evrokavSiris gafarToeba da jandacvis sistemebi: evrokavSiris axali wevrebis gamocdileba da misi mniSvneloba saqarTvelosTvis

1
evrokavSiris gafarToeba da jandacvis
sistemebievrokavSiris axali wevrebis
gamocdileba da misi mniSvneloba saqarTvelosTvis
anu
saqarTvelos janmrTelobis seqtoris organizaciuli
gardaqmnis sagzao ruka

• levan metreveli
• sazogadoebrivi janmrTelobis magistri
• saqarTvelos parlamentis wevri
• jandacvisa da socialur sakiTxTa komiteti

2
dokumentis mizani

• evrokavSiris axal wevr qveynebSi jandacvis
  politikis gardaqmnis sferoSi warmatebuli da
  warumatebeli reformebis Seswavla, romlebic
  moicavda
• evrokavSiris janmrTelobasTan dakavSirebuli
  standartebisa da normebis danergvas.
• Tanaswori da efeqturi jandacvis momsaxurebis
  Camoyalibebas. gansakuTrebuli yuradRebis sagani
  gaxldaT janmrTelobis erovnuli sustemebisTvis
  evrokavSiris wevrobasTan dakavSirebuli
  upiratesobebisa da riskebis gamovlena.

3
dokumentis mizani

• saqarTvelos janmrTelobis sistemis mimdinare
  struqturuli da operaciuli statusis Sefaseba.
  garemoSi arsebuli Zlieri da susti mxareebis
  gamovlena reformebis politikuri da ekonomikuri
  ganxorcielebadobis konteqstSi.
• saqarTvelos janmrTelobis politikaSi organizaciuli
  xasiaTis riskebis gamovlena.

4
dokumentis mizani

• arsebul riskebze reagireba
• 1. adekvaturi strategiuli da politikuri
  midgomebis SerCeva.
• 2. saqarTvelos mTavrobisTvis SedarebiT daCqarebul
  vadebSi janmrTelobis seqtoris efeqturi
  organizaciuli reformis sagzao rukis ganviTareba.
• cxadia, rom warmodgenili RonisZiebebis nusxa ara
  mxolod Seavsebs evrokavSirSi gawevrianebis winare
  mosamzadebeli samuSaoebis niSas, aramed
  daexmareba mTavrobas janmrTelobis sistemis
  funqcionirebis gaumjobesebaSi.

5
dasavleT evropidan gafarToebul evropamde

• 151025
• Zveli wevrebi
• axali wevrebi
• kandidati qveynebi
• potenciurio kandidatebi

6
evrokavSiris gafarToebis janmrTelobiTi aspeqtebi

• evrokavSiris kanonmdeblobis miReba Acquis
  Communitaire (romis da maastrixtis xelSekrulebebi
  da sxva regulaciebi da standartebi)
• evrokanonmdebloba pirdapiri da arapirdapiri
  (garmos dacva, soflis meurneoba, migracia,
  adamianis uflebebi da sxv.) gzebiT gavlenas
  axdens janmrelobis sistemebze, rogorc Zvel, ise
  axal wevr qveynebSi.
• evrokavSiri upirvelesad ekonomikuri organizaciaa
  da Sesabamisad, janmrTelobis sakiTxebs ramdenadme
  periferuli roli eniWeba.

7
zemoqmedebis ZiriTadi sferoebi

• janmrTelobis politika
• janmrTelobis reforma
• janmrTelobis/jandacvis standartebi
• adamianuri resursebi (samuSao Zalis migracia)
• jandacvis misawvdomoba
• biosamedicino kvleva da ganviTareba
• ekoligiuri janmrTeloba
• janmrTelobis ufleba

8
saqarTvelos geopolitikuri konteqsti
http//members.tripod.com/ggdavid/georgia/maps.htm

9
vardebis revolucia da demokratia

• 90-ian wlebSi aRiniSneboda korufciis uprecendento
  gaRrmaveba da saxelmwifo institutebis sruli
  degradacia.
• 2003 wlis noemberSi qarTveli xalxi aRdga
  arCevnebis masiuri gayalbebisa da umZimesi
  ekonomikuri depresiis sapasuxod, rac Semgom
  cnobili gaxda vardebis revoluciis saxeliT.
• vadmadelma saprezidento arCevneba ndobis farTe
  mandati mianiWa axal prezidents, mixeil
  saakaSvils, romelmac 97-ini eleqtoruli
  mxardaWera moipova.

