Kapittel 5: Sivilisasjonar

1
Kapittel 5 Sivilisasjonar
NYNORSK

• Elevane skal kunne
• forklare korleis naturressursar og teknologisk
  utvikling har vore med på å forme tidlege samfunn
• forklare drivkrefter bak den europeiske
  oversjøiske ekspansjonen og diskutere kulturmøte,
  sett frå ulike perspektiv

2
Frå slektskapssamfunn til tributtsamfunn

• Tributtsamfunn oppstår når ein sterk leiar greier
  å samle mange
• små slektskapssamfunn til eitt sentralt rike
• Leiaren lever av tributt frå fleirtalet
• Tributt ei yting frå ein underlegen til ein
  overlegen for at den underlegne skulle få vern.
  Ytinga kunne betalast i form av naturalia, arbeid
  eller pengar
•  

3
Dei første sivilisasjonane Kva kvifor kvar
når?

• Kva?
• Eit samfunn med tributtinnkrevjing,
  statsadministrasjon, ein
• hær, arbeidsdeling, byar, monumentale byggverk,
  som oftast eit
• skriftsystem og felles trusoppfatningar
• Kvifor?
• Auka folketettleik auka behovet for samordning
  og
• konfliktløysing
•  

4
Dei første sivilisasjonane Kva kvifor kvar
når?

• Kvar?
• Mesopotamia og Egypt
• Når?
• 3500 f.Kr.

5
Årsaker til sivilisasjonskollaps

• Indre årsaker
• Økonomiske problem førte til interne stridar
• Økologiske kriser gjorde at jorda blei mindre
  fruktbar
• Ytre årsaker
• Sjukdomsangrep utanfrå gjorde at befolkninga
  døydde
• Invasjonar utanfrå gjorde at sivilisasjonen
  blei øydelagd
•  

6
Nokre skilnader mellom tidlege sivilisasjonar og
moderne samfunn

• Nokre skilnader mellom tidlege sivilisasjonar og
  moderne
• samfunn
• Dei tidlege sivilisasjonane var i større grad
  prega av
• store skilnader mellom rike og fattige
• konservatisme politisk tankeretning som
  åtvarar mot drastiske
• forandringar av eit samfunnssystem
• forakt for fysisk arbeid
• at produktive oppfinningar hadde låg prestisje

7
Tre former for teknologi

• Symbolsk teknologi pyramidar, tempel, slott,
  katedralar, kunstverk, smykke
• Militær teknologi våpen, rustningar, festningar
  
• Produktiv teknologi verktøy, vatningsanlegg,
  maskinar
•