Studia Podyplomowe IT w Biznesie Rational Unified Process

1





Polsko-Japonska Wyzsza Szkola Technik
Komputerowych Warszawa
Studia Podyplomowe IT w BiznesieRational Unified
Process
Wyklad 3Statyczna struktura RUP
Wykladowca dr inz. Ewa Stemposz
ewag_at_ipipan.waw.pl
2
Zagadnienia
Elementy skladowe procesu Pracownicy Aktywnosci
Artefakty Przeplywy prac Dodatkowe elementy
procesu
Prezentowany material zostal przygotowany w
oparciu o publikacje Philippe Kruchten, The
Rational Unified Process An Introduction,
Addison-Wesley, 1999.
3
Elementy skladowe procesu
Struktura RUP jest budowana z czterech glównych
elementów skladowych

• pracownicy (w RUP2001 pracowników
  przemianowano na role ) kto,
• aktywnosci jak,
• artefakty co,
• przeplywy prac kiedy.

4
Pracownicy (1)

• Pracownik reprezentuje albo pojedyncza osobe,
  albo grupe osób pracujacych razem jako zespól.
  Pracownik nie reprezentuje konkretnej osoby czy
  zespolu, odzwierciedla raczej funkcje zwiazana z
  pewnymi obowiazkami (odpowiedzialnosciami) i w
  tym sensie nazwa rola wydaje sie byc bardziej
  odpowiednia. Konkretna osoba moze pelnic wiele
  ról. Mapowanie ról (pracowników) na konkretne
  osoby nalezy do obowiazków kierownika projektu i
  wykonywane jest w trakcie planowania obsady
  projektu.
• Kazdy pracownik jest skojarzony z pewnym zbiorem
  wzajemnie powiazanych aktywnosci, które ma do
  wykonania i za które jest odpowiedzialny. W
  najlepszym przypadku z kazda aktywnoscia powinna
  byc skojarzona dokladnie jedna osoba.
• Odpowiedzialnosc pracownika jest zwykle wyrazana
  w terminach artefaktów, które tworzy,
  modyfikuje czy nadzoruje.

Przyklady pracowników

• Analityk Odpowiada za okreslenie wymagan.
  Buduje model use-case specyfikujac funkcjonalnosc
  i ograniczenia nakladane na oprogramowanie.

5
Pracownicy (2)

• Projektant specyfikuje odpowiedzialnosci,
  operacje, atrybuty i zwiazki jednej lub kilku
  klas, a nastepnie dopasowuje projekt klas(y) do
  srodowiska implementacji.
• Projektant testów odpowiada za planowanie (plan
  testów), model testów, implementacje i ewaluacje
  pokrycia testów, wyników i efektywnosci.

6
Aktywnosci (1)

• Aktywnosc specyfikuje jednostkowa prace, która
  pracownik ma do wykonania i która ma byc
  uwieczniona rezultatem znaczacym w kontekscie
  projektu. Kazda aktywnosc musi miec jasno
  okreslony cel.
• Rozmiar aktywnosci jest okreslany za pomoca
  czasu potrzebnego na jej wykonanie zazwyczaj
  kilka godzin do kilku dni.
• Aktywnosc z reguly zwiazana jest z jednym
  pracownikiem i praca nad jednym lub niewielka
  liczba artefaktów.
• Aktywnosc moze stanowic element ponownego
  uzycia dla procesów planowania i rozwoju.
• Aktywnosc zwiazana z danym artefaktem moze byc
  wielokrotnie powtarzana, szczególnie gdy
  przechodzi sie do kolejnych iteracji w procesie
  rozszerzania i udoskonalania produktu.
• Powtarzane aktywnosci moga byc wykonywane przez
  tego samego pracownika, ale niekoniecznie przez
  ta sama osobe.

7
Aktywnosci (2)

• W podejsciu obiektowym, pracownik jest
  traktowany jako aktywny obiekt a aktywnosci jako
  operacje wykonywane na tym obiekcie.

Przyklady aktywnosci

• Planuj iteracje Wykonywane przez pracownika
  Kierownik projektu.
• Znajdz przypadki uzycia Wykonywane przez
  pracownika Analityk.
• Zrób przeglad projektu Wykonywane przez
  pracownika Recenzent projektu.
• Przeprowadz test wydajnosciowy Wykonywane
  przez pracownika Tester wydajnosci.

