Botulizm: Tanisliq, patogenez v? mikrobiologiya Klinisistl?r

1
Botulizm Tanisliq, patogenez v? mikrobiologiya
Klinisistl?r üçün t?kmill?sdirilmis Kurs

• CH-L13
• Bax 00
• 1 OCT 14

2
M?qs?dl?r

• C.botulinum-un mikrobiologiyasini n?z?rd?n
  keçirm?k
• Botulinum toksininin s?ciyy?vi xüsusiyy?tl?rini
  t?svir etm?k
• Botulinum toksininin sinir sistemin? t?sir
  mexanizmini basa düsm?k
• Botulinum toksinin? qarsi immun reaksiyani
  müzakir? etm?k

3
Botulizml? Tanisliq

• Clostridium botulinum bakteriyasinin ifraz etdiyi
  toksinin tör?tdiyi v? heyvan v? insanlarda
  müsahid? edil?n z?h?rl?nm?
• Clostridium butyricum v? Clostridium baratii
  bakteriyalarinin ayri-ayri stammlari h?mçinin
  toksin ifraz ed? bil?r.
• Botulizm sözü Latinca botulus,
• sözünd?n götürülüb
• Sosis formali

4
T?bii Yoluxmanin Epidemiologiyasi
Mühit temperaturunda hazirlanan v? saxlanan
yem?kl?rd? toksinin yaranmasi
Açiq yarada kolonizasiya v? toksinin yaranmasi
Botulizm K?skin, simmetrik, getdikc? azalan,
bulbar simptomlu periferik paraliç
C. botulinum torpaqda, flora v? faunada
Bagirsaqda kolonizasiya v? h?ssas körp? v?
böyükl?rd? toksinin yaranmasi
5
Dünyada Botulizmin Yayilmasi

• Dünyada rastg?lm? tezliyi bilinmir
• Az m?ruz edilir, lakin endemikdir

Avropa birliyi, 1998 63 cases, lt 0.1/100,000
Alaska, 2001 1.6/100,000
Rusiya, 1998 501 hadis?, 0.3/100,000
ABS-d? ild? ortalama 145 hadis? 0.05/100,000 15
qida m?ns?li botulizm 65 körp? botulizmi 20
yara botulizmi
6
Qida m?ns?li botulizm

• Botulin toksinin? yoluxmus qidalar
• Su m?m?lil?ri v? baliqlarin qicqirmis ?ti
• Evd? konservl?sdirilmis qida (konservl?sdirm?
  zamani yanlis hazirlanmis)
• ?tl?r
• T?r?v?zl?r
• Salsa
• Pendir sousu
• Sarimsaq
• Soganlar
• Alüminium folqada kartof

7
Botulin Toksinl?ri ABS-da Epidemiologiyasi

• Qida m?ns?li (2001-ci ild? 33 hadis?)
• Inkubasiya dövrü 12 - 36 saat
• A, B, E tipl?ri
• A Tipi - ?n yüks?k ölüm göst?ricisi
• B Tipi - ?n asagi ölüm göst?ricisi
• Körp? (2001-ci ild? 211 hadis?)
• 1975-ci ild?n b?ri askar edilir
• 3 h?ft?d?n 8 aya q?d?r dövrd?
• Dem?k olar ki hamisi, A serotipind?ndir

8
Körp? Botulizmi

• Yoluxma yasi ad?t?n 2 h?ft?d?n 1 yasa q?d?rdir
• Ana südünd?n ayirma il? ?laq?l?ndiril? bil?r
• Bagirsaq florasinda d?yisiklikl?r? s?b?b olur

9
Körp? Botulizmi

• T?dqiqatlarda körp? botulizminin bal q?bulu il?
  ?laq?l?ndirilm?si ehtimal edilir.
• Balda C. botulinum sporlar
• bir t?dqiqatda bal nümun?l?rinin 6-10-ind? bu
  sporlar var idi
• lt1 yasa q?d?r körp?l?r? bal verilm?m?si tövsiy?
  edilir.
• Avropadaki 59-lik göst?rici il? müqayis?
  edildikd?, ABS-d? bas ver?n körp? botulizmi
  hadis?l?rin yalniz 20-i bal yeyilm?sinin
  n?tic?sidir.

