Tatrzanski Park Narodowy

1
Tatrzanski Park Narodowy

• Logo Parku Tatrzanskiego przedstawia kozice na
  tle zasniezonych Tatr.

2
Mapa Parku Tatrzanskiego
3
Podstawowe informacje o parku

• Tatrzanski Park Narodowy utworzony zostal w 1954
  roku. Jest jednym z 23 parków narodowych na
  terenie Polski. Jego powierzchnia wynosi 211,64
  km².

4
Szata roslinna

• Klimat Tatr, a co za tym idzie ich roslinnosc,
  charakteryzuje sie pietrowoscia. Pietro
  najnizsze, czyli pietro regla dolnego, porastaja
  bory swierkowe z domieszka jodly, buka i jaworu.
  Regiel górny to prawie wylacznie bór swierkowy.
  Pietro kosówki (1550-1800) porasta roslinnosc
  krzaczasta z przewaga kosodrzewiny. Pietro hal to
  laki wysokogórskie z zadziwiajaco bogata
  roslinnoscia alpejska. Mozna tu spotkac wiele
  gatunków goryczek, gozdziki, sasanke i szarotke.
  Pietro turni zadziwia tym, ze i tam mozna znalezc
  zaskakujaco duzo roslin, zwykle bardzo
  niewielkich i rosnacych w kepach "przycupnietych"
  miedzy skalami (np. lepnica bezlodygowa, skalnica
  tatrzanska).

5
Flora
6
Arcydziegiel litwor (Angelica archangelica)

• Gatunek rosliny dwuletniej z rodziny
  selerowatych. Wystepuje w stanie dzikim w
  górzystych i wilgotnych terenach Europy i Azji. W
  Polsce podgatunek typowy rosnie w Sudetach i
  Karpatach, podgatunek nadbrzezny wystepuje w
  pasie wybrzeza i dolinach rzek. Gatunek rodzimy.
  Okazala roslina do 2m wysokosci o silnym zapachu.

7
Dzwonek alpejski (Campanula alpina)

• Gatunek rosliny z rodziny dzwonkowatych.
  Wystepuje we wschodnich Alpach i w Karpatach. W
  Polsce wystepuje wylacznie w Tatrach (roslina
  tatrzanska) i jest tu roslina pospolita. Ma
  szaro-fioletowo-niebieskie kwiaty, o dlugosci ok.
  2,5 cm zebrane w gronie, wystajace na dlugich
  szypulkach z lodygi.

8
Goryczka wiosenna (Gentiana verna)

• Roslina trwala nalezaca do rodziny
  goryczkowatych. Wystepuje w Tatrach, Pieninach,
  na Malej Fatrze oraz na Spiszu. Wystepuje tez we
  wschodnich Sudetach, ale jest tam bardzo rzadka.
  Srodkowo- i poludniowoeuropejska roslina górska.
  Kolor kwiatów intensywnie lazurowoszafirowy -
  bardzo charakterystyczny. Kwiat na szczycie
  lodygi, pojedynczy o dlugosci do 2 cm. Kwiat
  kielich zroslodzialkowy, rurkowaty, o 5 zabkach i
  5 oskrzydlonych krawedziach.

9
Goryczuszka orzesiona (Gentianella ciliata)

• Roslina dwuletnia lub trwala nalezaca do rodziny
  goryczkowatych. Wystepuje w poludniowej i
  srodkowej Europie. Pospolita jest w Sudetach i
  Karpatach, wystepuje takze na pogórzu. Kolor
  kwiatów moze byc rózny (od niebieskich do
  bialych), zaleznie od srodowiska. Kwiat lub kilka
  kwiatów na szczycie lodygi, platki korony
  charakterystycznie postrzepione na brzegu
  (przypominaja rzeski) i stad pochodzi gatunkowa
  nazwa rosliny.

10
Gozdzik okazaly (Dianthus speciosus)

• Gatunek rosliny wieloletniej nalezacy do rodziny
  gozdzikowatych. W Polsce wystepuje glównie w
  górach w Sudetach i Karpatach. Roslina bardzo
  rzadka. W liczbie przewaznie kilku wyrastaja na
  szczytach rozgalezionej lodygi. Maja rózowy
  kolor, z wyjatkiem dolnej czesci, która od
  wewnetrznej strony jest ciemnozólta i posiada
  charakterystyczne brazowofiolkowe wloski.

11
Len karpacki (Linum extraaxillare)

• Gatunek byliny nalezacy do rodziny lnowatych.
  Wystepuje w Karpatach, oraz w górach Pólwyspu
  Balkanskiego. W Polsce wystepuje wylacznie w
  Tatrach. Roslina rzadka. Kwiaty na dlugich
  szypulkach. Na jednej lodydze przewaznie kilka
  kwiatków. Dzialki kielicha o ksztalcie
  jajowato-lancetowatym i oblonione. 5 niebieskich
  platków korony.

