafa isimli
kullanici tüm haklara sahip ikinci uclu gt r-x
user grubuna üye olan kullanicilar okuma ve
çalistirma haklarina sahip ucuncu uclu gt diger
kullanicilar okuma ve çalistirma haklarina
sahip mustafa gt dosya/dizin sahibiusers gt
dosyanin/dizinin grubu
7
Izin Degistirme Islemleri
? chmod komutu belirtilen dosya ve
klasörlerin izinlerini degistir -R alt klasör
ve dosyalardaki izinleri de degistir X
çalistirilabilir dosyalara ve klasörlere
çalistirma izni ver
8
Sembolik tanimla Izin Degistirme

• izin eklemek için ,
• izin kaldirmak için
• sahibi u,
• grubu g,
• digerleri o,
• herkes a

• okuma r,
• yazma w,
• çalistirma x

chmod urwx,g-w,o-rwx dosya_adi
9
Sembolik tanimla Izin Degistirme

• chmod go-rwx prog1
• Bu durumda grup ve digerlerinden rwx yetkisinin
  geri alinacagi ve artik prog1in izinlerinin
  sadece rwx------ olacagi anlasiliyor

10
Örnekler

• chmod x dosya

11
Örnekler

• chmod x dosya
• (herkese çalistirma izni verilir)

12
Örnekler

• chmod urwx dosya

13
Örnekler

• chmod urwx dosya
• (dosya sahibine tüm haklar verilir)

14
Örnekler

• chmod g-wx dosya

15
Örnekler

• chmod g-wx dosya
• (dosya grubundan yazma ve çalistirma iznini
  kaldirir)

16
Örnekler

• chmod urwx, grx, ox dosya

17
Örnekler

• chmod urwx, grx, ox dosya
• (dosya sahibine tüm izinler, gruba okuma ve
  çalistirma izni, diger kullanicilara çalistirma
  izni verilir)

18
Sayisal tanimla izin degistirme

• chmod izin kodu dosya/dizin

19
Sayisal tanimla izin degistirme

• Dosya sahibine okuma izni 400
• Dosya sahibine yazma izni 200
• Gruba okuma izni 40
• Digerlerine okuma izni 4
• Toplam
  644
• chmod 644 orn.dat

20
Örnekler

• chmod 674 adosya

21
Örnekler

• chmod 674 adosya
• -rw-rwxr 1 mustafa users 0 Nov 15 0011 adosya

22
Örnekler

• chmod 700 adosya

23
Örnekler

• chmod 700 adosya
• -rwx 1 mustafa users 0 Nov 15 0017 adosya

24
Dosya Sahibini Degistirme

• Dosya sahibinin degistirilmesi için chown komutu
  kullanilir
• chown yeni_sahibinin_ismi dosya/dizin
• Bu komutu çalistirabilmek için kullanicinin dosya
  üzerinde gerekli izinlere sahip olmasi gerekiyor.

25
Örnek

• Önceki Durum
• -rwxr-xr-x 2 Ahmet users 182 Nov 16 0115 deneme
• chown Mehmet deneme
• Sonraki Durum
• -rwxr-xr-x 2 Mehmet users 182 Nov 16 0119 deneme

26
Grubu Degistirme

• Grubun degistirilmesi için chgrp komutu
  kullanilir
• chgrp yeni_sahibinin_ismi dosya/dizin
• Bu komutu çalistirabilmek için kullanicinin dosya
  üzerinde gerekli izinlere sahip olmasi gerekiyor.

27
Örnek

• Önceki Durum
• -rwxr-xr-x 2 Mehmet users 182 Nov 16 0123 deneme
• chgrp users2 deneme
• Sonraki Durum
• -rwxr-xr-x 2 Mehmet users2 182 Nov 16 0124 deneme

28
Kullanici maskesi

• Linuxta bir dizin veya dosya yaratilirken,
  otomatik olarak sistem tarafindan izinleri
  ayarlanir.
• Dosyalar için rw-rw-rw- 666 seklindedir.
• Dizinler için rwxrwxrwx 777 seklindedir
• Kullanicinin istegine bagli bir maske
  olusturularak sistem kabullerini degistirebilir.

29
Kullanici maskesi

• Maskeleme islemi yapmak üzere umask komutu
  kullanilir.
• umask, kisaca ontanimli olarak yeni yaratilacak
  dosya ve dizinlere olan erisim haklarini almak
  icin kullanilir.
• umask degeri 022 ise gerekli izinler nedir
  ?dizin haklari icin 777 - 022 750dosya
  haklari icin 666 - 022 644

30

• SORULAR?