• Nazwa aktywnosci powinna odzwierciedlac jej
  podstawowy cel.

Kroki (etapy) aktywnosci
Aktywnosci sa dzielone na kolejne kroki, które
przynaleza do trzech podstawowych rodzajów (1)
myslenie, (2) wykonywanie i (3) ocenianie
rezultatów (nie zawsze wszystkie kroki sa
wykonywane).
8
Aktywnosci (3)
(1) Pracownik podejmuje wysilki w celu
zrozumienia natury zadania, bada artefakty
wejsciowe i stara sie okreslic artefakty
wyjsciowe. (2) Pracownik tworzy lub modyfikuje
artefakty. (3) Pracownik szacuje wyniki - ocenia
artefakty wyjsciowe w oparciu o okreslone
kryteria, np. kompletnosc, solidnosc
(robustness), zrozumialosc.
Przykladowe kroki dla aktywnosci Znajdz
przypadki uzycia.
1-3 etap myslenia, 4-6 etap wykonywania, 7 - etap
oceniania rezultatów
9
Artefakty (1)

• Artefakt Termin wprowadzony przez Rational
  Unified Process (inne procesy produkt pracy,
  jednostka pracy) oznaczajacy produkt
  wytwarzany, modyfikowany, nadzorowany badz
  uzywany w trakcie którejs z aktywnosci
  realizowanych w procesie wytwarzania produktu
  finalnego. Produkt finalny obejmuje pewien
  podzbiór artefaktów - tych, które zostana
  dostarczone do rak klienta. W podejsciu
  obiektowym, artefakty sa traktowane jako
  parametry operacji (aktywnosci) wykonywanych na
  obiektach aktywnych, za jakie uwaza sie tu
  pracowników.

Przyklady artefaktów

• Projekt implementacji (model logiczny)
  Rational Rose
• Plan projektu Microsoft Project
• Defekty ClearQuest
• Wymagania Requisite Pro

• RUP promuje idee kazda porcja informacji
  zwiazana jest z konkretna, odpowiedzialna za nia
  osoba, co oznacza przyporzadkowanie artefaktów
  do osób, w roli ich wlascicieli. Inne osoby
  moga wykorzystywac artefakt, ale aktualizacja
  zawsze wymaga zgody wlasciciela.

10
Artefakty (2)

• Artefakty moga przyjmowac rózna postac, np.

• model, np. model use-case czy tez model
  pojeciowy czy logiczny,
• element modelu, np. przypadek uzycia czy
  klasa,
• dokument, np. przypadek biznesowy czy dokument
  specyfikacji architektury,
• kod zródlowy,
• kod wynikowy.

• RUP stara sie zniechecac do takiego sposobu
  prowadzenia projektu, gdzie glównymi artefaktami
  sa dokumenty, a juz w szczególnosci dokumenty
  papierowe. Najbardziej pragmatycznym i efektywnym
  podejsciem do zarzadzania artefaktami jest
  przechowywanie ich w srodowisku, w którym zostaly
  wytworzone.

• Artefakty moga byc zlozone z innych artefaktów
  (zagniezdzane), np. model pojeciowy sklada sie z
  wielu klas.

• Artefakty stanowia przedmiot zarzadzania
  wersjami i zarzadzania konfiguracja.

11
Artefakty (3)

• Raport Specjalny rodzaj artefaktu,
  wykorzystywany w aktywnosciach zwiazanych z
  przegladami dotyczy informacji o modelu (lub
  jego elementach) zebranych za posrednictwem
  narzedzia, w którym zbudowano model w
  przeciwienstwie do zwyklych artefaktów nie
  podlega zarzadzaniu wersjami (generowany na
  zyczenie w dowolnym momencie).

• Zbiory artefaktów Artefakty w RUP zostaly
  pogrupowane w piec kategorii

(1) zwiazane z biznesem i zarzadzaniem
projektem (Z), (2) zwiazane z wymaganiami
(W), (3) zwiazane z projektowaniem (P), (4)
zwiazane z implementacja (I), (5) zwiazane z
wdrazaniem (Wd).
(1) Artefakty zwiazane z biznesem i zarzadzaniem
projektem

• artefakty zwiazane z planowaniem projektu (SDP
  Software Development Plan), przypadki biznesowe,
  wystapienie procesu dla danego projektu, itd.

