Komutlarin Birlikte Kullanilmasi

1
BILGISAYAR PROGRAMCILIGI BÖLÜMÜ AÇIK KAYNAK
ISLETIM SISTEMI DERSI
Komutlarin Birlikte Kullanilmasi
2
Standart Giris/Çikis/Hata ve Yönlendirme

•  Linux isletim sisteminde çalistirilan her komut
  3 dosya isaretçisine sahiptir  
• Standart Giris (stdin) Çalisan programin ,
  dosya gibi ek kaynaklar açmadan veri okumak için
  kullanacagi kaynagi belirtir. Varsayilan olarak
  veri girisi klavyeden okuma seklinde
  gerçeklestirir.
• Standart Çikis (stdout) Çalisan programin
  çiktilarini gönderecegi kaynagi belirtir.
  Varsayilan kaynak terminal penceresidir.
• Standart Hata (stderr) Çalisan programin hata
  çiktilarini gönderecegi kaynagi belirtir.
  Varsayilan kaynak terminal penceresidir.
• Her dosya isaretçisi bir numara ile belirtilir.
  Standart giris 0 , standart çikis 1 , standart
  hata 2 degerlerine sahiptir.

3
Standart Giris/Çikis/Hata ve Yönlendirme

•  Komut çalistiginda veri girisinin belli bir
  dosyadan yapilmasi istendiginde lt karakteri
  ile bir dosya standart girise yönlendirilebilir.
• komut ltdosya

4
Standart Giris/Çikis/Hata ve Yönlendirme

• Standart çikis ve hatanin yönlendirilme islemi
  temel olarak gt karakteri ile yapilmaktadir.
  Yönlendirme için temel kullanim sekli asagidaki
  gibidir   komut n gt dosya 
• n sayisi hangi dosya isaretçisinin
  yönlendirilecegini belirtir. Bu sayi verilmedigi
  takdirde veya 1 olarak verildigi takdirde
  standart çikis için yönlendirme yapilir.

5
Standart Giris/Çikis/Hata ve Yönlendirme

• Örnek ls komutunun çiktisinin bir dosyaya
  yönlendirilmesi. Yönlendirme islemi komut
  çalistirilmadan gerçeklestirildigi için ilk ls
  çiktisinda gözükmeyen sonuç dosyasi ls_cikti ,
  ikinci ls çiktisinda gözükecektir.

gulshat_at_localhost ls -l total 4 -rw-r--r--
1 tufan users 0 Aug 20 1229
abcd -rw-r--r-- 1 tufan users 0
Aug 20 1229 abfd -rw-r--r-- 1 tufan users
0 Aug 20 1229 abfg -rwxr-xr-x 1 root
root 41 Aug 20 1642
degisken.sh gulshat_at_localhost ls -l
gtls_cikti gulshat_at_localhost cat ls_cikti
total 4 -rw-r--r-- 1 tufan users
0 Aug 20 1229 abcd -rw-r--r-- 1 tufan
users 0 Aug 20 1229 abfd -rw-r--r--
1 tufan users 0 Aug 20 1229
abfg -rwxr-xr-x 1 root root 41
Aug 20 1642 degisken.sh
6
Standart Giris/Çikis/Hata ve Yönlendirme

• Eger n sayisi 2 olarak verilirse standart hata
  için yönlendirme yapilir.

• gulshat_at_localhost ls olmayan_dosya
• ls olmayan_dosya No such file or directory
• gulshat_at_localhost ls olmayan_dosya 2gtls_hata
• gulshat_at_localhost cat ls_hata
• ls olmayan_dosya No such file or directory

7
Standart Giris/Çikis/Hata ve Yönlendirme

•  gt operatörü ile yapilan yönlendirilmede hedef
  dosya yok ise yaratilir , varsa içerigi
  sifirlanir. Içerigin sifirlanmasi yerine var olan
  dosyanin sonuna ekleme yapmak için gtgt operatörü
  kullanilmalidir. Bu durumda hedef dosya yok ise
  yaratilacak , var ise yapilacak eklemeler
  dosyanin sonuna yapilacaktir.
•  Standart hata ile standart çikisin ayni dosyaya
  yönlendirilmesi çokça kullanilan bir
  yönlendirmedir. Bu yönlendirme 3 farkli sekilde
  gerçeklestirilebilir
•   gt dosya
• gt dosya
• gtdosya 2gt1

