WYKLAD 2

1
WYKLAD 2

• EMOCJE, MOTYWACJE, OSOBOWOSC
• dr Bozena Ojrzynska

2
Emocja

• Subiektywny stan psychiczny jednostki.
• Jej odczuciu towarzysza zmiany somatyczne,
  ekspresje mimiczne i pantomimiczne oraz
  zachowania.
• Obejmuja zmiany neuronalne, hormonalne,
  miesniowe.
• Powstaja w ukladzie nerwowym (cialo migdalowate).

3
Emocje

• Rózne emocje maja inne podloze mózgowe
  uszkodzenie mózgu (np. zwapnienie jadra
  migdalowatego) moze spowodowac problemy z
  identyfikowaniem strachu, nie uszkadzajac
  percepcji innych emocji.

4
Emocje a myslenie

• Emocje zawsze towarzysza myslom, ale nie zawsze
  mysli towarzysza emocjom
• Reakcje afektywne sa pierwotne,
• Afekt ma zasadnicze znaczenie,
• Reakcje afektywne sa nieuniknione,
• Sady emocjonalne sa nieodwolalne,
• Emocje sa trudne do zwerbalizowania,
• Reakcje afektywne nie musza zalezec od procesów
  poznawczych,
• Emocje moga byc oddzielone od tresci,
• Emocje dotycza EGO,
• Pamiec wydarzen a pamiec emocji.

5
Pamiec emocji

• Uszkodzenia hipokampu problemy z zapamietywaniem
  nowych rzeczy.
• Le Deux pacjentka
• pamieta szpilke
• w dloni lekarza.
• Feinstein nie wiem
• o czym byl ten film,
• ale mi smutno

6
Funkcje emocji

• Motywacyjna pobudzaja nas do dzialania,
  ukierunkowuja nasze dzialania,
• Organizacyjna wplywaja na to, na czym
  koncentrujemy swoja uwage, co zapamietujemy, jak
  spostrzegamy siebie i innych.
• Wartosciujaca intensyfikuja doswiadczenia
  zyciowe, nadaja waznosc róznym sytuacjom,
• Regulujaca interakcje spoleczne jako pozytywne
  wiaza nas z innymi ludzmi, jako negatywny srodek
  pozwalaja nam zachowac dystans wobec innych,
• Prospoleczna pobudzaja do zachowan
  prospolecznych,
• Komunikacyjna demaskuje nasze próby ukrycia
  przed innymi tego, co czujemy i zamierzamy.

7
Zródla emocji

• BODZCE odbierane przez nasze zmysly temperatura,
  zapach, dzwieki, dotyk, smak.
• WSPOMNIENIA I SKOJARZENIA przedmioty lub
  obiekty, które nie budzily wczesniej zadnych
  uczuc, np. kontakt z jeziorem jest emocjonalnie
  obojetny jesienia, ale w czasie letnich upalów
  jest zródlem przyjemnosci. Dla kogos, kto tonal,
  jezioro moze kojarzyc sie z lekiem.
• POTRZEBY i dazenie do ich zaspokojenia. Kiedy
  wydaje sie, ze potrzeba moze byc zaspokojona
  pojawia sie radosc, podekscytowanie, duma,
  natomiast gdy potrzeba napotyka blokade- smutek,
  zal, lek, zlosc.
• KONTAKT Z SAMYM SOBA- mozna siebie lubic,
  nienawidzic, byc z siebie dumnym, zloscic sie na
  siebie. Przekonania zywione o sobie, stopien, w
  jakim jestesmy bliscy tego, jakimi chcielibysmy
  byc- wszystko to jest waznym zródlem emocji.
• SLOWA- u odbiorcy i nadawcy radosc, zal, wstyd,
  lek, poczucie winy.

8
Skala Ponownego Przystosowania Spolecznego (1).

• Thomas Holmes i Richard Rohe (1967)
• 43 wazne zdarzenia zyciowe, którym przypisano od
  11 do 100 punktów
• smierc wspólmalzonka (100 pkt.)
• rozwód (73 pkt.)
• separacja (65 pkt.)
• kara wiezienia (63 pkt.)
• smierc bliskiego czlonka rodziny (63 pkt.)
• kontuzja lub choroba (53 pkt.)
• slub (50 pkt.)

9
Skala Ponownego Przystosowania Spolecznego (2)

• wyrzucenie z pracy (47 pkt.)
• pojednanie ze wspólmalzonkiem (45 pkt.)
• przejscie na emeryture (45 pkt.)
• ciaza (40 pkt.)
• problemy seksualne (39 pkt.)
• zmiana czestotliwosci klótni ze wspólmalzonkiem
  (35 pkt.)
• istotne osiagniecie osobiste (28 pkt.)
• konflikt z szefem (24 pkt.)
• wakacje (13 pkt.)

10
Fizjologiczne aspekty emocji
11
Poznawcze aspekty emocji
12
Behawioralne aspekty emocji
13
Ekspresja emocji

• Ekspresja emocjonalna jest wrodzona
• nie musimy sie jej uczyc,
• podstawowe emocje sa nam nadane istnieja
  struktury w mózgu i wysylajace je,
• czlowiek jest wyposazony we wzorce ekspresji
  odpowiadajace poszczególnym emocjom.

14
Emocje uniwersalne/ podstawowe

• Strach
• Zlosc
• Wstret
• Smutek
• Radosc
• Zdziwienie

15
Emocje wtórne

• Kombinacje emocji podstawowych, moga byc
  kulturowo zalezne
• - Np. rozczarowanie zdziwienie smutek
• - zal smutek wstret
• 7000 wyrazów mimicznych,

16
Miesnie twarzy

• System piramidowy
• EKSPRESJA
• Mozemy nim zarzadzac

• System pozapiramidowy
• MIKROEKSPRESJA
• Nie podlega kontroli wysyla realne przezycia
  emocjonalne
• Miesnie wokól oczu i kaciki ust

17
Ekspresja mimiczna

• Zdziwienie
• Strach i smutek
• Szczescie i wstret

Zlosc?
18
Rozwojowe aspekty emocji

• Niemowle (3 tyg.) skupia wzrok na oczach
  patrzacego na nie doroslego,
• Niemowleta (2 miesiace) chetniej patrza na twarz
  czlowieka niz manekina,
• Ludzka twarz jest ciekawszym obiektem niz
  wszelkie zabawki,
• Pod koniec 1 r.z. wykorzystuja info o mimice
  innych do regulacji zachowania.

