Afvalverwerking in labo

1
Afvalverwerking in labos natuurwetenschappen

• Marc VerhaeghePreventieadviseur T.I.
  Sint-Carolus, Sint-NiklaasCoördinerend
  preventieadviseur SG Sint-Nicolaas

2
Afval in de lessen natuurwetenschappen

• chemisch afval
• radioactief afval
• dierlijk afval

3
Chemisch afval

• Wetgeving
• Informatiebronnen
• Afvalverwijdering
• Tips

4
Chemisch afval

• VLAREM II, afdeling 4.2.3Emissienormen voor
  lozing in riolering
• pH tussen 6 en 9,5
• t lt 45 C
• zvevende stoffen lt 1 g/l
• extraheerbaar met petroleumether lt 0,5 g/l
• lozing van gevaarlijke stoffen maximaal voorkomen
• emissiegrenswaarden voor laboratoria
• emissiegrenswaarden vastgelegd in milieuvergunning

5
Lijst van gevaarlijke stoffen waarvan de lozing
zoveel mogelijk moet voorkomen worden(bijlage 2C
van VLAREM I)

• Organische halogeenverbindingen en stoffen
  waaruit in water dergelijke verbindingen kunnen
  ontstaan
• Organische fosforverbindingen
• Organische tinverbindingen
• Stoffen waarvan is aangetoond dat zij in of via
  het water een kankerverwekkende werking hebben
• Kwik en kwikverbindingen
• Cadmium en cadmiumverbindingen
• Persistente minerale oliën en uit aardolie
  bereide persistente koolwaterstoffen
• Persistente kunststoffen die in water kunnen
  drijven, zweven of die enig gebruik van het water
  kunnen hinderen.

6
Lijst van gevaarlijke stoffen waarvan de lozing
zoveel mogelijk moet voorkomen worden(bijlage 2C
van VLAREM I)

• Zink
• Koper
• Nikkel
• Chroom
• Lood
• Selenium
• Arsenicum
• Antimoon
• Molybdeen
• Titaan

• Tin
• Barium
• Beryllium
• Boor
• Uranium
• Vanadium
• Kobalt
• Thallium
• Tellurium
• Zilver

en verbindingen van deze stoffen
7
Lijst van gevaarlijke stoffen waarvan de lozing
zoveel mogelijk moet voorkomen worden(bijlage 2C
van VLAREM I)

• Biociden en derivaten daarvan.
• Stoffen met een schadelijke werking op de smaak
  en/of geur van producten uit het water bestemd
  voor de mens, alsmede verbindingen waaruit
  dergelijke stoffen in het water kunnen ontstaan.
• Organische siliciumverbindingen die toxisch of
  persistent zijn en stoffen waaruit dergelijke
  verbindingen in het water kunnen ontstaan, met
  uitzondering van die welke biologisch
  onschadelijk zijn of die in water snel worden
  omgezet in onschadelijke stoffen.
• Anorganische fosforverbindingen en elementair
  fosfor.
• Niet-persistente minerale oliën en uit aardolie
  bereide niet-persistente koolwaterstoffen.
• Cyaniden, fluoriden.
• Stoffen die ongunstig inwerken op de
  zuurstofbalans, met name ammoniak, nitrieten.

8
Chemisch afval

• VLAREM II, afdeling 4.2.3Emissienormen voor
  lozing in riolering
• pH tussen 6 en 9,5
• t lt 45 C
• zvevende stoffen lt 1 g/l
• extraheerbaar met petroleumether lt 0,5 g/l
• lozing van gevaarlijke stoffen maximaal voorkomen
• emissiegrenswaarden voor laboratoria
• emissiegrenswaarden vastgelegd in milieuvergunning

