Dia 1

1
Gezondheidspromotie ? Doen we de juiste dingen
? Doen we de dingen juist ? Bart
Garmyn Taakgroep Preventie Domus Medica
vzw.

2
Bart Garmyn

• Bedrijfsarts-preventieadviseur Securex Externe
  Preventiedienst
• Scientific Advisor CID
• Themaverantwoordelijke Domus Medica voor
  borstkankerscreening
• Lead-author aanbeveling borstkankerscreening
• Lid Werkgroep borstkankerscreening Vlaamse
  Agentschap Zorg en Gezondheid
• Themaverantwoordelijke alcohol Domus Medica
• Mede auteur report phase III/IV WHO collaborative
  project on early identification and brief
  intervention on hazardous alcohol intake
• Mede auteur European Guidelines on EIBI
• Stichtend lid INEBRIA(International Network on
  Brief Interventions on Alcohol, met steun van
  WHO)
• Lid Raad van Bestuur Vlaams Instituut
  Gezondheidspromotie (VIG -penningmeester)
• Lid Raad van Bestuur Vlaams Geneesheren Verbond
  (VGV-secretaris)

3
Wat wil ik vertellen ?

• Algemeen kader
• Gezondheidspromotie in internationaal
  perspectief Ottawa Charter
• Positie in gezondheidszorgsysteem
• Gezondheidsbevordering versus ziektepreventie
• Organisatie in Vlaanderen
• Beleidsinstrumenten
• Gezondheidsdoelstellingen
• Budget
• Spelers in het preventielandschap
• Praktijkvoorbeeld Alcohol

4
Wat is gezondheidspromotie ?

• Het proces waardoor mensen of groepen van
  mensen in staat gesteld worden om meer controle
  te verwerven over de determinanten van hun
  gezondheid, en zo hun gezondheid te verbeteren.

5
Internationaal perspectief

• Het concept gezondheidspromotie is geïnspireerd
  door de Health for All-strategie van de WHO, die
  zich tot doel stelt om alle mensen de kans te
  geven om een sociaal en economisch productief
  leven te leiden.

6
Ottawa Charter

• Gezondheidspromotie is een relatief jong begrip
  in het domein van de volksgezondheid.
• Formeel werd het begrip pas in 1986
  geïntroduceerd door de WHO via het Ottawa
  Charter
• In dat charter poogde men via gezondheidspromotie
  een antwoord te geven op de specifieke
  gezondheidsproblemen van landen met een hoog
  welvaartsniveau.
• Ondanks een sterk uitgebouwde curatieve
  gezondheidszorg en een goed functionerend systeem
  voor traditionele ziektepreventie ziet men zich
  in deze landen immers geconfronteerd met een
  toenemend aantal chronische en deels vermijdbare
  "beschavingsziekten" zoals hart- en vaatziekten,
  kanker, ongevallen, verslaving en psychische
  problemen.
• .

7
Ottawa charter benaderingen

• Het multidimensionele karakter van
  gezondheids-promotie komt tot uiting in de
  benaderingen van gezondheidspromotie die in het
  charter worden voorgesteld.
• Elke succesvolle organisatie van
  gezondheidspromotie is multidimensioneel,
  emancipatorisch en participatief
• Het multidimensionele karakter van
  gezondheidspromotie komt tot uiting in de
  benaderingen van gezondheidspromotie die in het
  Ottawa Charter worden voorgesteld.
• In staat stellen (To enable)
• Bepleiten (Advocate)
• Bemiddelen (To mediate)

8
In staat stellen (to enable)

• Het creëren van mogelijkheden voor
• individuen en/of gemeenschappen om hun
  competentie naar gezondheid te verbeteren.

9
Bepleiten (to advocate)

• Individuele en sociale actie gericht op het
  uitwerken van een beleidskader of
• organisatorisch klimaat dat gezonde keuzen
  bevordert, bestaande voorschriften aanpast of de
  naleving ervan controleert.

10
Bemiddelen (to mediate)

• Communicatie tot stand brengen waardoor de
  verschillende persoonlijke, sociale en
  economische belangen van individuen en
  gemeenschappen en verschillende maatschappelijke
  sectoren, zowel publiek als privé, met elkaar tot
  verzoening gebracht worden op een manier die de
  gezondheid bevordert en beschermt.

11
Ottawa Charter

• De principes van gezondheidspromotie komen
  duidelijk tot uiting in de vijf actieterreinen
  van het Ottawa Charter.
• Politiek Health in all policies
• Leefwereld sociale netwerken
• Community involvement
• Individu kennis,kunde,vaardigheden,self
  efficacy
• Gezondheidszorgvoorzieningen

12
1. Health in all policies

• Het ontwikkelen van een gezond overheidsbeleid
  houdt in dat de nationale, regionale en lokale
  overheden mee zorg dragen voor de gezondheid van
  de burgers en de politieke wil opbrengen om bij
  beleidsbeslissingen rekening te houden met de
  effecten op de gezondheid van de bevolking.

13
2.Leef-, leer- en werkomgeving

• Het creëren van een ondersteunende omgeving
  impliceert dat de effecten op het vlak van
  gezondheid mee in rekening worden gebracht bij de
  inrichting van de leef-, leer- en werkomgeving,
  en dat de gezondheidsbeschermende invloed van
  sociale netwerken wordt onderkend en
  gestimuleerd.

14
3. Community involvement

• Het versterken van gemeenschapsactiviteiten legt
  de klemtoon op de aansluiting van acties voor
  gezondheidsbevordering bij de bestaande netwerken
  en groepen (o.a. buurtwerking, zelfhulpgroepen,
  vrijwilligersorganisaties, ...) en activiteiten
  die vanuit de gemeenschap worden opgezet om een
  grotere inzet en betrokkenheid vanwege de
  bevolking te genereren.