12
Modrzyk górski (Cicerbita alpina)

• Gatunek rosliny wieloletniej nalezacy do rodziny
  astrowatych. Wystepuje w górach srodkowej Europy
  oraz w pólnocnej Europie. W Polsce wystepuje w
  Karpatach i Sudetach oraz w okolicach Boleslawca.
  Kwiatostan zlozony wzniesione koszyczki zebrane
  na szczycie lodygi w wieche podobna do grona. Ich
  korona ma niebieskofioletowa barwe, czasami
  (rzadko) zdarzaja sie okazy o bialych lub
  rózowych kwiatach.

13
Pierwiosnek malenki (Primula minima)

• Gatunek byliny z rodziny pierwiosnkowatych.
  Wystepuje w górach Europy - w Alpach, Pirenejach,
  Apeninach, Karpatach oraz w Bosni. W Polsce
  wystepuje glównie w Tatrach, gdzie jest dosyc
  czesty. Na krótkiej lodyzce wyrastaja pojedyncze,
  ale bardzo duze, w stosunku do wielkosci rosliny
  kwiaty, o purpurowym kolorze. Kwiaty maja
  srednice ok. 3 cm. Ich dzwonkowaty, pieciozabkowy
  kielich ma zrosniete dzialki.

14
Skalnica nakrapiana (Saxifraga aizoides)

• Gatunek byliny nalezacy do rodziny
  skalnicowatych. Wystepuje w górach Europy. W
  Polsce niemal wylacznie w Tatrach, gdzie jest
  roslina pospolita. Zdarza sie ja spotkac poza
  Tatrami, wzdluz potoków, gdzie jest czasami
  znoszona przez wode. Kwiat zbudowany jest z 5
  podlugowatoowalnych, zóltozielonych dzialek
  kielicha. Platki korony sa ciemnozólte i
  przewaznie czerwono nakrapiane, co jest cecha
  charakterystyczna tego gatunku.

15
Szarotka alpejska (Leontopodium alpinum)

• Gatunek byliny nalezacy do rodziny astrowatych
  (Asteraceae). Wystepuje w górach Europy. Jedyne
  naturalne stanowiska w Polsce znajduja sie w
  Tatrach. Kwiatostan tworza koszyczki zebrane w
  szczytowy baldaszkowy kwiatostan. Pod nimi
  wystepuje kilka lisci tworzacych okrywe
  podkwiatostanowa (przez laików uwazane sa one za
  platki korony).

16
Zerwa kulista (Phyteuma orbiculare)

• Gatunek rosliny wieloletniej nalezacy do rodziny
  dzwonkowatych. Wystepuje w Europie. W Polsce
  roslina dosc rzadka, wystepuje w Karpatach,
  Sudetach i na rozproszonych stanowiskach w
  poludniowej Polsce - na pogórzu i w pasie wyzyn.
  Kwiaty ciemnoniebieskie, bezszypulkowe, zebrane
  w glówke na szczycie lodygi.

17
Zawilec narcyzowy (Anemone narcissiflora)

• Gatunek roslin wieloletnich z rodziny
  jaskrowatych. Wystepuje w poludniowej i srodkowej
  Europie, w Azji i Ameryce Pólnocnej. W Polsce
  rosnie tylko w Tatrach, w Sudetach, w
  Bieszczadach i na Babiej Górze. Na szczycie
  lodygi kwiatowej, tuz nad okólkiem lisci
  lodygowych wyrasta kila kwiatów, tworzac maly
  baldach. Biale kwiaty maja promienista budowe.

18
Fauna
19
Swistak alpejski (Marmota marmota)

• Gryzon z rodziny wiewiórkowatych. Dlugosc ciala
  42 - 54 cm. Barwa jest rózna - od zóltawobrazowej
  do czerwonawej lub szarej. Wierzch glowy zawsze
  czarny, boki ciala i nogi zóltawoszare.
  Zamieszkuje Alpy i niektóre pasma Karpat,
  sztucznie zostal wprowadzony w Pirenejach. W
  Polsce zamieszkuje jedynie wysokie rejony Tatr.

20
Kozica tatrzanska (Rupicapra rupicapra tatrica)

• Wystepuje w Tatrach oraz w Niznych Tatrach na
  Slowacji. Kozice odzywiaja sie pokarmem
  roslinnym, najczesciej wybieranymi przez nie
  gatunkami sa pedy, kora i liscie jarzabu
  pospolitego górskiego.