19
Pojawianie sie ekspresji

• Etapy rozwoju reakcji emocjonalnych wiaza sie z
  okreslonymi zmianami anatomicznymi mózgu np.
  usmiech pojawia sie gdy niezbedne drogi nerwowe
  uzyskaja oslonki mielinowe.
• Placz zgeneralizowany wyraz negatywnego stanu
  afektywnego,
• Wstret i obrzydzenie,
• Usmiech, smutek, zlosc (2 m.z.),
• Strach (6-8 m.z),
• Wstyd i niesmialosc (koniec 1 r.z.).

20
Jean Piaget rozwój emocjonalny zalezy od
poznawczego

• 1 faza 0 do 2 roku zycia sensoryczno -
  motoryczna dzieci ucza sie przez zmysly, ich
  swiat jest doswiadczeniem fizycznym.
• 2 faza 2 do 7 roku zycia PRZEDOPERACYJNA
  dzieci staraja sie uaktywnic swoja wyobraznie
  maja bardzo egocentryczne spojrzenie na swiat
  niemoznosc zrozumienia punktu widzenia innych
  ludzi).
• 3 faza 7-11 lat FAZA OPERACJI KONKRETNEJ
  stosowanie logiki i alternatywnych perspektyw,
  pomaga dziecku pojac zwiazki przyczynowo
  skutkowe decentracja dziecko potrafi dostrzec
  rózne punkty widzenia .
• 4 faza od 12 roku zycia FAZA OPERACJI
  FORMALNYCH dzieci zaczynaja myslec
  abstrakcyjnie pozwala ona przekroczyc granice
  czasu i przestrzeni.

21
Dojrzalosc emocjonalna

• Swiadomosc emocji
• rozpoznawanie i nazywanie wlasnych emocji, a
  takze ich przyczyny
• Kontrola emocji
• umiejetnosc ukrywania ale i okazywania emocji
• emocje adekwatne do sytuacji pod wzgledem znaku i
  NATEZENIA
• Akceptacja emocji
• - umiejetnosc akceptowania emocji i ich przyczyn

22
Przekaz emocji
mowa ciala 50
nadawca
odbiorca
ton glosu 30
slowa 20

• Rozklad proporcji zalezy od
• - kultury
• - indywidualnych cech danej osoby

23
Odczytywanie emocji

• Kobiety precyzja, mezczyzni szybkosc w
  odczytywaniu mimiki
• Efekt inwersji gdy twarz odwrócona do góry
  nogami nie potrafimy odczytac emocji
• Mlodzi nie rozumieja starszych
• Nadcisnieniowcy gorzej odczytuja emocje
• Starsi (60) latwowierni

24
Klamstwo o filmie (Ekman i OSulivan 1991)

• Czy klamie?
• Studenci, psychiatrzy, sedziowie, policjanci ,
  poligraferzy 50,
• Agenci CIA - 64,
• Badacze emocji 84.

25
Bledne przypisanie pobudzenia

• Niewlasciwa interpretacja pobudzenia organizmu,
  wywoluje doswiadczenie emocji, która nie
  pojawilaby sie zwykle w tej sytuacji
• Np. manipulacja tempem bicia serca modyfikowala
  ocene atrakcyjnosci prezentowanych kobiet
• przejscie przez most linowy lub standardowy
• wypelnienie ankiety przez asystentke
• ocena jej atrakcyjnosci

26
Ekspresja pantomimiczna

• Spojrzenie i dotyk
• Brak kontaktu ozieblosc, wstydliwosc, klamstwo
  intensywny zaufanie lub nienawisc
• Dotyk symbol przyjazni ale tez dominacji i
  kontroli,
• Sylwetka i gest
• Glowa (spuszczenie-wina, chowanie- strach, zlosc-
  wysuwanie),
• Sylwetka (kurczenie sie wina, smutek- garbienie
  sie, zlosc- piesci),
• Glos
• Zgodny z energetyzacja organizmu (zlosc-
  podniesiony, smutek- cichy).
• Jezyk ciala czesciowo wrodzony.

27
Emblematy

• Swiadomie przez ludzi wykonywane gesty, maja
  kontekst kulturowy

28
Emblematy

• OK. USA i wiekszosc Europy,
• Zniewaga Turcja, Bliski Wschód, Ameryka
  Lacinska,
• Pieniadze Japonia,
• Zero (tez towarzyskie) Belgia i Francja

29
Kontrola ekspresji

• Ekspresja jest silnie uzalezniona od srodowiska
• Reguly intencjonalnej ekspresji
• - Gdy dostaniesz prezent to musisz sie
  usmiechnac, nie nalezy okazywac znudzenia podczas
  nieciekawej rozmowy, zlosci w obecnosci szefa.
• Kulturowa kontrola emocji
• chlopaki nie placza,
• Arabski mezczyzna, który sie nie zlosci jest
  postrzegany jako taki, który nie ma honoru,
• Eskimosi Utku moga okazywac zlosc tylko wobec
  pariasów i psów,
• Masajowie uznaja oplucie rozmówcy za komplement.

30
Sprzezenie zwrotne

• Mimiczne wlasny
• wyraz mimiczny moze
• wplywac na aktualnie
• doswiadczane emocje
• Pantomimiczne np. to jak chodzimy wplywa na nasz
  nastrój, studenci siedzacy przy wyzszych stolach
  bardziej dumni ze swoich osiagniec CIALO NARZUCA
  EMOCJE
• Naczyniowe krew zimno , cieplo -.

31
Badania Ekmana

• Uczestnicy badania poruszali okreslonymi
  miesniami twarzy bez nazywania emocji
  odwzorowywali je mimicznie.
• Byly to wscieklosc, odraza, smutek, radosc,
  zaskoczenie.
• Pomiary fizjologiczne wskazywaly, ze wystapily
  odpowiednie procesy fizjologiczne (odpowiedzial
  uklad autonomiczny)

32
Klamstwo

• Ekspresje falszywe trwaja dluzej niz naturalne,
• Trudno wplywac na zbledniecie i czerwienienie,
  brode w smutku,
• Prawie niemozliwe kontrolowanie zrenic (radosc
  powieksza, zlosc pomniejsza)

33
Empatia

• Empatia (gr. empátheia "cierpienie")
• zdolnosc odczuwania stanów psychicznych innych
  osób (empatia emocjonalna),
• umiejetnosc przyjecia ich sposobu myslenia,
  spojrzenia z ich perspektywy na rzeczywistosc
  (empatia poznawcza).
• Osoba nie posiadajaca tej umiejetnosci jest
  "slepa" emocjonalnie i nie potrafi ocenic ani
  dostrzec stanów emocjonalnych innych osób. Silna
  empatia objawia sie miedzy innymi uczuciem bólu
  wtedy, gdy przygladamy sie cierpieniu innej
  osoby.
• Hamulec zachowan agresywnych.

