Ozan

1
Ozan Örmeci

• Bilkent Üniversitesi Siyaset Bilimi bölümünde
  doktora ögrencisi
• Usak Üniversitesi Kamu Yönetimi bölümü ögretim
  görevlisi
• Doktora tez konusu Bir Türk Sosyal Demokratinin
  Portresi Ismail Cem
• KITAPLAR
• 1-) Popüler Kültür (2008), Ankara Elips Kitap
• 2-) Ittihat ve Terakkiden AKPye Türk Siyasal
  Tarihi (2008), Istanbul Güncel Yayincilik
• 3-) Solda Teoriler ve Tarihsel Tartismalar
  (2009), Istanbul Ozan Yayincilik
• Web sitesi http//www.ozanormeci.com/
• Makaleler http//ydemokrat.blogspot.com/

2
KÜRT SORUNU VE ÇÖZÜM YOLLARI

• SUNUM PLANI
• 1-) Kürtler
• 2-) Osmanli Döneminde Kürtler
• 3-) Atatürk ve Kürtler
• 4-) Kürt Sorunu Nedir?
• 5-) Dört Farkli Bakis Açisi Sosyoekonomik,
  Islami, Kimlige Dayali ve Marksist Yaklasim
• 6-) PKK ve Terör Sorunu
• 7-) Açilimin Açmazlari
• 8-) Çözüm Yollari

3
1-) KÜRTLER

• Kürtler Orta Dogunun yerli-köklü halklarindan
  olmalarina karsin, tarih sahnesine çikislari ve
  Kürt sözcügünün kökeni konularinda bilimsel bilgi
  eksikligi göze çarpmakta ve birbirinden çok
  farkli görüsler-teoriler bulunmaktadir.
• Kürtler tarih boyunca linguistik birligini
  saglayamamalari nedeniyle daginik ve homojen
  olmayan gruplar halinde yasamislar ve farkli
  devletlere tabi olmuslardir.
• Kürtlerin genel kabul gören kökeni Irani
  (Pers-Fars) olsa da Kürt topluluklarinin homojen
  bir yapidan uzak oldugu ve linguistik
  bütünlüklerinin ötesinde, etnik anlamda çok
  çesitli oldugu, taninmis Kürdolog Vladimir
  Minorsky dahil birçok bilim adami tarafindan
  kabul edilmektedir.
• Kürt sözcügüne ilk kez Sasaniler döneminde bazi
  destanlarda rastlanilmistir ve buradan yola
  çikarak Kürt sözcügünün Farsça gord (kahraman)
  sözcügünden türedigi varsayilmaktadir.

4
1-) KÜRTLER

• Kürt sözcügü tarih boyunca Persler ve Araplar
  tarafindan siklikla herhangi bir etnik vurgu veya
  anlam içermeksizin göçebe anlaminda kullanilmis
  ve bunun bir sonucu olarak tarihte Kürt olarak
  anilmis bazi topluluklarin etnik anlamda Kürt
  olup olmadiklari tartisilmistir.
• Tüm bunlar sebebiyle Kürtlerin kökeni ve ilk
  dönemlerine dair kesin bilgilerden ve net bir
  tarihten söz etmek mümkün degildir. Yaygin görüs
  Kürtlerin Dogudan Batiya Zagros daglarina dogru
  göçen kuzeybati Iranli topluluklarin bölgedeki
  Irani olmayan yerli halklarla birlesmesi ile
  olustugudur.
• Kürtlerin bölgedeki güçleri Türk ve Mogol
  akinlari ve göçleriyle zayiflamis ve bazi Kürt
  kavimleri Anadolu nüfusuyla kaynasmis, iç içe
  geçmistir.
• Gerek Selçuklu, gerek Osmanli döneminde bazi Kürt
  asiretleri ise özerkliklerini koruyarak kendi
  kimliklerini sürdürmüslerdir.

5
2-) OSMANLI DÖNEMINDE KÜRTLER

• Aslinda anti-feodal bir yapida olan ve bu sayede
  gittigi bölgelerde halki derebeylerinin zulmünden
  kurtardigi ve yasantisina (din, örf-gelenek,
  yasam biçimi) karismadigi için güçlenen Osmanli
  Devleti, Balkanlarin bir bölümü ve Güney Dogu
  Anadolu bölgesinde bu özelliklerini gösterememis
  ve bu bölgelerde feodal yapinin devamina göz
  yummustur.
• Bu durum Osmanli cografyasinin büyük bölümünün
  aksine Güney Dogu Anadolu cografyasinda Kürt
  asiretlerinin genis ölçüde özerk hareket
  etmelerine olanak tanimis ve bölgedeki feodal
  yapiyi köklestirmistir.
• Osmanli Devletinin asimilasyona basvurmayan
  barisçil politikalari nedeniyle tüm diger etnik
  gruplar gibi Kürtler de kültürel olarak kendi
  kimliklerini korumustur. Ayrica milletler
  sisteminin bir geregi olarak Müslüman olan
  Kürtler, Imparatorlugun birinci sinif tebasinin
  bir parçasi olmustur.

