INTEGRIMI EKONOMIK NE MES VENDEVE

1
INTEGRIMI EKONOMIK NE MES VENDEVE

• Prof. dr. Besim BEQAJ

2
Objektivat e të mësuarit

• Rishikimi i llojeve të integrimeve ekonomike
  ndërmjet vendeve.
• Analizimi i kostove dhe benefiteve të
  marrëveshjeve integruese.
• Të kuptohet struktura e Bashkimit Europian dhe
  implikimet e saj për ndërmarrjet brenda dhe
  jashtë Bashkimit Evropian.
• Shqyrtimi i marrëveshjeve tjera për integrim
  sidomos atyre që janë paraqitur në Amerikë dhe
  Azi.

3
Hyrje

• Integrimi ekonomik më së miri mund të përshkruhet
  si spektër i marrëveshjeve të ndryshme
  integruese.
• Niveli i integrimit definon natyrën dhe shkallën
  e lidhjeve ekonomike ndërmjet vendeve.

4
Nivelet e integrimeve ekonomike

• Blloqet tregtare mund të jenë
• Zona të tregtisë të lirë
• Union doganor
• Treg i përbashkët
• Union ekonomik

• Blloku tregtar Marrëveshje ekonomike
  preferenciale në mes nje grupi vendesh.

5
Zona e tregtisë së lirë dhe Unioni Doganor

• Zona e tregtisë së lirë është formë e integrimit
  ekonomik me më së paku kufizime ndërmjet vendeve
  që janë pjesë e saj.
• Në zonën e tregtisë së lirë, eliminohen të gjitha
  barrierat që ekzistojnë në mes vendeve anëtare.

• Shtetet anëtare të Unionit Doganor eliminojnë të
  gjitha barrierat që ekzistojnë në tregtinë e
  mallrave dhe shërbimeve.
• Unioni Doganor zbaton plotikë të përbashkët
  tregtare ndaj vendeve jo anëtare.

6
Tregu i përbashkët

• Te tregu i përbashkët nuk ka barriera tregtare në
  mes vendeve anëtare dhe politika tregtare e
  jashtme është e përbashkët në raport me vendet e
  treta.
• Faktorët e prodhimit lëvizin në mes vendeve
  anëtare.
• Anëtarët e tregut të përbashkët duhet të jenë të
  gatsëm të kenë bashkëpunim të afërt në politikat
  monetare, fiskale dhe atë të punësimit.

• Përveç lëvizjes të lirë të mallrave, shërbimeve,
  dhe faktorëve të prodhimit, krijimi i unionit
  ekonomik kërkon edhe integrimin e politikave
  ekonomike.
• Nën këtë union, vendet anëtare do të duhejt të
  harmonizonin politikat monetare, taksat, dhe
  shpenzimet qeveritare si dhe të kenë valutë të
  përbashkët që do të përdorej nga të gjitha vendet
  anëtare.

7
Argumentet që rrethojnë Integrimin Ekonomik

• Integrimin Ekonomik e rrethojnë një numër
  argumentesh
• Këto argumente përqëndrohen në
• Krijimin dhe divertimin apo shmangien e tregtisë
• Efektet e integrimit në çmimet e importit,
  konkurrencë, ekonomitë e shkallës, dhe faktori i
  produktivitetit
• Benefitet e regjionalizmit vs nacionalizmi

8
Krijimi i tregtisë dhe divertimi i tregtisë

• Përderisa krijimi i tregtisë është pozitiv në
  drejtimit të krijimit të tregtisë të lirë, ku
  rrjedhimisht do të kemi çmime më të ulëta për
  konsumatorët që janë pjesë e tregut të
  përbashkët, divertimi i tregtsië ka efekt negativ.

9
Çmimet e zvogëluara të importit

• Kur një vend i vogël vendos një tarif në import,
  çmimi i mallrave zakonisht rritet dhe si
  rezultat i kësaj do të bie dukshëm kërkesa për
  mallrat e importuara
• Kur një bllok i vendeve vendos tarif në mallrat e
  importuara, rënia e kërkesës për mallërat e
  importuara do të jetë substanciale.

