WEB SITE TASARIMLARINDA KULLANILABILIRLIK DEGERLENDIRME Y

1
WEB SITE TASARIMLARINDA KULLANILABILIRLIK
DEGERLENDIRME YÖNTEMLERININ ÖNEMI

• Bilgisayar Mühendisi
• Mehmet Veysi AYATA
• Karamanoglu Mehmetbey Üniversitesi
• Bilgi Islem Daire Baskanligi

2
GIRIS

• Internetin sadece bilgi paylasimi ve tanitim
  amaçli kullanim disinda da kullanilmaya
  baslanmasi dogal olarak planli büyüme ve
  gelismeyi de beraberinde getirdi. Ve tabiî ki bu
  çalismalar tahminleme, degerlendirme, yönetme,
  kontrol gibi mühendislik ve yönetim tekniklerinin
  de bu alanda gelistirilen ürünlerde
  kullanilmasini zorunlu kilacakti.
•  
• Web siteleri ister tanitim ve egitim amaçli,
  isterse satis amaçli olsun sonuçta kullanici ile
  bulustuklari arayüzleri açisindan
  degerlendirilecektir. Söz konusu arayüzler bu
  paylasim amaçli (maddi karsiligi olan veya
  olmayan) sistemlerin kullanilabilir olmasini ve
  buna bagli olarak degerli olmasini en ciddi
  sekilde etkileyen konudur.
•  

3
Web Sitesi Degerlendirme Kriterleri

• 2 Ana baslik altinda incelenmektedir.
• Teknik Testler
• Kullanilabilirlik Testleri

4
Teknik Testler

• Bu testler sistemlerin fiziksel olarak çalisma
  dogrulugunu ve performansini degerlendirmeye
  yöneliktir.
• Teknik testler genel olarak web sitesinin
  çalisabilirliginden, çalisma/erisim hizina kadar
  gerek ag bilesenleri gerekse sunucu ve istemci
  özelliklerine kadar uzanan genellikle donanim
  olmak üzere sistemin her türlü bileseninin
  sayisal tanimlamasini saglar.

5
Kullanilabilirlik

• Kullanilabilirlik Uluslararasi Standardizasyon
  Kurulusu (ISO)nun tanimina göre
• Etkililik, bir sistemin kullanimiyla belirlenen
  amaçlara ulasma derecesidir.
• Etkinlik, bu amaçlara ulasmak için harcanmasi
  gereken kaynaklarin bir ölçüsüdür.
• Memnuniyet ise kullanicinin sistemi kabul
  edilebilir bulma derecesidir.

6
Kullanilabilirlik Degerlendirmesi

• Web siteleri yayginlastikça bu sitelerin
  kullanilabilirliginin degerlendirilmesine duyulan
  ihtiyaç da artmistir.
• Kullanilabilirlik degerlendirme yöntemleri site
  problemlerinin belirlemesinde sadece bir yardimci
  araç olmayip ayni zamanda bu problemlerin çözümü
  için gelistirilen bir yoldur.
• Bu yöntemler hem tasarim degisikliklerine yol
  açmakta hem de bu degisikliklerin
  degerlendirilmesini saglamaktadir.
  Kullanilabilirlik testi ile anketler bu amaçla
  kullanilan kullanilabilirlik degerlendirme
  yöntemlerindendir.

7
Kullanilabilirlik Degerlendirmesi

• Kullanilabilirlik testi, gerçek kullanicilar ve
  gerçek görevler ile yapilan ve arayüzlerin
  degerlendirilmesinde kullanilan en yaygin ve en
  temel kullanilabilirlik mühendisligi metodudur.
  Bu metodun amaci, arayüz ile kullanici arasindaki
  etkilesimi incelemek ve ürünün kullanilmasinda
  engel olusturan kullanilabilirlik problemlerini
  tespit etmektir. Kullanici arayüz arasindaki
  etkilesim gerçek ortamda yapilan gözlem ve
  ölçümlerle incelenir.

8
Kullanilabilirlik Testleri

• Kullanilabilirlik Testleri birkaç baslik altinda
  toplanmistir.
• Içerik
• Sayfa Tasarimi
• Resim ve Renk Kullanimi
• Teknoloji Kullanimi
• Uyumluluk

9
Içerik

• Ekran görüntüsünün en kritik bilesenidir
• Içerik konusunda en önemli nokta kullanicilari
  tanimaktir
• Kisa cümleler hazirlamak ve içerigi mutlaka
  giris bilgileri ile baslatmaktadir.
• Yazim ve imla hatalarina dikkat etmek
• Teknik terimleri mümkün oldugunca az kullanmak
• Güncelleme

10
Sayfa Tasarimi

• Sunulacak bilginin sayfadaki yeri önemlidir.
• Bilginin mantiksal bagimsizliga sahip parçalara
  ayrilmasi
• Bu parçalarin önem sirasina göre siralanmasi
• Aliskanliklar, kullanici sadakati

