Slayt 1

1
Paraziter Hastaliklarin Gida Güvenligi ve
Veteriner Halk Sagligindaki Önemi
Doç. Dr. Galip KAYA
M.K.Ü. Veteriner Fakültesi Parazitoloji A.B.D.
2

• Insan ve hayvanlar (Evcil-Yabani) arasinda
  devamli olarak bir baglanti vardir. Bu baglanti,
  ciddi saglik sorunlarina ve ekonomik sonuçlara
  sebep olmaktadir.
• Sorunlar olustukça çözümler aranmaya
  baslanmaktadir !!!!
• KRIZ Yönetimi Uygulanmakta
• Tedavi ilaç, ameliyat vs. vs. vs.
• Bireysel ve toplumsal bunalimlar!!!
• RISK Yönetimi yapilmali,

3
Koruyucu Hekimlik! Hasta tedavi etmekten ziyade
hastalandirmamak

• -Dengeli-Düzenli Beslenme
• -Gida Güvenligi
• -ZoonozlarBu üç konu veteriner hekimligin halk
  sagligindaki önemini ortaya koyan ana unsurlar
  olup halk sagligi hizmeti veren ekibin, birçok
  konuda önemli üyesidirler.
• Insan sagligi, hayvan sagligi ile ayrilamayacak
  bir sekilde baglantilidir.

4

• Yakin geçmiste ortaya çikan
• Kirim Kongo Kanamali Atesi, Kus Gribi, SARS, Deli
  Dana Hastaligi, SAP gibi salgin hastaliklar
  sonucu,
• Bu hastaliklarin görüldügü ülkelerde tedavi
  giderleri, hastalik kontrol masraflari disinda,
• Hayvan ve hayvansal gida ticaretinde yasaklamalar
  
• Turistik faaliyetlerde kisitlamalar ile
  sonuçlanmistir.
• Sonuçta Insan ve hayvan ölümlerine ek olarak
  Ekonomik olarak agir maliyetler ortaya çikmistir.
  
• Ayrica bu ülkelerin insanlarinda ciddi psikolojik
  etkiler olusturmustur.

5
Neden Veteriner Hekim?ÇÜNKÜ

• 1-Insanlari, hayvansal kökenli salginlardan
  koruma (KKKA, Kus Gribi, Sitma, Sarbon.)
• 2- Hayvanlari Salgin Hastaliklardan Koruma (Sigir
  vebasi, Sap, Çiçek.)
• 3- Gida Güvenligi
• 4- Hasta Hayvanlari tedavi!!!
• 5- Yaban Hayvanlari
• 6- Çevresel Zararlar

6

• Dünyanin pek çok yerinde veteriner hekimler
  hayvan hastaliklari hakkinda oldugu kadar, bu
  hastaliklarin ekoloji, ekonomi ve insan kültürü
  üzerindeki etkilerini de bildikleri için,
• Sürdürülebilir Halk Sagliginin ilerletilmesine
  yönelik yeni metodlarin gelistirilmesi ve
  uygulanmasinda araci olmuslardir.
• Saglik alanindaki belirlenen birinci öncelik,
  Korunma/önleme, tedaviden önce gelir ilkesinin,
  Veteriner Hekimler olmadan gerçeklestirilmesi
  mümkün müdür???

7
(No Transcript)
8
(No Transcript)
9
(No Transcript)
10
En Tehlikeli Hayvan

• Sivrisinekler
• Sitma etkeni tasiyan sinekler yilda iki milyon
  (2.000.000) insanin ölümüne sebep oluyor.