10
saerTaSoriso mxardaWera da ganviTareba

• saqarTvelos axalma xelisuflebam memkvidreobad
  miiRo mkveTrad gamoxauli socio-ekonomikuri
  depresia. mniSvelvani nabijebi gadaidga situaciis
  stabilizaciisa da maqsmialurad didi socialuri
  produqtis gamomuSavebis xelSewyobisTvis.
  mTavrobam SeimuSava reabilitaciis programa,
  romelic iTvaliswinebs korufciis da araswori
  marTvis aRmofxvras, stabilurobis aRdgenas,
  siRaribis Sencirebas, mdgrad ekonomikur
  ganviTarebas. warmmarTveli principebia mZlavri
  demokratiuli institutebis Seqmna, kargi
  mmarTveloba, adamianuri resursebis ganviTareba,
  kulturuli memkvidreobis dacva da teritoriuli
  mTlianobis SenarCuneba. saqarTvelos mTavrobam
  gamoxata evro-atlantikur strukurebSi integraciis
  kursis ganuxreli erTguleba. aRsaniSnavia, rom
  saqarTvelos mTvrobis axalma kursma moipova
  uprecendento masStabis saerTSoriso mxardaWera.

11
saqarTvelos mosaxleobis janmrTelobis statusi

• axalSobilTa sikvdilobis sami ZiriTadi mizezia
  perionataluri periodidan warmoqmnili problemebi
  (58.0), infeqciuri da parazituli daavadebebi
  (14.1) da sasunTqi sistemis daavadebebi (10.8).
  (Gamkrelidze, Atun et al. 2002)
• imunizaciis maCveneblebSi SeimCneva dadebiTi
  dinamika, magram situacia jer kidev Sors aris
  idealurisgan. (Badurashvili, McKee et al. 2001)

12
janmrTelobis seqtorSi arsebuli gamowvevebi

• qveyanaSi ganviTarebulma ekonomikurma da
  politikurma miRwevebma mkvTrad warmoaCina
  janmrTelobis seqtorSi saministroTaSorisi
  koordinaciis mwvave aucilebloba.
• mniSvnelovania, rom mTavroba gadamwyve rols
  aniWebs ekonomikuri reformebis mdgradobas.
• miuxedavad imisa, rom saxezea calsaxad
  warmatebuli reformebi Zalovan struqturebSi,
  ekonomikis, fiskalur da ganaTlebis seqtorebSi,
  Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis
  saministro (Sjsds) ramdenadme CamorCeba aRniSnul
  tempebs.

13
janmrTelobis seqtorSi arsebuli gamowvevebi

• Sjsds ar aris SeiaraRebuli saimedo da sistemuri
  strategiuli xedviT anu arsebobs jenmrTelobis
  sistemis finansirebaze politikis dokumentis
  mwvave saWiroeba (white paper).
• Sjsds-s gaaCnia reformebisaTvis saWiro sakmaod
  susti teqnikuri da adamianuri resursebi.
  janmrTelobasTan dakavSirebul sakiTxebs aklia
  politikuri da sazogadoebrivi JReradoba.
• am pirobebSi, araefeqturi da aramkveTrad
  organizebuli jenmrTelobis sistema seriozul zians
  miayenebs sxva seqtorebSi miRweul warmatebes.
  janmrTelobis seqtorSi aRniSnuli situaciis
  Semdgomi SenarCuneba calsaxad gamoiwvevs
  jandacvis misawvdomobisa da Tanasworobis mZime
  gauaresebas. es ukanaskneli ki SeiZleba gaxdes
  eleqtoruli mxardaWeris Semcirebis mZlavri
  xelSemwyobi faqtori.

14
arsebuli politikuri fanjara
15
organizaciuli reformis amocanebi

• janmrTelobis sferoSi saministroTaSorisi
  koordinaciis gaumjobeseba da mudmivi
  sakomumakacio mediumis Seqmna.
• ministrTaSirisi klubi janmrTelobis sakiTxebze
  (IMCH)
• Sjsd-s adamianuri da teqnikuri resursebis
  gaZliereba
• Sjsds-s misiis (debulebis) principuli
  gadamuSaveba
• adamianuri resursebis ganviTarebis saministro
  fondis Seqmna (MFHRD)
• janmrTelobis sistemebis saeqsperto sabWos Seqmna
  (EBHS)
• minsitris srulStatiani ucxoeli konsultantis
  Statis Seqmna (1)
• axali janmrTelobis politikis departamenti (DHP)
• Sjsds-s sazogadoebasTan yrTierTobis departamentis
  Camoyalibeba
• eqimi/eqTani Sefardebis optimizacia