15
4. Individu

• Het ontwikkelen van persoonlijke overtuigingen,
  waarden en vaardigheden sluit aan bij het
  aanbrengen en stimuleren van kennis, attitudes,
  zelfwaardegevoel, en aangepaste vaardigheden bij
  individuen als basis voor het maken van gezonde
  keuzen
• Dit actieterrein valt grotendeels samen met wat
  bekend staat als "gezondheidsvoorlichting en
  -opvoeding" (GVO).

16
5. Gezondheidszorgvoorziening

• Het heroriënteren van de gezondheidszorgvoorzieni
  ngen impliceert dat de professionelen in de
  gezondheidssector hun rol herdefiniëren van het
  louter verstrekken van (medische) zorgen naar het
  bevorderen van de gezondheid van personen, en
  daartoe de nodige vaardigheden verwerven en meer
  samenwerken met andere disciplines en sectoren.

17
Positie in gezondheidszorgsysteem

• Gezondheidspromotie kadert binnen de preventieve
  gezondheidszorg, die op haar beurt een onderdeel
  vormt van het globale gezondheidszorgsysteem.
• De andere takken van dit systeem zijn het
  gezondheidsbeleid (nationaal, gemeenschapsniveau
  en lokaal), de curatieve gezondheidszorg (artsen
  en geïnstitutionaliseerde zorg), en de
  ziekteverzekering (RIZIV en mutualiteiten).
• De laatste twee sectoren hebben tot nog toe een
  veel grotere impact op het gezondheidsbeleid dan
  de preventie, zoals onder meer blijkt uit het
  geïnstitutionaliseerde overleg tussen artsen en
  ziekenfondsen.

18
Positie in gezondheidszorgsysteem

• Binnen de preventieve gezondheidszorg lag de
  klemtoon tot dusver sterk op de klassieke
  ziektepreventie.
• Deze term verwijst naar interventies die
  doorgaans vanuit de professionele medische sector
  worden ondernomen en tot doel hebben bepaalde
  ziekten of aandoeningen te voorkomen of de
  gevolgen ervan te beperken.
• Deze interventies zijn gericht naar individuen of
  groepen die blootstaan aan bepaalde risico's (vb.
  vaccinatie tegen bepaalde ziekten bij reizigers),
  of naar collectiviteiten waarvoor maatregelen van
  algemeen belang moeten getroffen worden (vb.
  fluorisatie van drinkwater om tandbederf tegen te
  gaan).

19

Ziektepreventie versus Gezondheidspromotie

• Gezondheidspromotie is de  preventiemethode
  waarbij de processen ondersteund worden die
  individuen en groepen in staat stellen om de
  determinanten van hun gezondheid positief te
  beïnvloeden.
• Ziektepreventie is de preventiemethode waarbij
  bronnen van gevaar of bedreigende factoren voor
  de gezondheid worden weggenomen of beperkt, of
  waarbij  beschermende factoren worden verstekt,
  of waarbij de schade wordt beperkt of de
  genezingskans wordt vergroot door vroegtijdige
  detectie van ziekten en aandoeningen of van de
  aanleg hiervoor.
• De preventieve initiatieven grijpen bij voorkeur
  in op determinanten en risicofactoren voor
  gezondheid.
• Het begrip risicofactor' wordt gebruikt in de
  ziektepreventie wanneer de factor in kwestie de
  gezondheid bedreigt,
• het begrip 'determinant' wordt gebruikt in de
  gezondheidsbevordering of ziektepreventie,
  wanneer de factor in kwestie een gunstig effect
  heeft op de gezondheid.

20
Ziektepreventie versus Gezondheidspromotie

• Ziektepreventie en gezondheidspromotie kunnen
  van elkaar onderscheiden worden wat betreft
• vertrekpunt (ziekte versus gezondheid),
• doelgroep (risicogroepen versus algemene
  populatie),
• oriëntatie (voorkomend versus veranderingsgericht)
  ,
• actoren (medici versus deskundigen vanuit diverse
  disciplines).

21
Ziektepreventie versus Gezondheidspromotie

• In de praktijk is de grens tussen preventie en
  gezondheidsbevordering echter niet altijd zo
  scherp te trekken. Het bevorderen van een
  positieve gezondheid vermindert immers ook de
  kans op ziekte.
• Verder kan het bevorderen van gezondheid moeilijk
  losgekoppeld worden van het beschermen van het
  bestaande gezondheidsniveau.
• In die zin kunnen gezondheidsbevordering en
  ziektepreventie veeleer beschouwd worden als twee
  polen van een continuüm.
• Gezondheidsbevordering biedt dan ook geen
  alternatief voor de georganiseerde
  ziektepreventie, maar eerder een aanvulling erop

22
Beleidsinstrumenten

• Gezondheidsconferentie
• Gezondheidsdoelstellingen
• Werkgroepen
• Samenwerking met andere bestuursniveau's
• Bevolkingsonderzoek
• Gegevensuitwisseling
• Collectieve gezondheidsovereenkomst

23
Gezondheidsdoelstellingen

• Een belangrijk element van dit beleid is het
  werken met doelstellingen minstens om de vijf
  jaar maakt de Vlaamse regering, op basis van een
  wetenschappelijk verantwoorde onderbouwing, de
  belangrijkste gezondheidsindicatoren en de
  evolutie ervan, evenals de stand van zaken
  aangaande de Vlaamse gezondheidsdoelstellingen,
  kenbaar aan het Vlaams Parlement.
• Voor de ontwikkeling van een voorstel van een
  nieuwe of te herziene Vlaamse gezondheidsdoelstell
  ing roept de Vlaamse regering een
  gezondheidsconferentie samen.
• Om haar doelstellingen inzake preventieve
  gezondheidszorg te realiseren kan de Vlaamse
  regering partnerorganisaties erkennen,
  organisaties met terreinwerking erkennen en/of
  subsidiëren en individuele zorgaanbieders
  belasten met of betrekken bij opdrachten inzake
  preventieve gezondheidszorg.