34
Teoria Margaret Mahler

• Emocjonalna pepowina emocje matki i dziecka
  udzielaja sie im wzajemnie.
• Gdy matka przezywa emocje bardzo negatywne (np.
  depresja) lub jej nie ma dziecko buduje mur
  ochronny, którego zadaniem jest niewczuwanie sie
  w emocje matki.

35
Empatyczni vs nieempatyczni

• maja mniejsza sklonnosc do zachowan
  patologicznych spolecznie ,
• sa oceniani przez innych jako mniej agresywni,
• utrzymuja pozytywne relacje miedzyludzkie,
• czesciej oceniaja swoje relacje rodzinne i
  przyjacielskie jako satysfakcjonujace,
• maja wieksze poczucie bezpieczenstwa i
  satysfakcji z wlasnego zycia,
• Maja zdolnosc rozwiazywania konfliktów
  (mediatorzy),
• Latwiej wybaczaja.

• sa bardzo agresywne,
• o silnej osobowosci, narzucajace swa wole i wizje
  swiata,
• nie znoszace sprzeciwu, nie uznajace argumentów
  innych stron,
• nie dopuszczajace do swojej swiadomosci
  mozliwosci wlasnej pomylki lub bledu,
• wysoce konfliktowe, bezkompromisowe.

36
Inteligencja emocjonalna (???)

• Inteligencja emocjonalna, inaczej EQ (Emotional
  Intelligence Quotient) lub EI (Emotional
  Intelligence) - kompetencje osobiste czlowieka w
  rozumieniu zdolnosci rozpoznawania stanów
  emocjonalnych wlasnych oraz innych osób, jak tez
  zdolnosci uzywania wlasnych emocji i radzenia
  sobie ze stanami emocjonalnymi innych osób.
• Kompetencje zaliczane do inteligencji
  emocjonalnej, to zdolnosci komplementarne w
  stosunku do inteligencji racjonalnej, rozumianej
  jako umiejetnosci czysto intelektualne,
  analityczne i abstrakcyjne, mierzone ilorazem
  inteligencji i wyrazane wskaznikiem IQ

37
Glówne modele inteligencji emocjonalnej

• Wedlug Daniela Golemana inteligencja emocjonalna
  obejmuje zdolnosc rozumienia siebie i wlasnych
  emocji, kierowania i kontrolowania ich, zdolnosc
  samomotywacji, empatie oraz umiejetnosci o
  charakterze spolecznym
• Jack Mayer i Peter Salovey mówia o czterech
  obszarach tworzacych inteligencje emocjonalna
  spostrzeganie emocji, wspomaganie myslenia za
  pomoca emocji, rozumienie emocji oraz kierowanie
  emocjami
• Wedlug Rauvena Bar-Ona na inteligencje
  emocjonalna sklada sie 5 elementów inteligencja
  intrapersonalna, inteligencja interpersonalna,
  radzenie sobie ze stresem, zdolnosc adaptacji
  oraz ogólny nastrój

38
Aleksytymia

• niezdolnosc do rozumienia lub identyfikowania
  emocji oraz ich nazywania i wyrazania
• Utrudniony dostep do etykietek stanów
  emocjonalnych,
• Obnizone mozliwosci odrózniania fizycznych
  korelatów emocji od funkcjonowania organizmu,
• Ubóstwo wyobrazni,
• Operacyjny styl myslenia (problemy z mysleniem
  abstrakcyjnym).

39
Aleksytymia- skad?

• Srodowisko rodzinne, w którym nie dopuszczano do
  wyrazania uczuc.
• Niewyksztalcenie sie w pelni kanalów transferu w
  spoiwie wielkim
• Aleksytymia wiaze sie z innymi problemami, czesto
  z autyzmem, uzaleznieniami, depresja, PTSD czy
  trauma dziecieca

40
Motywacja

• proces, który wywoluje, ukierunkowuje i
  podtrzymuje okreslone zachowania ludzi, w celu
  osiagniecia okreslonych rezultatów.
• 1.  Osiagniecie celu musi byc postrzegane przez
  czlowieka jako uzyteczne.
• 2. Prawdopodobienstwo realizacji celu przez
  jednostke musi byc wyzsze od zera.

41
Dazenie do homeostazy

• Homeostaza proces utrzymywania równowagi,
  stalego poziomu pewnych substancji w organizmie
• Poped brak równowagi, motywujacy do osiagania
  okreslonego celu

42
Rodzaje motywacji wewnetrzna i zewnetrzna

• Wewnetrzna - powodujaca zachowanie, którego celem
  nie jest osiagniecie zewnetrznych nagród, dana
  aktywnosc jest celem samym w sobie (ucze sie,
  zeby wiedziec).
•   Zewnetrzna - to angazowanie sie w dana
  aktywnosc dla osiagniecia konsekwencji
  zewnetrznych, zachowanie jest instrumentem do
  osiagniecia celu (ucze sie, zeby dostac 5).

43
Piramida potrzeb Maslowa

• sekwencja potrzeb od najbardziej podstawowych
  (wynikajacych z funkcji zyciowych), do potrzeb
  wyzszego poziomu.
• Aby pojawily sie potrzeby wyzszego rzedu nalezy
  zaspokoic te nizszego.
• Deprywacja potrzeb wyzszego rzedu nie wplywa
  wybitnie negatywnie na jakosc zycia.

44
(No Transcript)
45
Potrzeby podstawowe glód i jedzenie

• Uczucie glodu rejestrowanie poziomu skladników
  odzywczych. Chodzi glównie o glukoze oraz kwasy
  tluszczowe.
• Mózg osrodek glodu i sytosci ostatnie 20 min.
  naszego jedzenia to jedzenie na otylosc.
• Preferencja smaku slodkiego jest wrodzona i wolna
  kulturowo.
• Nawyki zywnosciowe swojskie gt egzotyczne,
  preferencje i awersje
• sa wyuczone.

46
Przejadanie sie

• Systemy poznawcze mózgu sa polaczone z
  podwzgórzem (odpowiedzialnym za uczucie glodu) i
  moga zdominowac odruchy podwzgórzowe (odczucie
  sytosci)
• Jedzenie jako aktywnosc spoleczna w towarzystwie
  jemy wiecej.
• Jemy w reakcji na nude, samotnosc, przekonanie ze
  juz czas jesc itp.