12
Artefakty (4)

• artefakty operacyjne, np. artefakty zwiazane z
  wypuszczaniem produktu czy ewaluacja statusu,
  dokumenty wdrozeniowe, itd.

(2) Artefakty zwiazane z definiowaniem
tworzonego oprogramowania (z wymaganiami)

• dokument wizji,
• wymagania w postaci potrzeb uczestników
  projektu, gdzie przez uczestnika projektu rozumie
  sie zarówno klienta, uzytkownika koncowego, jak i
  czlonka zespolu projektowego,
• model przypadków uzycia wraz z uzupelniajaca
  specyfikacja,
• model biznesowy, o ile jest niezbedny dla
  zrozumienia procesów biznesowych wspieranych
  przez oprogramowanie.

(3) Artefakty zwiazane z projektowaniem w
postaci

• modelu projektowego,
• opisu architektury,
• modelu testów.

13
Artefakty (5)
(4) Artefakty zwiazane z implementowaniem

• kod zródlowy,
• kod wynikowy,
• pliki z danymi i pliki potrzebne do ich
  generowania.

(5) Artefakty zwiazane z wdrazaniem

• material instalacyjny,
• dokumentacja uzytkownika,
• material treningowy.

14
Glówne artefakty w RUP
15
Przeplywy prac (1)

• Przeplyw prac Sekwencja aktywnosci, której
  efektem jest wytworzenie obserwowalnej
  (znaczacej) wartosci. Zgodnie z notacja UML,
  przeplyw prac moze byc opisany za posrednictwem
  digramów aktywnosci (najbardziej naturalna
  forma), diagramów sekwencji czy diagramów
  wspólpracy.

• Nie zawsze jest mozliwe (i w praktyce nie
  zawsze potrzebne) oznaczanie wszelkich mozliwych
  zaleznosci miedzy aktywnosciami. Przeplywy prac
  dotycza ludzi i nie musza byc interpretowane tak
  doslownie, jak programy komputerowe.

• RUP wyróznia trzy podstawowe kategorie
  elementów wykorzystywanych przy opisie
  przeplywów prac

• przeplywy podstawowe,
• szczególy (detale) przeplywów,
• plany iteracji.

Przeplywy podstawowe
RUP wyróznia dziewiec podstawowych przeplywów
prac, podzielonych na dwie grupy przeplywy
prac zwiazane z czynnosciami inzynierskimi oraz
tzw. przeplywy wspierajace.
16
Przeplywy prac (2)

• Przeplywy podstawowe zwiazane z czynnosciami
  inzynierskimi

• Modelowanie biznesowe
• Wymagania
• Analiza i projektowanie
• Implementacja
• Testowanie
• Wdrazanie

• Przeplywy wspierajace

• Konfiguracja i zarzadzanie zmianami
• Zarzadzanie projektem
• Srodowisko

Nazwy pierwszych szesciu z dziewieciu
podstawowych przeplywów prac moga nasuwac
skojarzenia z tradycyjnym modelem wodospadowym,
nie mniej jednak wystepuja pewne róznice miedzy
modelem wodospadowym a podejsciem iteracyjnym w
podejsciu iteracyjnym przeplywy prac sa
wielokrotnie - choc z róznym naciskiem i rózna
intensywnoscia - powtarzane w kolejnych
iteracjach.
17
Przeplywy prac (3)
Fazy
Przeplywy prac
Poczatkowa
Opracowywanie
Konstrukcja
Wdrozenie
Modelowanie biznesowe
Wymagania
Analiza i projektowanie
Implementacja
Testowanie
Wdrozenie
Konfiguracja i zarzadzanie wymaganiami
Zarzadzanie projektem
Srodowisko
Iter. 1
Iter.1, Iter.2
Iter.1, Iter.2, Iter.3
Iter.1, Iter.2
Iteracje
18
Przeplywy prac (4)