24
Gezondheidsdoelstellingen

• Werken met gezondheidsdoelstellingen is een vorm
  van koersbepaling. Om te weten of men op de
  juiste weg is, moet men weten waar men naartoe
  wil.
• Dit geldt ook voor beleidsvoering als men geen
  concrete doelstelling voor ogen heeft kan men
  onmogelijk weten of men een goed beleid voert en
  of de maatregelen die men treft de juiste zijn.

25
Gezondheidsdoelstellingen

• Gezondheidsdoelstellingen dienen
• om richting te geven aan het beleid inzake
  gezondheid
• om strategieën en acties te helpen bepalen
• om middelen te alloceren
• om verantwoording af te leggen over de gebruikte
  middelen
• om de communicatie en samenwerking tussen de
  verschillende actoren te bevorderen
• als basis voor een effectief management inzake
  gezondheidszorg
• als voorwaarde voor opvolging en evaluatie van de
  beleidsvoering

26
Gezondheidsdoelstellingen

• Ervaring uit landen en internationale
  instellingen die reeds langer gebruik maken van
  gezondheidsdoelstellingen om hun beleid te
  sturen, (Canada, Denemarken, Australië,
  Nieuw-Zeeland, Nederland en de WHO,) wijst uit
  dat het werken met doelstellingen niet enkel een
  betere procesbeheersing van het gezondheidsbeleid
  mogelijk maakt, maar ook betere resultaten
  oplevert
• grotere beschikbaarheid van cijfermateriaal
• een efficiënter gezondheidszorgsysteem
• hogere kwaliteit van preventieprogramma's
• meer klemtoon op preventie
• intensievere intersectorale samenwerking

27
De Vlaamse gezondheidsdoelstellingen

• Het realiseren van gezondheidswinst op
  bevolkingsniveau door het gebruik van tabak,
  alcohol en illegale drugs terug te dringen.
• de consumptie van vetrijke voeding moet op
  significante wijze gedaald zijn te voordele van
  vetarme en vezelrijke voeding.
• de borstkankerscreening bij vrouwen moet
  doelmatiger verlopen. Het aandeel van de
  screenings bij de doelgroep van 50-69-jarigen
  moet toenemen tot 80 en het aantal vrouwen uit
  de specifieke doelgroep dat bereikt wordt moet
  toenemen tot 75.
• het aantal dodelijke ongevallen in de privé-sfeer
  en in het verkeer moet afnemen met 20.
• de preventie van infectieziekten moet op
  significante wijze worden verbeterd, met name
  door het verder verhogen van de vaccinatiegraad
  voor aandoeningen als polio, kinkhoest, tetanos,
  difterie, mazelen, bof en rubella.
• het aantal sterfgevallen door zelfdoding bij
  mannen en vrouwen moet tegen 2010 verminderd zijn
  met 8 ten opzichte van 2000.

28
Doen we de juiste dingen ?
29
Verloren potentiële levensjaren
Overlijdenscertificaten Vlaams Gewest 2003
30
Verloren potentiële levensjaren (vrouwen)
Overlijdenscertificaten Vlaams Gewest 2003
31
Verloren potentiële levensjaren (mannen)
32
Levenstijl risicofactoren
33
Budget enkele cijfers
Totaal preventie 26.3 Miljoen
Cfr RIZIV 18 Miljard
1.9
1.1
1.3
1.0
1.2
1.8
3.9
4.0
4.0
37.5
4.4
10.2
13.5
14.1
Preventie van infectieziekten
Bevolkingsonderzoek naar Borstkanker
Logo's
Sexuele gezondheid
VIG
VAD
Opsporing aangeboren metabole aandoeningen
Werking Medisch Milieukundigen
Preventie suïcide
(
uitgezonderd cgg
)
Spuitenruil
Domus Medica
Baarmoederhalskankerscreening
Vlaamse Liga tegen Kanker
Andere
34
Budget enkele vaststellingen

• Het budget voor preventie in Vlaanderen blijft
  erg beperkt in vergelijking met de totale
  (federale) uitgaven voor gezondheidszorg.
• De totale overheidsuitgaven voor ziektepreventie
  en gezondheidsbevordering zijn weinig
  transparant, en verspreid over diverse
  bevoegdheidsniveaus en begrotingsposten
• Voor een aantal initiatieven is er
  (mede)financiering door de federale overheid via
  het RIZIV
• De huidige bevoegdheidsverdeling bemoeilijkt een
  geïntegreerd en gecoördineerd beleid.
• Bovendien moeten de financiële inspanningen vaak
  genomen worden door de Vlaamse overheid terwijl
  de baten geoogst worden op het federale
  beleidsniveau.

35
De spelers in het preventieveld

• De bevolking het individu
• Het beleid lokaal en bovenlokaal
• De Vlaamse Logos
• Partnerorganisaties (VIG en OCL)
• De individuele zorgaanbieders
• Organisaties met terreinwerking

