Y CROEN

1
GWALLT, CROEN Y PEN AC YMGYNGHORI
Y CROEN
2
Y CROEN
EPIDERMIS
DERMIS
HYPODERMIS
3
Llenwch y bylchau, gan ddefnyddior geiriau yn y
blwch isod.
Yr epidermis Dymar croen yr ydym yn gallu ei
weld ai gyffwrdd ar ein cyrff mae ganddo sawl
HAEN, ar rheinyn tyfun gyson or haen isaf gan
symud at yr haen uchaf. Nid oes dim pibelli GWAED
yn yr epidermis a dim ond ychydig o nerfau sydd
ynddo. Dros arwyneb y gwallt ar croen, mae haen
warchodol o secretiadau or chwarren SEBWM ar
chwarren CHWYS. Mae gan yr haen hon pH o 4.5 - 6,
syn asidaidd a dyna pam ei bod yn cael ei galwn
FANTELL ASID.
Geiriau CHWYS HAEN MANTELL SEBWM GWAED ASID
4.5 - 6
4
Llenwch y bylchau, gan ddefnyddior geiriau yn y
blwch isod.
Y Dermis Fel y cortecs mewn blewyn, dyma lle mae
popeth yn digwydd. Maer haen ddermaidd rhwng 1
a 4 mm o drwch ac maen cynnwys gwreiddyn y
blewyn, nerfau, pibelli gwaed, cyhyrau a
chwarennau. Y chwarren sebwm Maen cynhyrchu
iriad ir gwallt a chroen y pen a elwir yn
SEBWM. Maen helpu i gadwr croen yn ystwyth ar
gwallt yn sgleiniog. Pan fydd y chwarren hon yn
cynhyrchu gormod o sebwm, maen achosi ir gwallt
fod yn SEIMLLYD. Os nad ywr chwarren yn
cynhyrchu digon o sebwm, bydd y gwallt a chroen y
pen yn SYCHU. Y chwarren chwys Hon yw system
OERI y corff maen cynhyrchu chwys i oerir
corff pan fydd yn GORBOETHI.
Geiriau SYCHU OERI SEIMLLYD
SEBWM GORBOETHI
5
Llenwch y bylchau, gan ddefnyddior geiriau yn y
blwch isod.
Cyhyr arrector pili Maer cyhyr hwn wedii
gysylltu â FFOLIGL Y BLEWYN ac âr epidermis. Ei
bwrpas yw peri ir blewyn sythun stond pan fydd
y corff yn OER, ac mae hefyd yn creu croen gwydd
hwn hefyd syn peri iddo orwedd yn wastad pan
fydd y croff yn BOETH/CYNNES. Cyflewnad
gwaed Maer cyflenwad gwaed yn mynd i WREIDDYN y
blewyn. Maen cario MAETHOLION ir gwreiddyn i
wneud iddo dyfu, a chludo gwastraff i ffwrdd.
Felly, mae twf gwallt da yn dibynnu ar FAETH a
chylchrediad da or GWAED. Mae tylinor pen wrth
olchir gwallt yn cynyddu llif y GWAED. Ffoligl
blewyn Hwn ywr boced yn yr EPIDERMIS y mae
SIAFFT BLEWYN yn dod allan ohono. Papila
blewyn Dyma WREIDDYN y blewyn yn y dermis.
Geiriau FFOLIGL BLEWYN, GWREIDDYN, SIAFFT
BLEWYN, POETH/CYNNES, OER, MAETHOLION, GWAED,
GWAED, MAETH, GWREIDDYN, EPIDERMIS.
6
TASG
Labelwch y diagram gan ddefnyddior geiriau isod

• Siafft blewyn ___
• Dermis ___
• Cyhyr arrector pili ___
• Chwarren sebwm ___
• Epidermis ___
• Ffoligl ___
• Capilarïau gwaed ___
• Chwarren chwys ___
• Haen isgroenol ___
• Terfyn nerfau ___

