TMS 11 INSAAT S

1
TMS 11INSAAT SÖZLESMELERI

• Rashad KAZIMOV
• 12.01.2012

2
Içerik

• Giris
• Amaç
• Tanimlar
• Sözlesme Geliri
• Sözlesme Maliyetleri
• Insaat Sözlesmelerinin Birlestirilmesi ve
  Bölümlenmesi
• Insaat Sözlesmelerinin Muhasebelestirilmesi
• Tahminlerdeki Degisiklikler
• Dipnot Açiklamalari
• Örnek

3
Giris

• TMS 11, ilk defa 26/10/2005 tarihinde 31/12/2005
  tarihinden sonra baslayan hesap dönemleri için
  uygulanmak üzere yayimlanmistir. Daha sonra
  UMSlere uyumlastirilmak amaciyla çesitli (3
  adet) tebliglerle güncellenmistir.
• Son güncelleme 31/12/2007 tarihinden sonra
  baslayan hesap dönemleri için uygulanmak üzere
  13/08/2008 tarihinde teblig edilmistir.
• Sözkonusu güncellemelerin erken uygulanmasina da
  izin verilmekte olup, sunum en son güncellemeleri
  de içerecek sekilde hazirlanmistir.

4
Amaç

• Bu Standardin amaci insaat sözlesmelerine iliskin
  gelir ve maliyetlerle ilgili muhasebe
  uygulamasinin açiklanmasidir.
• Insaat sözlesmelerine konu olan islerin özelligi
  geregi, sözlesme kapsamindaki isin baslamasiyla
  tamamlanmasi farkli hesap dönemlerine
  girmektedir.
• Bu nedenle insaat sözlesmelerine iliskin muhasebe
  uygulamasindaki esas konu, sözlesme kapsaminda
  elde edilen gelir ve maliyetlerin insaat isinin
  gerçeklestirildigi hesap dönemlerine
  dagitilmasidir.

5
Tanimlar

• Insaat Sözlesmesi (sözlesme)
• bir varligin veya tasarim, teknoloji ve fonksiyon
  ya da nihai amaç veya kullanim açisindan
  birbiriyle yakindan iliskili ya da birbirine
  bagimli bir grup varligin insasi için özel olarak
  yapilmis bir sözlesmedir.
• Sabit fiyatli sözlesme
• yüklenicinin sabit bir sözlesme fiyatini (ihale
  bedeli) veya üretim birimi basina sabit bir
  tutari (birim fiyat) kabul ettigi ancak belli
  kosullarda maliyet güncellestirmesine
  (eskalasyon) konu olan insaat sözlesmesidir.
• Maliyet arti kâr sözlesmesi
• yükleniciye kabul edilebilir ya da baska bir
  sekilde tanimlanmis maliyetler üzerine bu
  maliyetlerin bir yüzdesi veya sabit bir tutar
  eklenerek ödeme yapilan insaat sözlesmesidir.

6
Sözlesme Geliri

• Sözlesme geliri asagidakileri içerir
• Sözlesmede baslangiçta üzerinde anlasmaya
  varilmis bedel
• ve
• Sözlesmeye konu isteki degisiklikler, ek ödeme
  talepleri ve tesvik ödemelerinden
• Gelir olarak sonuçlanmasi muhtemel olanlar ve
• Güvenilir biçimde ölçülebilenler.

7
Sözlesme Maliyetleri

• Sözlesme maliyetleri asagidakilerden olusur
• Belli bir sözlesmeyle dogrudan iliskili
  maliyetler,
• Genel olarak sözlesmeye konu isle iliskisi
  kurulabilen ve sözlesmeye yüklenebilecek olan
  maliyetler,
• Sözlesme hükümlerine göre özellikle müsteriye
  yüklenebilecek olan diger maliyetler.

8
Sözlesme Maliyetleri

• Belli bir sözlesmeyle dogrudan iliskili
  maliyetler asagidakileri kapsar
• gözetim dahil insaat alani isçilik maliyetleri
• insaatta kullanilan malzeme maliyetleri
• insaatta kullanilan tesis ve makinelerin
  amortismani
• tesis, makine ve malzemelerin insaat alanina
  getirilmesi ve buradan götürülmesi ile ilgili
  tasima maliyetleri
• tesis ve makine kiralama maliyetleri
• sözlesmeyle dogrudan iliskili tasarim ve teknik
  destek hizmeti maliyetleri
• garanti kapsaminda yapilan isler ve büyük
  onarimlara iliskin öngörülen maliyetler
• üçüncü kisilerin ödeme talepleri.