8
Standart Giris/Çikis/Hata ve Yönlendirme

• gulshat_at_localhost ls -l olmayan_dosya
  olan_dosya 2gtls_hata gtls_cikti
• gulshat_at_localhost cat ls_hata ls_cikti
• ls olmayan_dosya No such file or directory
• -rw-r--r-- 1 tufan users 0 Aug 22
  1406 olan_dosya
• gulshat_at_localhost cat ls_hata
• ls olmayan_dosya No such file or directory
• gulshat_at_localhost cat ls_cikti
• -rw-r--r-- 1 tufan users 0 Aug 22 1406
  olan_dosya
• gulshat_at_localhost ls -l olmayan_dosya
  olan_dosya gtls_cikti
• gulshat_at_localhost cat ls_cikti
• ls olmayan_dosya No such file or directory
• -rw-r--r-- 1 tufan users 0 Aug 22 1406
  olan_dosya

9
Bir Komutun Çiktisini Baska Bir Komutun Verisi
Olarak Kullanmak

• Linux isletim sistemi bir komutun çiktisini diger
  komutun girisi olarak kullanilmasini saglayan
  Unix borularini (pipe) desteklemektedir. Bu
  islemin gerçeklestirilmesi için operatörü
  kullanilir.
• Komut1 komut2

10
Bir Komutun Çiktisini Baska Bir Komutun Verisi
Olarak Kullanmak

• gulshat_at_localhost cat ls_cikti wc -l
• 11
• gulshat_at_localhost cat ls_cikti grep ab
• -rw-r--r-- 1 tufan users 0 Aug 20
  1229 abcd
• -rw-r--r-- 1 tufan users 0 Aug 20
  1229 abfd
• -rw-r--r-- 1 tufan users 0 Aug 20
  1229 abfg
• -rw-r--r-- 1 tufan users 0 Aug 20
  1455 absd
•  
• Unix borulari sayesinde bir önceki komutun
  çiktisi üzerinde islem yapabilen komutlar
  kullanilabilmektedir. Bu kullanim sekli en çok
  grep,sort,wc,cut gibi filtre programlari
  tarafindan terçih edilmektedir. 

11
Tee Komutu

• Tee komutu standart giristen okudugunu hem
  standart çikisa hem de dosyaya yazmak için
  kullanilan bir komuttur. Temel kullanim sekli
  asagidaki gibidir
• tee -a dosya_ismi
• -a parametresi kullanildigi ve hedef dosya var
  oldugu takdirde , hedef dosyanin içerigi
  sifirlanmaz ve sonuna ekleme yapilir. Aksi
  durumlarda dosyanin içerigi sifirlanir. 
• Tee komutu çogunlukla Unix borulari ile yapilan
  yönlendirmelerde kullanilir. Belli bir komutun
  çiktisini hem ayni anda ekranda görüp hem de bir
  dosyaya kaydetmek istenildigi durumlarda tee
  komutu kullanilmaktadir.

12
Tee Komutu

• gulshat_at_localhost tee tee_cikti lt tee_deneme
• Tee komutu için deneme
• 123
• 456
• gulshat_at_localhost cat tee_cikti
• Tee komutu için deneme
• 123
• 456

13
Filtreler

•  Filtreler çogunlukla metin dosyalari üzerinde
  islem yapan programlardir. En çok kullanilan
  program dosya içersinde metin bulmak için
  kullanilan grep programidir.
• Filtreler çogunlukla baska bir programin
  çiktisini alip islerler. Bu yüzden çogu filtre
  unix borulari ile beraber kullanilir. 
• gulshat_at_localhost ls -l wc -l
• 58

14
wc Komutu

• Bir dosyadaki byte , kelime ve satirlari saymak
  için wc komutu kullanilir. Bu komutun temel
  yapisi asagidaki gibidir
• wc seçenekler dosya
•  Islenecek dosya verilmedigi takdirde wc komutu
  verileri standart giristen okuyacagini
  varsaymaktadir. Bu sayede wc komutu Unix borulari
  ile bir önceki komutun çiktisini alip
  isleyebilmektedir.
•  wc komutu ile kullanilanabilecek temel
  seçenekler asagidaki gibidir
• -c Dosyadaki bytelari sayar.
• -l Dosyadaki satirlari sayar.
• -w Dosyadaki kelimeleri sayar.
• -L Dosya içindeki en uzun satirin boyutunu
  gösterir.