J
7
ALLWCH CHI ENWIR HYN RYDYCH CHIN EI WELD?
Y CROEN
8
CYLCH TWF
ENWR CYFNOD DISGRIFIAD CYFNOD TWF CROEN Y PEN YN Y CYFNOD
ANAGEN CYFNOD TWF GWEITHREDOL 2-7 BLYNEDD 80-90
CATAGEN CYFNOD NEWID 2 WYTHNOS 1
TELOGEN CYFNOD GORFFWYS 3-4 MIS 13
9
Darllenwch y geiriau dan bob llun yn
ofalus. Rhowch y geiriau cywir ym mhob bwlch.
Gelwir y cyfnod cyntaf yn ANAGEN dyma pryd fydd
y blewyn yn tyfun weithredol am gyfnod o rhwng
DWY a SAITH blynedd. Cyfartaledd twf blewyn
Ewropeaidd yw tair blynedd. Mae NAW-DEG i
WYTH-DEG y cant o flew yn y cyfnod gweithredol
hwn ar unrhyw un adeg ar y pen. Ar gyfartaledd,
mae pob blewyn yn tyfu cyfartaledd o½ MODFEDD neu
1.25 mm y mis. Mae blewyn NEWYDD yn dueddol o
dyfun gyflymach na HEN un, a gallai hynesbonio
twf anwastad gyda gwallt byr iawn.
Geiriau ½ MODFEDD, HEN, NEWYDD, 1.25 mm, DWY,
ANAGEN, SAITH, WYTH-DEG, NAW-DEG.
10
Darllenwch y geiriau dan bob llun yn
ofalus. Rhowch y geiriau cywir ym mhob bwlch.
Maer cyfnod nesaf yn gyfnod newid a elwir yn
CATOGEN. Dyma pryd fydd yr hen flewyn yn dod i
ddiwedd ei gylch maer bylb yn chwalu ac yn cael
ei ryddhau or PAPILA. Ar gyfartaledd, mae UN y
cant o flew ar y pen dynol yn y cyfnod hwn ar
unrhyw un adeg.
Geiriau PAPILA, CATOGEN, UN.
11
Darllenwch y geiriau dan bob llun yn
ofalus. Rhowch y geiriau cywir ym mhob bwlch.
Gelwir y trydydd cyfnod yn TELOGEN, y cyfnod
gorffwys am rhyw DRI I BEDWAR mis. Wedir cyfnod
hwn, bydd blewyn newydd yn dechrau tyfu yn y
FFOLIGL Ac os ywr hen flewyn dal yn y FFOLIGL,
bydd y blewyn newydd yn ei wthio allan.
Geiriau FFOLIGL, TELOGEN, TRI I BEDWAR,
FFOLIGL.
12
GWALLT, CROEN Y PEN AC YMGYNGHORI
ANHWYLDERAUR CROEN
13
ANHWYLDERAUR CROEN SYDD DDIM YN HEINTUS
ALLWCH CHI EU HENWI?
14
ANHWYLDERAUR CROEN SYDD YN HEINTUS
ALLWCH CHI EU HENWI?
15
HEIGIOG
ALLWCH CHI EU HENWI?
16
TASG 6
MEWN GRWPIAU O DDAU ATEBWCH Y CWESTIYNAU
CANLYNOL DEFNYDDIWCH EICH TAFLENNI GWYBODAETH
ACH GWERSLYFR ICH HELPU
(MAER CWESTIYNAU HYN YN EICH PECYN)
17
TASG 6 Parhad
1. Beth ywr gwahaniaeth rhwng heintiad a
heigiad? Mae heigiad yn organeb fyw syn
byw oddi ar rywun. Mae heintiad yn dod o
facteria syn gallu cael ei drin â
gwrth-fiotigau. 2. Beth mae trosglwyddo afiechyd
yn ei olygu? Ei fod yn pasio o un person
i berson arall. 3. Beth yw prif bwrpas hylendid
mewn salon? I osgoi traws-halogiad. 4.
Beth mae gwrth-arwyddion yn ei olygu?
Rhywbeth syn atal gwasanaeth. 5. Pa gyngor
fyddech chin ei roi i gleient syn dioddef o lau
pen? Ei gyfeirio at feddyg prynu
deunydd priodol gan fferyllydd. 6. Beth yw prif
symptomau tinea capitis? Smotiau coch,
caenog ar y croen. 7. Beth yw prif symptomau
psoriasis? Smotiau coch, caenog ar y croen,
gydag ymylon crofennog. 8. Rhestrwch y prif
wahaniaethau yn symptomau alopecia areata a
tharwden ar groen y pen? Alopecia areata
- Llyfn. Tarwden- Blew pigog bach iw
gweld. 9. Beth yw alopecia tyniant?
Alopecia syn cael ei achosi drwy dynnur gwallt
yn rhy dynn. 10. Rhowch ddau achos posib i
alopecia tryledol mewn merch? Hormonau,
straen. 11. Fyddech chin parhau âr gwasanaeth
pe baech yn amau achos o heintiad neu halogiad?
Na.