11

• Sitmanin ülkemizden eradike edildigi yönündeki
  açiklamasi ile dis yardimlar kesilmis, teskilat
  yapisi küçültülmüs ve bu rehavet sonucu 1971den
  baslayarak sitma vakalari tekrar artmis,
• 1977de Çukurovada ciddi bir sitma epidemisi
  olmus ve vaka sayisi 115.512ye yükselmistir.
• Ikinci büyük epidemi ise 1994 yilinda Güneydogu
  Anadolu bölgesinde olmus ve vaka sayisi 84.345
  olmustur.
• 1996 yilindan itibaren sitma insidansinda düsüs
  izlenmeye baslanmistir.Bu nedenle mücadeleye ara
  verilmistir!!!
• Nisan 2005 yilinda mücadele programi yeniden
  baslatildi.
• Hatayda yerlesik vaka bulunmamakta.
• Her yil ortaya az sayida vaka çikiyor.
• Bu vakalar mevsimlik tarim isçileri ile
  baglantili
• Yayilmasinin önlenmesi gerekli.

12
TABLO 1 SITMA VAKALARININ YILLARA GÖRE DAGILIMI
Türkiye Geneli Vakalar azaliyor diye rehavete
kapilmamak lazim.
13
(No Transcript)
14
Dünya da 10-15 million enfekte insan var. Her
yil yeni vaka sayisi 400,000 350 milyon insan
risk altinda (Küresel isinma nedeni ile risk
daha da artabilir) Hatayda 11 merkezde
görülmekte. Kontrol ve mücadele devam ediyor.
Türkiyede Leishmania Görülen Alanlar
15
Kene Felci
Bulastirdiklari hastaliklar
Ehrlichiosis
16
(No Transcript)
17
(No Transcript)
18
BORRELIA, PASTORELLA, HAEMOBARTONELLA, RICKETSIA,
EHRLICHIA ENFEKSIYONLARI
19
(No Transcript)
20
Bu Hastaliklara Ek Olarak Brucellozis
Salmonellozis Listeriozis, gibi ülkemizde
yaygin olarak görülen hastaliklarin yayilma ve
bulasmasinda rol oynadiklari kabul ediliyor.
21

• Kene çikartilmaya çalisilirken
• Gövdesinden sikistirilmaz.
• Üzerine kimyasal sürülmemeli
• (Zeytin yagi, Amonyak,
• Eter, Alkol, Benzin vs.)
• Gövdelerine ates dokundurulmaz.
• Gövdelerinde delik açilmaz.
• Çünkü
• Kene daha fazla tükürük çikararak
• Enfeksiyon bulastirma riski artar.

 

22
(No Transcript)
23
(No Transcript)
24
GIDALARA BAGLI PARAZITLERDEN BAZILARI
25
Seritler-Tenya
26
T. gondii
Türkiye ve Hatay 45
Hamilelik döneminde Olusan enfeksiyon Tehlikeli
27
(No Transcript)
28
Domuz, At, Esek eti yemeyen bir toplum olarak
biliniyoruz! Avrupanin kayitlara geçmis en
büyük TRICHINELLOSE Salgini Türkiye de yasandi.
(Izmir 2003-2004 ) 1166 kisi Çigköfte yiyerek
enfeksiyonu almistir.
Dünya Saglik Örgütü verilerine göre yilda 10
milyon kisinin enfektedir. son 25 yilda Avrupa
ülkelerinde 6 bin vaka görülmüstür. Dr.
Eduardo Pozio, (WHO, Trichinellosis Sorumlusu)
"Izmir'deki vakalar gibi bir salgin dünyada hiç
görülmedi. Salginlar görülüyor ama, bu kadar
kisa sürede böyle büyük sayida kesin tani
konulmus baska salgina rastlanmadi."
29
'Piyasaya at, esek, maymun eti sürülmüs'

• Bursa'da, hastalik sonucu ölen hayvanlari
  gömüldükleri yerlerden çikartip etlerini
  kasaplara ve yemek fabrikalarina sattiklari, öne
  sürülen 14 süpheli yakalandi. Süphelilerin
  sattiklari etler arasinda at ve esek hatta maymun
  eti bulundugu iddia ediliyor. Ölü ve hastalikli
  hayvanlarin etlerinin kasap ve yemek
  fabrikalarina satildigi ihbari üzerine, Bursa Il
  Jandarma Komutanligi ekipleri harekete geçti.
  Aralik ayindan bu yana istihbarat ve teknik
  dinleme çalismasi yapan ekipler bir suç örgütüne
  ulasti. Jandarma hayvan hirsizligi da
  yaptiklari belirlenen bu kisilere ait 16 eve
  tarim il müdürlügü ekibinin de destegiyle
  operasyon düzenledi. Operasyonda, at ve esek
  eti ile bu etlerden imal edildigi tespit edilen
  çok miktarda sucuk ele geçirildi. 14 kisi
  gözaltina alindi. Bu kisilerin piyasaya maymun
  eti dahi sürdügü iddia ediliyor.
• MILLIYET 26.03.2008