6
2-) OSMANLI DÖNEMINDE KÜRTLER

• 600 yil süren Osmanli hakimiyetinde tüm etnik
  gruplar gibi Kürtler de diger gruplarla etkilesim
  içerisinde yasamis ve bu nedenle Anadoluda etnik
  özellikler, dini inançlar ve kültürler birbirine
  karismis ve karma bir toplumun ortaya çikmasina
  yol açmistir.
• Kürtler yüzlerce yil boyunca Anadolunun diger
  etnik gruplariyla -Türkler, Araplar, Ermeniler,
  Çerkezler, Iranlilar, Gürcüler hatta Batiya göç
  etmis olanlari Rumlarla kaynasmis- ve Anadoluda
  ortak bir kültür ve millet dogal süreç içerisinde
  olusmustur.
• Osmanli Imparatorlugunun tüm diger hanedanliklar
  gibi Padisaha devlete bagliligi ve vergi vermeyi
  yeterli görmesi ve ilksel (primordiyal)
  kimlikleri önemsememesi, dayatmamasi
  imparatorlugun asirlar boyunca ayakta
  kalabilmesini saglamis ancak Westphalia Sistemi
  ve özellikle de Fransiz Devrimi sonrasi
  milliyetçilik çaginin ve ulus-devlet anlayisinin
  ortaya çikmasiyla imparatorlugun çok etnikli, çok
  dinli, çok mezhepli yapisi sorun olmaya
  baslamistir.

7
2-) OSMANLI DÖNEMINDE KÜRTLER

• Kürtler, Roderic Davisonin yaptigi bir
  arastirmaya göre 19. yüzyilda Osmanli
  Imparatorlugunda toplam nüfusun yalnizca yüzde
  2,6sini olusturmaktadir. Türkler de ayni dönemde
  devletin toplam nüfusunun 35ini olusturuyordu.
  
• Ancak 19. yüzyilda Yunan Isyani ile baslayan
  Anadoludaki milliyetçilik cereyani ile Kürtlerde
  de 19. yüzyil sonlarinda ilk milliyetçi fikirler
  ortaya çikiyor ve 20. yüzyil baslarinda
  Ingilterenin de destegiyle bagimsiz bir Kürt
  devleti kurma iddiasindaki Kürdistan Teali
  Cemiyeti kuruluyordu. Yine de Çanakkale ve
  Kurtulus Savaslarinda beraber verilen mücadele
  Türk-Kürt kaynasmasi ve kardesliginin
  bozulamayacagini gösteriyordu.
• Türk nüfusta ise II. Abdülhamid ve Ittihat ve
  Terakki dönemlerinde farkli ölçeklerde kullanilan
  Islamcilik, Osmanlicilik gibi politikalarin da
  yetersiz kalmasi neticesinde Türkçülük ve Türk
  milliyetçiligi fikri ortaya çikmistir.

8
3-) ATATÜRK VE KÜRTLER

• Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk,
  Andrew Mangonun da belirttigi gibi Türk ve
  Kürtleri irk kardes olarak nitelendirmis ve iki
  halk arasindaki uzun yüzyillar bir arada
  yasamaktan kaynaklanan kültür benzerliklerine
  dikkat çekmistir. Zaten Misak-i Milli sinirlari
  etnografik açidan bakilirsa Türkler ve Kürtlerin
  birlikteligi olarak yorumlanabilir.
• Etnik degil, sivil-kültürel bir milliyetçilik
  türü olan Atatürk Milliyetçiligi uyarinca
  Kürtler, Cumhuriyetin asli unsuru ve birinci
  sinif vatandaslari kabul edilmisler ve Türk
  milletinin bir parçasi sayilmislardir.
• Vatandaslik ve milliyetçilik genel itibariyle
  ikiye ayrilir sivil-kültürel topraga dayali
  milliyetçilik (ius soli, soil-based), etnik, kana
  dayali soven milliyetçilik (ius sanguinis,
  blood-based). Atatürk milliyetçiligi
  sivil-kültürel, topraga dayali bir milliyetçilik
  örnegi olarak zaten yüzyillarca süren bir arada
  yasam ve kültürel etkilesim neticesinde kaynasmis
  olan Türk ve Kürtlerin Türk Milleti adi ve
  bayragi altinda birlesmesini saglamis ilerici bir
  milliyetçiliktir.

9
3-) ATATÜRK VE KÜRTLER

• Mustafa Kemal, Kurtulus Savasi öncesinde eski
  sistemin ve devletin çöktügünü saptamis (devrimin
  nesnel kosullari), bu kosullarda tarihsel yapi ve
  sürece uygun bir hedef belirlemis (bagimsiz bir
  ulus-devlet kurulmasi), o hedefe ulasmak için
  asamali bir devrimci strateji tasarlamis, buna
  uygun dis müttefikler bulmus (Sovyetler Birligi)
  ve Kürt politikasini da bu strateji ve hedefler
  dogrultusunda belirlemistir.
• Bu anlamda Mustafa Kemal Türk ve Kürt tekmil
  milleti bagimsizlik yolunda birlestirmek amacini
  gütmüs, Kürtler ve Türkleri ayni çati altinda
  (Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri) örgütlemeye
  çalismis, Milli Mücadele karsiti isyanlari
  bastirmak konusunda net bir tavir takinmistir.
• Kürt kitlelerini kazanma yolunda Atatürk,
  Ermenistan devletinin emperyalist ülkelerin
  destegiyle Kürtlerin yasadigi topraklarda
  kurulmasi girisimini özellikle vurgulayarak
  Kürtlerin dikkatini bu noktaya çekmis ve Milli
  Mücadeleye olan destegin artmasini saglamistir.

