BIOETIKA, zer eta zertan den

1
BIOETIKA, zer eta zertan den
Koldo Martínez Urionabarrenetxea
2
Zorionak!
3

• Amo mi país profundamente
• Me da rabia (mi país) profundamente
• Lo conozco profundamente
• Lo desconozco profundamente, le doy mi vida
• Profundamente le doy mi muerte.
• Le doy todo lo que tengo, más todavía
• Le doy todo lo que no tengo, lo que no soy
• Lo que no sabré nunca que soy
• Lo que no llegaremos a saber nunca...
• Jorge Oteiza

4
Bioetika

• Eremu berri bat XX. mendekoa?
• Van Renselaer Potter
• 1970 Bioetika, Biziraupenaren Zientzia
• 1971 Bioetika, Etorkizunerantz Zubia
• André Hellegers
• 1968 Humanae Vitae
• 1971 The Joseph Rose Kennedy Center for the
  Study of Human Reproduction and Bioethics

5
Bioetika
Eremu oso zaharra Xto baino
lehen. Aristoteles Nikomakori Etika
6
Bioetika

• Bios Ethos

7
Bioetika

• Anbibalentzia
• bios
• Bizitzaren sakraltasuna
• Bizi-kalitatea

8
Bioetika

• Anbibalentzia
• éthos
• ohiturak, tradizioa, folklorea.
• burutzapen ideia, ekintzak, inmanentzia,
  eginbeharrak, legeak, arauak, deontologia.

Bizikidetasun markoa kide moralentzat
9
Bioetika

• Anbibalentzia
• èthos
• bertutea, izaeraren bikaintasuna,
  hobekuntzarako tentsio iraunkorra.
• apreziazioa asmoa, balioa, ideiala,
  traszendentzia, bikaintasunaren bilaketa,
  teleologia.

Bizikidetasun marko morala norberarentzat
10
Legea

• Gizarte demokratiko baten
• kontsentsu etiko minimoa
• une konkretu batean.

Bizikidetasun markoa arrotz moralentzat
11
Bioetika

• Ekologia, Populazioa
• Harreman klinikoa
• Biziaren hasiera
• Ernalketa / Abortoa
• Ingeniaritza genetikoa
• Biziaren amaiera
• Testamentu bitala
• Eutanasia / Suizidio lagundua
• Ikerketa
• Globalizazioa
• Politika

12
Etika eta Politika
13
Etika eta Politika

• Zientziaren politizazioa
• Erabilerak, helburuak, finantziaketen informazioa
• Gizakiaren auto-ulerkuntzarako esanahia
• Biziaren, familiaren, ugaltzearen kontzepzioa

14
Etika eta Politika

• Zientziaren politizazioa
• Giza bizitzaren zentzua
• Gizakion duintasuna
• Neurrigabekeriaren tentazioa

15
Etika eta Politika

• Bioetikaren politizazioa
• Zoritxarrekoa? Ezinbestekoa?
• Boterea
• Oinarrizko ezberdintasunak
• Konbikzioak, iritziak, kontzepzio moralak
• Kultur gerrak
• Progresistak vs. Kontserbatzaileak
• Eskuina vs. Ezkerra

16
Etika eta Politika

• Bioetikaren politizazioa
• Bateraezinak dira Bioetika eta Politika?
• Interaktuatu dezakete maila berean?
• Autonomoki iraun dezakete bakoitza bere
  identitate eta helburuekin?
• Politikak gizartean sortzen dituen zauriak
  osatzen lagun dezake Bioetikak?
• Bioetika beharrezkoa al da gizarte benetan
  pluralista eta demokratiko batetan?

17
Etika eta Politika

• Gizakia

Usteldua naturaz Irrazionala Arriskutsua Nekez
hezigarria
Ona naturaz Razionala Kontziente Hezigarria
Boterea
Aristoteles
Maquiavelo
Kaltegarria
Onuragarria
Politika
Giza garapen eta progresorako tresna
Negozio Zikin eta inmorala
18
Etika eta Politika

• Pellegrino
• POLITIKA
• politika
• etikoa
• ez etikoa

E. Pellegrino (2006) Bioethics and Politics
Doing Ethics in the Public Square Journal of
Medicine and Philosophy vol. 31, nº 6, pp.
569-584
19
Desadostasun morala

• Misteriotsua
• Periloski subjektiboa
• Xaloa eta konplexua
• Baina gatazka morala
• beti izango da

20
Desadostasun morala

• Politikan desadostasun morala
• Gizartearen zatiketak areagotu
• Jarrera politikoen muturkeria areagotu
• Denontzat pozgarriak izango diren konklusioetara
  ailegatu ez