47
Dieta glodowa

• Powoduje wyostrzenie procesów percepcyjnych,
• Zmiany wzorców snu,
• Pogorszenie koncentracji uwagi,
• Zmiana tresci mysli,
• Oslabienie popedu seksualnego, drazliwosc,
  niepokój.

48
Potrzeby podstawowe brak bólu

• 2 skladniki
• Percepcja bólu (fizjologiczna)
• Reakcja/interpretacja bólu (wyuczona)
• 3 czynniki wazne w zwalczaniu bólu
• 1) lek
• 2) uwaga
• 3) kontrola

49
Potrzeby podstawowe sex

• Poped seksualny jest niezbedny dla przetrwania
  gatunku ale nie jest niezbedny dla przetrwania
  jednostki.
• Poszukujemy pobudzenia jak i zaspokojenia
• Pobudzenie na skutek szerokiej gamy bodzców
• Pobudzenie seksualne jest mniej podatne na
  derywacje niz glód i pragnienie. Wzrost w czasie
  nie obserwowany.
• Moze sie uruchomic prawie kiedykolwiek
• Zachowania seksualne wykorzystuja, nie gromadza
  energii.

50
Motywacja seksualna róznice plciowe

• Kobiety poszukuja partnerów zaradnych i
  zabezpieczonych finansowo
• Mezczyzni poszukuja kobiet atrakcyjnych
• Promiskuityzm mgtk
• Mezczyzni boja sie zdrady fizycznej
• Kobiety boja sie zdrady emocjonalnej

51
Potrzeby podstawowe sen

• Osrodek snu grupa komórek nerwowych
  zlokalizowana w miejscu nazwanym VLPO
  (brzuszno-boczne pole przedwzrokowe), które
  wylacza aktywnosc mózgu.
• Przecietna dlugosc snu zmniejsza sie z wiekiem.
  Noworodki 20 godzin, dzieci i ludzie mlodzi ok. 8
  godzin, w srednim wieku potrzeba snu wynosi ok.
  6-7 godzin i spada do ok. 5 godzin po 60-70 r. z.
• Rola snu
• - Oszczednosc energii (spadek
  temperatury).- Gospodarke hormonami.-
  Konsolidacje pamieci.- Proces rozwoju czlowieka
  (proces wzrostu).- Stabilizacje systemu
  odpornosciowego.

52
Bezsennosc

• KRÓTKOTRWALA
• Przyczyna sa czynniki stresujace (w wiekszosci
  przypadków ustepuje po zakonczeniu dzialania
  czynnika stresowego).
• Czynniki predysponujace to wiek, plec zenska,
  nadwrazliwosc, choroby somatyczne, choroby
  psychiczne, rodzinne wystepowanie bezsennosci.
• PRZEWLEKLA (gt3 TYGODNIE)
• Zaburzenia psychiczne zaburzenia nastroju,
  zaburzenia lekowe, zaburzenia osobowosci.
• Wtórna do zaburzen somatycznych schorzenia OUN,
  przewlekle zespoly bólowe, POCHP, astma, choroba
  wiencowa, choroba wrzodowa zoladka i dwunastnicy.

53
Potrzeby podstawowe stabilizacja

• Potrzeba czucia sie bezpiecznie- przewidywalnosc
  tego co sie wydarzy.
• Rodzice stwarzaja warunki , aby dziecko moglo
  czuc sie dobrze poprzez pozytywne nastawienie
  dziecka, wlasciwy sposób traktowania i zyczliwa
  atmosfere w domu.
• Pewnosc, ze w razie klopotów ktos mi pomoze.

54
Czynniki zaburzajace poczucie bezpieczenstwa

• Obcosc i niechec otoczenia,
• Niespodziewane , nielogiczne reakcje rodziców,
• Nadciagajace duze zmiany, np. rozwód rodziców,
• Wymagania przerastajace mozliwosci dziecka,
• System wychowawczy oparty na grozbach , karach ,
  potepianiu , dezaprobacie, zakazach i
  ograniczeniach,
• Stan zdrowia,
• Niezrozumiale sytuacje np. burza.

55
Potrzeby wyzszego rzedu afiliacja

• AFILIACJA dazenie do bycia razem z innymi
  ludzmi, przylaczenia sie do osób i grup
  spolecznych oraz poszukiwania ich akceptacji
• Jej zasadniczym zródlem jest potrzeba
  bezpieczenstwa. Ksztaltuje sie w ramach
  standardów spolecznych, wyznaczajacych jednostce,
  jak i grupom spolecznym wzorce zachowan.
• Potrzeba przynaleznosci do grupy i spolecznosci
  wiaze sie z faktem, ze czlowiek jest istota
  spoleczna. Nie nadaje sie do dlugotrwalego zycia
  w samotnosci - potrzebuje kontaktów i zwiazków z
  innymi ludzmi. Tylko wówczas moze sie rozwijac i
  byc szczesliwym.

56
Potrzeba przynaleznosci (u dzieci)

• Identyfikacja bezkrytyczne nasladowanie
  czynnosci zewnetrznych oraz norm moralnych. Grupa
  odniesienia dostarcza wzorców zachowan.
• Akceptacja dziecko powinno czuc sie potrzebne i
  chciane takie, jakie jest. Tworzenie sie
  samoakceptacji.
• Strach separacyjny lek przed osamotnieniem i
  opuszczeniem, pobudza pragnienie wiezi z innymi
• domaganie sie fizycznej obecnosci matki,
• lek przed ciemnoscia (3-10 lat),
• Moze sie wzmagac gdy pojawia sie rodzenstwo.

57
Deprywacja potrzeby przynaleznosci

• Poczucie uprzedmiotowienia, alienacji i
  samotnosci.
• Dzieci odrzucone domagaja sie milosci ale lek
  przed przywiazaniem i ponownym odrzuceniem
  powtarzana sytuacja dziecko nie jest w stanie
  pokochac kogokolwiek.
• Brak modelu identyfikacyjnego zaburzony obraz
  siebie i swiata i lek przynaleznosci (chce byc z
  rodzicami, bo to moi rodzice ale nie chce z nimi
  byc, bo ciagle mnie krytykuja) .

58
Potrzeby wyzszego rzedu odbiór spoleczny

• Potrzeby szacunku, uznania i prestizu w oczach
  innych ludzi
• potrzeba respektu i uznania ze strony innych
  ludzi,
• dobrego statusu spolecznego, slawy, dominacji,
• zwracania na siebie uwagi.
• Potrzeba poczucia wlasnej wartosci, osiagniec,
  kompetencji
• Moze byc uogólniona badz w jakiejs dziedzinie.

