Dia 1

1
Tijdvak 7 De tijd van pruiken en
revoluties 1700 1800 Eeuw van de Verlichting
1
2
Inleiding
Kenmerkende aspecten
27. Rationeel optimisme en verlicht denkendat
werd toegepast op alle terreinen van de
samenleving godsdienst, politiek, economie en
sociale verhoudingen. 28. Voortbestaan van het
ancien régime met pogingen om het vorstelijk
bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te
geven. (verlicht absolutisme) 29. Uitbouw van de
Europese overheersing, met name in de vorm van
plantagekolonies en de daarmee verbonden
transatlantische slavenhandel en de opkomst van
het abolutionisme. 30. De democratische
revoluties in westerse landen met als gevolg
discussies over grondwetten, grondrechten en
staatsburgerschap.
Begrippen Abolutionisme Ancien régime Democratisch
e revolutie Grondrechten Grondwet Plantagekolonie
Rationalisme Sociale verhoudingen Staatsburgerscha
p Transatlantische slavenhandel Verlicht
absolutisme Verlicht denken, verlichting
2
Exameneis Je kunt een passend voorbeeld geven
van een gebeurtenis, een ontwikkeling, een
verschijnsel of een handeling dan wel
gedachtegang van een persoon en dit voorbeeld
gebruiken om het betreffende aspect te
verduidelijken.
Tijdvak 7 De wereld in de tijd van pruiken en
revoluties 1700 1800
2
3
Inleiding
Inleiding de wereld in de tijd van pruiken en
revoluties
Het tijdvak Tijd van de Verlichting rede en
kennis waren belangrijk. Het gebruik van kennis
en verstand zou tot vooruitgang leiden. Deze
ideeën zouden leiden tot bijvoorbeeld andere
denkbeelden over de samenleving en de maatschappij
3
Tijdvak 7 De tijd van pruiken en revoluties
1700 1800
3
4
Inleiding
Inleiding de wereld in de tijd van pruiken en
revoluties

• De wereld in de 18e eeuw
• Europese expansie en groei wereldeconomie
• Begin invloed GB in India
• Frankrijk verliest invloed in N. Amerika
• 1776 VS onafhankelijkheids verklaring (1789)

4
Tijdvak 7 De tijd van pruiken en revoluties
1700 1800
4
5
Inleiding
Inleiding de wereld in de tijd van pruiken en
revoluties

• Europa in de 18e eeuw
• Frankrijk machtigste land op continent
• Engeland middels coalities tegenwicht
• Opkomst Pruisen en Rusland
• Overal monarchieën (Republiek en Venetië en
  Genua), Pruisen Frederik II verlicht vorst
• 1789 Franse Revolutie (1795- 1815 Napoleon)

5
Tijdvak 7 De tijd van pruiken en revoluties
1700 1800
5
6
Inleiding
Inleiding de wereld in de tijd van pruiken en
revoluties

• Nederland in de 18e eeuw
• Economische stagnatie
• Vanaf 1786 verzet van Patriotten tegen
  stadhouders en regenten
• 1787 machtsgreep door Pruisen neergeslagen
• 1795 Bataafse Revolutie/ Bataafse Republiek
  (Franse vazalstaat)