10
Yara Botulizmi

• Cansiz toxumalarda C. botulinum böyüdükd? v?
  sporlar formalasdirdiqda bas verir.
• Kliniki ?lam?tl?ri qida m?ns?li botulizm?
  b?nz?yir
• ?n çox rast g?lin?n risk amili daxil edil?n
  narkotik madd?, xüsusil? heroin
  istifad?çil?ridir.

11
BotulIZm MIKROBIOLOGIYA V? PATOGENEZ
12
C. botulinum

• Toksin Clostridium botulinum, h?mçinin C. baratii
  v? C.butyricum-dan m?nb?yini götürür
• C. botulinum qram-müsb?t, çöp s?killi,spor ?m?l?
  g?tir?n, obliqat anareobdur

13
C. botulinum Sporlari

• Sporlar rast g?l? bil?r
• Torpaqda (?sas?n)
• D?niz v? göl çöküntül?rind?
• Heyvanlarin, o cüml?d?n baliqlarin bagirsaq
  yollarinda
• Ekstremal s?raitl?rd? davamlidir
• Ultrab?növs?yi süalara, spirt v? fenollara
  davamlidir
• Gün süasina qarsi
• Qaynama prosesi zamani f?alligini 4 saata q?d?r
  saxlayir
• Bir çox qida hazirlanmasi prosesl?rin? davamlidir
• Qurudulmaya qarsi davamlidir
• Xlorun t?sirind?n asanliqla m?hv olur

Vegetativ hüceyr?
Spor
14
Toksinin ifrazi

• Yoluxma spesifik s?raitd? bas verir
• anaerob mühit
• pH lt 7.0
• T?rkibind? s?k?rin v? duzun miqdari az olan su
• temperatur gt 4 v? lt 121C
• ?lverisli s?rait sporlarin çoxalmasina s?b?b olur
• Bakteriyalarin lizisi toksinin yaranmasina imkan
  verir

15
Toksiklik

• M?lum olan ?n toksik madd?l?rd?n biridir
• Toksiklik d?r?c?si yoluxma yolundan asilidir
• LD - letal doza(ç?kisi 70 kq.1mg.kg olan insan,
  A növü)
• Venadaxili 0.09-0.15 nq
• T?n?ffüs 0.7-0.9 nq
• Oral 70 nq

16
Botulin toksininin növl?ri

• Müxt?lif toksiklik v? cografi yayilmasi olan
  yeddi toksin növü var
• Insan x?st?liyi A, B, E v? F
• A, B v? E növl?ri qida m?ns?li botulizmin ?n
  genis yayilmis s?b?bl?rind?ndir
• E növü ?sas?n baliq m?hsullari il? ?laq?li olur
• A növü il? yoluxma zamani ?n yüks?k ölüm
  göst?ricisi müsahid? edilir
• Heyvan x?st?liyi C, D v? G

17
Sinir-?z?l? birl?sm?siNormal F?aliyy?t Mexanizmi
Arnon SS et al. JAMA 200120011059-1070
(növb?ti s?hif?l?rd? istifad? edil?n s?kill?r
daxil olmaqla)
18
Botulinum toksiniToksin neyronal hüceyr?
membrani il? birl?sir
19
Botulinum toksiniSNARE (h?ll olan,
N-etilmaleimid? qarsi h?ssas olan, zülallarin
birl?sm?sini t?min ed?n amil) zülallarinin
parçalanmasi
20
Botulinum ToksiniAsetilxolin vakuollari
membraninin dagilmasinin qarsisini alir
21
Botulinum toksini Asetilxolin ifraz olunmur
?z?l? yigilmir
22
Botulin Toksini neyronlar daxili f?aliyy?t

• Botulinum toksinl?ri SNARE kompleksinin müxt?lif
  sah?l?rini parçalayir
• B, D, F v? G növl?ri sinaptobrevini parçalayir
• A, C v? E növl?ri SNAP-25-i parçalayir
• C növü sintaksini parçalayir