10
Rritja e konkurrencës dhe ekonomitë e shkallës

• Integrimi ndikon në rritjen e madhësisë së tregut
  dhe kjo mund të rezultoj me shkallë më të ulët të
  monopolit në prodhimin e mallërave dhe shërbimeve
  të caktuara
• Industritë e caktuara mund të mos jenë
  ekonomikisht të qëndrueshme në vende më të vogla
  dhe proteksioniste
• Ekonomitë e shkallës të brendshme
• Ekonomitë e shkallës të jashtme

11
Produktivitet më i lartë i faktorëve dhe
Regjionalizmi vs Nacionalizmi

• Pengesa më e madhe drejt integrimit ekonomik
  mbetet ngurrimi i vendeve të japin një pjesë të
  autonomisë (sovranitetit) të tyre.

• Kur faktorët e prodhimit lëvizin lirshëm,
  mirëqenia në vendet e tregut të përbashkët në
  përgjithësi do të rritet.
• Nga lëvizshmëria e faktorëve nuk do të përfitoj
  secili vend në tregun e përbashkët

12
KOMUNITETI EVROPIAN

• 1920-1930 periudha e depresionit të madh, Lufta e
  dytë botërore izolimi, protekcionizmi dhe
  nacionalizmi i egër,
• Traktati i Romës 1957 formon ligjerisht
  Komunitetin Ekonomik Evropian F, D, I, B,H,Luks.
• Me 1968 u shëndrrua në Union doganor, ndërsa nga
  1970 fillon heqja graduale e barierave për
  levizjen e lirë të kapitali dhe punës.
• Organizim i Komunitetit Evropian Parlamenti
  Evropian, Këshillin e Evropës, Komisioni Evropian
  komisionerët si shefa të departamenteve,
  Gjykata e drejtësisë së KE, Këshilli i
  Ministrave secili vend delegon ministrat e vet.

13
Integrimi Europian

• Bashkimi Europian që nga mesi i viteve 1980
• 1992 White Paper
• Bashkimi Europian (UE)
• Zgjerimi
• Organ ekzekutiv i BE-së është Komisioni Europian
  (KE), i vendosur në Bruksel
• Këshilli i Ministrave e ka fjalën fundit në
  vendimet për veprimet e UE
• Integrimi Politik Ekspansioni i ardhshëm i BE-së
  do të shkaktoj ndryshime në proceset e
  vendimmarrjes.
• Kushtetuta e përbashkët

14
Unioni Evropian

• Disa nga objektivat kryesore të UE janë
  eliminimi i restriksioneve intrazonale në
  levizjen e produkteve, kapitalit, sherbimeve dhe
  fuqisë punëtore vendosja e tarifave të
  përbashkëta eksterne, arritja e politikave të
  përbashkëta të agrobiznesit, harmonizimi i
  sistemit të taxave dhe atij legal, krijimi i
  politikave uniforme të antitrusteve, vendosja e
  valutës së përbashkët dhe politikës së përbashkët
  monetare.
• UE ka disa marrëveshje të tregtisë së lirë me
  vende dhe grupe të vendeve, duke formuar blokun
  tregtar më të madh dhe më të pasur në botë.

15
Sfidat e Tregut të Integruar Europian

• Mbase sfida më e madhe për Europën do të jetë
  rritja ekonomike e cila të rezultojë në të
  ardhmen.
• Janë identifikuar disa burime specifike për një
  rritje sa më të shpejtë ekonomike
• Përfitimet nga eliminimi i shpenzimeve të
  transaksioneve dhe zvogëlimit të riskut valutor
• Të arriturat e ekonomisë të shkallës
• Konkurrencë më e fuqishme

16
Sistemi Monetar Evropian (SME)

• ME RËNIEN E SISTEMIT TË Bretton Woodsit (kurse
  fikse të këmbimit) në vitet 60-ta dhe 70-ta,
  paraqitet nevoja e kurseve stabile në raport me
  integrimet ekonomike. Me 1979 formohet SME.
  Futja e EURO-s si valutë e përbshkët me qëllim të
  lehtësimit të integrimit dhe të eliminimit të
  humbjeve nga këmbimet valutore në tregti. Në
  Janar të vitit 1999, UE ka futur valutën e
  përbashkët EURO dhe banknotën e cila ka filluar
  të aplikohet në janar të vitit 2002.