36
Het individu..en zijn beleidskenmerken?
37
Organisatie gezondheidspromotie en
ziektepreventie in Vlaanderen

• Sinds de staatshervormingen van 1989 zijn de
  gemeenschappen exclusief bevoegd voor de
  preventieve gezondheidszorg, inclusief de
  gezondheidspromotie.De Vlaamse regelgeving voor
  gezondheidspromotie bestaat sinds 1991. In dat
  jaar wordt ook het Vlaams Instituut voor
  Gezondheidspromotie opgericht. De werking van de
  Logo's, netwerken van lokale partners uit
  gezondheids- en aanverwante sectoren is
  gereglementeerd in 1997.
• Het reglementair kader voor de subsidiëring en
  kwaliteitsbewaking van initiatieven inzake
  gezondheidspromotie in Vlaanderen werd
  oorspronkelijk gevormd door het Besluit van de
  Vlaamse regering inzake gezondheidspromotie van
  31 juli 1991. Dit besluit regelde de
  erkenningsvoorwaarden voor de belangrijkste
  organismen voor gezondheidspromotie. Daarbij werd
  een onderscheid gemaakt tussen voorzieningen
  (organisaties of verenigingen die een werking
  ontplooien op het gebied van gezondheidspromotie
  en daarvoor door de overheid erkend worden), en
  projecten (bijzondere en tijdelijke initiatieven
  die voor een beperkte periode erkend worden en
  binnen die termijn een concreet resultaat
  nastreven). Om voor deze acties de nodige
  kwaliteitsgaranties in te bouwen werd het Vlaams
  Instituut voor Gezondheidspromotie opgericht.

38
Organisatie gezondheidspromotie en
ziektepreventie in Vlaanderen

• Om beter het hoofd te bieden aan de versnippering
  binnen de sector werd het Besluit in 1997
  gewijzigd via het Besluit van de Vlaamse regering
  tot wijziging van het Besluit van de Vlaamse
  regering van 31 juli inzake gezondheidspromotie,
  19 december 1997.
• De belangrijkste aanpassingen zijn de integratie
  van gezondheidspromotie en ziektepreventie binnen
  één reglementair kader, de hertekende opdracht
  van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie
  als expertisecentrum en het verdwijnen van de
  bepalingen omtrent de erkenning en subsidiëring
  van projecten.
• Anderzijds worden via de aanpassing de
  modaliteiten uitgewerkt voor de oprichting en
  erkenning van bovenlokale gezondheidsnetwerken of
  LOGOs (LOkaal GezondheidsOverleg) als nieuwe
  structuur voor preventieve gezondheidszorg in
  Vlaanderen.

39
Organisatie gezondheidspromotie en
ziektepreventie in Vlaanderen

• Sinds 2003 wordt het wettelijk kader voor
  gezondheidspromotie-activiteiten in Vlaanderen
  bepaald via het Decreet betreffende het
  preventieve gezondheidsbeleid van 21 november
  2003.
• Dit decreet vervangt de Besluiten van 1991 en
  1997 als wettelijk en organisatorisch kader voor
  de erkenning en subsidiëring van organisaties die
  in Vlaanderen actief zijn inzake
  gezondheidspromotie.
• Als kaderdecreet beoogt dit decreet een globale
  verbetering van de volksgezondheid, meer bepaald
  het behalen van gezondheidswinst op Vlaams
  bevolkingsniveau, om zo te kunnen bijdragen tot
  een verhoging van de levenskwaliteit.
• Hiertoe voert de Vlaamse regering een beleid
  inzake preventieve gezondheidszorg en legt ze de
  basis voor een facettenbeleid.

40
Het overheidsbeleid.gezondheid mogelijk
maken?

• Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid (VAG)
• deel van beleidsdomein van de Vlaamse minister
  van
• Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
• Afdelingen Preventie, Eerstelijn en Thuiszorg,
  Residentiële en Gespecialiseerde Zorg, Informatie
  en Ondersteuning, Toezicht Volksgezondheid,
  Zorgverzekering
• Team Preventie Gezondheidsbevordering,
  Ziektepreventie, Preventie depressie en
  zelfdoding, Bedrijfsgezondheidszorg,
  Jeugdgezondheidszorg
• Team Eerstelijn en Thuiszorg Eerstelijnsgezondhe
  idszorg, Thuiszorg (exclusief centra kortverblijf
  en dagverzorgingscentra), Palliatieve zorg
• Vlaamse Gezondheidsraad als adviesorgaan

41
Wat zijn LOGOs ?

• Partner bij uitstek van het lokale bestuur in de
  aandacht voor de gezondheid van de burger is het
  Logo.
• Logo staat voor Lokaal Gezondheids Overleg
  (officieel Loco-regionaal gezondheidsoverleg en
  -organisatie) en omvat een netwerk van lokale
  partners uit gezondheids- én aanverwante sectoren
  die de handen in elkaar slaan voor het lokaal
  implementeren van gezondheidsprojecten en voor
  het ontwikkelen van een integraal
  gezondheidsbeleid in bedrijven, scholen,
  gemeenten of andere settings.
• Ze worden daarbij aangestuurd door de Vlaamse
  gezondheidsdoelstellingen.
• De netwerken worden ondersteund door
  professionele multidisciplinaire Logoteams. Heel
  Vlaanderen en Brussel worden nu 'bediend' door 26
  Logos.
• Ondersteuning door expertisecentra Vlaams
  Instituut voor gezondheidspromotie,
  Ondersteuningscel van de Logos gt fusie naar
  2009

42
De 26 Vlaamse en Brusselse LOGOs
43
LOGO wettelijke basis en historiek

• Het wijzigingsbesluit van de Vlaamse regering van
  19 december 1997
• bepaalt dat Logos op lokaal initiatief kunnen
  opgericht en
• gesubsidieerd worden
• voor een territorium van 100.000 tot 400.000
  inwoners
• met een multidisciplinair team (medisch-agogisch-a
  dministratief)
• opdrachten
• organisatie van intersectoraal overleg
• lokale informatieverzameling
• opstellen van een lokaal implementatieplan
• implementatie van Vlaamse projecten en van lokale
  prioriteiten
• met een aantal verplichte partners
• onder de vorm van een v.z.w. (met algemene
  vergadering en raad van bestuur), een openbaar
  bestuur of een vereniging van openbare besturen
• door het afsluiten van een convenant met de
  Vlaamse overheid