23
H?r?ki neyronun sagalma prosesi
24
Yekun

• Botulizm üç yolla t?mas n?tic?sind? ?m?l? g?lir
  qida, bagirsaqda kolonizasiya v? ya yaralar
• Çox sayda müxt?lif qidalar qida m?ns?li botulizm?
  s?b?b ola bil?r
• Körp? botulizminin dig?r x?st?likl?rd?n
  f?rql?ndirm?k ç?tindir
• hal-hazirda m?lum oldugundan daha genis yayilmis
  ola bil?r

25
Yekun

• C. botulinum qram-müsb?t, spor ?m?l? g?tir?n
  çöpdür
• Mikroorqanizm neyrotoksin ifraz edir ki, bu da
  çox kiçik miqdarda bel? t?sirli olur v?
  sinir-?z?l? birl?sm?sind? asetilxolinin
  yaranmasinin qarsisini alir
• Toksinin t?siri dönm?z olur v? normal sinir-?z?l?
  funksiyasi yalniz sinirl?rin yenid?n inkisafindan
  sonra b?rpa olur

26
Botulizm Kliniki ?lam?tl?r Klinisistl?r üçün
t?kmill?sdirilmis t?lim

• CH-L14
• Bax 00
• 1 OCT 14

27
M?qs?dl?r

• Botulizmin tipik v? atipik klinik formalarini
  basa düsm?k
• Botulizmin müxt?lif formalarinin diferensial
  diaqnozunu n?z?rd?n keçirm?k
• Hansi kliniki ?lam?tl?r askar olunduqda Gigiyena
  V? Epidemiologiya M?rk?zin? x?b?r verm?k lazim
  oldugunu basa düsm?k

28
Botulizmin kliniki gedisi
Asagiya dogru istiqam?tl?n?n süst
iflic Iradi ?z?l?l?rin simmetrik
iflici 1. Boyun 2. Çiyin 3. Yuxari ?traflar 4.
Asagi ?traflar Qan t?zyiqi ad?t?n normal Psixi
durum normaldir

• K?ll?-beyin sinirl?rinin
• iflici
• K?ll?-beyin sinirl?ri III, IV, VI, VII,
  IX
• Tutqun görm?
• Diplopiya
• Ptoz
• Ifad?siz mimika
• Q?bizlik
• Disartriya/Disfaqiya

Yoluxma

Inkubasiya dövrüYara4-14 gün T?n?ffüs 24-72
saat Qida m?ns?li 18-36 saat (2 saatdan 8
gün?d?k) Toksinin dozasindan asilidir
 
29
K?ll?-beyin sinirl?rinin Iflicinin kliniki
?lam?tl?r
Diplopiya (iki görm?)
Ifad?siz mimika
Tutqun görm?, yaxin görm? qabiliyy?tin itm?si
30
K?ll?-beyin sinirl?rinin Iflicinin botulizml?
?laq?li ?lam?tl?ri
Danismaqda ç?tinlik (dizartiya)
Ptoz
Udqunmaqda ç?tinlik (disfagiya)
Agizda quruluq
31
Ilkin nevroloji simptomlarinbaslanmasi
Hadis?l?r,
12 saatliq interval
Oksford Universitetinin icaz?si il? Terranova v?
basqalarinin mü?llifi oldugu d?rslikd?n
götürülmüsdür
32
Botulizmin A, B, E növl?ri alovlanma hadis?l?ri
zamani rast g?lmis kliniki ?lam?tl?r,
ABS,1973-1998-ci ill?r

• X?st?lik hallari zamani müsahid? olunan
  ?lam?t/simptomlarin faiz göst?ricisi
• Normal psixi durum (90)
• Ür?kbulanma (88)
• Tutqun görm? (78)
• Agizda quruluq (82)
• Disfoniya (76)
• Disfagiya (75)
• Yuxari ?traflarin z?ifliyi (75)
• Ptoz (73)
• Asagi ?traflarin z?ifliyi (69)

• ?lam?t/Simptomlarla müsayi?t olunan hallarin faiz
  göst?ricisi
• Göz?trafi ?z?l? z?ifliyi (65)
• Dispnoe (65)
• Üz sinirl?rinin disfunksiyasi (63)
• Diplopiya (60)