15
wc Komutu

•  bash-3.2 cat ornek
• wc icin ornek
• 123
• en uzun satir bu ve boyu 27
• bash-3.2 cat ornek wc -c
• 47
• bash-3.2 cat ornek wc -w
• 11
• bash-3.2 cat ornek wc -l
• 4
• bash-3.2 cat ornek wc -L
• 27

16
Metin Dosyalarinin Içeriklerinin Siralanmasi

• Metin dosyalari üzerinde siralama islemi sort
  komutu ile yapilir. Bu komut satirlari verilen
  siralama kriterine göre siralar ve sonucu
  standart çikisa aktarir. Komutun temel kullanim
  sekli asagidaki gibidir  
• sort seçenek dosya  
• Dosya ismi verilmedigi takdirde veriler standart
  giristen okunacaktir.

17
Metin Dosyalarinin Içeriklerinin Siralanmasi

• Sort komutu ile kullanilabilecek temel seçenekler
  asagidaki gibidir
• -k POS1,POS2 Bu parametre ile siralama için
  kullanilacak alan numarasi verilir. POS1 degeri
  siralama için kullanilacak alanlar için baslangiç
  degeridir. POS2 degeri ise siralama alanlari için
  bitis
• -r Karsilastirma sonuçlarini tersten islemek
  için kullanilir.
• -l Siralama islemini yaparken locale
  bilgisinide kullanilmasini saglar.
• -M Ay isimlerini baz alan siralama yapilmasini
  saglamak için kullanilir.
• -t SEP Alan ayiraci olarak bosluk veya tab
  yerine SEP ile belirtilen karakterin
  kullanilmasini saglar.
• -m Siralanmis dosyalari birlestirmek için
  kullanilir. Birlestirilecek dosyalar kendi
  içlerinde siralanmis olmalidir.
• -o dosya Siralanmis verinin standart çikis
  yerine dosyaya yazilmasini saglar.
• -f Büyük küçük harf ayrimini ortandan kaldirir.
• -n Numerik olarak siralama yapmak için
  kullanilir.
• -g Bu seçenek de numerik siralama yapmak için
  kullanilir. n seçeneginden farki gerçel sayilar
  üzerinde de islem yapabilmesidir. Sayilarin
  gösterilmesi için kullanilan bilimsel notasyonu
  (scientific notation) destekler. (1.5e-23 ,
  15e24)?

18
Metin Dosyalarinin Içeriklerinin Siralanmasi

• ls l komutunun çiktisinda dosyanin en son
  degistigi tarihin ay bilgisi altinci , gün
  bilgisi yedinci alanda bulunmaktadir. Dosyanin
  boyutu bilgisi ise 5. alandadir. Siralama
  alfabetik olarak yapilacaktir.

19
Metin Dosyalarinin Içeriklerinin Siralanmasi

• gulshat_at_localhost ls -l
• total 24436
• -rw-r--r-- 1 tufan users 453 Feb 12
  2001 dosya_1
• -rw-r--r-- 1 tufan users 11827208 Jul 23
  1203 dosya_2
• -rw-r--r-- 1 tufan users 1356543 Aug 24
  1251 dosya_3
• -rw-r--r-- 1 tufan users 11827208 Aug 24
  1256 dosya_4
• gulshat_at_localhost ls -l sort -k6,6
• total 24436
• -rw-r--r-- 1 tufan users 11827208 Aug 24
  1256 dosya_4
• -rw-r--r-- 1 tufan users 1356543 Aug 24
  1251 dosya_3
• -rw-r--r-- 1 tufan users 453 Feb 12
  2001 dosya_1
• -rw-r--r-- 1 tufan users 11827208 Jul 23
  1203 dosya_2

20
Metin Dosyalarinin Içeriklerinin Siralanmasi

• Altinci alandaki bilgi ay bilgisi oldugu için
  altinci alan için siralama yaparken M
  seçeneginin kullanilmasi gerekmektedir.
• gulshat_at_localhost ls -l sort -k6,6M
• total 24436
• -rw-r--r-- 1 tufan users 453 Feb 12
  2001 dosya_1
• -rw-r--r-- 1 tufan users 11827208 Jul 23
  1203 dosya_2
• -rw-r--r-- 1 tufan users 11827208 Aug 24
  1256 dosya_4
• -rw-r--r-- 1 tufan users 1356543 Aug 24
  1251 dosya_3 
• Bir sort komutunda birden fazla k seçenegi
  kullanilabilir. Seçeneklerin kullanim sirasi
  yapilacak siralama islemini etkileyecektir.

