PowerPoint Sunusu

1
EGITIMIN TARIHI TEMELLERI ve TÜRK EGITIM TARIHI
1
1
2
TARIH NEDIR ?

• Tarih, milletlerin birikimlerini ve yer ve zaman
  göstererek inceleyen bilimdir.

3
Egitimin geçmisini incelemek egitim tarihinin
isidir.
TASTAKI TÜRKLER
4

• EGITIM AÇISINDAN TARIH BILGISININ ÖNEMI
• Ulusal tarih bilgisi ediniriz
• Insanlik tarih bilgisi ediniriz
• Tarih bilinci kazaniriz
• Sosyokültürel degisim sürecini kavrariz
• Tarihsel düsünme yetenegi kazaniriz

5
Egitimde Temel Tarihsel Dönemler

1. Antik ( Antik ) Çagda Egitim
2. Orta Çagda Egitim
3. Rönesans ve Aydinlanma Döneminde Egitim
4. Islam Dünaysinda Egitim
5. Türklerde Egitim

6
(No Transcript)
7
ANTIK ÇAGDA TEMEL UYGARLIKLAR

• MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI
• UZAKDOGU-ÇIN ve HINT UYGARLIGI
• ANTIK YUNAN VE ROMA UYGARLIKLARI

8
ESKI UYGARLIKLAR

• SÜMERLER ( MÖ 3000)
• PERS HITIT- FENIKE UYGARLIKLARI
• ISRAIL UYGARLIGI
• MISIR UYGARLIGI ( MÖ 3400 525 )
• ÇIN VE HINDISTAN UYGARLIGI
• YUNAN UYGARLIGI
• ROMA UYGARLIGI

9
SÜMERLER ( MÖ 3000)
10
SÜMERLER ( MÖ 3000)

• Tarihte bilinen ilk yerlesik toplumdur. Yaziyi,
  yilin 365 gün oldugunu, mevsimleri bulan, kent
  devletlerini kuran, tekerlegi, geometri ve
  matematigi, hukuku, mitoloji ve edebiyati,
  sözlügü bulup yapan ve kullanan bir halktir.
• Ilk okuma ve ders kitaplarini hazirladilar.
• Uygarlik ve tarih Sümerle baslar dense yeridir
• Ögretmenin geçiminden ögrenciler sorumluydu. Her
  ögrenci ögretmene belli bir miktar para verirdi.

11
PERS HITIT- FENIKE UYGARLIKLARI
12
PERSLERDE ( ESKI IRAN ) EGITIM

• PERSLER
• Bugünkü Iran medeniyetinin temelini olusturur.
• Ilk posta teskilatini kurdular.
• Eski Iran'da (M.Ö 900-360) egitim laiklik ve
  ulusal birlik üzerine kurulmustur.
• Baba çocugunu istedigi gibi yetistirebilirdi.
• Okul kralin sarayinin yanindadir ve adi "Genel
  Egitim Evi"dir.
• Çocuklar adil, iradeli, savasçi, ölçülü ve
  büyüklerine saygili olmali, açliga, soguga, aciya
  dayanmali, ok, kiliç kullanmali, iyi ata
  binmeyiydi. Ögrenciler Genel Egitim Evi'nde
  bunlari kazanirlardi.
• Iran egitim sisteminde beden egitimi dersi çok
  önemliydi.

13
HITITLER
14

• MÖ. 2000 yilinda Anadoluya Kafkasya üzerinden
  göç ederek 1500 yil boyunca hakimiyetlerini
  sürdüler.
• Ilk yerlesim yerleri Çorum Hattusas'dir
• Anadolu'nun yerli sanatiyla birlestiler.
  Boyutlari büyümüs anitsal eserler ortaya
  çikarttilar.
• Mabetler, saraylar, sosyal yapilar, kaya
  kabartmalari yaptilar.
• Hititçe, bugüne kadar bilinen en eski Hint-Avrupa
  dilidir

15

• Farkli yazilar kullandilar.. Resmî diplomatik
  yazismalari ve saray arsivleri Âsur (Akad) çivi
  yazisiyla yazilirken kayalardaki kabartmalar ve
  yazitlar için Hiyeroglif yazi kullandilar.
• Tarihte ilk yazili antlasma olan Kades Antlasmasi
  ( MÖ 1296 ) Hititler ve Misirlilar arasinda
  imzalandi
• Hititlerin etkileyici baskenti Hattusa ile diger
  kentleri Alacahöyük ve Sapinuva, Çorum ili
  sinirlarimiz içinde kaliyor.

16
ALACAHÖYÜK
17
FENIKELILER
18
FENIKELILER

• Ilk çagda denizcilik alaninda en ileri olan kavim
  Fenikelilerdir. Akdenizde büyük koloniler
  kurdular. Bu kolonilerin en önemlileri Kartaca,
  Sidon ve Tirdir.
• Önce Misir etkisinde ve daha sonra Asur, Babil,
  Pers ve Makedonyali Iskenderin etkisinde
  yasamislardir.
• Fenikeliler tarihte ilk alfabeyi buldular. Bu
  alfabe 22 harfli idi. Günümüzde kullanilan Latin
  Alfabesininin temelini bu alfabe olusturur

19
MISIR UYGARLIGI ( MÖ 3400 525 )
20
MISIR UYGARLIGI ( MÖ 3400 525 )

• Hiyeroglif yaziyi ( resim yazisi ) bulmuslardir
• Devlet idaresinde yazismalara önem verilmistir
• Cam, papirüs ve ilk takvimi ( 365 gün- miladi)
  onlar bulmuslardir.
• Çocuklar bes yasinda okula basliyorlar ve on iki
  yil okuyorlardi.
• Okullar ilk, orta ve yüksek olarak üçe
  ayrilmisti.
• Devlet dairesine memur yetistirmek temele
  alinmistir.
• Okullar yatili ve gündüzlü olabiliyordu.
• Okuma-yazma, matematik, astronomi, heykelcilik,
  müzik ve beden egitimi dersleri vardi.
• Ögretmen Tanri kadar saygi gören ulu bir kisidir.
  