59
Deprywacja potrzeby uznania

• Niska ocena naszego zachowania, rezultatów,
• Brak sukcesów szkolnych, zawodowych,
• Niska pozycja spoleczna, brak prestizu,
• Brak widocznych efektów naszych staran i
  niedostrzeganie ich przez innych
• Prowadzi do obnizenia poczucia wlasnej wartosci.

60
Metapotrzeby samorealizacji

• Potrzeby wzrostu potrzeby samourzeczywistaniania
  sie potrzeby poznawcze, rozumienia swiata,
  wiedzy.
• Zajmuje sie tym, do czego mam powolanie, chce w
  pelni wykorzystac mój potencjal i osiagac cele,
  które przynosza mi satysfakcje.
• Nigdy nie beda w 100 zaspokojone, bo ludzkie
  ambicje nie znajda granic.

61
Motywacja zewnetrzna

• Efekt Hawthorne
• Jasniejsze oswietlenie,
• 2x5 min przerwy
• Krótszy o 1h dzien pracy,
• Krótszy o pól dnia dzien pracy,
• 15 min przerwy lunch gratis,
• Ciemniejsze oswietlenie,
• Powrót do stanu poczatkowego.

62
Kary a nagrody

• NAGRODA
• jezeli zrobisz TO dostaniesz TAMTO
• mile zdarzenie majace na celu zmiane czyjegos
  zachowania
• KARA
• jezeli nie zrobisz TEGO spotka cie TAMTO
• niemile zdarzenie majace na celu zmiane czyjegos
  zachowania

63
Skrajnie

• Motywacja negatywna powoduje lek, który
  paralizuje wszelkie samodzielne dzialania,
  inicjatywe, rozwój, a mobilizuje do
  efektywniejszych dzialan tylko w celu unikniecia
  kary.
• Motywacja pozytywna moze doprowadzic do tego, ze
  bez nagrody czlowiek nie bedzie podejmowal
  zadnych oczekiwanych dzialan.

64
Wady kar i nagród

• nagrody i kary niszcza stosunki miedzyludzkie
  podkreslaja niepartnerski stosunek miedzy
  stronami, niszcza wspólprace, wprowadzajac
  wspólzawodnictwo, slabi nie prosza silnych o rade
  i pomoc, wyrabiaja posluszenstwo, a nie
  samodzielnosc.
• nagrody i kary zniechecaja do podejmowania
  wysilku i ryzyka ci, którzy uwazaja, ze nie
  maja szans na nagrode, calkowicie rezygnuja z
  wysilku, popelnienie bledu moze zagrozic
  otrzymaniu nagrody.
• nagrody i kary niszcza bezposrednia motywacje
  celem ostatecznym staje sie nagroda, a nie sukces
  w realizacji zadania nagrody motywuja jedynie do
  starania sie o nagrode, sugeruja, ze zadanie nie
  jest warte wykonania z wlasnej woli.

65
Od przedszkola

• 3 grupy chetnie rysujacych przedszkolaków
• Oczekujace nagrody (widzialy dyplom i go dostaly)
• Nieoczekujace nagrody (nie widzialy dyplomu ale
  go dostaly)
• Bez nagrody (nie widzialy i nie dostaly)
• Dzieci z grupy nie oczekujacej nagrody i z
  grupy bez nagrody rysowaly tak samo chetnie,
  jak przed eksperymentem, natomiast dzieci z grupy
  oczekujacej nagrody byly duzo mniej
  zainteresowane rysowaniem i spedzily na nim
  znacznie mniej czasu.

66
Ale jesli stosujemy to

• System sprawiedliwy nagrody adekwatne do
  wlozonego wysilku a kary do przewinienia.
• Nagroda jest rzeczywiscie nagroda.
• Jasno okreslony cel do osiagniecia nagrody
• bliski (podzial na odcinki), specyficzny,
  ambitny.
• Nagroda (wzmocnienie) powinno wystepowac tuz po
  reakcji czy zachowaniu, które pragnie sie
  utrwalic.
• Latwiej jest modyfikowac zachowanie za pomoca
  nagrody niz kary .
• Kara moze spelnic swoje zadanie tylko wtedy, gdy
  wlaczona zostanie w calosciowy program
  modyfikacji zachowania czyli jest zalezna od
  wskazania alternatywy dzialania (uzyskania
  nagrody).

67
Jaka procedura najlepsza?

• Procedura stalych odstepów czasowych zgodnie z
  nia zachowanie czlowieka jest regularnie
  nagradzana po uplywie okreslonego czasu (np.
  comiesieczna pensja). Ujemne skutki nierzadko
  powoduje nierytmiczna prace zwolnienia tempa
  pracy po otrzymaniu wzmocnienia, a jednoczesnie
  zwiekszenie jego przed kolejnym wzmocnieniem.
• Procedura stalych proporcji zgodnie z nia
  czlowiek otrzymuje bodzce materialne lub moralne
  po wykonaniu okreslonej pracy. W tym przypadku
  wzmocnienie nastepuje regularnie po kazdej n-tej
  reakcji (praca na akord). Procedura ta z reguly
  pobudza aktywnosc i zwieksza temp pracy.
• Procedura zmiennych odstepów czasowych
  wzmocnienia sa nieregularne. Czas, jaki uplywa
  miedzy reakcja a nagroda, zmienia sie losowo. Nie
  mozna przewidziec, kiedy reakcja zostanie
  nagrodzona. W srodowisku wystepuje wiec
  niepewnosc. Jest bardziej skuteczna od procedury
  regularnego wzmacniania reakcji.
• Procedura zmiennych proporcji zmienia sie liczba
  reakcji, po której nastepuje wzmocnienie. Rozklad
  o zmiennych proporcjach jest z reguly najbardziej
  efektywny. Ludzie pracuja rytmicznie i na
  wysokich obrotach, ze zyja oni nadzieja, iz ich
  wysilki zostana nagrodzone.

68
Motywacje altruistyczne

• Zachowanie prospoleczne zachowanie pomocne,
• czyli ukierunkowane na spowodowanie korzysci
• innego czlowieka materialne, biologiczne,
  psychiczne.
• Zachowanie altruistyczne szczególny rodzaj
  zachowania pomocnego, który nie przynosi korzysci
  sprawcy albo nawet przynosi mu straty.
• Pomagamy, poniewaz
• Norma wzajemnosci,
• Teoria pobudzenia (zle sie czujemy, gdy inni
  cierpia),
• Chcemy przetrwac jako gatunek.

69
Od czego zalezy udzielenie pomocy?
70
Pomagamy

• Komu?
• osobom, które lubimy,
• Osobom podobnym do nas,
• Osobom atrakcyjnym.
• Kiedy?
• Dobry nastrój,
• Brak innych swiadków zdarzenia.