21
Lis (vulpes)

• Pozywienie ssaki (glównie gryzonie), ptaki,
  padlina, czasem gady, bezkregowce, i pokarm
  roslinny (jagody, orzechy). Lisy zyja w parach
  lub grupach socjalnych, zlozonych z dominujacej
  samicy (zwanej alfa), dominujacego samca i róznej
  liczby (3-5) podporzadkowanych samic.
  Najgrozniejsza choroba roznoszona przez lisy jest
  wscieklizna.

22
Niedzwiedz (Ursus arctos)

• Drapiezny ssak z rodziny niedzwiedziowatych.
  Siersc gesta, barwy rudej, brunatnej, czarnej lub
  srebrzystej. Zamieszkiwal pierwotnie cala Europe,
  obecnie w poludniowo-zachodniej Europie wytepiony
  (podjeta zostala próba reintrodukcji w
  Pirenejach). Zywi sie nasionami, owocami,
  grzybami, dzdzownicami, slimakami, jajami ptaków,
  chetnie zjada miód z braku produktów naturalnych
  moze wyrzadzac znaczne szkody wsród bydla i
  zwierzyny lesnej.

23
Rys (Lynx lynx)

• Ssak z rodziny kotowatych. Wierzch
  czarnozóltorudy z brunatnymi plamkami
  (wyrazniejsze u populacji górskich, i mniej
  wyrazne u nizinnych), brzuch i bokobrody biale.
  Uszy sa zakonczone charakterystycznym pedzelkiem,
  ogon ciemniejszy na czubku. W Polsce pozostalo
  okolo 200 rysiów. Pozywienie gryzonie, ptaki,
  sarny, mlode jelenie i dziki. Nie je padliny.

24
Wilk (Canis lupus)

• Gatunek ssaków z rodziny psowatych, rzedu
  drapieznych. Wilk zamieszkuje lasy, równiny,
  tereny bagienne oraz góry. Zywia sie glównie
  ssakami sredniej wielkosci (jelenie), nie gardzac
  mniejszymi zwierzetami czy padlina, a jesli stado
  jest duze, wspólnie poluja takze na wieksze ssaki
  lub ich stada.

25
Cel utworzenia Tatrzanskiego Parku Narodowego

• Tatrzanski Park Narodowy to park narodowy
  obejmujacy swym zasiegiem cale polskie Tatry.
  Celem ochrony jest zachowanie unikalnej przyrody
  i krajobrazu mlodych gór alpejskich. W Tatrach
  mozemy wiec zapoznac sie rzezba wysokogórska,
  formami polodowcowymi w tym jeziorami cyrkowymi,
  dolinami U-ksztaltnymi. Zachodnia czesc górotworu
  to skaly weglanowe z licznymi formami krasowymi w
  tym wspanialymi jaskiniami. Ze swiata fauny
  spotkac mozemy w Tatrach niedzwiedzia, kozice i
  swistaka. Z ptaków spotyka sie tutaj orla
  przedniego, sokola, plochacza i pomurnika a takze
  zdarza sie, ze z obszaru Alp w Tatry doleci sep
  plowy.

26
Ciekawostki o Tatrzanskim Parku Narodowym
27
Morskie Oko

• Morskie Oko jest najwiekszym jeziorem w polskiej
  czesci Tatr, zajmuje powierzchnie 34,93ha,
  szerokosc 566m, dlugosc 862m, w najglebszym
  miejscu osiaga 50,8m. Morskie Oko polozone jest w
  Dolinie Rybiego Potoku, na wysokosci okolo 1395m
  n.p.m..

28
Widmo Brockenu

• Dosc rzadkim zjawiskiem jest ogladanie wlasnego
  cienia na powloce chmur znajdujacej sie
  kilkanascie lub kilkadziesiat metrów ponizej.
  Jest to mozliwe w sloneczny dzien, kiedy slonce
  znajduje sie z tylu za plecami. Cien wlasnej
  sylwetki jest zwykle otoczony pojedyncza lub
  podwójna teczowa aureola.Zjawisko to polega na
  zalamaniu sie swiatla w kropelkach mgly i
  tworzeniu teczowych okregów. Nazwa pochodzi od
  szczytu Brocken w górach Hartzu gdzie po raz
  pierwszy opisano zaobserwowane zjawisko. Wsród
  doswiadczonych turystów krazy przekonanie, ze
  kiedy czlowiek zobaczy ten efekt po raz pierwszy
  to grozi mu niebezpieczenstwo pozostania w górach
  na zawsze. Dopiero po 3 razach grozba gór mija.
  Zjawisko to jest bardzo widowiskowe i nawet
  najlepsze zdjecie nie jest w stanie tego oddac.