10
3-) ATATÜRK VE KÜRTLER

• Kürtler ve Türkler arasindaki din kardesliginin
  vurgulanmasi ve çesitli asiret ve cemaatlerin
  Milli Mücadeleye desteginin saglanmasi
  Atatürkün üstün stratejisinin bir sonucudur.
• Atatürk 1916 yilinda 16. Kolordu Komutanligi ve
  2. Ordu Kumandan Vekilligi yaptigi dönemden
  baslayarak Diyarbakir, Bitlis ve Musta Kürt
  halkiyla yakin iliskiler gelistirmis ve Milli
  Mücadele döneminde bunlarin meyvesini
  toplamistir.
• Mustafa Kemal Milli Mücadeleye desteklerinin
  saglanmasi yolunda Kürtlerin ve diger etnik
  unsurlarin kimliklerini de çekinmeden
  belirtmistir. Atatürkün 1 Mayis 1920 günü
  TBMMde yaptigi konusma da, kendisinin bu
  konudaki duyarliligini çok iyi ifade etmektedir.
  Burada maksut olan ve Meclis-i alinizi teskil
  eden zevat yalniz Türk degildir, yalniz Çerkes
  degildir, yalniz Kürt degildir, yalniz Laz
  degildir.
• Ilk meclis oturumlarinda Atatürk gayet özenli bir
  sekilde Türk halki yerine Türkiye halki
  terimini kullanmis ve Milli Mücadeleyi sekteye
  ugratmak istememistir.

11
3-) ATATÜRK VE KÜRTLER

• Ancak önemli bir entelektüel ve devlet adami olan
  Mustafa Kemal ulus-devletler ve milliyetçilikler
  çaginda çok etnikli ve millet bütünlügünü
  saglayamamis bir yapinin ayakta kalamayacagini
  öngörerek, Anadoluda en büyük etnik unsur olan
  Türkler ve en yaygin konusulan dil olan Türkçenin
  de etkisiyle tüm etnik unsurlari Türk milleti adi
  altinda toplamis (Ne Mutlu Türküm Diyene) ve
  hepsine esit vatandaslik haklari sunmustur.
• Cumhuriyetin ilani sonrasi da Kürt nüfusa
  özerklik verilmemekle beraber Lozan Antlasmasi
  uyarinca dillerini konusmasi serbest birakilmis
  ve bir baski ortami yaratilmamistir. Kürtler yine
  Lozan Antlasmasi uyarinca azinlik olarak
  sayilmamis ve devletin asli unsurlari olarak
  kabul edilmislerdir.
• Prof. Dr. Metin Hepere göre Türkiye Cumhuriyeti
  genel anlamda Kürt kimligini ikincil bir kimlik
  olarak kabul etmis ve ancak bunun birincil
  kimlige dönüsme riski tasidigi dönemlerde buna
  karsi mücadele etme stratejisi belirlemistir.

12
3-) ATATÜRK VE KÜRTLER

• Bu anlamda Kürtlere yönelik herhangi bir
  asimilasyon politikasi güdülmemis ancak Kürt-Türk
  bütünlesmesinin saglanmasi yolunda da çesitli
  çalismalar yürütülmüstür.
• 1925 Seyh Said Isyani ile baslayan Kürt Isyanlari
  sürecinde Atatürk ve Cumhuriyetin kurucu
  kadrolari feodal, bagnaz, ayrilikçi ve
  emperyalizme hizmet eden isyan hareketlerini
  bastirma konusunda herhangi bir tereddüt
  göstermemis ve bu sayede genç Cumhuriyet
  emperyalizm karsisinda ayakta kalabilmeyi
  basarmistir.
• Seyh Said Isyani ile baslayan süreçte 1938e
  kadar irili ufakli devam eden Kürt isyanlarinin
  (saptanabilen 16 isyan) merkezilesmeye ve
  modernlesmeye (seküler yapiya) duyulan tepkiler,
  dis ülkelerin kiskirtmalari (1920lerde Musul
  meselesi nedeniyle Ingilizler, 1930larda Hatay
  meselesi nedeniyle Fransizlar) ve kimi devlet
  görevlilerin Kürtlere yönelik olumsuz
  tavirlarinin halkta yarattigi tepkiler gibi
  çesitli sebepleri vardir ve bu isyanlar salt Kürt
  milliyetçiligiyle açiklanamaz.

13
3-) ATATÜRK VE KÜRTLER

• Kürt isyanlarinin devleti yikilma-bölünme
  noktasina götürmesi nedeniyle 1925 yilindaki
  Takrir-i Sükun Kanunundan baslayarak devlet bu
  konuda daha baskici bir tutum belirlemek
  durumunda kalmistir.
• Kürtçenin konusulmasi konusunda devlet yasanan
  isyanlara da tepki olarak sorun çikarmaya
  baslamis ve Lozan Antlasmasinin bütün
  yükümlülüklerini (39. maddedeki mahkemede etnik
  diliyle kendini savunabilme hakki ve 40.
  maddedeki kendi egitim kurumlarini masraflarini
  kendileri karsilamak üzere kurabilmek hakki)
  yerine getirmemistir.
• Yine de Prof. Dr. Ergun Özbuduna göre 1930larin
  fasist atmosferinde bu tavir sasirtici
  olmamalidir. Üstelik, 1930lu yillar gibi
  Avrupanin çok büyük bölümüne otoriter, irkçi
  milliyetçilik anlayisinin egemen oldugu bir
  dönemde, bunun bizce tali bazi yönlerinin
  Türkiyede görülmesi degil, bu etkinin bu kadar
  sinirli kalmis olmasi hayret edilecek bir
  husustur.