30
Vatandasa esek eti soku Mersin'de zabita ve
polis ekipleri bir eve yaptiklari baskinda 2'si
kesilmis 11' kesilmeyi bekleyen esek yakaladi.
Esek etlerini kesenlere 140 lira ceza kesildi.
Mersin'in Akdeniz Belediyesi zabita ekipleri
ile polis, bir eve operasyon düzenledi.
Operasyonda, evin bir bölümünde kaçak olarak
esek kesimi yapan M.E. adli sahis suçüstü
yakalandi. Evde yapilan aramada 2'si kesilmis
esek eti ile 11 adet kesilmek üzere bekletilen
esek ele geçirildi.Cezasi sadece 140 lira
Zabita Müdürü Atilla Bal, tek tirnakli hayvan
kesimi yapan M.E.'ye 140 lira para cezasi
kesildigini belirterek, ele geçen etlerin de imha
edildigini söyledi. Bal, canli olarak ele geçen
hayvanlarin ise Tarim Il Müdürlügü'ne dogal
yasam ortamlarina birakilmak üzere teslim
edildigini belirtti. (takvim) Vatan Gazetesi
06.03.2009 Cuma 1454 (Internethaber)
31
MYNEY HABER--22.04.2009

• At eti operasyonu saniklarina 364 yil hapis
  istemi  
• BURSA (IHA) - Bursa'da kestikleri at ve esek
  etleriyle hastalikli ölmüs hayvan etlerini kasap
  ve yemek firmalarina sattigi öne sürülen 16 kisi
  hakkinda 364 yila kadar hapis talebiyle dava
  açildi. 11'i tutuklu 16 kisinin yargilanmasina
  önümüzdeki günlerde Asliye Ceza Mahkemesi'nde
  baslanacak.
• Il Jandarma Komutanligi ekipleri,
  Mustafakemalpasa ilçesinde at ve esek etlerini
  piyasaya sürdügü öne sürülen çete üyelerine
  yönelik Balyoz adini verdigi sok bir operasyon
  gerçeklestirdi.
• Teknik takibe alinan süphelilerin telefon
  konusmalari kolluk kuvvetlerini bile sasirtti.
  Süpheli S.C.'nin bir yemek fabrikasina at eti
  sattiginin belirlenmesi üzerine operasyon
  baslatildi. Yapilan baskinda 154 kilogram et, 9
  kilogram da at cigerine el konulurken, firmanin
  sahibi R.K. hakkinda da, "piyasa degerinin
  altinda et satin alarak suça istirak ettigi"
  kanisina varilarak islem yapildi.
• Birbiri ardina yapilan sok baskinlarla gözaltina
  alinan 16 kisiden 11'i tutuklanirken, savciligin
  titizlikle yürüttügü sorusturmasi sona erdi.
  Aralarinda maymun lesi oldugu söylentileri
  üzerine analize gönderilen etlerin hepsinin at ve
  eseklere ait oldugu belirlenirken, zanlilar
  hakkinda 13 sayfalik bir iddianame
  düzenlendi.Savcilik 11'i tutuklu toplam 16 kisi
  hakkinda, "suç islemek için örgüt kurmak, kisinin
  hayatini ve sagligini tehlikeye sokacak biçimde
  bozulmus, degistirilmis gida veya ilaç ticareti
  yapmak, suç esyasinin satin alinmasi veya kabul
  edilmesi" suçlarindan her biri hakkinda 24'er
  yila kadar olmak üzere toplam 364 yila kadar
  hapis talebiyle dava açti.
• Önümüzdeki günlerde Asliye Ceza Mahkemesi'nde
  hakim karsisina çikacak olan zanlilarin
  durusmasinda bir infial olusmamasi için genis
  güvenlik önlemleri alinmasi bekleniyor.
• Öte yandan, zanlilar hakkinda ilk kez genis
  kapsamli bir iddianame ile cinayet suçu kadar
  ceza talep edilmesi dikkat çekti.