11
Resim ve Renk Kullanimi

• Web sistemlerimizin çekiciligini saglayan,
  kullanicilarin içerikteki bilgiyi almalari
  konusunda onlari tetikleyen ilk unsurdur
• Tüm sistem içerisinde ortak bir resim ve renk
  kullanimi düsünmek
• Farkli tarayicilara dikkat edilmesi

12
Teknoloji Kullanimi

• Web sistemlerinin pasif degil, etkilesimli bir
  yapiya sahip olmalari artik bir seçenek degil,
  zorunluluk halini almistir.
• Hedef kullanici olarak görülen kitlenin ilgili
  teknolojiyi kullanabilecek tarayicidan
  bilgisayarin teknik özelliklerine kadar altyapiya
  sahip olup olmadigi bu durumda sorgulanmalidir.

13
Uyumluluk

• Web tabanli sisteminizin gerekli, beklenen ve
  tanimli altyapiya sahip olmayan kullanicilarin
  karsisinda da en azindan hatanin kaynagini
  belirtecek ve düzeltmeye destek olacak biçimde
  görüntülenmesi
• Kullanilamamaya yönelik olarak, betiklere (eng.
  script) açiklama yazilmasi, çoklu ortam (eng.
  multimedia) ürünlere alt açiklamalar yazilmasi

14
Kullanilabilirlik Degerlendirmesi

• Anketler, genellikle kullanicilarin web sayfalari
  hakkinda görüslerini almak için kullanilmaktadir.
  Günümüzde, anket tasarimi basli basina bir
  çalisma konusudur. Anketlerde, sonuçlarinin
  güvenilir olmasi için geçerliligi kanitlanmis
  sorularin kullanilmasi gerekmektedir. Literatürde
  kullanilan kullanici memnuniyeti ile kullanici
  görüslerini ortaya çikaran birçok anket
  bulunmaktadir .

15
Çalismanin Amaci

• Kullanilabilirlik Faktörleri
• Kontrol Edilebilirlik
• Ögrenilebilirlik
• Yardim Edilebilirlik
• Görünürlük
• Etkinlik
• Memnuniyet

16
Yöntem

• Anket Sorulari

17
Yöntem

• Likert Skalasi
• 5 seçenekli
• Kesinlikle katiliyorum
• Katiliyorum
• Kararsizim
• Katilmiyorum
• Kesinlikle katilmiyorum

18
Sonuç

• Türkiyedeki ve dünyadaki sunulan web siteleri
  incelendiginde çogunlugunda belirgin bir standart
  olmadigi ve bir çalisma temelinde hazirlanmadigi
  görülmektedir. Bu da ürün olarak kabul
  edilebilecek çalismalarda degerlendirme zorlugu
  ve kötü sonuçlari beraberinde getirmektedir.
• Bu çalisma ile amaçlanan, web siteleri üzerinde
  yapilan Kullanilabilirlik çalismalarinin
  incelenmesi vasitasiyla kullanilabilir,
  degerlendirilebilir web sistemlerinin
  kullanilmasini saglamak

19
Kaynaklar

• Jordan, P., An introduction to usability,
  Taylor and Francis, 1998.
• Bevan, N., "Human-Computer Interaction
  Standards", Proceedings of the 6th International
  Conference on Human-Computer Interaction,
  Yokohama, 1995, pp 885-890.
• Nielsen, J., Usability Engineering, Academic
  Press, Boston, 1993.
• Gürses, E., Web sitelerinde kullanilabilirlik
  çalismalari ve kullanilabilirlik degerlendirme
  yöntemleri, Akademik Bilesim 2005, Adana , 2005.

20
Kaynaklar

• Battleson, B., Booth, A., and Weintrop, J.,
  "Usability testing of an academic library web
  site a case study." ,The Journal of Academic
  Librarianship, vol. 27, no 3, 2001, pp 188-198
• Kiliç, E., Kullanilabilirlik Test Yöntemi,
  Sezgisel Degerlendirme Yöntemi ve Analitik
  Hiyerarsi Prosesi Yaklasimi ile Bir Üniversite
  Kütüphane Web Sitesinin Kullanilabilirlik
  Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi,
  Fen Bilimleri Enstitüsü, 2005
• Acarturk,C., Üniversite Kütüphane Sayfalarinda
  Kullanilabilirligin Önemi Ve Kullanilabilirlik
  Testleri , Akademik Bilesim 2004, Trabzon, 2004.
• Folmer, E., and Bosch J., Architecting for
  usabilitya survey, The Journal of Systems and
  Software, Vol 70, ,2004, pp 61-78.

21

• TESEKKÜRLER
• Mehmet Veysi AYATA
• mehmetayata_at_kmu.edu.tr