14
4-) KÜRT SORUNU NEDIR?

• Soguk Savas kosullarinda Türkiye Batinin sinir
  karakolu olarak görev yaptigi için Türkiyenin
  Kürt meselesi güvenlik sorunlari öncelikli olan
  Bati dünyasi için hiçbir önem teskil etmemis ve
  Kürt sorunu konusundaki duyarlilik ve
  beraberindeki kiskirtma ve propaganda
  faaliyetleri daha çok SSCB ve sosyalist bloktan
  gelmistir.
• Türkiyede de 1960larda baslayan sol muhalefet
  Kürt meselesine sahip çikmis ancak solun
  radikallestigi döneme kadar buna bölücü
  hedeflerle degil, birlestirici, barisçil
  emellerle ilgi göstermistir.
• Kürt meselesinin adinin konmasinda Yön dergisinin
  basyazari Dogan Avcioglu ve Türkiye Isçi
  Partisinin büyük çabalari olmustur. Avcioglu ve
  TIP üyeleri Kürt meselesine daha çok bir
  feodalizm sorunu olarak bakmis ve Atatürkün çok
  istedigi toprak reformunun yapilamamasi nedeniyle
  bölgede asiret düzeninin devam ettigini ve
  dolayisiyla Kürt-Türk kaynasmasinin
  yasanamadigini ileri sürmüslerdir.

15
4-) KÜRT SORUNU NEDIR?

• Ayrica yine 1960lardan baslayarak Ismail
  Besikçi, Kemal Burkay gibi radikal sol düsünürler
  de Kürt ayrilikçi hareketinin temellerini atan
  fikirlerini ortaya koymaya baslamislardir.
  1970lerde Kürt Solu Türk Solundan fikri olarak
  ve kalben ayrilmis ve Devrimci Dogu Kültür
  Ocaklarindan kopan Abdullah Öcalan
  liderligindeki ve Apocular olarak bilinen bir
  grup daha sonralari Kürdistan Isçi Partisi
  (Partiya Karkeren Kürdistan - PKK) adiyla
  ayrilikçi bir terör örgütü kurmustur.
• Dolayisiyla Kürt hareketi 1925-1938 arasinda
  Islamiyet temelli ve Ingiltere destegiyle
  yükselirken, 1960-1990 arasinda daha çok
  sosyalizm temelli ve SSCB destegi üzerinden
  güçlenmistir. 1990 ve 2000li yillarda ise Kürt
  meselesi daha çok AB-ABD-Israil destegi ve Büyük
  Orta Dogu Projesi dogrultusunda liberalizm ya da
  liberal sol ideoloji kilifi altinda Türkiyenin
  karsisina çikarilmaktadir.
• Bugün ülkemizin yasadigi en önemli sikintilardan
  biri PKK terörizmi ve Kürt sorunu meselelerinin
  iç içe geçmis olmasidir.

16
4-) KÜRT SORUNU NEDIR?

• Kürt sorunu dedigimiz zaman esas itibariyle
  farkli bir etnik kökenden gelen ancak Türk
  milletinin bir parçasi ve devletin birinci sinif
  vatandaslari olan Kürtlerin su talep ve sorunlari
  akla gelmelidir.
• 1-) Bazi vatandas ve devlet görevlilerinde
  görülen Kürt kökenli yurttaslarimiza yönelik
  ayrimci-irkçi hareketler.
• 2-) Büyük sehirlerdeki gettolasma-mahallelesme
  nedeniyle Kürt-Türk bütünlesmesinin tam anlamiyla
  saglanamamasi.
• 3-) Güneydogu Anadolu bölgesindeki fakirlik,
  egitimsizlik, kültürel gerilik (töre cinayetleri,
  akraba evlilikleri vs.) ve issizlik gibi çok
  ciddi sosyal sorunlara yol açan sikintilar.
• 4-) Kürt kökenli yurttaslarimizin kendi kültür
  ve dillerini milli birlik ve bütünlük içerisinde
  yasatmaya yönelik taleplerinin yerine getirilmesi
  (devletin çok kültürlülük politikasini dikkatli
  bir sekilde belirlemesi).

17
4-) KÜRT SORUNU NEDIR?

