DESPORTU - PowerPoint PPT Presentation

1 / 4
About This Presentation
Title:

DESPORTU

Description:

DESPORTU Supotsu Desportu ne eb popul r liu iha Japaun mak tanesan Judu, Kendu, Karate no arte-marsi l tradision l sira seluk nu udar ... – PowerPoint PPT presentation

Number of Views:39
Avg rating:3.0/5.0
Slides: 5
Provided by: 664134
Category:
Tags: desportu | samurai

less

Transcript and Presenter's Notes

Title: DESPORTU


1
DESPORTU (???? Supotsu) Desportu neebé populár
liu iha Japaun mak tanesan Judu, Kendu, Karate no
arte-marsiál tradisionál sira seluk nuudar
desportu neebé mai husi rai seluk mak baseball
no tebe-bola. Surfing no yachting sai popular iha
tempu bai-loro atu halimar hanesan mos skiig no
snowboarding iha tempu malirin. Iha seluk mos,
profesionál baseball, sumu, profesionál golf sai
mós hanesan desportu neebé ema gosta tuir nia
haree. SUMU Sumu hanesan desportu nasionál
Japaun nian ho nia istória neebé liu tinan 1000.
Wrestlers ho samurai hanesan istilu fuuk nian
haree lalais oinsá ema Japaun tenki hatudu iha
tempu uluk. Wrestlers estrajeiru hetan ona kbiit
oras nee dadaun. BASEBALL Desportu baseball
mak sai populár no ema gosta liu iha rain Japaun.
Iha neebá ekipa profesionál 12, ekipa 6 iha liga
sentrál no ekipa 6 seluk iha liga pasifik.
Jogadór barak no barak mak hili sira- nia
karreira iha liga maior baseball nian, tuir ain
fatin Ichiro no Matsui. Liga kiik baseball mós
iha entusiazmu atu tuir. TEBE-BOLA Tebe-bola
domina tihaona numeru boot gosta nain dezde
estabelesimentu liga profesionál football, ou
liga.J iha tinan 1992 no espesialmente, dezde
FIFA WORLD CUP Soccer neebé mak Japaun no Korea
mak sai uma nain iha tinan 2002. JUDO
(ARTE-MARSIÁL) Ema Japaun barak dedika sira- nia
an ba arte-marsiais tanesan Judu, Kendu, Karate
no Aikidu. Judu literalmente, mane valente, iha
neebé masoruk hasoru ho foti vantajen husi
sira-nia forterega, hetan ona popularidade
mundiál no estabelese ona ho diak hanesan eventu
ofisiál olímpiku. Tuir mai dalan tanesan Judu,
Kendu mós hetan ona susesu, iha lista ofisionados
rai liur iha tempu agora nian. Kendo uza surik
au no arma salva nian.
Lalaok moris iha Japaun no nia Étika Báziku
(???? Reigi Saho) Saida mak ita presiza halo
bainhira ema seluk hakruuk mai ita? Hakruuk mak
hanesan lalaok iha Japaun atu kumprimenta ema.
Iha Japaun, bainhira ema ruma hakruk atu
kumprimenta ita, entaun nia regulamentu jerál mak
ita tenki kumprimenta fila fali hanesan nia halo.
Wainhira ita simu kompormentu hakruk husi ema
ruma neebé nia pozisaun-estratifikasaun sosiál
boot entaun ita tenki kumprimenta ho hakruuk liu
no kleur uitoan. Hakruuk mós hanesan atitude atu
fo ita-nia orgullu no fó diskulpa ba ema
seluk. Saida mak ita presiza halo
bainhira ita ba vizita kolega iha nian
uma? Bainhira ita ba vizita iha tempu dadeer, ita
dehan Ohayo gozai-masu katak bondia. Espresaun
neebé diak liu mak Konnichiwa katak boatarde,
bainhira ita halo vizita iha loro-kraik no Komban
wa katak boanoite, bainhira ita vizita iha kalan.
Iha vizita nee uma nain sei sale ho liafuan
Ohairi Kudasai, katak favór mai liu, konvida