32
Gida Kontrolünde Yetki Karmasasi
'Gida Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair
Kanun Hükmünde Kararname'
Beyaz ve kirmizi ette parçalama, kiyma haline
getirme, her türlü islenme ve satis yerlerinde
veteriner hekimlerin disinda ziraat mühendisleri,
gida mühendisleri de yetkilendirilmistir.
Hayvansal gidalarini insan yasantisi açisindan
vazgeçilmez bir protein kaynagidir. Bu protein,
saglikli hayvanlardan elde edilmelidir. Ayrica
saglikli ortamlarda islenmeli ve yine
saglikliortamlarda satisa sunulmalidir.
Çiftlikten sofraya kadar her türlü hayvansal
üründe, saglik açisindan yapilacak
degerlendirmeler sadece veteriner hekimler
tarafindan yapilmalidir. Gelismis ülkelerde
oldugu gibi halkimizin sagligi için
yetkilendirme de bu yönde olmalidir."
33
Daha Pekçok Paraziter Hastalik
34
Echinococcus granulosus
35
Echinococcosis-Kisthidatik
Saglik bakanligi Türkiye genelinde 1987-1994
yillari arasinda toplam 21.303 Hidatik kistli
hasta bulundugunu belirtmistir 2001-2005 yillari
arasinda kayitli olgu sayisi 16.101 olarak
belirlenmistir. Akdeniz bölgesinde 2567 vaka
36
Larva Göçü Deri Larva göçü Organ Larva
Göçü Özellikle çocuklarda!
37
Yillik Kisi Basina Ortalama Okuma süresi 26
saniye Hastahane Yatis süresi10 gün
38
Tek Dünya, Tek Saglik, Tek Tip

• Çagdas ülkelerde yerlesmis ve yayilmakta.
• Insan, Hayvan ve Çevre sagligini birbirine
  kaynastiran yaklasim.

39

• VHSnin faaliyet alani oldukça genis ve bilimsel
  olup sadece veteriner hekimleri kapsamaz.
• Ayni zamanda doktorlar, hemsireler,
  mikrobiyologlar gibi hayvan kaynakli
  hastaliklarin tedavi ve korunmasina katkida
  bulunan herkesi içine alir.
• VHS hizmetleri, tamamen insan sagligina yönelik
  halk sagligi hizmetleri bünyesinde
  olusturulmalidir.
• Böylece Tüm veteriner programlari, bilgi ve
  birikimleri uygun bir sekilde halk sagligi
  sorunlarinin halli için kullanimlari mümkün
  olacaktir

40
Il Hayvan Saglik Zabitasi Komisyonu
Tarim ve Köyisleri Bakanligi, 2009/10 Hayvan
Hastalik ve Zararlilari Ile Mücadele Genelgesi
(04.02.2009-004067)

• Vali veya Görevli Vali Yardimcisi (Baskan)
• Belediye Baskani
• Ticaret ve Ziraat Odasi Baskanlari?
• Il Saglik Müdürü
• Il Jandarma Komutani
• Bakanlik Il müdürü
• Hayvan Sagligi Sube Müdürü
• Bir Il Daimi Encümen Üyesi
• Ticaret Borsasi Varsa Ticaret Borsa Baskani?

Teknik Bilgi Sahibi ve konunun uygulayicilari
Veteriner Hekimler Odasi Baskani Belediye
Veteriner Isleri Müdürü YOK???
41
Ilçe Hayvan Saglik Zabitasi Komisyonu

• Kaymakam Baskanliginda
• Belediye Baskani
• Ilçe Jandarma Komutani
• Merkez Saglik Ocagi Tabibi
• Bakanlik Ilçe Müdürü
• Hükümet Veteriner Hekimi
• Ziraat odasi Baskani?