• 5-) Terörizmin özellikle Güney Dogu Anadolu
  bölgesindeki gücü nedeniyle vatandaslarin can ve
  mal güvenliginin olmamasi, saglikli demokratik
  seçimlerin silahlar gölgesinde gerçeklestirilememe
  si.
• 6-) Kürtlerin Cumhuriyet ve devlete olan
  aidiyetlerinin son yillarda azalmasi, bu konuda
  devletin etkin bir politika gelistirememesi.
• 7-) Kürt kökenli yurttaslarimizin taleplerini
  demokratik sinirlar içerisinde savunabilecek ve
  terörizmi reddeden bir siyasal kurumun
  bulunmayisi. DTPnin bu konuda son derece
  riyakar, iki yüzlü bir tutum sergilemesi.
• 8-) Bazi yabanci ülkelerin bu konuyu kendi
  çikarlari için kullanmalari nedeniyle meselenin
  bir iç politika, demokrasi olayindan çikip
  uluslararasi kriz haline gelmesi ve Kürt kökenli
  siyasetçilerin buna alet olmalari.

18
5-) SOSYOEKONOMIK, ISLAMI, KIMLIGE DAYALI VE
MARKSIST YAKLASIM

• Son yillarda Kürt meselesinin çözümüyle ilgili
  ülkemizde akademik dünyada hakim olan dört temel
  görüse bakalim.
• A-) ISLAMI YAKLASIM Son yillarda siklikla
  dillendirilen Islami tezlere göre Kürt
  meselesinin çözümü için dogal süreç içerisinde
  olusmus ve tüm etnik gruplari kapsayan Türk
  milleti kavrami ve Atatürk Milliyetçiligi
  anlayisi (Ne Mutlu Türküm Diyene) degistirilmeli
  ve bunun yerine daha yumusak bir üst kimlik
  (Türkiyeli, Yeni Osmanli, Türkiye Cumhuriyeti
  vatandasligi) altinda din kardesligi ve
  tarikat-cemaat baglantilari vasitasiyla Kürtler
  yeniden sisteme kazandirilmalidir.
• Islami tezlere göre modernlesme nedeniyle din ve
  dinsel düsüncenin toplumsal yasamdaki rolünün
  azaltilmasi Kürtlerin de etnik milliyetçilige
  yönelmesine yol açmistir. Bu anlamda Islamiyet
  Türkler ve Kürtler arasinda çimento islevi
  görecektir.

19
5-) SOSYOEKONOMIK, ISLAMI, KIMLIGE DAYALI VE
MARKSIST YAKLASIM

• Islami tezlerden fazlasiyla esinlendigi görülen
  Basbakan Recep Tayyip Erdogan da birçok
  konusmasinda Türklügü ayni Kürtlük, Çerkezlik,
  Lazlik gibi bir alt kimlik olarak ifade etmis ve
  devletin anayasasinda ve Atatürkün veciz ifadesi
  Türkiye Cumhuriyetini kuran Türkiye halkina
  Türk milleti denir sözünde görülen resmi devlet
  politikasina alternatif bir tutum benimsemistir.
  
• Liberal ve Islami çevreler, Demokratik Toplum
  Partisi (DTP) ve etnik Kürt milliyetçiliginin
  devletin pasif politikasi nedeniyle son
  yillardaki hizli yükselisi karsisinda devlet
  kurumlarini klasik devlet politikalarini terk
  ederek Islami tezlere (dinin toplumsal ve devlet
  yasaminda rolünün artmasi, laik düsünce ve yasam
  biçiminin zayiflatilmasi, cemaat ve tarikatlarin
  devlet eliyle güçlendirilmesi ve sosyal devlet
  anlayisinin bu yapilarla ikame edilmesi) destek
  vermeye tesvik etmektedir.

20
5-) SOSYOEKONOMIK, ISLAMI, KIMLIGE DAYALI VE
MARKSIST YAKLASIM

• B-) SOSYOEKONOMIK YAKLASIM Türkiyede daha
  modernist (Kemalist-Atatürkçü) ve sol kesimlerce
  dile getirilen sosyoekonomik yaklasima göre ise,
  yoksunluk teorisi (deprivation theory) ve
  radikallesme teorisi (radicalization theory) gibi
  sosyolojik tezlerin belirttigi gibi bölgenin
  feodal yapisi ve sosyoekonomik geri kalmisligi
  bölgede asiri milliyetçi ve siddet yanlisi
  yaklasimlarin ortaya çikmasina neden olmaktadir.
• Bu yaklasima göre Kürt sorunu Kürtlerin kimlik
  sorunlarindan ziyade bölgenin geri kalmis
  ekonomik yapisiyla ilgilidir ve bu sorunlar
  çözüldügü takdirde büyük ölçüde ortadan
  kalkacaktir.
• Modernist sosyoekonomik yaklasim Türkiyedeki
  1960 ve 1970lerin Marksist tezleriyle de
  benzerlik gösterir ve Güney Dogudaki feodal
  yapinin tasfiyesi ve ekonomik kalkinma ile Kürt
  sorununun ortadan kalkabilecegini iddia eder.

21
5-) SOSYOEKONOMIK, ISLAMI, KIMLIGE DAYALI VE
MARKSIST YAKLASIM

• Gerçekten de Güney Dogu Anadolu bölgesi tüm
  devletin özellikle son yillardaki çabalari ve
  tesviklerine ragmen Türkiyenin sosyoekonomik
  olarak en geri kalmis bölgesi olarak dikkat
  çekmektedir.
• Bu nedenle Kürt kökenli vatandaslarimizin
  devletten ve sistemden yabancilasmalari daha
  kolay olmakta ve devlet otoritesinin eksikligi,
  zor yasam kosullari ve yabanci ülkelerin de
  destegiyle terör örgütünün bölgedeki gücü
  nedeniyle pek çok genç yurttasimiz terör örgütün
  eline düsmektedir.
• Ancak Bask ve Quebec milliyetçilikleri gibi
  örnekler ekonomik kalkinmanin bazi durumlarda
  ayrilikçiligi zayiflatmak yerine
  güçlendirebilecegini ya da en azindan
  engelleyemedigini de göstermektedir.