• Detale przeplywów Kazdy z przeplywów
  podstawowych sklada sie szeregu scisle
  powiazanych aktywnosci. Dla ich bardziej
  szczególowego opisu - w RUP - wykorzystywane sa
  tzw. detale przeplywów. Z pomoca detali mozna
  okreslac, np. czy aktywnosci sa wykonywane
  jednoczesnie czy cyklicznie (w ramach przplywu),
  lub ze sa wykonywane przez grupe osób bioracych
  udzial w workshopie. Ponadto, detale sluza
  zarówno specyfikowaniu wejsciowo/wyjsciowych
  artefaktów dla aktywnosci jak i przebiegu wymiany
  informacji miedzy aktywnosciami za posrednictwem
  artefaktów.

• Plany iteracji Stanowia inny rodzaj srodków
  do opisu procesu, opisu z perspektywy tego, co
  sie dzieje w typowej iteracji. Plan iteracji
  mozna traktowac jak wystapienie procesu dla danej
  iteracji, z wyborem aktywnosci, które beda
  wykonywane w trakcie iteracji. Wystapienie
  procesu mozna utworzyc na wiele sposobów, innymi
  slowy mozna utworzyc wiele wystapien procesu. RUP
  zawiera predefiniowane opisy dla kilku typowych
  planów iteracji, glównie dla celów nauczania.

19
Dodatkowe elementy procesu (1)

• Pracownicy, artefakty i aktywnosci
  (zorganizowane w przeplywy prac) buduja
  szkielet struktury RUP. Elementy dodatkowe z
  kolei, maja ulatwic zrozumienie i wspomóc
  wykorzystywanie procesu - szczególnie uzyteczne
  dla osób niedoswiadczonych

• wytyczne (zalecenia),
• szablony,
• nauczyciele narzedzi (doradcy narzedziowi),
• idee (iteracje, fazy, ryzyka, itp.).

Wytyczne, zalecenia Sa przypisane do
aktywnosci, kroków i artefaktów. Stanowia zbiór
regul, rekomendacji i heurystyk wspierajacych
uzytkownika w procesie realizacji aktywnosci
(kroku). Z kolei, wytyczne przypisane do
artefaktów zawieraja wskazówki zarówno jak je
tworzyc (z naciskiem na pewne specyficzne
wlasnosci, np. co cechuje dobry przypadek
uzycia, dobrze zaprojektowana klase czy dobry
test okreslenie listy typowych ryzyk dobre
przyklady) oraz jak je rozwijac i jak
wykorzystywac. Wytyczne moga byc zwiazane z
modelowaniem, z jezykiem programowania (np.
standard dla nazewnictwa) czy z interfejsem
uzytkownika.
20
Dodatkowe elementy procesu (2)
Ponadto, wytyczne opisuja specyficzne techniki
wykorzystywane do tworzenia pewnych artefaktów,
czy tez transformacji artefaktów oraz sluza
pomoca w szacowaniu jakosci artefaktów czy
dokonywaniu przegladów aktywnosci dostarczajac
czegos w rodzaju checklisty - listy rzeczy,
które trzeba sprawdzic.
Szablony RUP posiada szablony dla modeli,
prototypów, itd. Szablony sa przechowywane w tym
srodowisku, w którym zostaly wytworzone

• Microsoft Word szablony dla dokumentów i
  raportów,
• SoDa szablony dla Microsft Word i FrameMaker
  w celu ekstrakcji informacji z narzedzi takich
  jak Rational Rose, RequisitePro czy TeamTest,
• Microsoft FrontPage szablony dla róznych
  elementów procesu,
• Microsoft Project szablony dla planów
  projektów.

RUP - ze struktura jak powyzej - to rodzaj ramy,
która kazda organizacja moze skonfigurowac tak,
by dopasowac do swoich specyficznych potrzeb.
21
Dodatkowe elementy procesu (3)
Nauczyciele narzedzi Stanowia krok dalej niz
wytyczne. Specyfikuja, jak wykonywac kolejne
kroki (aktywnosci) poslugujac sie konkretnym
narzedziem. RUP dostarcza nauczycieli do
narzedzi takich, jak Rational Rose,
RequisitePro, ClearCase, ClearQuest i TestStudio
oraz pozwala na dolaczanie wlasnych.