21
ISRAILDE EGITIM
22
ISRAILDE EGITIM

• Eski Yahudi/toplumunda erdemli insanlar
  yetistirmek çok önemliydi.
• Aile, kavim en önde yer alirdi.
• Beden ve ruhen iyi insan yetistirmek okulun ve
  ögretmenin göreviydi.
• Dini her Yahudi tam olarak bilmek ve uygulamak
  zorundaydi.
• Cinsiyete göre bir egitim vardi.
• Yurttaslik bilgisi ve tarih her Yahudi'nin almak
  ve okumak zorunda oldugu derslerdendi.
• Dersler "kissadan hisse çikarma" temeline göre
  islenirdi.
• Ögretmen mutlak otoriteydi. Kutsal bir varlik
  sayilirdi.

23
ÇIN'DE EGITIM ( MÖ 2500)
24
ÇIN'DE EGITIM ( MÖ 2500)

• Egîtim sistemi geleneklere, aileye ve topluma
  Bagli insan yetistirmek üzere kurulmustur.
• Ilk, orta ve yüksek okul var.
• Çin'de üç büyük düsünür yetismistir. Bunlar
  Laç-Tzu (Taoizm) , Diger ikinci büyük düsünür
  Konfüçyüs ve Çin'de yetisen diger bir egitimci
  Cu-Hsi'dir
• Bugünkü çince yazinin temeli 3000 yil önce atildi
• Ruhun ve bedenin terbiyesinde müzik ve dinsel
  törenler önemliydi
• Pusula, barut,kagit, matbaa Çinde bulunmustur
• Ögretmen kutsal bir varlikti

25
HINT UYGARLIGI ( MÖ 7000- 1700)
26
HINT UYGARLIGI ( MÖ 7000- 1700)

• Hindistan'da kast sistemi vardir. Egitim her
  sinif için ayri ayri düzenlenmistir. Brahman (din
  adami), ksatriya (asker), vaysiya (esnaf), südra
  (isçi), parya (köle) olmak üzere bes kast
  bulunmaktadir. Bir kasttan digerine kesinlikle
  geçilmez" temel ilkedir.
• Egitimi etkileyen Iki dini görüs vardir.
  Brahmanizm, ev Budizm. Brahmanizm ve Budizm'de
  ögretmen kutsal sayilmistir.
• Özellikle budizm ile birlikte egitimde de
  yenilesmeler olmustur
• Okuma-yazma isinde ögrenciler önce kum üzerine
  sözcükleri yazar ve okurlardi. Sonra bunlari
  iyice ögrendikten sonra yapraklara yazarlardi
  (Binbasioglu 1982).
• Hindistan egitim gelenegi islam dünyasini da
  etkilemistir

27
ESKI YUNAN ( GREK) MEDENIYETI

• Grek dünyasinda egitim genelde akla, iyiye ve
  erdeme dayalidir.
• Hür vatandaslar egitilir. Köleler ve köylü isçi,
  zanaatkar takiminin egitimi söz konusu degildir.
• Karakter, estetik ve beden egitimi savunulur.
  Karakter egitiminde ortak yasam, sevgi ve saygi,
  devlet ve devlet kurumlarina baglilik temele
  alinmistir.
• Estetik egitimde ise, ruhun egitimi söz
  konusudur. Bunun için müzik önemlidir.
• Beden egitiminde vücudun güçlenmesi için
  beslenme, güresme, kosma, ok, mizrak, disk atma,.
  ata binme, kiliç kullanma etkinliklerine yer
  verilmistir.

28
ESKI YUNAN ( GREK) MEDENIYETI

• Genelde egitim bedenen ve ruhen güzel insan
  yetistirmeyi (kalokagathie) amaçlamaktadir.
• Okul sistemleri ilkokullar, ortaokullar, Liseler,
  ve yüksek okullar (akademi) olarak kurulmustur.
• Ilk" kez resimli ders kitaplari M.Ö. 331-323
  döneminde yazildi.
• Ayrica felsefe temel ders olarak ele aliniyordu.
  Yogun bir felsefe ve mantik egitimi veriliyordu.
• Ögretmen (pedagog) önceleri seçkinlerin
  çocuklarim egitmek için okuma-yazma bilen üstün
  özeliklere sahip köleler arasindan seçiliyordu.
  Ögretmenler saygin kisilerdi. Grek okul
  sisteminde dayak vardi. Ögretmenin maasini
  ögrenciler ödüyorlardi.

29
ROMA UYGARLIGI

• M.Ö. 8 ile M.S. 5. yüzyillar arasinda varligini
  sürdürmüs olan ve merkezi Roma kenti olan
  uygarlik.
• Kavimler Göçü sonucu, 395 yilinda Roma Imparatoru
  I. Theodosius, Roma Uygarligini iki oglu
  arasinda Dogu Roma (Bizans) ve Bati Roma olmak
  üzere paylastirdi.