ita atu tama liu iha uma laran bainhira ita sei
iha varanda. Bainhira ita too iha odamatan nia
oin ita dehan Ojama shimasu, literal liu nia
signifika hau sei halo tuir ita boot nia
koalia.
Bainhira Tama Bainhira ita atu tama ba uma ema
Japaun nian ida, ita sempre hasai ita nia
sapatu. Expresaun balun neebé importante
Diak ka lae? Hajime-mashite Obrigadu
Arigatou Tempu sá nian Iha uma kain barak husi
Japaun mak serví ho sá-verde, kafé no kafé-metan
no serví tuir bainaka nia hakarak ba buat hirak
nee. Ema Japaun barak liu mak lahemu sá-verde ho
masi-midar ou susu-been. Sá-verde kopu ida sempre
akompaña ho hahán midar nuudar toman Japonés
nian
10
9
2
Relasaun Japaun-Timor-Leste Kontribuisaun
Japaun ba Konstrusaun Nasionál iha
Timor-Leste Japaun rekoñese ona Timor-Leste dezde
kedas loron 20 falan-Maiu 2002 bainhira
Timor-Leste restaura ona nia independénsia,
estabiliza ona relasaun diplomátku no loke ona
embaixada Japaun iha Dili. Timor-Leste nia
estabilidade no dezenvolvimentu importante ba pás
no estabilidade iha rejiaun Ázia Pasífiku.
Japaun, servisu ho komunidade internasionál, nia
halao konsolidasaun ativamente ba pás no
dezenvolvimentu nasaun iha Timor-Leste. Ita
hanoin hamutuk, lao hamutuk faze ba faze ho emar
Timor-Leste. Dezenvolvimentu nuudar prosesu
kontínua, no nunee mak ami-nia relasaun ho
Timor-Leste. Ami-nia Apoiu Bazeia ba Planu
Estratéjiku Dezenvolvimentu (PED) Japaun
sinseramente kongratula anúnsiu ofisiál PED
nian neebé hatoo ona hosi primeiru ministru
Gusmão iha Jullu 12, 2011. Japaun kompletamente
apoia PED nee duuk no dezenvolvimentu nasaun
Timor-Leste. Ami fiar-metin katak infraestrutura
báziku sira tanesan estrada no bee-moos halo
bodik ba protesaun ema nia moris no emar
Timoroan sira iha biban ba sira-nia moris ka
vida. Japaun nia kontribuisaun foka iha (1)
fortifikasaun no reabilitasaun infraestrutura
sira (2) hasaen kapasidade rekursu umanu
inklui labarik sira no (3) interasaun hosi ema
ba ema bodik ba dezenvolvimentu, kontribui ba
dezenvolvimentu nasaun no rekonstrusaun nasionál
Timor-Leste nian.
Iha Meza Leten Ema ida-idak Bainhira tuur iha
meza sei dehan Itadakimasu katak bonapatite, no
komesa han no han hotu sei dehan Gochisosama
deshita katak.. Ekpresaun rua nee hanesan fó
apresiasaun ba hahán. Uza Chopsticks
(ai-habit han nian) iha pratika bai-bain etu
neebé iha manko ita kaer ho liman karuk no ita
uza liman-los ho chopsticks hodi foti etui ha
manko (pintura neebé refere). Lalaok
neebé apropriadu bainhira hemu-tua Lalaok
bai-bain neebé uzá iha kostume hemu maka
serví-malu duké serví sira-nia an rasik. Ba sira
neebé iha grupu sei serví nafatin karik haree ba
kopu neebé sei mamuk. Povu Japaun laos deit
hemu sake maibé sira mós bele hemu serveja, tintu
no tua-manas.
Infraestrutura sira Infraestrutura sira apoia
vida ka moris. Buat hirak nee apoia vida liu
hosi prevé asesu aktu hamoos bee, liliu liga ho
ema sira, no fó asesu ba merkaduria. Projetu sira
estrada nian neebé liga ema nia moris ka vida.
Ami ih juizu transportasaun be diak, ema nia
viszita, no kria ekonomia nasional ida neebé
vibrante (vibrant national economy created). I.
Ponte Mola Konstrusaun ponte Mola iha zumalai