Amerikanin Infeksion X?st?likl?r C?miyy?ti, 2004
33
Botulizm x?st?liyin inkisafi
K?ll?-beyin sinirl?rinin iflici, normal psixi
durum
En?n, simmetrik ?z?l? z?ifliyi/iflic
T?n?ffüsün ç?tinl?sm?si
T?n?ffüsün dayanmasi
34
Yoluxma yollari

• Qida m?ns?li
• Yara
• Körp?/Bagirsaq
• T?n?ffüs

35
Qida m?ns?li botulizm

• T?rkibind? toksin olan qidanin q?bul edilm?sind?n
  sonra bas verir
• Son t?dqiqatlara ?sas?n Gürcüstanda ?n genis
  yayilmis formadir

36
Yara botulizmi

• Yaranin ?traf mühitd?n C. botulinum il?
  çirkl?ndirilm?si
• Sporlar ?m?l? g?lir v? toksin ifraz edir
• Qida botulizmin? b?nz?r kliniki sindrom
• D?ri altina iyn? il? heroin yerid?n narkomanlar
  arasinda genis yayilmisdir

37
Yara botulizmi
38
Yara botulizmi
39
Körp? Botulizmi

• C. botulinum, C. baratii v? ya C. butyricum
  t?r?find?n tör?dil? bil?r
• Klostridiya sporlarinin daxil? q?bul edildikd?n
  sonra bagirsaqda çoxalmasi v? toksin ifraz etm?si
  yolu il? bas verir
• Simptomlari
• Hipotoniyadan agir d?r?c?li süst iflic?
• K?ll?-beyin sinir refleksl?rinin v?
  funksiyalarinin azalmasi v? ya itm?si
• Q?bizlik

Fox CK. Pediatr Neurol. 200532149-154
40
Körp? botulizmi


Hypotoniya
Göz b?b?kl?rinin genisl?nm?si
http//www.neuro.wustl.edu/neuromuscular/nother/bo
t.htm


41
Bagirsaq botulizmi

• Körp? usaq botulizmin? b?nz?r patogenez
• Klostridiya sporlarinin daxil? q?bul edildikd?n
  sonra çoxalmasi n?tic?sind? ayranan toksinin
  hopmasi yolu il?
• X?st?lik hallari ?ks?r vaxt asagidaki
  v?ziyy?tl?rd? bas verir
• C?rrahi ?m?liyyatdan sonra
• Bagirsaq x?st?liyi olan böyükl?rd?
• F tipli toksini ifraz ed?n C. Baratii il?
  tör?dil?n bir neç? x?st?lik hali haqqinda m?lumat
  verilmisdir
• Ümumiyy?tl? nadir hallarda rast g?lir

42
T?n?ffüs botulizmi

• Yoluxma aerosol halinda olan toksinin
  inhalyasiyasi zamani bas verir
• Aerozol halinda olan bütün toksin növl?ri
  primatlarda x?st?lik tör?dir
• laboratoriyada bas ver?n
• x?talar x?st?liy? s?b?b olmusdur.
• Alman baytarlari, 1962
• X?zi aerozol formasinda olan toksinl? yoluxmus
  heyvanlari yandirark?n
• Simptomlar ilkin t?masdan 72 saat sonra
  baslamisdir
• Z?rdab nümun?l?rind? botulinum
• toksininin A tipi tapilmisdir

JAMA. 2001 2851059-1070.
43
Heyvan Botulizmi
Botulizmin C Növü Yumsaq boyun x?st?liyi
44
Botulizmin Diferensial Diaqnozu

• Miasteniya qravis
• Giyena-Barre sindromu
• Insult
• Beyin qan dövraninin pozulmasi
• Eton-Lambert sindromu
• G?n? paraliçi
• Poliomielit
• Sinir sistemin? t?sir ed?n madd? /Pestisidl?
  intoksikasiyasi

• MSS-in infeksiyasi
• MSS-d? sisl?r
• Iltihabi miopatiya
• Qirtlaq travmasi
• Psixi x?st?likl?r
• Hipotireoz
• H?dd?n artiq g?rginlik