21
Desadostasun morala

• Politikan eztabaida morala
• Ebitatzea auto-suntsitzailea da
• Zatiketek, muturkeriek eta adostasun ezak iraungo
  dute
• Ezberdintasun horiek mantentzen dituztenen arteko
  lankidetza sozialaren bilaketa aukerak murriztu
  egingo dira

22
Desadostasun morala

• Kausak
• Oinarrizko kriterio moralen ezberdintasuna
• Hizkuntz komun baten eza
• Aurreiritziak
• Dialogoaren esijentzia prozedimentalak
• Pertsonen interesak
• Komunikabideen eragina
• Isolamendu epistemologikoa
• Jarrera dogmatikoak
• Errealitatearen interpretazio eskemak
• Ondorioak

23
Desadostasun morala

• Kausak
• Baliabideen urritasuna
• Eskuzabaltasun mugatua
• Balore bateraezinak
• Errealitatearen ulerketa ez osoa
• Giza kondizioaren atalak.
• Bakoitza, nahikoa. Bat ere ez nahitaezkoa.
• Ez dira inoiz desagertuko.

24
Desadostasun morala

• Irtenbideak
• Engelhardt
• Argudio zibil laiko razionala
• Konbertsioa
• Indarra
• Adostasuna

H. T. Engelhardt, Jr (2002) Consensus Formation
The Creation of an Ideology Cambridge Quarterly
of Healthcare Ethics vol. 11, pp. 7-16
25
Desadostasun morala

• Irtenbideak
• Gutmann, Thompson
• Demokrazia deliberatiboa

Gutmann A., Thompson D. (1996) Democracy and
disagreement. Belknap Press. Cambridge
26
Etika eta Politika

• Desadostasun morala
• Lehen mailako teoriak
• Utilitarismoa
• Liberalismoa
• Komunitarismoa

27
Etika eta Politika

• Desadostasun morala
• Lehen mailako teoriak
• Utilitarismoa
• Liberalismoa
• Komunitarismoa
• Bigarren mailako teoriak
• Demokrazia deliberatiboa

28
Deliberazioa

• Erabaki hartze prozesu arrazoinagarri batetan
  kontutan hartu behar diren faktore guztien
  ponderazio prozesu intelektuala.

29
Deliberazioa

• Zirkunstantzien,
• ondorioen,
• ekintza norabide posible guztien,
• eta guzti hauen artean, hoberenaren
• ikerketa xehe eta mugatua

30
Deliberazioa

• arrazoiak emanez,
• besteenak entzunez,
• inork egia osoa ez duela
• inoiz guztiz izango ez dugula
• onarturik,
• Erabaki zuhurrak hartzea helburutzat duen
  prozedura intelektuala

31

• Deliberatzea arte bat da,
• elkarrenganako begirunean oinarritua,
  apaltasun intelektual maila batean,
• eta gertakizunetaz norberaren ulerpena
  aberasteko desioan, entzutearen eta iritzi eta
  argudio trukaketaren bitartez, prozesuan
  tartekatzen diren beste pertsonekin.

32
Demokrazia deliberatiboa

• Ezaugarriak
• Arrazoiak ematearen esijentzia
• Arrazoi eskuragarriak
• Behin-behineko erabakiak
• Prozesu dinamikoa

33
Demokrazia deliberatiboa

• Zera esijitzen du
• Osotasuna
• Eskuzabaltasuna

Desadostasun moralaren ekonomia
34
Etika

• Instituzio justoetan,
• besteekin eta besteentzat,
• bizitza onaren
• bilaketa ariketa bat.

Ricoeur P. Soi-même comme un autre. Paris Seuil,
1990
35
Etika eta Politika

• Ondorioak (edo beharrak)
• Akordio programatiko eta prozedimentalak bilatu
• Bioetika, diziplina ireki eta bukatugabea
• Aurreiritziak gainditu
• Egiazko dialogoaren heziketa
• Arrazoi kritikoa garatu
• Kritikak sortzeko bideak ireki
• Jarrera perspektibistak eta erresponsableak
• Jarrera guztien lejitimitatearen analisia
• Arazoekiko aldentze afektibo eta emotiboa

36

• Demokrazia ez da sistema bat, faltsuki erakusten
  den bezala baizik eta historian zehar etengabe
  aldatuz doan erresistentzia era bat.

Berger J. Páginas de la herida. Madrid Visor,
1996
37

Iruña, 07.07.08
Esker aunitz!