22
5-) SOSYOEKONOMIK, ISLAMI, KIMLIGE DAYALI VE
MARKSIST YAKLASIM

• C-) KIMLIGE DAYALI YAKLASIM 1980lerden bugüne
  dünyada Marksizmin zayiflamasi ve sol-sinifsal
  bilincin azalmasiyla etnik milliyetçilik ve
  etnik-mezhepsel-dini kimlikler yeniden ön plana
  çikmaya baslamistir.
• Bu gidisat SSCBnin yikilmasi ve neo-liberalizmin
  dünya çapinda hegemonya kurmasiyla daha da
  hizlanmistir. Bu trendin felsefi ayagini da
  post-modernizm, post-yapisalcilik gibi akimlar
  doldurmus ve daha ilkel olan etnik-mezhepsel-dini
  kimlige dayali düsünce sistematigi Aydinlanma
  mirasi hiçe sayilarak yeniden allanip pullanmaya
  baslanmistir.
• Huntingtonin Medeniyetler Çatismasi tezinin
  yankilari ve 11 Eylül saldirilari da kimlige
  dayali düsünce biçimini güçlendiren siyasal
  etkenler olmustur.

23
5-) SOSYOEKONOMIK, ISLAMI, KIMLIGE DAYALI VE
MARKSIST YAKLASIM

• Kimlige dayali tezlere göre Çekiç Güç uygulamasi
  sonrasinda ABDnin Irak isgali sayesinde artik
  bir uluslasma asamasina girmis Kürtlerin
  kimliklerinin Türkiye Cumhuriyeti Devleti
  tarafindan taninmasi ve anayasal güvenceye
  kavusturulmasi gerekmektedir.
• Ülkemizde özellikle Kürt milliyetçisi, liberal,
  liberal sol ve cemaatçi akademisyenlerce
  savunulan bu düsünce biçimine göre Atatürk
  milliyetçiliginin ve tüm etnik unsurlarin dahil
  edildigi bir Türk milleti anlayisinin ayakta
  kalmasi imkansizdir. Bu nedenle anayasa
  degistirilmeli ve Kürt kimligine anayasada yer
  verilmelidir.
• Kimlige dayali düsünce biçimi post-modern
  tezlerin etkisiyle üniter ulus-devleti bir düsman
  olarak görür ve bu nedenle federatif ya da
  konfederatif bir yapinin daha uygun oldugunu
  düsünür.
• Son yillarda Islami tezlerin yani sira bu tezin
  de Türk kamuoyuna empoze edilmesi dikkat
  çekmektedir.

24
5-) SOSYOEKONOMIK, ISLAMI, KIMLIGE DAYALI VE
MARKSIST YAKLASIM

• 2002, 2007 genel seçimleri ve 2004, 2009 yerel
  seçimleri sonuçlari kimlige dayali siyasetin ne
  denli yayginlastiginin göstergesidir.

25
5-) SOSYOEKONOMIK, ISLAMI, KIMLIGE DAYALI VE
MARKSIST YAKLASIM

• D-) MARKSIST YAKLASIM Kürt sorununa Marksist
  yaklasim genel Marksist ilkelerden yola çikan
  sol-sosyalist çevrelerce savunulmaktadir. Son
  dönemlerde Islami ve kimlige dayali yaklasimlarin
  sinifsal bakis açisini zayiflatmasindan son
  derece rahatsiz olan Marksistler, Kürt sorununa
  öncelikle bir feodalizm-feodalite sorunu olarak
  bakarlar.
• Genel sinifsal bakis açisi içerisinde, Kürt
  sorunu emek-sermaye çeliskisi içerisinde
  degerlendirilmeye çalisilir ve bölgedeki feodal
  yapinin emekçiler üzerindeki olumsuz etkileri
  degerlendirilir. Bu anlamda temel sorun
  sinifsaldir ve bu nedenle etnik kimlik sorunu
  arka planda kalir. Marksistler Türkler ve
  Kürtlerin birlikte yasayabilecegi birlesik ve
  sosyalist bir Türkiye hayali kurar.
• Marksist bakis açisinda Leninin emperyalizm
  teorisi dogrultusunda Kürt sorunu ve PKK
  terörünün ortaya çikmasi ve bugün kullanilmasinda
  emperyalizmin rolü de (BOP) degerlendirilir.