9
emissiegrenswaarden voor laboratoria(lozing in
riolering) (bijlage 5.3.2 van VLAREM II)
ondergrens pH 6.0 Sörensen
bovengrens pH 9.5 Sörensen
temperatuur 45,0 Celsius
afmeting zwevende stoffen 10,0 mm
zwevende stoffen 1000,0 mg/l
detergent 15,0 mg/l
petroleum ether extr. stoffen 500,0 mg/l
vlampunt gt 50,0 Celsius
geurhinder afwezig
Kjeldahl stikstof v.g.t.g mg N/l
totaal cadmium 0,050 Cd/l
kwik en verbindingen 0,010 mg Hg/l
totaal arseen 0,010 mg As/l
10
Chemisch afval

• VLAREM II, afdeling 4.2.3Emissienormen voor
  lozing in riolering
• pH tussen 6 en 9,5
• t lt 45 C
• zvevende stoffen lt 1 g/l
• extraheerbaar met petroleumether lt 0,5 g/l
• lozing van gevaarlijke stoffen maximaal voorkomen
• emissiegrenswaarden voor laboratoria
• emissiegrenswaarden vastgelegd in milieuvergunning

11
Chemisch afval

• Informatiebronnen
• Etiketgegevens
• R50 tot R59 en eventueel gevarensymbool N
• WGK-code (D)
• WGK 3 zeer watervervuilend
• WGK 2 watervervuilend
• WGK 1 licht watervervuilend
• (WGK 0 of nwg) niet ingedeeld als
  watervervuilend
• Veiligheidsinformatieblad (MSDS)

12
Info op het veiligheidsetiket
13
Chemisch afval

• Informatiebronnen
• Etiketgegevens
• R50 tot R59 en eventueel gevarensymbool N
• WGK-code (D)
• WGK 3 zeer watervervuilend
• WGK 2 watervervuilend
• WGK 1 licht watervervuilend
• (WGK 0 of nwg) niet ingedeeld als
  watervervuilend
• Veiligheidsinformatieblad (MSDS)

14
Chemisch afval

• Afvalverwijdering
• WGK 0 en kleine hoeveelheden WGK 1 verwijderen
  via gootsteen of restafvalLet op sommige van
  deze stoffen zijn onmengbaar met water en kunnen
  daarom niet verwijderd worden via de gootsteen
• Zuren en basen uit deze watergevarenklassen
  vooraf neutraliseren tot pH 6 - 9,5

15
Chemisch afval
WGK 0 WGK 1
Actieve kool Aluminiumoxide Bariumcarbonaat Bariumsulfaat Calciumcarbonaat Lactose Stearinezuur Tin(IV)oxide Zetmeel Zwavel IJzer(II)oxide 1-Hexadecanol IJzer (poeder) Ammoniumchloride Aceton Bariumchloride Calciumchloride Ethanol Chroom(III)chloride Ftaalzuur Natriumsulfaat Kaliumchloride Propaanzuur Glycerol IJzer(III)chloride Boorzuur
16
Chemisch afval

• Afvalverwijdering
• WGK 0 en kleine hoeveelheden WGK 1 verwijderen
  via gootsteen of restafvalLet op sommige van
  deze stoffen zijn onmengbaar met water en kunnen
  daarom niet verwijderd worden via de gootsteen
• Zuren en basen uit deze watergevarenklassen
  vooraf neutraliseren tot pH 6 - 9,5

17
Chemisch afval

• Afvalverwijdering
• Afval met milieugevaarlijke stoffen laten ophalen
  door erkende afvalophaler(lijst
  http//www.ovam.be/O001P007_LijstenWebService_myja
  hiasite/)
• Sommige gemeenten aanvaarden chemisch afval uit
  schoollabos als KGAProblemen
• vervoer
• attest voor afvalophaling

18
Chemisch afval

• Opslag chemisch afval
• Hoeveelheden gt 3 l in onbreekbare recipiënten
  (PE, PP)
• Grote hoeveelheden niet in leslokaal
• Lekbak voorzien
• Veiligheidsetiket
• Vanaf 50 l licht ontvlambare stoffen gelden
  strenge brandveiligheidsvoorschriften