remata ka kompletu ona iha fulan-Jullu 2011.
Ponte foun ida nee sei sai nuudar katalístiku
laos deit ba ekonomia rejionál maibé moos bodik
atu hasae interasaun entre emar sira hosi
rejiaun Súl (Tasi-mane) no Norte (Tasi-feto). II.
X-ray Scanners Japaun prevé ona X-ray Scanner
modernu rua ba portu Dili no ba uma alfándega iha
fronteira Batugadé nuneebé fatin rua nee
nuudar fatin tama prinsipál hosi tasi tantu hosi
rai-maran Timor-Leste nian. III. Irigasaun sira
Maliana no Manatuto Sistema dezenvolvimentu
projetu irrigasaun Maliana no Manatuto nian prevé
fornesimentu bee neebé konstante (nafatin) ba
agrikultór natar nian no kontrola hahán sira.
Projetu irrigasaun hirak nee nuudar sentru
ekonomia nasionál agrikultura nian no produtu
hare sei sae liu tan pursentu 80 iha tinan tolu
nia laran. IV. Tratamentu ba Fornesimentu
Bee-moos-Dili (Water Suppy Treatment) Iha setór
bee-moos, Japaun implementa dadaun projetu
urjente ba reabilitasaun sistema tratamentu largu
bee nian hosi kedas suku Bee-moos too mota
Comoro Dili, nuneebé enjeñeiru Japonés sira
servisu hamutuk ho servisu nain Timoroan sira.
Projetu ida nee fornese bee- moos ba terseira
kapitál populasaun. V. Portu Oecusse Planu
Japaun nian atu hahú urjentemente projetu
rekonstrusaun ba Portu Oekusee iha fulan-Agostu
2011. Projetu ida nee sei hasae ekonomia Oekuse
no loke oportunidade ba ema rai-nain sira iha
Oecusse liu hosi hametin ligasaun ho Portu Dili
no portu sira seluk.
12
11
3
JOCV iha dalan seluk atu fasilita interaasaun
ema ba ema, Japaun despaxa ka koloka ona Japan
Overseas Cooperation Volunteers (JOCVs) ba
Timor-Leste, dezde fulan-April 2010. Hosi fulan
Abríl 2010 too April 2011, membru nain tolu
hosi JOCV ativamente servisu iha Ba Futuru,
hanorin dalen Japonés no dalen ingles liu hosi
uza dalen tetun no fasilita joven sira nia
atividade. Hosi fulan-Juñu 2011 too Juñu 2013,
membru ida hosi JOCVs servisu dadaun iha
Ministériu Agrikultura no Peixe ba suku ida,
programa produtu ida, no membru rua hosi JOCVs
servisu hela iha Ba Futuru iha área programa
jestaun no arte fotografia. Hosi fulan setembru
2011 too Setembru 2013, JOCV seluk ida sei mai
servisu hamutuk iha nee iha Dili no sei sei
servisu iha Ba Futuru.
Dezenvolvimentu Rekursu Umanu Labarik sira mak
nuudar tezoureiru ba futuru nasaun ida nian, no
emar sira mak nuudar fundasaun nasaun nian. Atu
apoia labarik timoroan sira, Japaun tulun iha
área reabilitasaun eskola, lansa programa merenda
eskolár, (school lunch programs), tau atensaun ba
saude no fasilidade ba maternidade. Japaun moos
treina timoroan iha área defeza, polísia,
enjeñaria, edukasaun no agrikultura.
Relasaun Kulturál Japaun organiza ona filme
Festival Japaun, ezibisaun pintura, no vizita
estudante Timoroan nian ba Japaun liu hosi Rede
Azia Japaun-Este (Japan-East Asia Network)
interkámbiu estudante no joven ka foin-sae
(Exchanges for Student and Youths (JENESYS)).
Tinan 2012 sei marka aniversáriu tinan dasanuluk
imi-nia relasaun diplomátiku nian. Ami planeia
atu organiza eventu aniversáriu ida nee atu
nunee katak ita-nia relasaun no komprensaun
mutual sei metin ba nafatin. I. JENESYS