30
ROMA UYGARLIGI

• Dogu Roma Imparatorlugu, eski Yunan ve Orta Dogu
  geleneklerinin kaynasmasiyla ortaya çikmistir.
• Burada yasayan halk ticaret, kentlesme ve
  ekonomi alanlarinda önemli gelismeler gösterdi.
• Dogu Roma Imparatorlugunun en belirgin kültürel
  özelligi, Hiristiyanligin bu devlet sinirlari
  içinde gelismis olmasidir.

31

• ORTA ÇAGDA AVRUPADA EGITIM
• Avrupa Antik Çagdan sonra, düsünsel anlamda
  karanlik bir Orta Çag yasamistir.
• Akilciligin yerini skolâstik düsünce, dogmatizm
  ve metafizik düsünceler almistir.
• Bati dünyasinda kayda deger bir bilimsel ve
  sanatsal çalismadan söz etmek güçtür.
• Her seyde dini ögretiler referans alinmistir.
• Orta çagin ikinci yarisindan sonra (XIII ve XIV.
  Yüzyillardan sonra) üniversitelerin yaniden
  kurulmaya baslanmasiyla önemli bir gelisme
  saglanmistir. Üniversiteler, kiliselere bagli
  olmanin yaninda özel kanunlari ve mahkemeleri
  vardi.

32
ISLAM DÜNYASINDA EGITIM
33
ISLAM DÜNYASINDA EGITIM

• Islam dünyasinin en parlak zamani 8. ve 12.
  yüzyillar arasindaki dönemdir.
• Arap Uygarligi Avrupa, Hindistan ve Türk
  Uygarliklari ile temasa geçmistir.
• Matematik, kimya ve tip alanlarinda önemli
  katkilarda da bulunulmustur.
• Matematik alaninda, Hintlilerden alinan sayi
  sistemine, 0 (sifir) rakami eklenmistir.

34
TÜRKLERDE EGITIM
35
TÜRKLERIN MÜSLÜMAN OLMALARINDAN ÖNCEKI
DÖNEMLERDE EGITIMLERININ TEMEL
ÖZELLIKLERI
36
(No Transcript)
37

• Türk toplumlarinin egitim anlayis ve
  uygulamalari, yasama biçimlerinin etkisiyle
  sekillenmistir.
• Türkler tarihi hafizlarindan kaynaklanan
  bilgileri yaziyi kullanmadan önce taslara
  kazimistir. Bu gelenek yazinin olusmasina
  kaynaklik ettigi gibi zamanla yaziyla da beraber
  devam etmistir ( tastaki türkler ) .
•  Töre önemli bir rol oynamaktadir.
• Bu dönemde örgün egitim kurumlarinin varligindan
  söz edilse bile bu kurumlar hakkinda kesin bir
  delil yoktur ( Sönmez, 2004)
• Eserlerde ögretici amaç vardir.
•   Alp insan tipine önem verilmistir.
•   Köklü bir bilim sevgisi mevcuttur.
•   Mesleki egitim önemli bir yer tutar.
• Büyük bir çocuk sevgisi var olup, cinsiyet farki
  yoktur..

38
TASTAKI TÜRKLER
SERVET SOMUNCUOGLU
39
TASTAKI TÜRKLER
40
TASTAKI TÜRKLER
41
HUNLAR ( M.Ö 1000 - M.S 50)
42
HUNLAR ( M.Ö 1000 - M.S 50)

• Hunlar, sürü besleyen atli kabilelerden meydana
  gelmis göçebe bir toplumdur.
• Savasçilik ( Çin seddi onlardan dolayi
  yapilmistir) , yöneticilik, bazi el sanatlari
  (mesleki egitim) ile dini inanislar ve çocuk
  yetistirmeye iliskin degerler ( Çocuga
  ad koymak bile kahramanlik sonucunda
  gerçeklesirdi) egitimin biçimini olusturur.
• Hunlarin egitimini yasayis biçimleri
  sekillendirmistir.
• Din, bir egitim araciydi, onlarda halk dini ve
  devlet dini diye iki din vardi.

43
GÖKTÜRKLER (M.S 552- 745)
44
GÖKTÜRKLER (M.S 552- 745)

• Göktürklerde egitim, Hunlarinkine benzemektedir.
  
• Egitim töre içinde töre kanaliyla verilmektedir.
• 38 harfli gelismis bir alfabeye sahip olmalari
  bazi yazili eserler birakmalarini saglamistir.
  ( Bu eserlerin en önemlisi Orhun Anitlaridir
  M.S. 732)
• Göktürklerde, sözlü töre bilgisi, yazi ile
  genisletilmis ,bilgiler artmis ve
  yayginlasmistir.
• Göktürklerde de alp insan tipine büyük önem
  verilmistir.

45
ORHUN ANITLARI
46
ORHUN ANITLARI

• Orhun Anitlari, 732de dikilen Kültegin, 735te
  dikilen Bilge Kaan ve yine o yillarda dikilen
  Tonyukuk anitlarindan olusur.
• Bu anitlarda 6000 kadar kelime vardir.Türkçenin
  bilinen ilk yazili belgeleridir.
• Orhun Anitlari, ilk olarak 1893te Danimarkali
  bilgin Thomas tarafindan okunmustur.

47

• Anitlarda, Türk hükümdarlarina bazi ögütlere yer
  verilir. Ayrica, Türklerin geçmiste yasadigi
  felaketlere dikkat çekilip ders alinmasi
  ögütlenir.