26
6-) PKK VE TERÖR SORUNU

• PKK Abdullah Öcalan ve arkadaslari tarafindan
  1974 yilinda kurulan ve 1984ten bu yana devlet
  ve topluma karsi terör eylemleri gerçeklestiren
  bir terör örgütüdür.
• PKKnin ideolojisi çikisi itibariyle
  Marksizm-Leninizm olmasina karsin PKKnin temel
  hedefi bagimsiz bir Kürt devletinin kurulmasidir.
  Bu nedenle PKKyi Kürtçü, etnik Kürt milliyetçisi
  bir hareket olarak degerlendirmek daha dogru
  olacaktir. Ayrica 1990lardan bu yana PKK zaman
  zaman dini de kendi hedeflerine alet etmek
  çabasina girismistir.
• 1960'larda bireysel çabalarla baslayan Kürtçü
  hareketin ülke içinde gelisiminin olasi
  sebepleri, Türkiye Cumhuriyeti'nin bölgedeki
  ekonomik ve sosyal yapilar yüzünden ülke
  genelindeki degisimi aktaramamasi, üzerinden
  yarim yüzyil geçmesine ragmen Osmanli döneminde
  yasanan sosyal ve ekonomik sorunlarinin bölgede
  tekrarlanmasi ve Soguk Savas yapisi içerisinde
  Rus ve Suriye gizli servislerinin Güneydogu
  Anadolu'daki kiskirtici faaliyetleridir.

27
6-) PKK VE TERÖR SORUNU

• PKK ABDnin Irakta Saddam Hüseyin yönetimini
  kendine hedef seçmesi ve Birinci Körfez Savasi
  sonrasi uygulanan Çekiç Güç (Provide Comfort)
  uygulamasi nedeniyle Irakin kuzey bölgesinde
  güçlenme sansi bulmus ve 1990larda terörizm en
  üst seviyeye ulasmistir.
• Bugün PKK terörizmi nedeniyle Türkiyenin 35.000
  insanini kaybettigi ve milyarlarca dolarlik bir
  ekonomik kayba ugradigi tahmin edilmektedir.
• Dahasi PKK terörizmi nedeniyle Türk-Kürt
  kardesligi konusunda mikro ölçekte de olsa
  sikintilar yasanmaya baslamistir.
• ABDnin Irak isgali sonrasi PKK, ABDnin Büyük
  Orta Dogu Projesi dogrultusunda Kuzey Irak yerel
  yönetimi tarafindan kendi mesruiyetinin
  saglanmasi konusunda Türkiyeye karsi bir tehdit
  unsuru olarak kullanilmis, AKP hükümetinin Kuzey
  Irak yönetimini tanimasi ve dostane yaklasimlar
  gelistirmesi sonrasinda ise PKKlilarin yurda
  dönmesi ve affedilmeleri konusunda Türkiyeye
  baskilar yapilmaya baslanmistir.

28
6-) PKK VE TERÖR SORUNU

• Amerikali Albay Ralph Petersin Pentagonun
  resmi yayin organi sayilan Armed Forces
  Journalda yayinlanan Blood Borders (Kanli
  Sinirlar) makalesindeki BOP haritasi.

29
7-) AÇILIMIN AÇMAZLARI

• 1-) Projenin Amerika Birlesik Devletlerinin
  Iraktan çekilmesine 1 yil kalmisken aceleyle
  gündeme getirilmesi bu konunun ABD tarafindan
  yönlendirildigi iddiasini dogrulamakta ve dünyada
  anti-Amerikanizmin en güçlü oldugu ülkemizde
  Kürt açilimi adiyla sunulan projeyi gayrimesru
  hale getirmektedir.
• 2-) Orta Dogu politikasini ABDnin Irak isgali
  sayesinde normal demografik ve sosyal yapidan
  daha fazla güç sahip olan Kuzey Iraktaki Kürt
  gruplarina bagimli hale getiren hükümetin ABDnin
  bölgeyi terk etmesi sonrasi olusacak olan yeni
  güç dengelerini göremeyerek acele etmesi.
• 3-) Hükümetin bu konuda kendisine danisman
  olarak halkin hissiyatini bilmeyen ve halen 12
  Eylül travmasi altinda yasayan, dolayisiyla
  mantikli düsünemeyen aydinlari seçmis olmasi.
• 4-) Hükümetin muhatap aldigi kimi siyasi ve
  sosyal güçlerin terör örgütünün gölgesinde ve
  hatta emrinde çalismasi nedeniyle asla kendi
  demokratik iradelerini ortaya koyamamalari ve
  süreci baltalamalari.

30
8-) ÇÖZÜM YOLLARI

• 1-) Kürtlerin kültürel özerklik ve
  dil-kültürlerinin yasatilmasi taleplerinin yerine
  getirilmesi ve bu yöndeki özellikle 1930lar ve
  1980lerde asiriya kaçan baskici tutumlarin
  düzeltilmesi (Bu noktada büyük ölçüde yol alinmis
  ve AB standartlarina ulasilmistir ? TRT 6, Kürtçe
  egitim yapan dershaneler, Kürtçenin seçmeli ders
  olarak üniversite müfredatina girmesi çabalari).
• 2-) Kürtlere yönelik kimi devlet görevlileri ve
  vatandaslarimizda görülen ve PKK terörizminin
  yarattigi kaos ortamindan beslenen irkçi, ön
  yargili, ayrimci tavirlarin ortadan kaldirilmasi
  (Toplumsal bir olgu oldugu için yasalarla
  düzeltmek mümkün degil, ancak devletin toplumsal
  psikolojiyi düzeltecek egitim ve çabalariyla
  zaman içerisinde düzeltilebilir. Bu noktada
  gettolasma-mahallelesme süreci karsisinda
  kaynastirici bir iskan ve nüfus politikasi
  izlenmelidir).
• 3-) Özellikle sahipsiz büyüyen ve terör
  örgütlerinin agina düsürülen Kürt kökenli
  çocuklarimiza yönelik özel politikalar ve yardim
  projeleri. Terörizmin bitmesine yönelik halki
  kucaklayici sosyal projeler.