44
LOGO wettelijke basis en historiek

• De oprichting van Logos werd mogelijk gemaakt
  omwille van het belang van lokale acties voor de
  verwezenlijking van het Vlaamse preventiebeleid,
  en specifiek van de Vlaamse gezondheidsdoelstellin
  gen.
• De samenwerking en afstemming tussen de veelheid
  aan lokale partners is cruciaal voor de
  effectiviteit en efficiëntie van de lokale
  acties.
• Elk Logo werd tussen 1998 en 2002 door een lokaal
  netwerk boven de doopvont gehouden, mee
  gestimuleerd en ondersteund door de provinciale
  overheden.
• Vanaf 2003 werd een pool van medisch
  milieukundigen aan de Logos toegevoegd, met een
  specifieke opdracht voor gezondheidsbescherming
  op het raakvlak tussen milieu (buiten en binnen)
  en gezondheid

45
Partnerorganisaties

• Expertisecentra preventie
• rond een bepaald beleidsthema mbt.
  gezondheidsbevordering en/of ziektepreventie of
  aanleveren van registratiegegevens (of een
  combinatie). Gesubsidieerd via convenanten
• Wie
• Consortium van centra voor borstkankeropsporing
• Domus Medica vzw
• Kind en Gezin
• Ondersteuningscel Logos OCL
• Sensoa
• Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen
• Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie VIG
• Vlaamse Wetenschappelijke Vereniging voor
  Jeugdgezondheidszorg

46
Wat is het VIG ?

• Het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie is
  het expertisecentrum dat strategische visie
  kwaliteitsadvies en vorming biedt voor
  professionals in gezondheidspromotie.
• Het VIG wil een gezonde leefstijl en een gezonde
  leefomgeving bevorderen en zo bijdragen tot een
  betere levenskwaliteit voor alle inwoners van
  Vlaanderen.

47
Werking VIG

• Expertisecentrum
• Het VIG werkt op een wetenschappelijk onderbouwde
  en planmatige manier.
• De specialisten van het huis werken samen als een
  multidisciplinair team.
• Zij stimuleren en coördineren tal van Vlaamse,
  federale en Europese samenwerkingsverbanden en
  netwerken.
• Zo functioneert het VIG als een discussie- en
  uitwisselingsplatform dat de kloof tussen theorie
  en praktijk helpt overbruggen.
• Thematisch en doelgroepgericht
• Het VIG heeft ondermeer de opdracht om
  methodieken uit te werken voor het realiseren van
  veranderingsprocessen die moeten leiden tot de
  oplossing van een specifiek gezondheidsprobleem
  of tot betere gezondheid in het algemeen.
• Dit gebeurt o.a. vanuit thematische invalshoek
  (o.a. tabakspreventie, preventie van ongevallen
  in de privé-sfeer, voeding en gezondheid...)
• Dit gebeurt ook vanuit setting- of
  doelgroepgerichte invalshoek (onderwijs, lokale
  gemeenschappen, kansarmen...).

48
VIG thematisch

• Het VIG werkt op dit ogenblik rond 4 themas die
  aansluiten bij de Vlaamse gezondheidsdoelstellinge
  n
• 1. tabakpreventie
• 2. ongevallenpreventie
• 3. voeding
• 4. gezond bewegen

49
VIG thematisch

• Rond andere themas worden de taken van het VIG
  uitgevoerd door specifieke VZWs die om
  historische redenen nooit met het VIG zijn
  gefusioneerd.
• Deze VZWs zijn zijdelings betrokken bij het VIG
  via de samenstelling van AV en RVB. We denken
  hierbij aan
• VAD Vereniging Alcohol en Drugs
• SENSOA sexuele gezondheidszorg
• VRGT respiratoire gezondheidszorg en
  tuberculosebestrijding

50
VIG doelgroepgericht

• Het VIG werkt op dit ogenblik prioritair voor 4
  doelgroepen
• 1. Werk
• 2. Onderwijs,
• 3. Kansarmen en
• 4. Lokale gemeenschappen

51
VIG doelgroepgericht

• Natuurlijk zijn vele andere organisaties actief
  op het terrein van gezondheidspromotie en werken
  zij specifiek naar andere doelgroepen.
• Sommige van deze organisaties zijn zijdelings
  betrokken bij het VIG via samenstelling AV en
  RVB. We denken hierbij aan
• -Diensten gezondheidspromotie ziekenfondsen
• -Kind en gezin
• -Vlaams Wetenschappelijke vereniging
  Arbeidsgeneesheren
• -Domus Medica

52
Wat is OCL ?

• OCL (OndersteuningsCel Logos) ondersteunt de
  Logos (Lokaal gezondheidsoverleg) bij het
  uitvoeren van de Vlaamse gezondheidsdoelstellingen
  die betrekking hebben op ziektepreventie
• het Vlaamse programma met betrekking tot de
  borstkankerscreening
• het Vlaamse vaccinatieprogramma
• OCL staat de Logos ook bij op het vlak van
  gezondheid en milieu door het ter beschikking
  stellen van deskundig personeel (14 medisch
  milieukundigen), aanvaard door de Vlaamse
  Gemeenschap. OCL staat in voor het
  personeelsbeheer en administratie van deze MMK's.

53
Wat is OCL ?

• Daarnaast helpt OCL de Logos met enkele
  administratieve taken om zo de doelmatigheid van
  hun werking te bevorderen. OCL ontwikkelt samen
  met de Logos een gemeenschappelijke visie op hun
  werking.
• OCL wil de Logos helpen bij de werking naar hun
  partners toe (huisartsen, mutualiteiten, ) door
  samenwerking met hun vertegenwoordigers op Vlaams
  niveau en door werkzame methodieken aan te reiken.