45
Botulizmd?n nec? f?rql?ndirm?li

• Miasteniya Qravis
• Ad?t?n t?krar?n bas verir, anti-xolinesteraza
  inhibitorlarina qarsi yaxsi reaksiya göst?rir
• Giyena-Barre sindromu
• Prodromal ?lam?tl?rl? keç?n x?st?lik,
  refleksl?rin olmamasi, OBM-d? zulalin artmasi,
  qalxan iflic
• Insult
• Iflic bir qayda olaraq assimmetrik olur,
  ?lam?tl?r ad?t?n beyinin rentgenoqrafiyasinda
  görünür
• Eton-Lambert sindromu
• Elektromioqrafiyada stabil qiciqlanma zamani
  artmis ?z?l? f?alligi müsahid? olunur

46
Botulizmd?n nec? f?rql?ndirm?li

• G?n? iflici
• Paresteziya, b?d?nin yuxari hiss?l?rin? qalxan
  iflic
• Poliomielit
• Prodromal ?lam?tl?rl? keç?n virus x?st?liyi,
  assimetrik iflic, OBM-d? patoloji d?yisiklikl?r
• Sinir sistemin? t?sir ed?n madd? /Pestisid
  Intoksikasiyasi
• Anamnezd? m?ruz qalma tarixi, qicolmalar,
  tutmalar, sidik/n?cis ifrazini saxlaya bilm?m?k

47
Botulizmd?n nec? f?rql?ndirm?li

• M?rk?zi Sinir Sisteminin infeksiyasi
• Qizdirma, psixi durumun d?yism?si, OBM-d?
  patoloji d?yisiklikl?r müsahid? edilir
• MSS-d? sis
• Beyinin rentgenoqrafiyasinda görünür, iflic
  assimmetrikdir, qrup halinda x?st?lik hadis?l?ri
  olmur
• Iltihabi miopatiya
• Kreatinkinazanin artmasi, k?ll?-beyin sinirl?ri
  ad?t?n z?d?l?nmir
• Qirtlaq travmasi
• Diffuz iflic olmur
• Psixiatrik x?st?likl?r
• Nevroloji ?lam?tl?r davamli olmur
• Hipotireoz
• K?ll?-beyin sinirl?rinin z?d?l?nm?si nadir
  hallarda bas verir
• H?dd?n artiq g?rginlik
• K?ll?-beyin sinirl?rinin z?d?l?nm?si v? dig?r
  obyektiv nevroloji ?lam?tl?r nadir hallarda olur

48
Botulizms?ciyy?vi kliniki xüsusiyy?tl?r

• X?st?l?rd? ?qli proses bir qayda olaraq normal
  olur
• Normal psixi durum
• Idrak funksiyasi pozulmur
• X?st?l?rd? ad?t?n qizdirma olmur
• OBM-nin analizi zamani göst?ricil?r ad?t?n normal
  olur

49
Botulizm Konservativ Müalic?

• Toksin ?leyhin? z?rdab
• Intubasiya
• Agciy?rl?rin süni t?n?ffüsü
• Intensiv simptomlara ?saslanan müalic?
• (Yaranin c?rrahi isl?nm?si/müalic?si)

50
Botulizm Toksin ?leyhin? z?rdab

• Cari toksin ?leyhin? z?rdab 3-valentlidir A,B,E
• Simptomlarin baslanmasindan sonra 24 saat ?rzind?
  botulizm növünd?n asili olaraq toksin ?leyhin?
  z?rdabdan istifad?
• D?rinin h?ssasliginin yoxlanmasi
• S?rb?st sistemli toksinl?rin birl?sdirilm?si
  yolu il? t?sir edir
• Artiq mövcud olan paraliçi aradan qaldirmir

51
Köpr? botulizmi üçün Toksin ?leyhin? z?rdab

• Insan botulizminin immunoqlobulini (körp?-BIQ)
  2003-cü ild? ABS-d? istifad? üçün t?sdiq
  edilmisdir.
• Botulin toksini peyv?ndi vurulmus donorlardan
  insan z?rdabi
• ?sas?n A v? B növlü botulizmin? qarsi t?sirlidir
• Eritematoz s?pkiyl? ?laq?l?ndirilir