9
Sözlesme Maliyetleri

• Genel olarak sözlesme kapsamindaki isle iliskisi
  kurulabilen ve belli bir sözlesmeye
  yüklenebilecek olan maliyetler asagidakileri
  içerir
• Sigorta,
• Belli bir sözlesmeyle dogrudan iliskisi
  kurulamayan tasarim ve teknik destek hizmeti
  maliyetleri,
• Insaat genel giderleri.
• Sözlesmeye konu isle iliskisi kurulamayan veya
  bir sözlesmeye yüklenemeyen maliyetler insaat
  sözlesmesi maliyetleri disinda birakilir. Bu
  maliyetler asagidakileri içerir
• Sözlesmede geri ödenecek gider olarak
  belirtilmemis genel yönetim giderleri
• Satis maliyetleri
• Sözlesmede geri ödenecek gider olarak
  belirtilmemis arastirma ve gelistirme
  maliyetleri
• Belli bir sözlesme kapsamindaki islerde
  kullanilmayan atil tesis ve teçhizat amortismani.

10
Insaat Sözlesmelerinin Birlestirilmesi ve
Bölümlenmesi

• Bu Standart hükümleri her bir insaat sözlesmesine
  ayri ayri uygulanir. Ancak bazi kosullarda, bir
  sözlesmenin ayri ayri belirlenebilen/tanimlanabile
  n bölümlerine veya bir sözlesmeler grubuna
  birlikte de uygulanabilir.
• Birden çok varligi kapsayan bir sözlesmede
  asagidaki durumlar mevcutsa her varligin insaati
  ayri bir insaat sözlesmesi olarak
  degerlendirilir
• Her bir varlik için ayri teklif verilmis olmasi
• Her bir varligin ayri bir müzakereye konu olmasi
  ve yüklenici ile müsterinin sözlesmenin her bir
  varliga iliskin kismini kabul veya reddetme
  hakkinin olmasi
• Her bir varligin maliyetleri ve gelirlerinin ayri
  ayri belirlenebilmesi.

11
Insaat Sözlesmelerinin Birlestirilmesi ve
Bölümlenmesi

• Bir veya birden çok müsteri ile yapilmis olmasina
  bakilmaksizin, asagidaki durumlar mevcutsa bir
  sözlesmeler grubu tek sözlesme olarak nitelenir
• Sözlesmeler grubunun tek bir paket olarak
  birlikte müzakere edilmesi,
• Sözlesmelerin birbiriyle aslinda genel bir kâr
  marjina sahip tek bir projenin parçasi olarak,
  çok yakin iliskili olmasi,
• Sözlesmeler kapsamindaki islerin ayni anda veya
  birbirini izleyen bir sirada yapilmasi.

12
Insaat Sözlesmelerinin Muhasebelestirilmesi

• Yasal Mevzuat
• Tamamlanmis Kontrat Metodu
• TMS
• Tamamlanma Yüzdesi Metodu

13
Insaat Sözlesmelerinin Muhasebelestirilmesi

• Bir insaat sözlesmesinin sonucu güvenilir biçimde
  öngörülebiliyorsa, insaata iliskin gelir ve
  maliyetler raporlama dönemi sonu itibariyle
  sözlesmeye konu isin tamamlanma asamasi esas
  alinarak, gelir ve giderler olarak finansal
  tablolara yansitilir.

14
Insaat Sözlesmelerinin Muhasebelestirilmesi

• Sabit fiyatli sözlesmede asagidaki kosullarin
  tamami mevcutsa insaat sözlesmesi sonucu
  güvenilir biçimde tahmin edilebilir
• toplam sözlesme gelirinin güvenilir biçimde
  ölçülebilmesi
• sözlesmeye iliskin ekonomik yararlarin isletmeye
  akisinin muhtemel olmasi
• sözlesme konusu isin bitirilmesi için gereken
  insaat maliyetleri ile isin tamamlanma asamasinin
  raporlama dönemi sonunda güvenilir biçimde
  belirlenebilmesi
• sözlesmeye yüklenebilecek insaat maliyetlerinin
  açikça belirlenebilmesi ve güvenilir biçimde
  ölçülebilir olmasi sonucu, katlanilan fiili
  insaat maliyetlerinin önceki tahminlerle
  karsilastirilabiliyor olmasi.