48
UYGURLAR ( M. S 745- 840)
49
UYGURLAR ( M. S 745- 840)

• Uygurlar kentli toplumdur. Maniheizm dinini
  benimsemislerdir.
• Önceki devletlerden farkli olarak diger
  toplumlara da açilmislardir.
• Kütüphaneler dolusu sayisiz eser vermislerdir.
• Ünü disariya tasan bürokrat yetistirmislerdir ve
  baska ülkelere göndermislerdir.
• Örgün egitim kurumlari yayginlasmis, bilgiye
  büyük önem verilmistir.
• Kitaplari çogaltarak bilim dünyasina önemli
  hizmetler yapmislardir.

50
ISLAMIYETIN KABÜLÜNDEN SONRAKI EGITIMIN TEMEL
ÖZELLIKLERI
51
ISLAMIYETIN KABÜLÜNDEN SONRAKI EGITIMIN TEMEL
ÖZELLIKLERI

• Türk toplumlarinda ilk kez medrese denen egitim
  kurumlari ortaya çikmistir.
• Islam düsünür ve egitimcilerinden etkilenilmis
  ayni zamanda bu alanda eserler verilmistir.
• Türk toplumlarinin ahlak anlayisi islamiyetle
  birlikte degismis, bu da egitimlerine
  yansimistir.
• Islamiyetin kabulü gazi ve veli insan tipini
  ortaya çikarmis buda çok sayida eserlerin meydana
  gelmesini saglamistir.
• Islama göre bilim yücedir. Bu durum Türklerede
  yansimis ve bilime önem verilmistir.
• Arapça ve Farsça aydinlar üzerinde etkili
  olmustur.

52
KARAHANLILAR ( 840- 1212)
53
KARAHANLILAR ( 840- 1212)

• Egitimin temel Özellikleri
• Müslüman olmalari ve yerlesik düzene geçmeleri
  egitimlerini sekillendirmistir.
• Devlet adamlari egitim ögretim ve bilimin
  gelismesine önem vermislerdir.
• Ülkenin her tarafina medreseler kurulmustur.
• Farabi, Ibn-i Sina, Biruni gibi dünya egitim ve
  bilim tarihinde önemli yer tutan bilim adamlari
  yetismistir.
• Egitim bilimine ait ilk görüslerde basta Farabi
  olmak üzere bu dönemin alimleri tarafindan ileri
  sürülmüstür.
• Bu dönmede yetismis ve Dünya egitim ve bilim
  tarihini etkileyen önemli sahsiyetlerden
  bazilari sunlardir

54
FARABI ( 870- 950)
55
FARABI ( 870- 950)

• Kendisine Aritodan sonra Muallim-i sani (ikinci
  ögretmen) denir. Yüzden fazla eser yazmistir.
  Konulari
  Felsefe, Mantik, Ahlak, Psikoloji, Metot, Fizik,
  Kimya, Astronomi, Geometri, Siyaset, Sosyoloji,
  Askerlik, Din, Dil, Edebiyat)

56
Egitime Iliskin Görüsleri Sunlardir

• Ilk kez dogrudan egitim bilimine iliskin
  görüsler ileri sürdü
• Egitimin amaci, mutlulugu bulmak ve bireyi
  topluma yararli hale getirmektir.
•    Üç tür egitimci vardir aile reisi, ögretmen
  ve devlet baskani
• Yöntem konusunda kolaydan- zora, basitten
  karmasiga gidilmeli.
•     Bir sey ögretilmeden digerine geçilmemeli
•  Disiplin ne sert , ne de yumusak olmali, ilimli
  bir yol izlenmelidir.
• Tartisma yönteminin egitime sokulmasini
  söylemistir.
•   Egitim ve ögretim bir birinden ayrilmalidir.
• Insan mutlu olmasi için felsefe ögrenmelidir.
• Çocuklar sorumluluk duygusuna sahip olarak
  yetistirilmelidir.

57
IBN-I SINA ( 980- 1037)
58
IBN-I SINA ( 980- 1037)

• Hangi görüste olursa olsun her çocuk
  egitilmelidir.
• Meslek egitimine önem verilmelidir.
• Karma egitimi savunmustur.
• Ögretmen, çocugu her yönüyle tanimalidir.
• Çocugun zevk ve ilgileri meslek egitiminde göz
  önünde tutulmalidir.
• Oyun, çocuk egitiminde önemlidir.
• Deney, gözlem ve arastirma yöntemini öne
  sürmüstür.
• Çocuk üstündeki baski olumsuz sonuçlar dogurur.
• Kendisine Aristo ve Farabiden sonra muallim-i
  salis (ögretmen) denir.

59
(No Transcript)
60
BIRUNI (973- 1048)

• Bir bilim adamidir.
• Bilimsel yöntemden yanadir. Ona göre arastirma,
  gözlem ve deneye dayanmalidir.
• Duyduklarimiz gördüklerimizden farkli olabilir.
• Ögrenmede taklit ve ezbercilige yer yoktur.
• Insan kendi aleyhine dahi olsa dogruluktan
  ayrilmamalidir.

61
BALASAGUNLU YUSUF HAS HACIP ( 1018- 1070)
62
BALASAGUNLU YUSUF HAS HACIP
( 1018- 1070)

• Bilgi çocuga küçük yasta ögretilirse, kalici
  olur.
• Anne ve babalar çocuklariyla direk
  ilgilenmelidir.
• Egitimde kiz ve erkek ayrimi olmamalidir.
• Çocuk, bilgin ve edepli ögretmen elinde
  yetistirilmelidir.
• Ögrenme hayat boyu devam etmelidir.
• Çocugun ilgisine göre egitim verilmelidir.
• Isbasinda egitimi savunmustur.
• Tecrübeli bir devlet adamidir. Eserinde daha çok
  devlet adamlarina yönelik tavsiyeler vardir.