19
Chemisch afval

• Tips om afval te reduceren
• zoeken naar alternatieven met minder
  milieugevaarlijke stoffen
• experimenten uitvoeren met kleine hoeveelheden
• zelf vernietigen van afvalstoffen
• volume/gewicht van afval reduceren

20
Radioactief afval

• KB van 20/7/2001
• vanaf Klasse III
• Controle door erkend controleorganisme(vb
  Controlatom)
• Aangifte bij Federaal Agentschap voor Nucleaire
  Controle (FANC)
• Afvalverwijdering door NIRAS

21
Radioactief afval

• Klasse IV (geen aangifteplicht)
• hoeveelheden radioisotopen onder
  vrijstellingsdrempel(vb Th-232 1 kBq, Ra-226
  en U-238 10 kBq)
• goedgekeurde toestellen met ingekapselde
  bronnen(vb rookdetectoren)
• Klasse III
• beperkte hoeveelheden radioisotopen boven
  vrijstellingsdrempel

22
Radioactief afval

• KB van 20/7/2001
• vanaf Klasse III
• Controle door erkend controleorganisme(vb
  Controlatom)
• Aangifte bij Federaal Agentschap voor Nucleaire
  Controle (FANC)
• Afvalverwijdering door NIRAS

23
Dierlijk afval

• Vlaams Besluit Dierlijke afvalstoffen (24/5/1995)
• dissectieafval hoog-risicomateriaal (HRM)
• voor gebruik van dode dieren of delen ervan als
  studie- of dissectiemateriaal heeft de school een
  toelating van OVAM nodig (VVKSO heeft voor al
  haar scholen deze erkenning bekomen)
• vervoer van het materiaal van producent
  (slachthuis, slager) naar school moet gebeuren in
  lekvrije en afgedekte recipiëntenrecipiënten en
  vervoermiddelen moeten schoon worden gehoudende
  recipiënten moeten voorzien worden van een etiket
  met daarop vermeld de herkomst, de naam en aard
  van het dierlijk materiaal en de vermelding niet
  voor menselijke consumptie.

24
Dierlijk afval

• Vlaams Besluit Dierlijke afvalstoffen (24/5/1995)
• de school moet een register bijhouden met
• de datum van ophaling het dierlijk afval
• de naam van de producent (slachthuis, slager)
• hoeveelheid afgehaald materiaal en diersoort
• de naam van de vervoerder
• het afval moet na bewerking opgehaald worden door
  een erkend ophaler of vervoerder van HRM(melding
  binnen de 24u ophaling binnen de 2 dagen na
  melding)(sommige gemeenten organiseren ophaling
  van HRM via containerpark)
• dierlijk afval moet in afwachting van ophaling
  afgedekt en lekvrij opgeslagen worden

25
Infobronnen en nuttige adressen

• http//www.emis.vito.be/navigator(Vlaamse
  Navigator Milieuwetgeving)
• www.ovam.be
• http//www.ovam.be/O001P007_LijstenWebService_myja
  hiasite/(lijst van erkende afvalophalers)
• http//www.milieueducatie.be/vlarempel/(Vlarempe
  l! Ik snap het brochure)
• http//userpage.chemie.fu-berlin.de/tlehmann/sici
  ndex.html
• www.gevaarlijkestoffen.be

26
Infobronnen en nuttige adressen

• Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle
  (FANC)Ravensteinstraat 361000 Brusseltel 02
  289 21 11info_at_fanc.fgov.be
  http//www.fanc.fgov.be
• Nationale instelling voor radioactief afval en
  verrijkte splijtstoffen (NIRAS)Kunstlaan 141210
  Brusseltel 02 212 10 11 http//www.nirond.be/
• http//www.fanc.fgov.be/nl/liens.htm(lijst
  erkende nucleaire controleorganismen)
• http//www.onderwijsinspectie.be/SO/indexso.htm(o
  nderwijsinspectie met o.m. informatie over
  radioactieve bronnen op school)