31
8-) ÇÖZÜM YOLLARI

• 4-) DTP yerine bölgeye ve bölge halkinin
  sorunlarina tüm Türkiyeyi kucaklayan siyasal
  partilerin el atmasi, DTPnin Kürtleri temsil
  etmediginin gösterilmesi.
• 5-) Kürtlerin Türk milletinin diger unsurlariyla
  kaynasarak kendilerini bu ülkenin asli unsuru ve
  önemli bir parçasi olarak görmelerinin saglanmasi
  (Politik Psikoloji biliminin destekleriyle Kürt
  halkinin Cumhuriyete ve devlete desteklerinin
  arttirilmasi, Kürt ayrilikçilarinin seçilmis
  travma olarak gösterdikleri, kullandiklari
  gerekçelerin ortadan kaldirilmasi ? Diyarbakir
  cezaevinin müze haline getirilmesi).
• 6-) Kürtlerin yogun olarak yasadigi Güneydogu
  Anadolu bölgesinde vatandaslarimizin terörizm ve
  feodal yapi nedeniyle var olmayan can ve mal
  güvenliklerinin yeniden saglanmasi, seçimlerin
  saglikli sonuçlar vermesi için cemaatçi, asiret
  mensubu kisiler yerine özgür bireyler
  yetistirilmesi.

32
8-) ÇÖZÜM YOLLARI

• 7-) Güneydogu Anadolu Projesi basta olmak üzere
  bölgede ekonomik kalkinmayi ve yüksek istihdam
  oranini saglayacak projelerin ivedilikle hayata
  geçirilmesi. Toprak reformu ile asiret yapisinin
  kirilarak vatandasin toprak ve is sahibi
  yapilmasi. (neo-liberalizm saplantisi yerine
  yeniden devletçilik) Bertold Brechtin deyimiyle
  ? Önce ekmek gelir, ardindan ahlak
• 8-) Terör örgütünü bitirmeye yönelik askeri
  operasyonlarin devam etmesi, terörün bitme ve
  terör örgütü mensuplarinin tamaminin teslim
  olmasi noktasina gelinmesi halinde ilan
  edilebilecek olan bir genel af. Ancak bu noktaya
  gelinse dahi sehit yakinlarini, gazileri ve
  terörle mücadele hassasiyetleri yüksek
  toplumumuzu rahatsiz etmemek adina çok dikkatli
  adimlar atilmali ve af konusunun bir yenilgi
  degil, zafer olarak toplumda anlasilmasina gayret
  edilmelidir.
• 9-) ABD, Israil ve AB ülkeleri basta olmak üzere
  teröre verilen uluslar arasi destegin kesilmesi,
  bu noktada daha cesur çikislarin yapilmasi.

33
KAYNAKÇA

• 75 Yilda Tebaadan Yurttasa Dogru, 1998,
  Istanbul Tarih Vakfi Yayinlari
• Bozarslan, Hamit (2007), Türkiyede Kürt Sol
  Hareketi in Modern Türkiyede Siyasi Düsünce
  cilt 8 Sol, Istanbul Iletisim Yayinlari
• Cem, Ismail (1994), Gelecek Için Denemeler,
  Istanbul Cem Yayinevi
• Cem, Ismail (1970), Türkiye Üzerine
  (Arastirmalar), Istanbul Cem Yayinevi
• CHP (1999), Dogu ve Güneydogu Raporu
• Çevik, Abdülkadir (2009), Politik Psikoloji,
  Ankara Dost Kitabevi Yayinlari
• Davison, Roderic (1979), Nationalism as an
  Ottoman Problem and the Ottoman Response, in
  Nationalism in a Non-national State The
  Dissolution of the Ottoman Empire (ed. by William
  W. Haddad William Ochsenwald), Columbus Ohio
  State University Press
• Heper, Metin (2008), Devlet ve Kürtler,
  Istanbul Dogan Kitap
• Inalcik, Halil (2000), Osmanli Imparatorlugunun
  Ekonomik ve Sosyal Tarihi I. Cilt 1300-1600,
  Istanbul Eren Yayincilik
• Mango, Andrew (1999), Atatürk and the Kurds, in
  Seventy-five Years of the Turkish Republic (ed.
  by Sylvia Kedourie), Londra Frank Cass
• Özbudun, Ergun (2000), Contemporary Turkish
  Politics Challenges to Democratic Consolidation,
  Boulder and London Lynne Rienner Publishers
• Perinçek, Dogu (1999), Kemalist Devrim - 4
  Kurtulus Savasinda Kürt Politikasi, Istanbul
  Kaynak Yayincilik
• Sarigil, Zeki (2009), Curbing Kurdish
  ethno-nationalism in Turkey An empirical
  assessment of pro-Islamic and socio-economic
  approaches (unpublished manuscript)
• Wikipedia (Vikipedi), http//tr.wikipedia.org/wik
  i/KC3BCrtler