6
Tijdvak 7 De tijd van pruiken en revoluties
1700 1800
6
7
Paragraaf 7.1 De Verlichting
Kenmerkend aspect Rationeel optimisme en
verlicht denken dat werd toegepast op alle
terreinen van de samenleving godsdienst,
politiek, economie en sociale verhoudingen.
Verlichting Uitvloeisel van de 17e eeuwse
wetenschappelijke revolutie. Rationeel denken
toepassen op de gehele maatschappij en het
gehele menselijke leven. Het verlichte denken
zou een einde maken aan domheid, intolerantie,
geloofsfanatisme en onredelijke verschillen
tussen mensen. Rede en kennis waren superieur
aan traditie en geloof. Het rationalisme bracht
licht in het leven. Verlichting begon eind 17e
eeuw in Nederland en Engeland, maar verschoof in
de 18e eeuw naar Parijs
7
Tijdvak 7 De tijd van pruiken en revoluties
1700 1800
7
8
Paragraaf 7.1 De Verlichting
Kenmerkend aspect Rationeel optimisme en
verlicht denken dat werd toegepast op alle
terreinen van de samenleving godsdienst,
politiek, economie en sociale verhoudingen.
Godsdienst Veel kritiek op de godsdienst. Vooral
op fanatisme en intolerantie. Voltaire
bekendste. Hij zag God als opperwezen,
klokkenmaker. Mens heeft God of Bijbel niet nodig
om goed en kwaad te kennen. Gewone volk wel
beter dom houden.
8
Tijdvak 7 De tijd van pruiken en revoluties
1700 1800
8
9
Paragraaf 7.1 De Verlichting
Kenmerkend aspect Rationeel optimisme en
verlicht denken dat werd toegepast op alle
terreinen van de samenleving godsdienst,
politiek, economie en sociale verhoudingen.
Politiek en sociale verhoudingen Voltaire wilde
een absoluut vorst die vrijheid garandeerde en
het gepeupel eronder hield. Zij grote voorbeeld
was Frederik II van Pruisen. (verlicht
absolutisme) Andere denkers waren tegen
absolutisme. John Locke burgers hebben
natuurlijke rechten die door regeringen moeten
worden beschermd. Regeringen moeten contract
sluiten met burgers. Montesquieu absolutisme
leidde tot despotisme. Driemachtenleer (trias
politica). Wilde mengeling van monarchie,
aristocratie en democratie. Van der Capellen tot
den Pol en JJ. Rousseau regeringen moeten de
algemene wil volgen. Bevolking Geeft
soevereiniteit over aan een volksvergadering.
Mensen moeten volgens de natuur leven. Betere
mensen en maatschappij waren maakbaar.
Opvoeding en onderwijs waren belangrijk.
9
Tijdvak 7 De tijd van pruiken en revoluties
1700 1800
9
10
Paragraaf 7.1 De Verlichting
Kenmerkend aspect Rationeel optimisme en
verlicht denken dat werd toegepast op alle
terreinen van de samenleving godsdienst,
politiek, economie en sociale verhoudingen.
Economie Adam Smith schreef dat mensen van
nature hun economische situatie willen
verbeteren. Meer vrijheid zou de productie
bevorderen. Wet van vraag en aanbod. Regeringen
moeten zich zo min mogelijk bemoeien met de staat
10
Tijdvak 7 De tijd van pruiken en revoluties
1700 1800
10
11
Paragraaf 7.2 Het ancien régime
Kenmerkend aspect Voortbestaan van het ancien
régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op
eigentijdse verlichte wijze vorm te geven.
(verlicht absolutisme)
Frankrijk Na Rusland dichtst bevolkt. Lodewijk XV
en Lodewijk XVI zetten het absolutisme van
Lodewijk XIV voort. De vorst had alle macht. De
adel had het recht op de hoge rangen in het leger
en het bestuur. Adel en geestelijkheid betaalden
vrijwel geen belasting. Meeste opbrengst kwam van
accijnzen, daardoor toenemende armoede en zelfs
honger. Landbouw stagneerde. In de
landbouwstedelijke samenleving wel groei
nijverheid en handel (mede door mercantilistische
maatregelen). Vooral de gegoede burgerij
profiteerde. Maar de samenleving werd niet
burgerlijker, zoals elders. En de burgerij kreeg
niet meer macht. Door oorlogen en bovenstaande
raakte de staatskas leeg.
11
Tijdvak 7 De tijd van pruiken en revoluties
1700 1800
11
12
Paragraaf 7.2 Het ancien régime
Kenmerkend aspect Voortbestaan van het ancien
régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op
eigentijdse verlichte wijze vorm te geven.
(verlicht absolutisme)
Pruisen Frederik de Grote gebruikte in Pruisen
wel zijn macht om hervormingen door te voeren.
Wilde zijn onderdanen verlichten. Eerste
dienaar Verlicht absolutisme (alles voor het
volk, niets door het volk). Hij liet de adel zijn
macht houden omdat die het leger vormden en dat
had hij nodig.
12
Tijdvak 7 De tijd van pruiken en revoluties
1700 1800
12
13
Paragraaf 7.2 Het ancien régime
Kenmerkend aspect Voortbestaan van het ancien
régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op
eigentijdse verlichte wijze vorm te geven.
(verlicht absolutisme)
Nederland Geen koning en nauwelijks adel, maar
regenten als bevoorrechte groep. Beging 18e eeuw
stagnatie. In 1747 rellen en terugkeer van een
Oranje als stadhouder. Leverde volk niets
op. Staatsschuld liep op (mede door leningen van
de regenten)
13
Tijdvak 7 De tijd van pruiken en revoluties
1700 1800
13
14
Paragraaf 7.3 De democratische revoluties
Kenmerkend aspect De democratische revoluties in