Veteriner Hekimler Odasi Ilçe Temsilcisi Belediye
Veteriner Hekimi YOK!
42
Belde Hayvan Saglik Zabitasi Komisyonu

• Hükümet Veteriner Hekimi (Baskan)
• Belde Belediye Baskani
• Mahalle Muhtarlari

Köy Hayvan Saglik Zabitasi Komisyonu

• Hükümet Veteriner Hekimi (Baskan)
• Köy Muhtari
• Ihtiyar Heyeti,
• Köy Bekçi ve Koruculari

43
Dünyada

• Gelismis ülkelerin veteriner teskilatlari son
  derece etkin ve yetkili
• VHS teskilatli ve genis kapsamli bir görev
  tanimlamasina sahipler.

44
Australian GovermentDepartment of Agriculture,
Fisheries and Forestry

• Veterinary Public Health
• The OCVO, in conjunction with other areas of
  DAFF, is responsible for developing policy and
  providing scientific advice on animal health
  matters, including
• veterinary aspects of control of zoonotic
  diseases (diseases that can be transmitted from
  animals to humans)
• food safety
• the safe use of agricultural and veterinary
  chemical products
• counterterrorism (where biological agents may be
  used for terrorist activities)
• animal health and welfare aspects of
  biotechnology, and
• contributing to veterinary public health
  monitoring and surveillance activities.

45
AMERIKACenters for Disease Control and
Prevention Veterinary and Public Health

• The daily interactions of humans, animals, and
  the environment have a dramatic impact on public
  health.
• Current and evolving health threats include
  infections transmitted through animals, insects,
  food, and water, as well as illnesses resulting
  from environmental toxins, the misuse of
  antibiotics, and bioterrorism.
• Factors affecting these threats include the
  international movement of people, animals, and
  animal products globalization and management of
  the complex food and fiber system climate and
  other environmental changes, including those
  affecting wildlife populations and their
  interactions and national and global security.
• Effectively meeting these challenges requires
  strong links between human and animal health
  clinicians, researchers, laboratorians, and
  public health officials.
• http//www.cdc.gov/ncidod/Eid/vol9no4/03-0037.htm

46
TARIM VE KÖYISLERI BAKANLIGI KORUMA KONTROL
GENEL MÜDÜRLÜGÜ
TEMEL GÖREVLER

• Hayvan Sagligi ve Karantina
• Bitki Sagligi ve Karantina
• Gida tescil, Ruhsatlandirma ve denetim
• Yem tescil, Ruhsatlandirma ve denetim
• Veteriner ve Zirai Ilaç Ruhsatlandirma
• Su ürünleri avciligini düzenleme
• Su ürünleri sagligi
• Çevre koruma
• Afetlerde yardimlari düzenleme

47
HEDEFLER

• Zirai mücadele mevcut soruna göre gelistirilmis,
  dar spektrumlu, düsük dozlu, faydali böcekleri
  öldürmeyen ilaçlarin kullanimini yayginlastirmak
  ve çevre dostu alternatif yöntemler gelistirmek,
  erken uyari sistemlerini yayginlastirmak.
• Ülkemizin UPOV'a (Yeni Bitkilerin Korunmasi
  Birligi) üyeligini saglamak.
• Tarimsal sigorta yasasinin çikmasini temin ederek
  tabii afetlerden zarar gören çiftçilerin
  üretimini garantiye almak.
• Balikçilarin uygulama ve karar alma sürecine
  aktif katilimini saglamak
• Su ürünleri stoklarini korumak ve sürdürülebilir
  kilmak.
• Güvenilir - yeterli gida ve yem üretimine katki
  saglamak.
• Tarimsal üretimi destekleyen, tüketici sagligini
  koruyan gida politikalari üretmek.
• Tarimsal ürünlerdeki pestisit kalintilarini
  izlemek, ilaç laboratuvarlarini modernize etmek.
• Hayvan kaçakçiligini önlemek için gerekli
  tedbirleri almak.
• Hayvan pazarlarini modern ve ruhsatli hale
  getirmek.
• Mezbahalari modern ve ruhsatli hale getirmek.
• Hayvansal üretimde verimliligi etkileyen ve
  ülkemizde yayginlik gösteren önemli hayvan
  hastaliklarini 5 yil içinde kontrol altina almak
  ve tüm hayvan varligimizi saglikli kilmak.