71
Osobowosc

• OSOBOWOSC wewnetrznie spójny zespól
  charakterystyk zachowania, jakie ludzie
  prezentuja w róznych momentach i róznych
  sytuacjach, a którymi jednostki sie róznia.
• CECHA OSOBOWOSCI wzglednie stala
  charakterystyka, przejawiajaca sie w róznych
  sytuacjach
• Kazdy posiada ten sam zestaw cech, ale sa one o
  róznym natezeniu. Cechy pozwalaja przewidziec
  zachowanie osoby w konkretnej klasie sytuacji.

72
Rozwój osobowosci

• Osobowosc rozwija sie stopniowo.
• Osobowosc ksztaltuje sie przez doswiadczenia,
  kontakty z osobami znaczacymi dla danej
  jednostki, role spoleczne pelnione przez dana
  osobe, wydarzenia powtarzajace sie lub wyjatkowo
  wazne.
• W rezultacie utworzenia sie osobowosci czlowiek
  tworzy sobie obraz swiata i siebie, integruje
  techniki i sposoby ustosunkowania sie do
  przedmiotów, osób, sytuacji, przez co jego
  zachowanie nabiera cech stalosci i
  powtarzalnosci.

73
TEORIA OSOBOWOSCI

• Pozwala na opisanie osoby,
• Wyjasnia motywy obecnego zachowania,
• Przewiduje przyszle zachowania.

74
8 glównych nurtów koncepcji rozumienia czlowieka
i teorii osobowosci

• Sytuacjonizm,
• Behawioryzm,
• Teorie uczenia sie spolecznego,
• Interakcjonizm,
• Teorie typów,
• Teorie cech,
• Teorie psycho-dynamiczne i psychoanalityczne,
• Humanizm.

75
Sytuacjonizm

• ujecie osobowosci, zgodnie z którym zachowanie
  jest raczej funkcja sytuacji, a nie wewnetrznych
  stanów cech osoby.
• cechy osobowosci jest w tym przypadku rozumiane
  jest jako umyslowa konstrukcja obserwatora, który
  stara sie zrozumiec zachowania innych i istnieje
  tylko w umysle osoby postrzegajacej.  
• przedstawiciele Milgram, Zimbardo

76
Behawioryzm

• Jest próba zastosowania scislych, znanych z nauk
  przyrodniczych metod badawczych do badania
  ludzkiej psychiki. Kladzie nacisk na statystyczne
  zaleznosci miedzy obiektywnie mierzalnymi
  bodzcami i reakcjami.
• W skrajnej postaci behawioryzm zakladal, ze
  bardziej zlozone zjawiska psychiczne, takie jak
  np. uczucia wyzsze, czy struktury wpojone
  kulturowo, nie maja wiekszego wplywu na dzialanie
  ludzi.
• Ludzie podobnie jak wszystkie inne zwierzeta
  dzialaja wg stosunkowo prostych zasad
  opierajacych na stalych, odruchowych lub
  wyuczonych reakcjach na bodzce.

77
Teorie uczenia sie spolecznego

• Punkt wyjscia równowazenie oddzialywan
  srodowiska i wlasciwosci danych w sposób
  naturalny.
• Pojecie osobowosci jest traktowane tutaj jako te
  aspekty zachowania, które zostaly nabyte w
  spolecznym kontekscie.
• Zachowan uczymy sie poprzez warunkowanie oraz
  modelowanie (obserwowanie).

78
Teorie spolecznego uczenia sie

• Bandura uczenie sie poprzez modelowanie
• student musi skierowac uwage na kluczowe elementy
  tego, czego ma sie nauczyc,
• student musi zapamietac dane zachowanie,
• student musi umiec powtórzyc dane zachowanie lub
  je wykonac,
• student musi miec motywacje i chciec powtórzyc
  dane zachowanie.

79
Interakcjonizm

• Zarówno cechy osobowosci jak i sytuacje wplywaja
  na mysli, uczucia i zachowanie.
• Osobowosc wylania sie z interakcji miedzy
  poszczególnymi cechami i predyspozycjami a tym,
  jak srodowisko wplywa na sposoby przejawiania sie
  tych cech i sklonnosci w zachowaniu.
• Osobowosc nie jest tu rozumiana jako osobny
  konstrukt psychiczny, lecz jako termin ogólny,
  obejmujacy zlozone wzorce interakcji.

80
Teorie typów

• Teoria Hipokratesa wyodrebnia cztery podstawowe
  typy ludzi choleryk, sangwinik, melancholik i
  flegmatyk.

81
Teorie cech

• Osobowosc opisywana jest w kategoriach cech -
  wzglednie stalych, charakterystycznych dla
  jednostki, zgeneralizowanych tendencji do
  okreslonych zachowan, emocji i sadów,
  przejawiajacych sie w róznych sytuacjach.
• Teorie cech nastawione sa na odkrywanie róznic
  indywidualnych, rezygnuja natomiast z odkrywania
  mechanizmów osobowosci.
• Osobowosc badana jest tu poprzez testy
  osobowosci.

82
Model Wielkiej Piatki Costa i McCrae

• strukture osobowosci czlowieka mozna opisac za
  pomoca kilku czynników, które sa niezalezne od
  plci, rasy i narodowosci, biologicznie
  uwarunkowane i niezmienne.
• Neurotycznosc stabilnosc emocjonalna
• Ekstrawersja-introwersja
• Otwartosc zamkniecie poznawcza
• Ugodowosc- nieustepliwosc
• Sumiennosc- chaotycznosc

83
Neurotycznosc (geny)

• decyduje o sprawnosci w radzeniu sobie z
  sytuacjami trudnymi, o podatnosci na
  doswiadczanie "trudnych" emocji takich jak lek,
  smutek, wrogosc.
• Wysoka neurotycznosc sprzyja trudnosciom
  adaptacyjnym, utrudnia radzenie sobie ze stresem,
  zwieksza podatnosc na doswiadczanie leku,
  agresji, depresji.
• Niska neurotycznosc sprzyja zrównowazeniu,
  radzeniu ze stresem, stabilnosci samooceny.

84
Ekstrawersja introwersja (geny)

• intensywnosc relacji interpersonalnych i
  nastawienie do innych ludzi, wigor, energia
  zyciowa, zapotrzebowanie na dzialanie i
  aktywnosc, poszukiwanie wrazen.
• Ekstrawertyk potrzebuje towarzystwa, nie
  usiedzi, ma ciagla potrzebe dzialania, lubi
  poznawac nowych ludzi.
• Introwertyk przejawia sklonnosc do unikania
  licznych, czestych relacji spolecznych, ma
  zapotrzebowanie na samotnosc (z wyboru),
  ogranicza stymulacje.