Númeru delegasaun estudante hosi Timor-Leste
hetan konvite atu ba Japaun tinan-tinan dezde
tinan 2009. Estudante Timoran balu vizita ona
Takato, Nagano Prefecture no sidade balu iha
Japaun atu haklean relasaun amigavel ho joven
lokál Japonés liu hosi vizita ba eskola, hela
provizóriu (homestay) no hatudu ka aprezenta
dansa tradisionál Timor-Leste nian. Iha August
2011, grupu fotógrafer Japonés nian primeiravés
hetan fatin no biban mai Timor-Leste dezde hahú
kedas programa JENESYS. Sira vizita ona fatin
barak no suku sira iha Timor-Leste atu hasai
fotografia, apezár halo interasaun ho emar local
sira. Nunee mós Japaun nia peritu sira vizita
ona bee-manas fatin lima (5) iha Distritu Dili,
Liquica, Baucau, and Bobonaro. Japaun nia peritu
bee manas nian sira nee hatoo ona aprezentasaun
kona-ba bee-manas Japaun no Timor Leste nian no
halo ona diskusaun kona-ba oinsá dezenvolve
Timor-Leste nia bee-manas nuudar futuru rekursu
turizmu nian. II. Pintura Ezibisaun Atu fó
korajen ba labarik eskola-oan sira haree ba
futuru, Japaun realiza ezibisaun pintura iha
eskola. Uma eskola hirak nee reabilita ona hosi
apoiu Japaun nian. Ami planeia dadaun atu halo
aprezentasaun ida kona-ba kultura Japaun iha
eskola primária iha distritu Viqueque iha
fulan-Agostu no halao ezibisaun pintura nian ida
iha meadu fulan- Setembru. Doraemon, nuudar
filme popular Japonés nian iha Timor-Leste,
hatudu ona iha Dili no Distritu Lospalos iha
neebé labarik ho nia família atus ba atus mak
haksolok ho filme nee. III. Loron Internasional
Labarik nianPrimeiru Ministru Xanana Gusmao ho
laran diak selebra ona Loron Internasional
Labarik nian nebe mak halao iha loron 1 fulan
Junhu iha Distritu Viqueque. Labarik Timor Oan
sira husi distritu 13 hakerek sira nia mensagem
ida-idak ba Labarik Japones sira nebe mak sofre
hela husi rai nakdoko boot nebe mak akontese iha
Japaun loron 11 fulan Marsu. Iha loron nebe mak
hanesan, ai-hun amizade entre labarik Timor-Leste
no Japaun mos kuda iha neba..
I. Despaxu kadete F-FDTL nian ba Akademia
Nasionál Defeza Japaun Segundu grupu ka partida
hosi kadete nain rua (mane 2) too ona iha
Akademia Nasionál Defeza Japaun nian iha
fulan-Abril 2011. Hamutuk ho primeiru grupu hosi
kadete nain haat, Total númeru kadete timoran
iha NDA (Akademia Nasional Defeza ) Japaun nian
sae ona ba kadete nain neen ( mane 4 feto 2).
Sira mak sei sai futuru lider iha setór defeza
Timor-Leste nian hafoin sira hahotu tiha sira-nia
treinamentu durante tinan 4-5 iha neebá. II.
UNTL Atu aselera kapasidade sientífiku no eduka
enjeñeiru barak liutan, Universidade japaun nian
sira, fó ona treinamentu ka formasaun ba dosente
sira departamentu siénsia, Fakuldade Enjeñaria -
UNTL nian dezde tinan 2006 too ohin loron. III.
Membru ASEAN Dadatuir (bazeia ba) press
deklarasaun konjunta hosi Japaun no RDTL iha
Marsu 9, 2009, Japaun fó ona apoiu admisaun
kmanek ba ASEAN. Nuudar parte ida hosi ami-nia
apoiu, Japaun hatuun despaxu komérsiu nian ida
/asesór (trade advisor) dalarua ba Ministériu
Estranjeiru, no sei haruka ofisiál timoran
sekretariadu ASEAN Timor-Leste nian ba tuir