15
Insaat Sözlesmelerinin Muhasebelestirilmesi

• Maliyet arti kâr sözlesmesinde, asagidaki
  kosullarin tamami mevcutsa insaat sözlesmesi
  sonucu güvenilir biçimde tahmin edilebilir
• Sözlesmeye iliskin ekonomik yararlarin isletme
  tarafindan elde edilmesinin muhtemel olmasi
• Sözlesmeye yüklenebilecek insaat maliyetlerinin,
  geri tahsil edilebilir nitelikte olsun veya
  olmasin, açikça belirlenebilmesi ve güvenilir
  biçimde ölçülebilmesi.

16
Insaat Sözlesmelerinin Muhasebelestirilmesi

• Finansal tablolara yansitilacak gelir ve
  giderlerin belirlenmesinde sözlesmenin tamamlanma
  asamasinin baz alinmasi "tamamlanma yüzdesi
  yöntemi" olarak adlandirilir.
• Bu yöntemde sözlesme geliri, ulasilan tamamlanma
  asamasina kadar katlanilan insaat maliyetiyle
  eslestirilerek, bitirilen isle orantili gelir,
  gider ve kârin raporlanmasi saglanir.

17
Insaat Sözlesmelerinin Muhasebelestirilmesi

• sözlesme geliri isin yapildigi hesap dönemlerinin
  gelir tablosunda gelir olarak gösterilir.
• sözlesme maliyetleri ait olduklari isin yapildigi
  hesap dönemlerinin gelir tablosunda gider olarak
  gösterilir.
• Ancak, beklenen toplam sözlesme maliyetlerinin
  toplam sözlesme gelirlerini asacagi öngörülen
  kismi derhal gider olarak finansal tablolara
  yansitilir.

18
Insaat Sözlesmelerinin Muhasebelestirilmesi

• Bir sözlesmenin tamamlanma asamasi çesitli
  yollarla belirlenebilir. Yüklenici isletme,
  yapilan isi güvenilir biçimde ölçen yöntemi
  kullanir. Sözlesmenin niteligine bagli olarak, bu
  yöntemler asagidakileri içerebilir
• bugüne kadar yapilan isle ilgili katlanilan
  sözlesme maliyetlerinin öngörülen toplam insaat
  maliyetlerine orani
• yapilan ise iliskin incelemeler veya
• sözlesmeye konu isin fiziki tamamlanma orani.
• Müsteriden alinan avanslar ve hakedisler
  genellikle yapilan isi yansitmaz.

19
Insaat Sözlesmelerinin Muhasebelestirilmesi

• Tamamlanma asamasinin hesaplanma gününe kadar
  katlanilmis olan insaat maliyetleri esas alinarak
  belirlenmesi durumunda, hesaplama gününe kadar
  katlanilan maliyetler içine yalnizca yapilan isi
  yansitan sözlesme maliyetleri dahil edilir. Dahil
  edilmeyecek sözlesme maliyetlerine iliskin
  örneklere asagida yer verilmistir
• özellikle sözlesme konusu is için imal edilen
  malzemeler hariç olmak üzere, sözlesme kapsaminda
  gelecekte yapilacak islere iliskin olarak insaat
  alanina teslim edilen veya kullanilmak üzere
  ayrilmis ancak henüz kullanima yönelik olarak
  kurulmamis, kullanilmamis veya uygulanmamis
  malzeme maliyetleri ve
• yapilan ikincil sözlesme geregi, henüz is
  yapilmadan taseronlara yapilan ödemeler.

20
Insaat Sözlesmelerinin Muhasebelestirilmesi

• Bir insaat sözlesmesinin sonucunun güvenilir
  biçimde tahmin edilememesi durumunda
• sadece katlanilmis sözlesme maliyetlerinin geri
  kazanilabilmesi muhtemel olan kismi kadar gelir
  kaydedilir ve
• sözlesme maliyetleri olustuklari dönemin gideri
  olarak finansal tablolara yansitilir.
• Insaat sözlesmesine iliskin bir zarar beklentisi
  olustugu an beklenen zarar tutari dogrudan gider
  olarak kaydedilir.

21
Tahminlerdeki Degisiklikler

• Tamamlanma yüzdesi yöntemi her hesap döneminde
  sözlesme geliri ve sözlesme maliyetlerine iliskin
  cari tahminlere birikimli olarak uygulanir.
• Bu nedenle, sözlesme geliri veya sözlesme
  maliyetlerine iliskin tahminlerdeki bir
  degisikligin etkisi veya sözlesme sonucuna
  iliskin tahminlerdeki degisikligin etkisi,
  muhasebe tahminlerindeki bir degisiklik olarak
  muhasebelestirilir (bakiniz TMS 8, Muhasebe
  Politikalari, Muhasebe Tahminlerinde
  Degisiklikler ve Hatalar).
• Degistirilen tahminler degisikligin yapildigi
  dönemin kar veya zararina yansitilan gelir ve
  gider tutarlarinin belirlenmesinde ve izleyen
  dönemlerde kullanilir.