63

• KASGARLI MAHMUT

• Araplara Türkçe ögretmek için Divanü Lügat-it
  Türk (1072-1074) adiyla bir eser yazmistir.
• Türkçenin üstün bir dil olduguna inanir.
• Türkler için yeni bir hedef- ufuk belirlemistir.
• Aile içinde çocugun bakimi ve yetistirilmesi
  üzerinde durur.
• Çocuk oyunlari hakkinda eserde genis bilgiler
  mevcuttur.
• Dil ögretimi konusunda basarili bir yöntem
  izlemistir.

64
AHMET YESEVI ( 1103?- 1166)
65
AHMET YESEVI ( 1103?- 1166)

• Ilk Türk tarikatini kurmustur.
• Divan-i Hikmet adli eseri ile etkileri genis
  yörelerde yüzyillarca sürmüstür. ( halen dahi
  sürmektedir)
• Yunus Emreyi önemli ölçüde etkilemistir.
• Insanlara hizmet ve iyilikte bulunma temel
  düsüncesidir.
• Sevgi ve mutluluga dayali bir hayat görüsünü
  benimsemistir.
• Gelecek için bilim ögrenmek gerekir.
• Anadolunun vatan tutulmasinda önemli katkilari
  olmustur.

66
SELÇUKLULAR EGITIM
67
SELÇUKLULAR EGITIM

• Basta Tugrul ve Çagri Beyler olmak üzere
  Alparslan ve Nizamülmülk Selçuklu devlet
  yöneticileri, bilginlere ve sanatkarlara büyük
  önem verdiler. Nitekim örgün egitim
  kurumsallasmasi 1040 yilinda Tugrul Beyin
  Nisaburda yaptirdigi medreseyle basladi. Sonra
  1067de Nizamülmülk tarafindan Bagdatta Nizamiye
  medreseleri kuruldu. Bu dönemde Bagdatta
  medreselerde okuyan ögrenci sayisi 6000 idi.
  Egitim dili Arapça olmakla beraber Türkçeye de
  yer verilirdi. Medreselerde ögretim sinif geçme
  esasina dayanirdi. Müderris denen medrese
  hocalari seçkin kimselerdi ve ölünceye kadar
  görevde kalirlardi. Selçuklular medreselerin
  yaninda küttap denen ilkokul düzeyinde de okullar
  açmislardir.

68

• Selçuklularda yaygin egitim kurumu olan Ahilik
  önemli bir yaygin egitim ve meslek kurulusuydu.
• ( Ahi Arapça kardes demektir) Ahilik halk
  arasinda yayginlasmis, dini ve ahlaki deger
  kazanmistir.
• Ahi Evran tarafindan kurulan Ahiligin en önemli
  temel felsefesi kamil insan yetistirmekti. Bu
  kurum varligini cumhuriyet dönemine kadar devam
  ettirmistir.

69
Selçuklu Egitim Sisteminin Temel Özellikleri

• Selçuklu devlet adamlari egitime ve bilimin
  gelismesine büyük önem vermisleridir
• Medreseler gelismis, ülkenin her tarafina
  yayilmistir
• Ahilik gibi bir yaygin egitim kurumu kurulmus ve
  gelismistir
• Atabeglik gibi sehzadelerin yetismesi için bir
  uygulama ortaya çikmistir
• Selçuklularin ilk dönemlerinde eski degerler ön
  planda iken, daha sonra bunlar zayiflamaya
  unutulmaya yüz tutmustur.
• 6. Selçuklularda alp, gazi, veli insan tipleri
  beraber yasar.

70
Selçuklular döneminde yasamis büyük Türk alimleri

• GAZALI (1059- 1111)
• MEVLANA CELALEDDIN RUMI (1207- 1273)
• YUNUS EMRE (- 1321)
• BURHANED-DIN ZERNUCI (.- 1223)

71
GAZALI (1059- 1111)
72

• 2.3.1 GAZALI (1059- 1111)
• Tus sehrinde dogdu. Felsefe dersleri aldi.
  Nizamiyede müderrislik yapti. Eserlerinde
  çocuklarin egitimleri üzerinde önemle durur. Ona
  göre
• Anne ve baba çocuklarina en iyi sekilde bakmakla
  yükümlüdür.
• Çocuklar gördüklerini taklit eder.
• Çocuga iyi davranis kazandirilmali,
  aydinlatilmali, kötü arkadaslardan
  sakininmalidir.
• Çocukta ruh yüceligi, alçak gönüllülük ve
  ciddiyet olmalidir.
• Çocuklar küçük yasta egitilmelidir. Her seyin
  iyisini ve dogrusunu ögrenmelidir.
• Çocuk bir cehverdir ve iyi ögretmende okumalidir.
  Ögretmen, onlara rehberlik etmelidir.
• Çocuklara kavrayabilecegi seyler ögretmelidir.