85
Otwartosc- zamkniecie poznawcze (geny)

• decyduje o gotowosci do przyjmowania nowych
  doswiadczen, idei, wartosci, koncepcji.
• Osoby zamkniete poznawczo wola trzymac sie
  znanych konwencjonalnych sposobów, zasad,
  pomyslów, nie lubia nowych doswiadczen, nie sa
  ciekawe nowej wiedzy.
• Osoby otwarte poznawczo sa ciekawe swiata, lubia
  sie uczyc, sa kreatywne w rozwiazywaniu
  problemów, nie boja sie nowych sytuacji .

86
Ugodowosc nieustepliwosc(genydoswiadczenie)

• wplywa na przekonania, nastawienie i dzialania w
  relacjach spolecznych.
• Wysoka ugodowosc wyraza sie zaufaniem do innych,
  prostolinijnoscia, skromnoscia, czasami
  sklonnoscia do ustepowania i poswiecania sie.
  Osoby takie w odbiorze innych sa jednoznaczne,
  przewidywalne i zyczliwe co sprawia, ze
  wytwarzaja aure bezpieczenstwa. W ich obecnosci
  znika obawa przed "wykolegowaniem" i
  wykorzystaniem.
• Osoby nieustepliwe nie traktuja innych ze
  specjalna atencja, chetnie wykorzystuja ludzi,
  manipuluja i tez zgodnie z wlasnym postepowaniem
  nie ufaja innym.

87
Sumiennosc- chaotycznosc (geny doswiadczenie)

• wymiar pozwalajacy prognozowac
• aktywnosc zawodowa i szkolna.
• Wysoka sumiennosc rokuje sukcesy szkolne i
  zawodowe, ujawnia sie jako odpowiedzialnosc,
  wytrwalosc w dazeniu do celu, rozwaga w
  planowaniu i podejmowaniu nowych zadan, a takze
  uporzadkowanie czasami przechodzace w
  perfekcjonizm.
• Niska sumiennosc (chaotycznosc) oznacza
  przeciwienstwo i generalnie sklonnosc do
  wygodnictwa i lenistwa.

88
Teorie psychodynamiczne i psychoanalityczne

• Wspólna cecha wszystkich teorii
  psychodynamicznych i psychoanalitycznych jest
  charakteryzowanie osobowosci jako integracji.
• Silny nacisk kladziony jest na czynniki
  rozwojowe, przy domniemanym zalozeniu, ze
  osobowosc doroslego czlowieka stopniowo rozwija
  sie w czasie, w zaleznosci od sposobu, w jaki
  integracja róznych czynników zachodzi.

89
Freud struktura osobowosci

• Osobowosc sklada sie z trzech elementów id, ego
  oraz superego. Wzajemnie na siebie oddzialuja i
  walcza.
• Id nieswiadome i obejmuje niezorganizowana
  partie osobowosci, której celem jest zaspokajanie
  podstawowych potrzeb kierujac sie zasada
  przyjemnosci.
• Ego swiadome, zachowuje sie zgodnie z zasada
  realnosci.
• Superego sumienie, cenzoruje ono dzialalnosc
  id oraz stara sie osiagnac perfekcje, ideal i
  równowage wymierzajac kary np. poczucie winy,
  zachowuje sie w akceptowalny spolecznie sposób i
  kontroluje rozróznianie dobrego i zlego w
  jednostce.

90
Freud rozwój osobowosci

• Osobowosc rozwija sie w sposób ciagly, ale
  najbardziej znaczacym okresem jej formowania jest
  okres miedzy 1 a 5 rokiem zycia.
• Okresy dziecinstwa musza byc przezyte w scisle
  okreslonych zasadach, bledy (fiksacje) powoduja
  bowiem nieodwracalne, okreslone cechy w doroslym
  zyciu.
• Mechanizm przemian rozwojowych polega na ewolucji
  popedu seksualnego, a jego istota na zmianie sfer
  w których sie manifestuje, oraz sposobów jego
  kontroli lub zaspokajania.

91
Okres pregenitalny (1-5 lat)

• Faza oralna dazenie do zaspokojenia glodu i
  szukanie przyjemnosci poprzez wargi, usta i
  jezyk. Jest to faza scislej symbiozy z matka.
• fiksacja oralna palenie, sklonnosc do gadulstwa
  oraz chec nadmiernego jedzenia i picia.
• Faza analna - trening czystosci, czyli wymuszanie
  przez rodziców wstrzymywania swoich potrzeb
  fizjologicznych, a co za tym idzie czerpania, w
  pewnym sensie, przyjemnosci quasi-seksualnej z
  tego powodu.
• fiksacja analna doprowadzic moze do tendencji
  destrukcyjnych, sklonnosci do okrucienstwa, uporu
  i skapstwa.

92
okres pregenitalny- faza falliczna

• czas polaczenia róznych popedów, pod prymatem
  narzadów plciowych. Okres ten wiaze sie z
  pierwszymi próbami masturbacji. W tej fazie
  dochodzi tez do wytworzenia sie superego oraz
  sumienia. Dziecko próbuje bardziej racjonalnie
  tlumaczyc swiat, od prawidlowego przejscia przez
  te faze zalezy emocjonalne zycie czlowieka.
• Fiksacja falliczna nieprawidlowa identyfikacja
  plciowa, psychozy, k chce byc koniecznie lepsza
  od m,
• Kompleks kastracyjny dziewczynki nie maja penisa
  zostal im zabrany (szczególnie gdy tepiona
  wczesna masturbacja).
• Kompleks Edypa (Elektry) pragnienie seksualnego
  zwiazku z rodzicem plci przeciwnej, przy
  jednoczesnej checi pozbycia sie rodzica tej samej
  plci, jako rywala seksualnego. Wyparcie prowadzi
  do pojawienia sie superego.

93

• Okres latencji (miedzy 6 a 12 rokiem zycia)
• wzgledna stabilizacja i uharmonizowanie
  popedów plciowych. Na pierwszy plan wychodzi
  socjalizacja grupowa, zdobywanie wiedzy, rozwój
  fizyczny. Jest to zwiazane z marginalizacja roli
  rodziców w zyciu dziecka.
• Okres genitalny (miedzy 13 a 15 rokiem zycia)
• ponowne uaktywnienie sie popedu seksualnego,
  który odgrywa najwazniejsza role. Jako prawidlowy
  proces powinien niesc za soba umiejetnosc
  milosci, wyzwolenia z zahamowan oraz pojawienia
  sie zdolnosci altruizmu. Brak dojrzalosci pod tym
  wzgledem, jest oznaka fiksacji na którejs z faz
  (najczesciej fallicznej).