treinamentu iha Jakarta. IV. Komunidade Polísia
PNTL Membru polísia PNTL nian, liu ona nain 30,
halo ona vizita ba japaun no fila fali mai rain
ho matenek-esperénsia komunidade polísia japaun
nian. V. STAE Apoiu Eletorál Japaun, liu hosi
UNDP no diretamente ba STAE, nuudar área seluk
ida neebé mak atu hametin instituisaun
democrátiku iha Timor-Leste. Japaun prevé osan ho
kuantia US 1.66 million ba implementasaun tantu
ba elesaun presidentiál no mos parlamentáriu. GGP
Ami mós utiliza Japaun nia osan asisténsia ba
Projetu Siguransa Umanu Báziku (Grant Assistance
for Grass-roots Human Security Project) planu atu
fasilita interasaun hosi ema ba ema. Eskola
pre-sekundáriu Oesilo, neebé eduka estudante 400
liu iha Oecusse, benefísiu hosi dormitóriu foun
ba feto iha tinan 2011. Ho FINI (ONG lokál) iha
distritu Lautem, ami servisu hamutuk (tabar) foti
ona asaun ida nee atu halo prevensaun ba moras
malária liu hosi (1) realiza semináriu ka
konferénsia barak kona-ba oinsá prevene moras
malária, no (2) disrtibui rede olyset 5,000
japanés nia moskiteiru alta teknolojia (high
tech). Iha adisaun balu, ami implementa dadaun
projetu ba konstrusaun edifísiu eskola ho
sala-aula nian 3 iha Iliomar Distritu Lautem atu
estudante sira iha área neebá bele estuda iha
ambiente neebé konfortu (diak). Apoia hosi ONG
Japaun Interasaun ema ba ema entre Japaun ho
Timor-Leste konstroe liu hosi parseiru no prevé
sensu nain ba stakeholders. Governu Japaun apoia
ONG Japaun nian neebé hanoin no lao hamutuk
duni parte ba parte ho Timoroan. SHARE, servisu
iha Aileu no Ermera, mak iha liña oin atividade
promosaun saude nian. AFMET, iha Lautem, inisia
ona iha tinan 2001 úniku programa kuidadu saude
primáriu neebé rekere partisipasaun komunidade
lokál ida hasae neebé forte, hasae sensu nain
nian entre emar sira. Relasaun ho SISCA
programa neebé Ministériu Saude organiza dadaun
ona dezde 2008, SHARE no AFMET ativamente
partisipa ona iha programa ida nee. SHARE treina
ona ema promotór saude nain 200 iha Distritu
Aileu enkuantu AFMET treina ona ema promotór
saude nain 215 iha Distritu Lautem. PARCIC no
PEACE-WINDS JAPAN, Sira nuudar xave fair-trade
promoters iha Japaun, servisu ho toos nain kafé
nian atu hasae produsaun no generate income liu
hosi organiza grupu agrikultura sira. OISCA iha
Liquiça fó treinamentu ba foinsae timoran sira
ho métodu sustentavel produsaun agrikultura nian.
Sisters of the Visitation of Japan, grupu
católiku ida servisu iha mehara, prevé dadaun ona
medikamentu no servisu sanitáriu ba ema lokál
sira liu hosi vizitasaun. JDRAC preve dadaun ona
treinamentu Auto-Mechanics hodi kontribui ba
kriasaun servisu Timor-Leste nian, iha relasaun
íntimu ho Dili Institute of Technology (DIT).
13
14
4
SITIUS NEBE RELEVANTE Primeiru Ministru Japaun
no nia Gabineti http//www.kantei.go.jp/foreign/in
dex-e.html Ministeriu dos Negosius
Estrangeirus http//www.mofa.go.jp Ministeriu do
Interior no Komunikasaun http//www.soumu.go.jp/en
glish/index.html Web Japan http//web-japan.org
Instituisaun Pesquiza ba Ekonomia no
Sosial http//www.esri.cao.go.jp/index-e.html
15
16
Write a Comment
User Comments (0)
About PowerShow.com