73
2.3.2 MEVLANA CELALEDDIN RUMI (1207- 1273)
74

• 2.3.2 MEVLANA CELALEDDIN RUMI (1207- 1273)
• 1207de Belh sehrinde dogmustur.Mevlana bir
  mutasavvifdir.
• Ona göre insan, kendi özünü bilmeli ve olgun
  olmalidir.
• Maslovun kendini gerçeklestirme düsüncesi onda
  zaten mevcuttu.
• Kalp temizliginden kaynaklanan degerleri sunmus
  ve milyonlarca insanin kalbinde taht kurmustur.
• Mevlana egitimin gücüne ve çevrenin etkisine
  inanir.
• Ona göre insan egitilebilen bir varliktir.
  Hayvanlarin bile egitimle yetenekleri gelisir.
• Çocuklar egitilirken hemen tenkit edilmemeli,
  bilakis tesvik edilmelidir.
• Tekrar iyi bir ögretme seklidir.
• Esas olan insanlarin kendilerini bilmeleridir.
• Alimlik insanin özünde olan bir hünerdir.
  Alimlik, ipek ya da abadan bir giysi ile
  kazanilmaz.
• Görünüs degil, gönül esastir.
• Kendisinden sonra ortaya koydugu görüslerin
  etkisiyle Mevlevilik tarikati kurulmustur.

75
(No Transcript)
76

• 2.3.3. YUNUS EMRE (- 1321)
• Mevlananin izinden yürümüs, ancak eserlerini
  Farsça yerine Türkçe yazmistir. Türk insani onu
  bir gönül eri olarak kendine mal etmis bagrina
  basmistir.
• Ona göre Mevlana mana aleminin sultanidir.
• Diyar diyar dolasarak, insanin kendi özünü
  bilmeleri gerektigini anlatmis ve hosgörü
  üzerinde durmustur
• Nefis terbiyesini özellikle ele aldi. Insanlara
  gönül kirmamayi ögretti.
• Herkese ayni gözle bakti.
• Iyilik ve güzellikte hep birlikte yarismamiz
  gerektigini söyledi.

77

• 2.3.4 BURHANED-DIN ZERNUCI (.- 1223)
• Türkistanda dogdu. Önemli bilim
  adamlarindandir.
• Eserleri bati dillerine çevrilmis ve çokça
  okutulmustur.
• Egitim ve ögretim konusunda ilk eser veren Türk
  bilginidir.
• Egitim ve ögretim faaliyetlerini sistemlestirmis,
  metot ve teknikler üzerinde durmustur.
• Eserinde, soru- cevap, tekrar, ezber, problem
  çözme yöntemi ve münazara üzerinde durur.
• Ona göre bilime saygi duyulmali, çok
  çalisilmalidir.
• Ögrenci ögrenebilecegi kadar ders almali,
  kolaydan zora dogru bir yol izlenilmelidir.
• Insan her yasta ögrenebilir ve ögrenmelidir.

78
OSMANLI EGITIM SISTEMI

• OSMANLILARDA EGITIMIN GENEL ÖZELLIKLERI SUNLARDIR

79

• 1.     Medreseler çok güçlü yaygin egitimi kurumu
  haline gelmis ve toplumu derinden etkilemistir.
• 2.     Azinlik çocuklarinin üst düzeyde yönetici
  yetistirdikleri Enderun adinda önemli bir örgün
  egitim kurumu ortaya çikmistir
• 3.     Ilkögretim 18. yy ortalarina kadar çok
  basit bir düzeyde kalmistir
• 4.     Osmanlilarin son dönemlerine kadar ,
  ilkokul üstü örgün egitim kurumlarinda yalnizca
  erkekler okumustur
• 5.     Egitim ve ögretimin temel amaci dinidir
• 6.     Yöntem daha çok ezbercidir
• 7. Tanzimat dönemine kadar egitim her düzeyde
  ücretsizdir

80

• 8.     Tanzimat dönemine kadar egitim her düzeyde
  ücretsizdir
• 9.     Azinlik ve yabancilara egitim hakki
  taninmistir
• 10.     Osmanlica denen bir dil gelistirilmistir
• 11.     Yaygin egitim daha çok din adamlari
  tarafindan yapilmistir
• 12.     Egitimde yenilesmelere askeri okullardan
  baslanmistir
• 13.     Medreseler 1776dan itibaren , kendisi
  disinda açilan askeri okullarda kismen, sivil
  okullarda daha genis ölçüde etkisini sürdürmüstür
  
• 14. Egitim daha çok vakiflar tarafindan
  yürütülmüstür

81
Osmanlidaki Temel Egitim Kurumlari

• Sibyan Mektepleri
• Medreseler
• Enderun Mektebi
• Acemioglan Kislalari
• Rüsdiyeler
• Idadiler
• Sultaniler
• Darülfünun

82

• Sibyan Mektepleri
• Ilkögretim seviyesinde 6-12 yas çocuklarinin
  devam ettigi 3-4 yil süren okullardir.
• Okullarin kurulusu ve yürütülmesi vakiflar
  tarafindan yapilirdi.
• Din derslerinin disinda, matematik ve okuma yazma
  da okutuluyordu.
• En küçük yerlesim birimlerine kadar
  yayginlasmisti. 1860 yilinda sayilari 12000
  civarindaydi.
• Camilere bitisik olarak yapiliyordu.

83

• Medreseler
• Kendi içinde ilk, orta ve yüksek ögretim
  seklinde örgütlenen bu okullarda islami
  ilimlerin yaninda, pozitif ilimler de
  okutulmustur.
• Osmanli devletinde ilk medrese 1330 yilinda
  Iznikte Orhan Bey tarafindan yaptirilmistir.
• Medrese altin yillarini Osmanlinin yükselis
  döneminde yasamistir. Bunlarin en ünlüleri Fatih
  ve Kanuni medreseleridir. Pek çok ilim adami,
  kadi, din görevlisi, devlet memuru, müderris ve
  seyhülislam bu medreselerden yetismistir.
• 16. yy dan sonra bozulma medreselerde de
  baslamistir. Avrupada yapilan atilimlar burada
  yapilamamis ve gün geçtikçe zayiflamislardir.