22
Dipnot Açiklamalari

• Bir yüklenici isletme asagidaki hususlari
  açiklar
• Dönem geliri olarak finansal tablolara yansitilan
  sözlesme geliri tutari
• Dönem içinde kaydedilen sözlesme gelirinin
  saptanmasinda kullanilan yöntemler
• Devam eden sözlesmelere konu islerin tamamlanma
  asamasinin saptanmasinda kullanilan yöntemler,
• Raporlama dönemi sonuna kadar katlanilan
  maliyetler ile finansal tablolara yansitilan
  kârlarin (kaydedilmis zararlar düsüldükten sonra)
  toplam tutari,
• Alinan avanslarin tutari,
• Hakedisler üzerinden teminat olarak alikonulan
  tutarlari,
• Diger...

23
Örnek 1

• Bir insaat sirketi bir köprü insaati için 100.000
  TLlik fiyat üzerinden anlasmistir.
• Sirket 3 yil sürecegini öngördügü bu insaat
  isinin 80.000 TLye mal olacagini hesaplamistir.
• 1. yilin sonunda sirketin maliyet tahmini 85.000
  TLye çikmistir.
• 2. yilin sonunda ise sirket insaatin 90.000 TLye
  mal olacagini tahmin etmektedir.
• Bunun üzerine müsteri isletme ile görüsülmüs ve
  insaat bedelinin 120.000 TLye çikarilmasi
  konusunda anlasilmistir.
• Insaat öngörüldügü üzere 3. yilin sonunda
  tamamlanmistir.

24
Örnek 1

• Asagida tabloda insaat sözlesmesinin yillar
  bazinda maliyet durumu ile sirketin katlandigi
  maliyetler özetlenmistir.

YIL 1 YIL 2 YIL 3
Sözlesme Tutari 100.000,00 100.000,00 100.000,00
Sözlesme Tutarinda Varyasyon - 20.000,00 20.000,00
Toplam Sözlesme Bedeli 100.000,00 120.000,00 120.000,00
Katlanilan Maliyet 25.500,00 63.000,00 90.000,00
Isin Tamamlanmasi için Gereken Maliyet 59.500,00 27.000,00 -
Toplam Tahmini Maliyet 85.000,00 90.000,00 90.000,00
Tahmini Kar 15.000,00 30.000,00 30.000,00
Tamamlanma Yüzdesi 30 70 100
25
Örnek 1
Kaydedilen Toplam Tutar (TL) Geçmis Yillarda Kaydedilen (TL) Cari Yilda Kaydedilen (TL)
1.YIL
Gelir(100.000 x 30) 30.000,00 - 30.000,00
Maliyet(85.000 x 30) 25.500,00 - 25.500,00
KÂR 4.500,00 - 4.500,00
       
2.YIL      
Gelir(120.000 x 70) 84.000,00 30.000,00 54.000,00
Maliyet(90.000 x 70) 63.000,00 25.500,00 37.500,00
KÂR 21.000,00 4.500,00 16.500,00
       
3.YIL      
Gelir(120.000 x 100) 120.000,00 84.000,00 36.000,00
Maliyet(90.000 x 100) 90.000,00 63.000,00 27.000,00
KÂR 30.000,00 21.000,00 9.000,00
26
Örnek 2

• Projeye iliskin bilgiler
• Otoyol yapimi projesi
• 1 Ocak 2006 31 Aralik 2008
• Toplam proje bedeli 500.000 TL
• Tahmini toplam maliyet 400.000 TL
• Avans ödemesi 42.000 TL
• Her hakediste 1/3ü mahsup edilecek

27
Örnek 2
1.Yil 2.Yil 3.Yil Toplam
Hakedis Bedelleri 170.000 150.000 180.000 500.000
Maliyet 120.000 150.000 130.000 400.000
Yasal Kayitlar Sözlesme imzalanip avans
alininca (stopaj ihmal edilecektir)
Borç Banka 42.000 Alacak Alinan
Avanslar 42.000
28
Örnek 2 Yasal Kayitlari