29
Tatry - pochodzenie nazwy

• W dokumentach nazwa Tatr pojawia sie po raz
  pierwszy w 1086 w przywileju cesarskim Henryka IV
  dla biskupstwa praskiego, w postaci Triti czy
  Tritri. Nastepnie przed 1125 wystepuje -
  powtórzona z poprzedniego dokumentu w poprawionej
  postaci - w rekopisie kronikarza czeskiego -
  Kosmasa w formie Tatri, która przez róznych
  wydawców tego rekopisu byla zle odczytana i
  podawana jako Tryn, Tritri, Triti, Tryti itd. W
  zródlach wegierskich z XII-XIV w. nazwa istnieje
  w postaci Turtur, Turtul, Tortol, Tarczal, Alpes
  Tatrarum itd. W tej samej postaci, co dzis, w
  polskich zródlach nazwa pojawia sie od 1255 roku.

30
Czarny Staw Gasienicowy

• Czarny Staw jest najwiekszym jeziorem Doliny
  Gasienicowej i jednym z dwóch polozonych w czesci
  wschodniej nazywanej Czarna Dolina Gasienicowa
  (drugie jezioro to Zmarzly Staw).Nad staw
  prowadzi niebieski szlak turystyczny. Przy
  pólnocnym brzegu szlak rozwidla sie prowadzac w
  prawo na Przelecz Karb (szlak zielony), a w lewo
  wzdluz wschodniego brzegu jeziora niebieski szlak
  prowadzi nad Zmarzly Staw i dalej na Przelecz
  Zawrat. Nad wschodnim brzegiem Czarnego Stawu
  odbija w lewo szlak na Skrajny Granat (szlak
  zólty).

31
Jaskinia Raptawicka

• Otwór wejsciowy jest obszerny i wchodzi sie nim
  pod górke. Aby dostac sie do glównej komory
  trzeba pokonac drabinke. Sala ta ma charakter
  zawaliskowy i na jej dnie leza bloki wapienne
  oderwane od stropu. Z sali tej mozna isc w trzech
  kierunkach. W prawo prowadzi w dól dlugi na 30 m
  slepy korytarz z boczna szczelina. W lewo
  znajduje sie równiez opadajacy w dól korytarz o
  dlugosci 20 m. Na koncu tego korytarza mozemy
  przedostac sie do ciasnej szczeliny o równoleglym
  do korytarza przebiegu. Glówny ciag prowadzi na
  wprost do nastepnej sali, z której biegna w lewo
  dwa laczace sie korytarze. Idac na wprost mozna
  przedostac sie przez ciasny przelaz do kolejnego
  obszernego korytarza z kapliczka na scianie.

32
Jaskinia Dziura

• Jaskinia Dziura polozona jest najblizej
  Zakopanego ze wszystkich jaskin dostepnych dla
  zwyklego turysty, znajduje sie w malej dolinie ku
  Dziurze. Jest to pierwsza dolina reglowa polozona
  na wschód od doliny Strazyskiej.
• Znali ja juz siedemnastowieczni poszukiwacze
  skarbów i kruszców. Jest tez jaskinia znana z
  dawnych opisów w literaturze. Poczatkowo nazywano
  ja Jaskinia Strazyska lub Zbójnicka Jama (od
  ostatniego zbójnika tatrzanskiego Wojciecha
  Mateji). Nazwa Dziura, oznacza w góralskiej
  gwarze jaskinie.

33
Smocza Jama

• Smocza Jama polozona jest w odnodze Doliny
  Kocieliskiej w Wawozie Kraków. Posiada dwa
  otworydolny, wejsciowy, polozony na wysokosci
  ok. 1100 m n.p.m. (15 metrów nad dnem wawozu) i
  górny, wyjsciowy znajdujacy sie na wysokosci ok.
  1120 m n.p.m. (ok. 50 m nad dnem Doliny
  Kocieliskiej).Nazwa jaskini pochodzi od doliny, w
  jakiej sie znajduje ( sa tu tez Ratusz,
  Kazimierz, Rynek, Zamek ). Jaskinia znana od
  dawna góralom, poszukiwaczom skarbów i górnikom
  zamieszkujacym Stare Koscieliska. Pisal o niej
  Gotfryd Ossowski w 1882 r. nazywajac ja Smokiem,
  ale pomylil sie, co do dlugosci, 100 m to duzo za
  duzo. Zwiedzano ja juz w XIX w.

34
Pytania

• 1.Jaki jest najwyzszy szczyt w Tatrzanskim Parku
  Narodowym?
• 2.Co przedstawia logo parku?
• 3.Jaki byl cel utworzenia Tatrzanskiego Parku
  Narodowego?
• 4.Jakie jest najwieksze jezioro lezace w polskiej
  czesci Tatr?
• 5.Zwierze powszechnie wystepujace w Tatrach to...

35
Prezentacje przygotowala

• Aleksandra Piegdon
• Klasa III F