48
Hayvan Hastaliklari ve Zararlilari ile Mücadele
Programi 2009
Türkiye genelinde, 81 ilde sadece 6 Hastalik için
Sap, Brucella, Sarbon, Kuduz, Çiçek, Koyun-Keçi
Vebasi 179.829.938 uygulama Asilama ve ilaçlama
hedeflenmekte. Tüberküloz, Kene Ilaçlamasi, Gida
Kontrolleri, Hayvan Hareketleri ve
Takibi, Küpeleme ve kayit v.s. v.s. v.s.
YOK!!!
49

• One Minute!!!
• (Van Minüt Bi Dakka!)

50
NASIL GERÇEKLESECEK?

• 1935 Yilinda Tahsis Edilen 5000 Kadro var.
• Artan Nüfus ve Faaliyetlere Ragmen
• Günümüzde Yaklasik 3000 kadro dolu!
• Yetersiz Yapilanma ve
• Sayica Yetersiz Kadrolar ile
• Gida Güvenligi ve Halk Sagligi
• Korunabilir mi?
• NEREYE KADAR ???
• HAMDOLSUN!
• MELEKLER KORUSUN!
• ALLAH BÜYÜK!
• Daha ne kadar her isimizi
• ALLAHa havale edecegiz.

51
Bakanlarimiz Yanilip, Demode meslek dese
de (Sayin Murat BASESGIOGLU) Kendisi de
Veteriner Hekim olan, Tarim ve Köyisleri Bakani
(Sayin Mehdi EKER) Bu konuda Tek kelime
söylemese de Veteriner Hekimlik
Meslegi Insanlar ve Hayvanlar var oldukça, Moda
ya da Demode olmayacak. Daima ve Mecburen, VAR
OLACAKTIR!!!
52
ÇÖZÜMLER

• Saglik Bakanligi
• Zoonoz Hastaliklar Dairesi Kuruldu
• (Içinde Kimler Var? Tasra teskilati Yok!)
• Tarim ve Köyisleri Bakanligi
• (Tarim ve Gida Bakanligi Olarak Yapilanacak?)
• Çevre Bakanligi
• Teskilatlari Çagdas ve Gereksinimlere Uygun
  Olarak Yeniden Yapilandirilacak, Kadrolar
  desteklenecek.
• Stratejik Korunma-Kontrol-Mücadele programlari
  olmali.
• Belediyeler Yükümlülüklerini Yerine getirecek.
• Vatandas Bilinçli Olacak.
• Temizlik Isteyecek, Kalite Isteyecek,
• Kontrol ve Denetim Isteyecek,
• Güvenli ve Mutlu Bir Hayat Isteyecek,
• HALK SAGLIGI KAPSAMINDA
• Bunlar için etkin olarak çalisacak.
• Saglik Isteyecek, Her Alanda
• Istemeyiz diyebilir miyiz???

53
HALK SAGLIGI IÇIN

• Güç ve Kontrol Siyasilerin Elinde!!!
• Bürokratlar Emir Altinda!
• Bilim Adamlari???
• Halk Ögrenecek ve Talep Edecek, Siyasiler
  kipirdayacak!
• Siyasilere Ancak Halk Istedigini Yaptirir.
• Kefen cepsiz, Saglikli Yasamak lazim!!!

54
Bir Elin Nesi Var Iki Elin Sesi Var
Türk Atasözü
Saglikli bir yasam için, El ele verip, Hep
beraber çalisalim.
55
Tesekkür Ederim.