• 2006 yili Maliyetleri
• Insaat Maliyetleri 120.000
• Indirilecek KDV 21.600
• Banka / Ticari Borçlar 141.600
• 2007 yili Maliyetleri
• Insaat Maliyetleri 150.000
• Indirilecek KDV 27.000
• Banka / Ticari Borçlar 177.000

29
Örnek 2 Yasal Kayitlar

• 2006 yili Hakedisleri Faturalandikça
• Banka / Ticari Alacaklar 181.500
• Pesin Ödenen Vergiler 5.100
• Alinan Avanslar 14.000
• Hakedis Bedelleri 170.000
• Ödenecek KDV 30.600

30
Örnek 2 Yasal Kayitlar

• 2007 yili Hakedisleri Faturalandikça
• Banka / Ticari Alacaklar 158.500
• Pesin Ödenen Vergiler 4.500
• Alinan Avanslar 14.000
• Hakedis Bedelleri 150.000
• Ödenecek KDV 27.000

31
Örnek 2 Yasal Kayitlar

• 2008 yili Hakedisleri Faturalandikça
• Banka / Ticari Alacaklar 193.000
• Pesin Ödenen Vergiler 5.400
• Alinan Avanslar 14.000
• Hakedis Bedelleri 180.000
• Ödenecek KDV 32.400

32
Örnek 2 Yasal Kayitlar
Kesin Hakedis Öncesi Durum
170 Yillara Yaygin Insaat ve Onarim Maliyetleri 400.000 TL
350 Yillara Yaygin Insaat ve Onarim Hakedis Bedelleri 500.000 TL
193 Pesin Ödenen Vergiler 15.000 TL
Maliyetlerin gelir tablosuna aktarilmasi Satislar
in Maliyeti 400.000 Insaat Maliyetleri
400.000
Hasilatin gelir tablosuna aktarilmasi Hakedis
Bedelleri 500.000 Satislar
500.000
Pesin ödenen vergilerin mahsubu Ödenecek Vergiler
15.000 Pesin Ödenen Vergiler 15.000
33
Örnek 2 Yasal Kayitlar
GELIR TABLOLARI
2006 2007 2008

Satislar - - 500.000
Satislarin Maliyeti - - (400.000)
Brüt Kar - - 100.000

34
Örnek 2 - TMS
Yil 2. Yil 3. Yil

Yillik Hakedis Tutari 170.000 150.000 180.000

Kümülatif Hakedis Tutari 170.000 320.000 500.000

Yillik Maliyet 120.000 150.000 130.000

Kümülatif Maliyet 120.000 270.000 400.000

Tamamlanma Maliyetleri 30 68 100
35
Örnek 2 - TMS
Yil Sonu Itibariyle Geçmis Yil Kayitlari Cari Yil Gelir Tablosu
1.Yil
Hasilat (500.000 30) 150.000 150.000
Maliyet (400.000 30) 120.000 120.000
Brüt Kar 30.000 30.000

Devam Eden Insaat Sözlesmelerinden
Alacaklar (Net) -
Hakedis Bedelleri (Net) 20.000
Alinan Avanslar 28.000
Pesin Ödenen Vergi 5.100

36
Örnek 2 - TMS
Yil Sonu Itibariyle Geçmis Yil Kayitlari Cari Yil Gelir Tablosu
2.Yil
Hasilat (500.000 68) 337.500 150.000 187.500
Maliyet (400.000 68) 270.000 120.000 150.000
Brüt Kar 67.500 30.000 37.500

Devam Eden Insaat Sözlesmelerinden
Alacaklar (Net) 17.500
Hakedis Bedelleri (Net) -
Alinan Avanslar 14.000
Pesin Ödenen Vergi 9.600

37
Örnek 2 - TMS
Yil Sonu Itibariyle Geçmis Yil Kayitlari Cari Yil Gelir Tablosu
3.Yil
Hasilat (500.000 100) 500.000 337.500 162.500
Maliyet (400.000 100) 400.000 270.000 130.000
Brüt Kar 100.000 67.500 32.500

Devam Eden Insaat Sözlesmelerinden
Alacaklar (Net) -
Hakedis Bedelleri (Net) -
Alinan Avanslar -
Pesin Ödenen Vergi -

38
Örnek 2 - TMS
GELIR TABLOLARI
2006 2007 2008

Satislar 150.000 187.500 162.500
Satislarin Maliyeti (120.000) (150.000) (130.000)
Brüt Kar 30.000 37.500 32.500

39

• Katiliminiz için Tesekkür Ederim