94
Mechanizmy obronne

• metody radzenia sobie z wewnetrznymi konfliktami
  w celu ochrony ego, zmniejszenia leku, frustracji
  i poczucia winy. Na ogól sa one nawykowe i
  nieuswiadomione.
• W pewnym nasileniu wystepuja u kazdego czlowieka
  i pelnia role przystosowawcza, sa niezbedne.
• Sa jednak zawsze znieksztalceniem zachowania lub
  ogladu rzeczywistosci, stosowane nadmiernie lub
  nieadekwatnie do sytuacji moga utrudniac
  funkcjonowanie.

95

• Zaprzeczanie to falszowanie obrazu
  terazniejszosci poprzez nieprzyjmowanie do
  wiadomosci realnych faktów, w celu odsuniecia
  negatywnych mysli i uczuc, które moglyby sie z
  tym wiazac. Spostrzeganie rzeczywistosci zachodzi
  z unikaniem uswiadomienia sobie jej przykrych
  aspektów.
• Np. Alkoholik, który twierdzi ze nie jest
  uzalezniony, bo w kazdej chwili moze przestac
  pic.
• Racjonalizacja pozornie racjonalne uzasadnianie
  po fakcie swoich decyzji i postaw, kiedy
  prawdziwe motywy pozostaja ukryte, czesto takze
  przed wlasna swiadomoscia.
• Kwasne winogrona to uznawanie za niewazny cel,
  którego nie osiagnelismy.
• Slodkie cytryny to wmawianie sobie, ze przykre
  zdarzenia i sytuacje, bedace naszym udzialem, sa
  w rzeczywistosci przyjemne.
• Szukanie winnych za zaistniale nieprzyjemne
  wydarzenie wokól siebie, zamiast uznania wlasnej
  winy.

96

• Przemieszczenie rozladowanie stlumionych uczuc,
  zazwyczaj wrogosci, na obiektach mniej
  niebezpiecznych niz te, które pierwotnie
  wzbudzily emocje
• np. Zdenerwowal mnie szef to krzycze na dziecko.
• Sublimacja przesuniecie popedu (potrzeb,
  motywów) z celu, którego nie mozna zrealizowac ze
  wzgledu na niezgodnosc z przyjetymi zasadami, na
  inny, zastepczy obiekt lub czynnosc
• np. podoba mi sie chlopak, z którym tanczy moja
  kolezanka, wiec pije piwo, az skonczy sie
  impreza.
• Freud uwazal, ze caly dorobek kultury jest
  efektem sublimacji popedu seksualnego.
• Projekcja przypisywanie innym wlasnych pogladów,
  zachowan lub cech, najczesciej negatywnych.
  Przyczyna jest wieksza dostepnosc tych pogladów,
  zachowan i cech u osoby, która je posiada, a tym
  samym latwiejsze podciaganie pod dana kategorie.
• np. Kobieta, której zaloty sa odrzucane, odbiera
  zachowanie mezczyzn jako molestowanie seksualne.

97
Humanizm

• Prad filozoficzny, etyczny i kulturowy, uznajacy
  czlowieka za najwyzsza wartosc i podkreslajacy
  jego godnosc.
• Inni ludzie rozumieja humanizm nieco weziej,
  niemal wylacznie jako afirmacje wartosci ludzkiej
  istoty.
• Zaklada on, ze z punktu widzenia osobowosci,
  najwazniejsze sa subiektywne doswiadczenia
  psychiczne jednostki.

98
Totalitarne ego pojecie JA

• Pojecie JA to
• Przekonania na wlasny temat,
• Spostrzegane wlasne cechy,
• Spostrzegane relacje z otoczeniem,
• Przypisywane otoczeniu wartosci.

99
Obrona JA

• Mechanizmy obronne sluza temu, abysmy czuli sie
  dobrze mimo, ze nie obiektywnie nie ma do tego
  przeslanek.
• Samooszukiwanie sytuacja, w której podmiot zdaje
  sie wiedziec i nie wiedziec jednoczesnie o tej
  samej rzeczy (unikanie swiadomej analizy
  sytuacji).
• Znieksztalcenia poznawcze bronia poczucia
  wlasnej wartosci i umacniaja wlasna pozycje
  (efekt coctail party, lepsze zapamietywanie i
  rozpoznawanie info zwiazanym z JA).

100
Obrona JA

• Przecenianie sprawnosci wlasnego dzialania
  (latwiej przypominamy sobie sukcesy niz porazki),
• Nierealistyczny optymizm mnie to nie mogloby
  spotkac,
• Falszywe poczucie powszechnosci przekonanie o
  powszechnosci i slusznosci wlasnych przekonan i
  reakcji.
• Porównania w dól zawsze znajdzie sie ktos
  gorszy od nas.

101
Strategie samoutrudniania

• Dzialania polegajace na wbudowaniu utrudnien w
  strukture wykonywanego zadania.
• Obrona poczucia wlasnej wartosci gdy sukces jest
  malo prawdopodobny.
• - Dzialania rzeczywiste np. Sprzatam zamiast
  uczyc sie do egzaminu (nie zdalem, bo nie mialem
  czasu sie uczyc, bo sprzatalem).
• - Dzialania symboliczne np. Zle oswietlenie w
  Sali egzaminacyjnej mi przeszkadzalo.

102
Tozsamosc plciowa - geny

• Fizjologia mózg ksztaltuje sie w okresie
  plodowym jadro plciowo-dymoficzne odmienne dla k
  i m
• Preferencje seksualne kontrolowane przez uklad
  limbiczny

103
Tozsamosc plciowa srodowisko

• Teoria neutralnosci rodzimy sie z
  nieuksztaltowana tozsamoscia plciowa, która
  poprzez zachowania mozna stworzyc do 2 r.z.
  (Bruce-Brenda)
• Zmiany preferencji seksualnych moga nastapic na
  skutek traumatycznych przezyc.

104
Wiecej

• Ekman, P. i Davidson, R.J. (1998). Natura emocji.
  Gdansk GWP.
• Maruszewski, P. i Scigala, E. (1998). Emocje,
  aleksytymia, poznanie. Poznan Wydawnictwo
  Fundacji Humaniora.
• Pervin, J. (2002). Osobowosc. Teoria i badania,
  Kraków WUJ.
• Strelau, J. (Red.)(1999) Psychologia. Podrecznik
  akademicki, tom II. Gdansk GWP.