54
Wat staat op het programma ?

• Uitvoeringsbesluiten bij Vlaams preventiedecreet
  en eerstelijnsdecreet concretiseren werking
  LOGOs
• Schaalvergroting fusie LOGOs van 26 naar 15
  (overeenstemming SIT,SEL)
• Fusie van VIG en OCL tot VIGEZ Vlaams Instituut
  Gezondheidspromotie en ziektepreventie

55
Een greep uit de activiteiten van de
huisartsenorganisatie Domus Medica als
partnerorganisatie

• Projectmatige werking Cordiaal / Astma-COPD /
  HIPP- Ha in Palliatief zorgpad
• Ontwikkeling van Aanbevelingen voor goede
  medische praktijkvoering.
• En Ontwikkeling en implementatie van indicatoren
  EKWA en EPA
• Continue Professionele vorming voor kringen,
  LOKs, individuele HA / LOK handleidingen / e-DKB
• Info website /aanbod producten

56
Individuele zorgaanbieders

• gt Alle beoefenaar van een erkende medische of
  paramedische discipline die handelingen stellen
  op het gebied van preventieve gezondheidszorg
• gt Huisartsen, specialisten, apothekers,
  diëtisten, verpleegkundigen, fysiotherapeuten,
  tandartsen, psychologen, tabacologen, ..

57
Organisaties met terreinwerking

• Staan in voor het veldwerk met betrekking tot
  het preventieve gezondheidsbeleid
• Centra voor leerlingenbegeleiding
• Consultatiebureaus voor het jonge kind
• Instituut voor Tropische Geneeskunde
• Mammografische eenheden/ Centra voor
  borstkankeropsoring
• Pasop en Gh_at_pro
• Spuitenruil
• VRGTuberculosebestrijding
• Ziekenfondsen
• Vlaamse Werkgroep Gezonde Tanden
• Vlaamse Liga tegen Kanker
• Centra voor opsporing van metabole aandoeningen
• .
• Toekomst
• huisartsenkringen of kringloket / huisartsenpost
  cfr. Nederlands model?

58
Andere Vlaamse (preventie) bevoegdheden

• Bedrijfsgezondheidszorg departementen en
  afdelingen medisch toezicht van interne,
  respectievelijk externe diensten voor preventie
  en bescherming op het werk actiedomein
  gezondheidstoezicht voor werknemers in
  Vlaanderen.
• Toezicht Volksgezondheid actiedomeinen
  infectieziekten en milieugezondheidszorg
• Centra menselijke erfelijkheid

59
Doen we de dingen juist ?
60
World Health Organization Collaborative Project
on Identification and Management of
Alcohol-related Problems in Primary Health
Care   

• 1980 Er is nood aan een instrument voor
  vroegtijdige identificatieen interventie voor
  risicovol alcoholgebruik
• Phase I 1980-1987 Ontwikkeling AUDIT
• Phase 2 1987-1992 Brief Interventions
• Phase 3 1994-1998 RCT huisartsen
• Phase 4 1998-2002 Country-wide strategy
• http//www.who-alcohol-phaseiv.net/

61

• 2002-2005 Clinical guidelines training manual

http//www.phepa.net
62
AIMS AND OBJECTIVES AIM Promote wide
implementation of brief interventions in a
variety of settings for hazardous and harmful
alcohol consumption at local, national and
international levels. OBJECTIVES 1. To share
information, experiences, research findings and
expertise in the area of alcohol brief
interventions.2. To facilitate training on brief
interventions and provide assistance to countries
and institutions to adapt and implement brief
interventions, particularly with regard to the
transfer of knowledge and technology from high
income to low income countries.3. To promote
best practice and develop guidelines for the wide
dissemination and implementation of brief
interventions.4. To identify gaps and needs for
research in the field of alcohol brief
interventions, promote international research
co-operation and set standards for research in
this field.5. To integrate the study of brief
interventions with the wider context of measures
to prevent and reduce alcohol-related harm.6. To
pay particular attention to the needs of young
people in relation to alcohol brief interventions.
http//www.inebria.net
63
EU Rapport alcohol in Europe1 juni 2006
http//ec.europa.eu/health-eu/news_alcoholineurope
_en.htm
64
Vlaamse gezondheidsconferentieAntwerp expo 2330
november 2006
Enkele vooropgezette strategieën

• Werkgroep Werk
• Alcohol- en drugbeleid in bedrijven
• Interventies via internet en computers voor
  mensen met riskant of problematisch
  alcoholgebruik
• Vroegdetectie en kort advies voor volwassen
  mensen met risicovol alcoholgebruik

http//www.gezondheidsconferentie.be/
65
Continuum
Dynamisch gebeuren
Laag risico gebruik
Risicogebruik
Afhankelijkheid
Zwaar sociaal drinken
Schadelijk gebruik
Leerproces met conditionerende factoren sociale,bi
ologische,psychologische aspecten
66
Standaardglas

• Één standaardglas bevat gemiddeld ongeveer 10g
  alcohol.
• Bijvoorbeeld
• 250 ml bier met 5 alcohol
• 100 ml wijn met 12 alcohol
• 50 ml versterkte wijn (bijv. sherry) met 15
  alcohol
• 40 ml likeur of aperitief met 30 alcohol
• 35 ml sterke drank met 35 alcohol

67
Laag risico gebruik

• De hoeveelheid alcohol die men gebruikt blijft
  binnen de veilige grenzen dat wil zeggen dat de
  persoon geen extra risico loopt voor zijn
  gezondheid.