52
Dig?r mümkün toksin ?leyhin? z?rdablar

• BK(UK)
• 5-valentli keçi toksin ?leyhin? z?rdabi
• 7-valentli qoyun toksin ?leyhin? z?rdabi (IqG
  fraqmenti)
• ABS
• 7-valentli at toksin ?leyhin? z?rdabi (IqG
  fraqmenti)
• T?kklonlu ?kscisiml?r (lakin serotip? 3 ?d?d)

53
Botulin Toksini Peyv?nd

• Botulin anatoksin peyv?ndi
• ABS-da eksperimental yeni d?rman statusuna
  malikdir
• Besvalentli
• A, B, C, D, v? E serotipl?ri
• ?sas ardicilliq - 0, 2, v? 12 h?ft?, 1 ild?n
  sonra t?krar peyv?nd
• gt90 hallarda qoruyucu titr
• 2 doza (0 v? 2 h?ft?) verilmis meymunlar
  aerozolun n?f?sl? udulmasi ç?tinliyin? qarsi
  qorunmusdurlar

54
Yekunlar

• Profilaktik t?dbirl?r? qidanin hazirlanmasi/saxlan
  masi/konservl?sdirilm?si üzr? t?dris daxildir.
• Toksin ?leyhin? z?rdablar müalic?nin ?vv?lind?
  q?bul edildiyi zaman t?sirli ola bil?r.
• Toksin ?leyhin? z?rdablar artiq sinir-?z?l?
  sistemind? bas vermis t?sirl?ri aradan qaldira
  bilm?z.
• Sagalma uzun müdd?t ?rzind? bas verir.

55
X?st?lik hallarinin SN t?r?find?n t?yini
56
X?st?lik hallarinin SN t?r?find?n t?yini

• Botulizm
• Sübh? doguran hadis? x?st?d? asagidaki
  ?lam?tl?rin hamisi olarsa
• H?rar?tsiz k?skin x?st?lik
• H?y?canli psixi durum
• K?ll?-beyin sinirl?rinin simmetrik iflici (m?s.
  diplopiya, ptoz, disfoniya v? s.)

57
X?st?lik hallarinin SN t?r?find?n t?yini

• Botulizm
• Ehtimal olunan hal sübh?li hadis? t?yinin? uygun
  g?lir v? asagidakilardan ?n azi biri
• X?st?likd?n ?vv?l bir h?ft? ?rzind? asagidaki
  qida m?hsullarindan birinin yeyilm?si
• Konservl?sdirilmis v? ya kip baglanmis t?r?v?z,
  ?t, baliq, meyv?,göb?l?k v? s.
• His? verilmis v? ya qurudulmus baliq
• Kolbasa m?mulatlari
• Desilmis v? ya k?silmis yara, açiq siniq, c?rrahi
  müdaxil? v? ya venadaxili inyeksiyalardan sonraki
  iki h?ft? ?rzind? simptomlarin meydana çixmasi
• T?sdiq olunmus botulizm hadis?si il? epidemioloji
  ?laq?
• C.Botulinum Botulizm tör?dicisi il? yoluxmus
  materiallarla t?masda olan laboratoriya isçil?ri

58
X?st?lik hallarinin SN t?r?find?n t?yini

• Botulizm
• T?sdiq olunmus hal
• Laborator testl?rin müsb?t n?tic?l?ri

59
Botulizmd?n sübh?l?nirsizs?...

1. Epidemiologiya v? Gigiyena M?rk?zind? Monitorinq
   Stansiyasinda (EGM) TTACT sistemi üzr? cavabdeh
   epidemioloqa d?rhal m?lumat verin
2. EGM x?st?lik hadis?si bar?d? lazimi m?lumat
   formalarinin doldurulmasi, laborator nümun?l?rin
   götürülm?si üzr? t?dbirl?r gör?c?k v? nümun?l?rin
   qablasdirilmasi v? dasinmasini t?skil ed?c?k
3. Daha sonra nümun?l?r t?sdiql?yici analizl?r üçün
   gönd?ril?c?k
4. X?st?lik hadis?si TTACT sistemi üzr? botulizmin
   tövsiy? olunan t?yin formalarina cavab verm?s?
   bel?, botulizm? sübh?l?ndiyiniz ist?nil?n x?st?
   bar?d? m?lumat verin. Biz sizin kliniki
   q?rariniza inaniriq!

60
Questions?

• ?