westerse landen met als gevolg discussies over
grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap.
Amerika Daar begon een reeks democratische
revoluties. - Sinds 1763 verzet tegen belasting
aan moederland Engeland. - 1776 declaration of
independece (all men are created equal).
Regeringen worden aangesteld om deze
mensenrechten te verzekeren. - 1787 eerste
geschreven grondwet ter wereld (machtenscheiding)
met een bill of rights (grondrechten)
14
Tijdvak 7 De tijd van pruiken en revoluties
1700 1800
14
15
Paragraaf 7.3 De democratische revoluties
Kenmerkend aspect De democratische revoluties in
westerse landen met als gevolg discussies over
grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap.
Frankrijk In 1789 de Franse Revolutie. Eerst kwam
er een Nationale Vergadering als regering, met de
vorst nog aan het hoofd. Oorlog tegen Pruisen in
1792 verliep slecht en mensen verdachten de
koning ervan dat hij wilde dat Pruisen zijn
macht kwam herstellen. 1793 onthoofd 1793 1794
grote Terreur 1799 1815 Napoleon aan de macht
(1804 keizerskroning, 1814-1815 elba) Na Napoleon
weer een koning, maar de oude orde werd nooit
meer succesvol hersteld.
15
Tijdvak 7 De tijd van pruiken en revoluties
1700 1800
15
16
Paragraaf 7.3 De democratische revoluties
Kenmerkend aspect De democratische revoluties in
westerse landen met als gevolg discussies over
grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap.
Nederland 1781 pamflet tegen Willem V en voor
democratie door Capellen tot den Pol 1786 opstand
der Patriotten, neergeslagen door Pruisen 1795
met behulp van het Franse leger Bataafse
Republiek 1798 eerste Nederlandse grondwet
(democratisch) 1801 door Napoleon weer afgeschaft
16
Tijdvak 7 De tijd van pruiken en revoluties
1700 1800
16
17
Paragraaf 7.3 De democratische revoluties
Kenmerkend aspect De democratische revoluties in
westerse landen met als gevolg discussies over
grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap.
17
Tijdvak 7 De tijd van pruiken en revoluties
1700 1800
17
18
Paragraaf 7.3 De democratische revoluties
Kenmerkend aspect De democratische revoluties in
westerse landen met als gevolg discussies over
grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap.
18
Tijdvak 7 De tijd van pruiken en revoluties
1700 1800
18
19
Paragraaf 7.3 De democratische revoluties
Kenmerkend aspect De democratische revoluties in
westerse landen met als gevolg discussies over
grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap.
"Verzamelt U elk in Uw steden en ten plattelande
in Uw dorpen. Komt vreedzaam bijeen, en kiest uit
Uw midden een matig aantal goede, deugdzame,
vrome mannen kiest goede patriotten, waarop gij
vertrouwen kunt. Zendt dezen als Uw
gecommitteerden naar die plaatsen, waar de Staten
van Uw verschillende provincies vergaderen en
beveelt hun, dat zij zodra mogelijk bij elkander
komen om uit naam en op het gezag dezer natie,
met en naast de Staten van elke provincie een
nauwkeurig onderzoek te doen naar de redenen van
de verregaande traagheid en slapheid waarmee de
bescherming van het land tegen een geduchte en
vooral actieve vijand wordt behandeld. Beveelt
hun verder, dat zij insgelijks met en naast de
Staten der bijzondere provinciën een raad voor
Zijne Hoogheid kiezen, en hoe eerder hoe liever
al zulke middelen helpen beramen en in het werk
stellen als tot redding van het benauwde
vaderland dienstig zullen worden geoordeeld.
Laaten uwe gecommitteerdens u lieden van tyd tot
tyd, door middel der drukpers, in het publiek
openlyk verslag doen van hunne verrigtingen. Zorg
voor de vryheid der drukpers, want zy is de
eenige steun van u lieder nationaale vryheid. Als
men niet vry tot zyne medeburgers kan spreeken,
nog hen by tyds waarschouwen, dan valt het den
onderdrukkeren des volks zeer gemakkelyk hunne
rol te speelen hierom is het, dat zy, wier
gedrag geen onderzoek kan lyden, altyd zo teegen
de vryheid van schryven en drukken yveren, en wel
gaarne zouden zien, dat niets gedrukt en verkogt
wierd zonder permissie."
19
Tijdvak 7 De tijd van pruiken en revoluties
1700 1800
19
20
Paragraaf 7.4 Kolonialisme en slavernij
Kenmerkend aspect Uitbouw van de Europese
overheersing, met name in de vorm van
plantagekolonies en de daarmee verbonden
transatlantische slavenhandel en de opkomst van
het abolutionisme.
Sinds 1492 kolonisatie van met name Zuid- en
Midden Amerika. Na 1514 werden de indianen daar
gezien als mensen (Paus en keizer).
Kerstenen! Mede als reactie hierop gingen de
kolonisten slaven halen uit Afrika om het zware
werk op de plantages te doen de
trans-Atlantische slavenhandel Slavernij is van
alle tijden Totaal ca. 11 miljoen slaven
verscheept. Ca 6 miljoen tijdens de verlichte 18e
eeuw. Onderdeel van de driehoekshandel. Omstre
eks 1700 ontstond verzet Abolitionisten In
Engeland in 1807 verboden, in Nederland in 1863
20
Tijdvak 7 De tijd van pruiken en revoluties
1700 1800
20