• Veilige grenzen
• Man max. 21 standaard drinkjes van 10 gram
  alcohol/week
• Vrouw max. 14 standaard drankjes van 10 gram
  alcohol/week
• Standaard drankje 10 gram alcohol
• 25 cl bier van 5 vol alcohol
• 10 cl wijn van 12 vol alcohol
• 2 cl gedestilleerd van 40 vol
• Vermijd gewoontevorming
• Vermijd binge drinking

68
Risicogebruik

• De hoeveelheid alcohol die men gebruikt ligt
  hoger dan de veilige grenzen of de hoeveelheid
  die men gebruikt is niet aangepast aan de
  omstandigheden.
• De persoon loopt extra risico op
  gezondheidsklachten gerelateerd aan
  alcoholgebruik of loopt een risico op ongevallen
  met dodelijke afloop.
• Er bestaat kans op rendementsverlies door
  verminderde productiviteit ten gevolge van
  alcoholgerelateerde klachten (gastritis, kater,
  ziekteverzuim) of door alcoholgebruik tijdens de
  werkuren.

• Overschrijden van de veilige grenzen
• Binge Drinking
• Het gebruik van hoge dosissen alcohol op korte
  tijd bv een hele week geheelonthouding en
  vervolgens een weekend met 10 standaard drankjes
  /dag
• Onaangepast gebruik
• Het gebruik van alcohol in situaties waar dit
  gevaar kan opleveren zoals het verkeer, het
  besturen van machines, het uitvoeren van een
  veiligheidsfunctie etc.

69
Afhankelijkheid

• De persoon in kwestie kan niet meer functioneren
  zonder alcohol en is er fysiek of psychisch van
  afhankelijk
• Hij loopt een groot risico op het ontwikkelen van
  alcoholgerelateerde pathologie en op ongevallen
  onder invloed
• Er is steeds belangrijk rendementsverlies door
  verminderde productiviteit

• Hier bestaan geen grenzen qua volume.
• Het feit of iemand al dan niet afhankelijk is
  geworden van alcohol hangt niet af van de dosis
  die hij dagelijks gebruikt maar van een aantal
  criteria die te maken hebben met het al dan niet
  optreden van fysieke ontwennings-verschijnselen.
• De diagnose wordt gesteld op basis van
  psychiatrische criteria zoals voorgesteld in de
  DSM IV criteria voor afhankelijkheid.

70
Epidemiologie
Afhankelijkheid
1
5
9
20
Hoog Risico Gebruik
70
Laag Risico Gebruik
70
20
5
71
Alcoholgebruik in Europa
72
Episode van hoog alcoholgebruik

• Een drinkgelegenheid waarbij de consumptie groter
  is dan 60g alcohol kan worden gedfinieerd als een
  een episode van hoog alcoholgebruik. (World
  Health Organization 2004),
• In het dagelijks taalgebruik wordt in de
  Angelsaxische wereld de term binge
  drinkinggebruikt

73
Binge Drinking in Europa
74
Alcoholproblemen
75
Verlies aan potentiele levensjaren door alcohol
76
Risicobalans ziekte dood
77
Vergelijking met andere risicofactoren
78
De top 5 risicofactoren voor een slechte
gezondheid en vroegtijdige sterfte, Europa
Bron World Health Organization (2002) The World
Health Report 2002. Reducing risks, promoting
healthy life. Geneva World Health
Organization. Een disability-adjusted life
year (DALY) is een gezond levensjaar dat door
ziekte verloren gaat.
79
Uitgaven aan alcohol
80
Kost van alcohol
81
(No Transcript)
82
Effectiviteit alcoholpolicy
83
Effectiviteit alcoholpolicy
84
Screening en interventie

• Gebruik van screeningsinstrumenten
• Effectiviteit van korte interventies

85
De test voor identificatie van alcoholstoornissen
(AUDIT)
86
De AUDIT-vervolg
87
De AUDIT-C en AUDIT-3
88
Performantie AUDIT als screeningsinstrument
89
Vergelijking AUDIT met AUDIT-C
90
Vergelijking AUDIT en AUDIT-C en SASQ
91
Effect Screening Interventie
92
Effect Screening Interventie
93
Numbers needed to treat (NNT) aantal te
behandelen personen zodat één persoon er voordeel
van heeft
NNT
94
(No Transcript)
95
(No Transcript)
96
(No Transcript)
97
(No Transcript)
98
(No Transcript)
99
(No Transcript)
100
(No Transcript)
101
(No Transcript)
102
Weerstand van Patienten? Weerstand van
professionals?
Weerstand ? So what?

103
Time to play
Resistance? So what?

Please stand up 2 by 2

• Messages ?
• Make and hold contact
• roll along resistance
• Win-win
• work together
• -gtAdapt programme to people , not people to
  programme

104
Vlaamse aanpak

• Gezondheidsdoelstellingen goedgekeurd door
  parlement
• LOGOs
• Domus Medica Huisarts georienteerde ondersteuning
  
• Aanbevelingen (EBM)
• Praktijkhulpmiddelen
• Regionale training (LOK s)
• E-learning development
• Health Target oriented projects
• Rookstop
• Voeding
• Fysieke activiteit
• Alcohol

105
GPs PracticeHBC project 2003-2006

• Goals
• 1. Steun van huisartsen
• 2. Systematische detectie door huisarts
• 3. Integratie in lokale preventie projecten

106
Developmenthow and what and when..

• BUILDING PARTNERSHIP with stakeholders
  (intern/extern)
• Experts / Government-Convenant / LOGO / ICHO
• Mentorship(s)
• RESEARCH QUESTIONS
• welke model(len) en interventie(s) zijn gepast
  voor HA
• Hoe dit inpassen in HA praktijk
• ASK/ASSESS
• Ask for information from experts
• Search Literature
• Discussion group (experts HBC, CME)
• Workgroup analysis of barriers
• AGREE Consensusmeeting (11/2003)

107
 what ?Models retained as applicable

• Stages of change model (TTM)
• As the theoretical framework for teaching and
  train the procesapproach
• There s nothing more practical than a good
  theory
• Minimal motivational interventions
• Based on the principles of motivational interview
• and the stages of change
• AS specific, measurable, achievable, realistic,
  timable and flexible intervention tools
• -gt SMART-FITS