84

• Enderun Mektebi
• Kurulus amaci genellikle Hiristiyan tebaadan
  alinan yetenekli çocuklari devlet adami ve asker
  yapma amaci gütmektedir.
• Ilk kurulusu Fatih zamanina dayanmaktadir. Bu
  okullar, Osmanlilik düsüncesini ayakta kamasina
  katkida bulunmustur.
• Okul alti odadan olusmaktaydi. Her oda / sinif-
  bölüm degisik islere elaman yetistirmek üzere
  olusturulmustu.
• Programda dini ve edebiyatin yaninda, matematik,
  tarih, beden egitimi dersleriyle birlikte kültür
  ve sanat faaliyetleri de yapilmaktaydi.
• Bu okullardan, 1850ye kadar 79 sadrazam, 3
  seyhülislam, 36 kaptan-i derya , yaninda pek çok
  bürokrat, yazar, hattat, nakkas ve sair
  yetismistir. Okul 1922 ye kadar varligini
  sürdürmüstür.

85

• d) Acemioglan Kislalari
• Yeniçeri yetistirilmek üzere kurulan bir meslek
  okulu gibiydi .
• Bu okula devsirme usulü ögrenci alinirdi.
• Devsirilen çocuklar Türk ailelerin yanina
  verilir, burada Müslümanligi ve diger örf ve
  adetleri ögrenirlerdi. Bundan sonra acemioglan
  kislalarina verilirdi.
• Bu okullarda, okuma- yazma, din bilgisi
  ögretilir, askeri talim ve spor yapilirdi.

86

• e) Idadiler
• Orta ögretimde ikinci kademe olarak
  egitim-ögretim veren mekteplerdir.
• 1869 Maarifi Umumiye nizamnamesine göre 1000
  haneden fazla yerlere idadi kurulacaktir,idadileri
  n bütün masraflari vilayet maarif idadisi
  sandigindan karsilanacaktir,
• Idadilerin süresi üç yildi bu okullar daha sonra
  orta okullara dönüstürüldü

87

• f) Sultaniler
• Idadiler seviyesinde Fransizca ve Türkçe ile
  egitim ve ögretim yapan bir mekteptir.
• 1 Eylül 1868 tarihinde Galatasaray Sultanisinin
  açilisiyla maarifimize giren bu Fransiz modeli
  mektepler hazirlik devresiyle birlikte 9 yillik
  bir süreyi kapsamaktadir.
• Bu mektebin açilisi sultan Abdülazizin 1867
  Paris ziyaretine dayanir.

88

• g) Darul Fünun
• Avrupa üniversitelerini taklit etmek amaciyla Ilk
  kez 1869 da açilan darül funun bu tarihten sonra
  birkaç kez kapanip açilmis 1908 tarihine
  gelindiginde Istanbul darülfünunu olarak adi
  degistirilmis ve yeniden teskilatlandirilmistir.
• 1912 de subeler fakülteye çevirilmis ve I.Dünya
  savasinda Almanyadan fen edebiyat ve hukuk
  alaninda 20 profesör çagirilarak üniversitelerin
  kadrolari güçlendirilmeye çalisilmistir.

89

• 2.4.2 OSMANLILARDA DÖNEM DÖNEM EGITIMIN TEMEL
  ÖZELLIKLERI

90

• Kurulustan Ilk Yenilesme hareketlerine Kadar (
  1299- 1776)
• Fatih dönemine kadar Osmanli ulemasi genellikle
  Sam, Misir, Iran, Maveraünnehir medreselerinde
  yetismis ancak bu dönemden sonra bu ihtiyaç ülke
  içinde giderilebilmistir.
• Fatih döneminde kismen bilimsel ve felsefi
  düsünüs Osmanlilara girmis ancak daha sonra
  bundan uzaklasilmistir.
• Önceleri aktif ve gazi insan tipi gözde iken,
  duraklamanin baslamasiyla orta ve pasif insan
  tipi ortaya çikmistir.
• Bir yaygin egitim kurumu olan kahvehaneler bu
  dönemde ortaya çikmistir
• Matbaa bu dönemin sonlarina dogru alinmistir

91

• B. Egitimde Ilk Yenilesme Hareketleri Dönemi (
  1776- 1839)
• Egitimde yenileseme askeri okullar açilarak
  baslamistir. Buralarda yabanci ögretmenlere de
  yer verilmistir.
• 1826da yeniçeri ocagi kaldirilmistir
• Ilkögretim zorunlulugu ilk olarak bu dönemde
  getirilmistir
• Bati ile iliskiler artmis, 1830larda batiya
  ögrenci gönderilmistir
• Ilk Türkçe gazete bu dönemde çikmistir

92

• C.Tanzimat Dönemi (1839-1876)
• Egitim alaninda degisik yenilesmelere gidilmistir
• Egitimin gelistirilmesi devleti felaketten
  kurtaracak bir yol olarak görülmüstür
• Egitimciler ve yazarlar, ailenin ve devletin
  egitim görevlerini çocuklara ve topluma olan
  sorumluluklari açisindan ele almaya
  baslamislardir
• Egitim, bir bilim olarak görülmeye ve egitim
  bilimi kitaplari yazilmaya baslanmistir