16
organizaciuli reformis amocanebi

• evrokavSiris Zvel da axal wevrebTan
  TanamSromlobis gaZliereba
• Sjsds-s evrointegraciis ofisi
• janmrTelobis seqtorSi evrokavSirTan
  TanamSromlobis ganviTarebis strategiis SemuSaveba
• janmrTelobis seqtoris finansirebis politikis
  dokumentis SemuSaveba
• evrointegraciis konteqstSi jandacvis
  reformebisTvis xelSemwyobi sakanonmdeblo garemos
  ganoviTareba
• struqturuli da instituciuri reformebi
• Surgeon Generals Office, HIAs
• janmrTelobis reformisTvis efeqturi
  mediastrategiis ganviTareba

17
organizaciuli reformis koceptualuri sqema
18
unikaluri xelSemwyobi garemo

• saqarTevlos mTavrobas gaaCnia warmatebuli
  reformebis paketi (2003-2006). mniSvenolovania,
  rom socilurad mtkivneuli reformebi Zalovan da
  ganaTlebis sistemebSi amomrCevelTa maRali
  mxardaWeriT sargeblobs. amgvarad, Sjsds-m unda
  gamoiyenos arsebuli garemos ori upiratesoba
  radikaluri refomebis gamocdileba saxezea
  mTavrobaSi da reformebis sazogadoebrivi
  mxardaWera SedarebiT maRalia. gasaTvaliswinebelia,
  rom aseTi xelSemwyobi garemo usasrulod ver
  iarsebes da friad SesaZlebelia aseTi unikaluri
  Sansi uaxloes momavalSi aRar mogveces.
• sakmaod maRali xarisxis garkveuloba arsebobs
  fiskalur garemosTan dakavSirebiT, rac
  janmrTelobis seqtoris dafinansebis
  makro-ekonomikuri parametrebis mdgradobiT
  gamoixateba.
• dasavleT samyaros mzardi mxardaWera janmrTelobis
  seqtorSi donoruli daxmarebis seriozuli zrdiT
  gamoixata.
• mTavroba muSaobs erTianobisa da gunduri
  saqmianobis garemoSi, rac Sjsds-Tvis reformebis
  gatarebis damatebiT xelSemwyob faqtors
  warmoadgens.

19
unikaluri xelSemwyobi garemo

• janmrTelobis seqtoris radikaluri reformirebis
  molodini sakmaod maRalia politikur korpusSi
  (rogorc xelisuflebaSi, ise opoziciaSi), rac
  reformebis politikuri mxardaWeris seriouzul
  winapirobas warmoadgens.
• donoruli daxmarebis susti koordinaciis
  miuxedavad, donoruli proeqtebis umetesoba
  pirvelad jandacvazea orientirebuli, rac
  mniSvenolovnad aadvilebs Sjsds-Tvis janmrelobis
  sxva sferoebSi finansuri resursebis mobilizaciis
  saqmes.
• Sjsds-s amJamindeli xelmZRvaneoba ukve or welze
  metia ar Secvlila, rac qveynis xelmZRvanelobis
  politikur mxardaWeraze metyvelebs da Sesabamisad,
  gatarebuli reformebis mdgradobis seriozul garants
  warmoadgens.
• janmrTelobis seqtorSi aqtiurad saqmianobs maRali
  kompetenccis mqone arasamTavrobo organizaciaTa
  soliduri ricxvi, rac reformebis meTodologiuri
  mxardsWeris erT-erTi Zlieri winapirobaa.
• amuSavda samedicino infrastruqturis reabilitaciis
  saprezidento programa.

20
janmrTelobis seqtorSi organizaciuli reformis
Semdgomi dagvianebis SesaZlo Sedegebi

• jandacvis misawvdomobisa da Tanasworobis mkveTri
  gauareseba, gamomdinare mzardi sazogadoebrivi
  ukmayofileba da eleqtoraluri mxardaWeris
  Semcireba.

21
sad varT amJamad?!

• janmrTelobis seqtorSi organizaciuli reformebis
  Semdgomi gadadeba principulad dauSvebelia.
  vardebis revoluciis da uprecendento saerTaSoriso
  mxardaWeris Sedegad arsebuli sistemis
  reformirebis am sididis unikaluri Sansi
  momavalSi aRar mogvecema. politikuri logika
  gvkarnaxobs, rom dauyovnebeli qmedeba aris
  dasawyebi!

22
gansakuTrebuli madloba

• Dr. Deborah A. McFarland, MPH, MSc, PhD
• Dr. Richard Saltman, PhD
• Mr. Daren Djirikian, MPH
• Dr. Levan Baramidze, MD, PhD, MPH

23
gmadlobT yuradRebisTvis!