108

Stadia van gedragsverandering
Bewerk-stelligde verandering
Actie
Behoud

Voorbereiding
Contemplatie
Terugval
Precontemplatie
Aangepast naar Prochaska DiClemente, 1986
109
About the  HOW critical starting points of
TTM

• Een pro-actieve houding Er is geen inherente
  motivatie voor verandering (practice) gt promotie
  als strategy
• Neem tijd verandering is een proces, geen a
  destination or an eventgt Mensen (artsen) gaan
  meerdere malen door de stadia van verandering
• De meerderheid is niet klaar om (praktijk) gedrag
  te wijzigen en is niet gediens door een actie
  gerichte strategie gt maak een onderscheid tussen
  promotie van het model en de training
• Strategie moet in de eerste plaats gericht zijn
  op verbetering van  self control  gt Start
  vanaf praktijk-gedrag in het algemeen
• Keuzemenu implementatie van gedragsverandering
  in de HA praktijk vraagt om interventies met
  verschillende facetten

110
Vlaams ABC concept voor gedragsverandering in
HA praktijk

• A Anamnese (ASK (permission)
• Anamnese (gt exploration of the Ideas,
  Concerns and Expectations about the behaviour)
• B Begeleid
• be aware of the motivational phase
• and the intervention -gt algorithm
• C Zorg voor continuiteit
• Coaching process
• Care for relapse prevention
• ?  as easy as ABC?  and/or  ABC as the start
  ? 

111
Phase 1 Promotion ABC tool

• ABC Charts (2004)
• ABC gedragsverandering
• ABC rookstop
• ABC Alcohol / AAAAA Alcohol
• ABC beweging
• ABC voeding
• Website ABCtext, charts
• ABC-workshop voor LOK-groepen(2005)

112
(No Transcript)
113
The GP as a coach for a healthy
behaviourGoal 1. Raise awareness
possibilities2. To initiate  change  (in GPs
practice) How? Some examples on next slides
ABC workshop for peer groups

114
Explore readiness - priorities and
selfconfidence Interaction / involvement
Importance motivation
selfconfidence
Are you ready, willing and able to coach the
patiënt? (MillerRollnick)

115

UITLOKKING (open VRAGEN)

• Lok uit noodzaak tot verandering..

116
Inform ABC tool - Phase and
Intervention

• .

Stadium Basisprincipe Doel v/d interventie
Pre-contemplatie Niet bewust zijn Bewust maken
Overdenking Contemplatie Ambivalentie Verken zorgen, creëer interne discrepanties
Voorbereiding Ambivalentie Bied neutrale informatie en advies bied keuzes
Actie Heeft besloten Verhoog inzet, betrokkenheid zelfvertrouwen
Behoud Stabiliteit Ondersteun
Terugval Wanhoop Vermijd kritiek, verhoog het zelfvertrouwen, hernieuw inzet en betrokkenheid
117
Inform ABC tool - Phase and
Intervention

• Raise consciousness
• Help choosing for positive change
• Decisional balans
• Choosing strategies for change SMART Plan
• Support Plan
• New skills in changed circumstances
• New habit

• Precontemplation
• Contemplation
• Preparation
• Action
• Consolidation
• Termination

Be the guide / Assist
118
Show Practice / Experience

• Cases
• Do you recognize the phase?
• How would you react?
• Video
• Reality play/ role-playing
• Reflection / discussion time
• Take home messages /evaluation

workshop
119
Phase 2 Training MI

• Learning traject motivational interview
• E-learning HBC TTM and MI
• as a teaser for training
• AND
• Training in brief motivational interview
• Different levels of training
• Testphase and Building partnership 2006-2007
• Project VADpartners 2007- 2008

120
Menu of option for HBC in GPs practice

• ABC 5 As
• A Anamnese
• Ask (permission) Ask
• Assess Assess
• Advice
• B Be aware of Agree/ASSIST
• the motivational phase
• and the intervention
• -gt decision tree
• C Care for continuity
  Assure follow up
• Coaching process
• Care for relapse prevention
• Implementing EBM guidelines

121
Menu of option for HBC in GPs Practice

• Joining with other flemish health workers and
  their projects
• Phepa project Europe and the implementation in a
  Flemish regio (LOGO)
• Project of the Federal government about non
  medicamental approach of anxiety, insomnia and
  stress and withdrawal of benzos
• MOTIVATE project education for trainees - GPs
• A Leonardo Da Vinci project in five European
  countries
• Project Webbased learning and training project
  (VAD and partners)
• .as the dynamic process is going on an on,
  following the wheel of change

122
ABC basic strategy

• Keuzemenu
• Simpele vragen
• Brief intervention
• Uitgebreide BI volgens stadium van verandering
• Advies bij schadelijk alcoholgebruik

123
De niet-medicamenteuze aanpak van insomnia
Basic strategy to teach Stop benzosSimilar as
ABC strategy

• Initiatief Federale Overheid Campagne Rationeel
  Voorschrijven van Benzodiazepines
• Inhoudelijke uitwerking Vakgroep
  Huisartsgeneeskunde en ELGZ Universiteit Gent
• In samenwerking met Domus Medica

124

• Login to
• www.motivateforchange.eu
• Main Goal
• To develop (and formulate standards for) a
  European Health and Social Care Motivational
  Skills Training Programme through work-based
  action learning initiatives.
• Work packages
• Literature review and detailed Needs Assessment
• Product Development training package
• Testing and Training
• Valorisation, integration into practice and
  evaluation

125
The paradox The persondoesnt have to
change
From putting effort into behaviour change to
putting effort into contact and relationship
..Resistance? So what??

126
Dank je wel voor jullie aandacht