93

• Egitim ve sinif ortaminin düzenlenmesine, yeni
  ders araç ve gereçlerinin kullanilmasina, genel
  ve özel yeni ögretim yöntemlerinin denenmesine
  gidilmistir
• Örgün egitim alaninda Istanbul ve tasrada büyük
  çabalar gösterilmis, bazilari günümüzde de
  etkinligini sürdüren bir çok okul kurmustur
• Ilkögretime hiç el atilmadan orta ve yüksek
  ögretimde düzenlemelere gidilmistir
• Egitimde yenilesmeler bir avuç aydin tarafindan
  baslatilmistir

94

• Azinlik ve yabanci okullar çok büyük gelismeler
  göstermistir
• Mesleki ve teknik egitimin temelleri atilmistir
• Ilk kez ögretmen yetistiren meslek okullari
  açilmistir
• Ilk kez kizlar için orta dereceli okullar
  açilmistir
• Ögrenci ve ögretmenlerin kilik kiyafetleri
  belirlenip düzenlenmistir
• Disiplin araci olarak falaka resmen
  kaldirilmistir
• Halk egitiminin önemi daha iyi anlasilmistir

95

• 1. Mesrutiyet Dönemi ( 1876- 1878)
• Osmanli Devletinin ilk anayasasi olan Kanuni
  Esasiye egitimle ilgili önemli maddeler
  girmistir
• Savas nedeniyle egitime iliskin çalismalar
  yapilamamistir
• Mutlakiyet Dönemi ( 1878- 1908)
• Birçok meslek ve sanat okulu açilmistir
• Ilk kez sagir, dilsiz ve körler için okul
  açilmistir
• Programlardan hayata dönük ve bazi baska dersler
  çikartilmis , din ve ahlak derslerinin saatleri
  artirilmistir
• Maarif Nezareti ilk kez ülke çapinda bir takim
  istatistikler yayinlamaya baslamistir

96

• Ikinci Mesrutiyet Dönemi ( 1908- 1918)
• Yayin özgürlügü baslamistir
• Özellikle Balkan Savaslarindan sonra egitimin
  kiymeti artmistir
• Kizlar için ilk kez bir yüksek ögretim açilmistir
• Okul öncesi egitime yönelik ciddi adimlar
  atilmistir
• Ögretmenler ilk kez mesleki örgütler kurmuslardir
• Programlara, sosyal, siyasal muhtevali, hayata
  dönük bazi dersler konulmustur
• Egitim, bilim olarak islenmeye baslanmistir
• Egitim bakanligi ilk kez ülkenin renkli
  haritasini çikartmistir
• Kadinlar devlet dairelerin de çalismaya
  baslamislardir

97
CUMHURIYET DÖNEMINDE EGITIMIN TEMEL ÖZELIKLERI

• 1.Cumhuriyetin ilk yillarinda halkin 10u okur
  yazar degildi
• 2.Atatürk bizzat kara tahtanin basina geçerek
  egitim hamlesini baslatmistir
• 3. Egitimde sayisal olarak önemli gelismeler
  saglanmistir
• 4. Egitim laiklesmis ve demokratiklesmistir
• 5.Tarih ve dil konularinda milli amaca yönelme
  olmustur
• 6. Latin harfleri kabul edilmistir
• 7. Kadin egitimine önem verilmistir
• 8.Egitimin gelismesi için zaman zaman batili
  egitimcilerden yararlanilmistir
• 9. Pek çok kez egitim sorunlarinin tartisildigi
  suralar toplanmistir
• 10. Istikrarli bir egitim politikasi
  izlenememistir
• Ögretmenlik meslegi laik oldugu yere
  yükseltilememistir

98

• YARARLANILAN KAYNAKLAR
• 1. Ekiz , Durmus ( 2006) Egitim Bilimine Giris.
  Lisans Yayincilik. Ist.
  
  
  
• 2. Sönmez, Veysel. ( 2006) Egitim Bilimine
  Giris. Ani yayincilik. Ank.
• 3. Celep, Cevat. Meslek Olarak Ögretmenlik. Ani
  Yayincilik.Ankara.2004
• 4. Gürsel, Musa. Ögretmenlik Meslegine Giris.
  Egitim Kitabevi. Konya. 2004
• 5. Terzi, Ali Riza. Ögretmenlik Meslegine Giris.
  Ümit Ofset Matbaacilik.
• 6. Küçükahmet, Leyla. Ögretmenlik Meslegine
  Giris. Nobel Yayinlari. Ankara. 2004.
• 7. Sönmez, Veysel. Ögretmenlik Meslegine Giris.
  Ani Yayincilik. Ankara. 2003
• 8. Karsli, M. Durdu. Ögretmenlik Meslegine Giris.
  Pegem Yayincilik. Ankara. 2003
• 9. Özdemir, Servet. Ögretmenlik Meslegine Giris.
  Nobel Yayincilik. Ankara. 2003
• 10. Büyükkaragöz, S. Savas. Ögretmenlik Meslegine
  Giris. Mikro Yayinlari. Konya. 1998
• 11. Akyüz, Yahya. Türk Egitim Tarihi
• ALBAYRAK, Osman. Egitim Bilimine Giris ders
  Notlari. Rize. 2009
• MEMDUHOGLU ve Arkadaslari ( 2009) , Egitim
  Bilimine Giris, Pegema Yayincilik, Ankara