17
INTEGRIMI EKONOMIK NE MES VENDEVE

• Efektet e qendrueshme të integrimit ekonomik
  përmirësojnë efikasitetin e alokimit të resurseve
  dhe ndikojnë në prodhim dhe konsum. Efektet
  dinamike kanë karakter intern dhe ekstern dhe ato
  rrisin efikasitetin për shkak të rritjës së
  madhësisë së tregut.
• Kthesa tregtare në integrime shkaktohet atëherë
  kur furnizimi me produkte leviz nga vendet që nuk
  janë anëtare të paktit ekonomik në ato vende të
  cilat janë.
• Integrimi rajonal është më i lehtë se integrimi
  global, sepse është me i lehtë promovimi i
  bashkëpunimit në madhësi rajonale më të vogla.

18
Integrimi Ekonomik dhe Menaxheri Ndërkombëtar

• Integrimi ekonomik rajonal krijon mundësi dhe
  sfida për menaxherin ndërkombëtar
• Integrimi ekonomik mund të ketë ndikim në formën
  e hyrjes të ndërrmarjes në treg.
• Vendimet lidhur me tregjet e integruara duhet të
  vlerësohen nga katër perspektiva
• - Efektet e ndryshimit
• Planifikimi strategjik
• Riorganizimi
• Lobimi

19
Kartelet dhe Marrëveshjet për çmimet e mallrave

• Një karakteristikë e rëndësishme e cila i veçon
  vendet në zhvillim nga vendet e industrializuara
  është natyra e fitimit nga eksporti
• Kjo veçori është e rëndësishme për disa arsye
• Karteli është një asociacion i prodhuesve të një
  produkti të caktuar.
• Marrëveshjet për çmimet e mallrave përfshijnë
  shitësit dhe blerësit të cilët lidhin një
  marrëveshje për të menaxhuar çmimet e mallrave të
  caktuara.

20
ALEANCA TË TJERA EKONOMIKE

• ASEAN ( Shoqata e Vendeve të Azisë Juglindore)
  Indonezia, malajzia, Filipine, Singapuri,
  Tajlanda, Brunei.
• OPEC (Organizata e Vendeve exportuese të Naftës)
  Algjeria, Ekuadori, Indonezia, Irani, Iraku,
  Katar, Emiratet e Bashkuara, Venezuela, Gaboni,
  Arabia Saudite.
• Kartelet dhe marrëveshjet mbi çmimet e mallrave
  përcaktojnë çmimet e mallrave ne vendet në
  zhvillim dhe në ato të zhvilluara. Vendet e
  zhvilluara eksportojnë produkte finale, ndërsa
  ato në zhvillim eksportojnë produkte parësore
  ose gjysmëfinale. Kartelet definojnë çmimin për
  të eliminuar konkurimin në çmime nga vendet e
  ndryshme psh OPEC tenton të definojë çmimin e
  naftës. Etj

21
QASJA E RE NDAJ INTEGRIMEVE EKONOMIKE

• Kalimi nga gjeopolitika e ngurtë e blloqeve në
  një fleksibilitet të theksuar ekonomik. Dinamika
  e madhe afariste karakterizohet me demokratizim,
  liberalizim i shkëmbimeve, forma të reja të
  integrimeve, dialog i hapur në mes të vendeve.
  Kjo shkon nganjeher në ekstremitëm duke i ngritur
  prapë ndjenjat e vjetra për ndarje të teritoreve
  ekonomike
• Tranzicioni në vendet e EJL ka një rendësi të
  posaqme në ketë proces. Aspekti i zgjerimit të UE
  ndikon në ekonomitë e vendeve. Globalizimi i
  ekonomisë krijon ndërvarshmëri. Ekonomia e re
  është ekonomia e informacionit (të pasur nuk janë
  më ata që kanë kapitale fizike por ata që kanë
  informacione)

22
Pyetje për diskutim

• Pse do të duhej që Kosova të aplikojë për
  anëtarësim në Unionin Europian? Ju lutem
  diskutoni përparësitë dhe mangësitë e këtij
  integrimi.