21
Metin Dosyalarinin Içeriklerinin Siralanmasi

• ls l çiktisini ilk olarak Ay , sonra gün en
  son boyuta göre siralamak için gerekli komut
  nedir?

22
Metin Dosyalarinin Içeriklerinin Siralanmasi

• gulshat_at_localhost ls -l sort -k7,7 -k6,6M
  -k5,5
• total 24436
• -rw-r--r-- 1 tufan users 453 Feb 12
  2001 dosya_1
• -rw-r--r-- 1 tufan users 11827208 Jul 23
  1203 dosya_2
• -rw-r--r-- 1 tufan users 11827208 Aug 24
  1256 dosya_4
• -rw-r--r-- 1 tufan users 1356543 Aug 24
  1251 dosya_3

23
Metin Içinde Arama ve Grep Komutu

• Metin dosyalari arasinda istenilen paternleri
  aramak için grep komutu kullanilmaktadir. Grep
  komutu dosyalar üzerinde istenilen metin
  parçasini arar ve bu metin parçasini içeren
  satirlari standart çikisa kopyalar.
• Temel kullanim sekli asagidaki gibidir
• grep seçenekler patern dosya
• Dosya ismi verilmedigi takdirde verilerin
  standart giristen okunacagi varsayilir. Bu sayede
  Unix borulari kullanilarak bir komutun çiktisinda
  istenilen bir metin parçasi aranabilir. 

24
Metin Içinde Arama ve Grep Komutu

• Grep ile kullanilan temel seçenekler asagidaki
  gibidir   
• -l Metin parcasinin geçtigi satirlarin
  gösterilmesi yerine metin parçasinin geçtigi
  dosyalarin isimleri gösterilir. Çogunlukla bir
  dizin içinde belirli bir kelimeyi içeren
  dosyalarin bulunmasi islevinde kullanilir.
• -c Metin parçasinin geçtigi satirlarin
  gösterilmesi yerine , metin parçasinin bulundugu
  satir sayisinin gösterilmesini saglar.
• -i Büyük küçük harf ayrimini ortandan
  kaldirir.
• -f dosya Aranmasi istenen metin parçaçiklarini
  bir dosyadan okumak için kullanilir.
• -n veya --line-number Bulunulan satirin
  dosyadaki satir numarasi da gösterilir.
• -e metin_parcasi veya regexpmetin_parcasi
  Metin içinde aranmasi istenen metin parçasi
  istendigi takdirde bu seçenek ile de verilebilir.
  Özellikle ile baslayan metin
  parçaçiklarinda kullanilmalidir.
• -v Aranan metin parçasinin bulunmadigi
  satirlari gösterir.
• -x veya --line-regexp Tam bir satir olarak
  metin parçasini içeren satirlarin bulunmasini
  saglar.
• -A satir_sayisi Bulunan satirdan sonra
  istenilen satir sayisi kadar satirin
  bastirilmasini saglar.
• -B satir_sayisi Bulunan satirdan önce istenilen
  satir sayisi kadar satirin bastirilmasini saglar.
  
• -r Rekürsif arama için kullanilir. Aranmasi
  gereken dosya bir dizin ise ve r seçenegi
  kullanilmis ise grep dizinin içindeki tüm dizin
  ve dosyalari da tarar.

25
Metin Içinde Arama ve Grep Komutu

• -d hareket Grep programinin bir dizine
  rastladiginda yapmasi gereken hareketi ayarlamak
  için kullanilir. Varsayilan hareket read yani
  okumadir. Bu islem bazi dosya sistemleri
  tarafindan desteklenmemektedir. Bu durumda grep
  programi hata verecektir. Eger hareket olarak
  skip degeri atanirsa grep hiç bir hata vermeden
  dizinleri atlayacaktir. Eger hareket olarak
  recurse verilirse grep dizinin içindeki dosya
  ve dizinleri rekürsif olarak tariyacaktir.
• -n veya --no-filename Birden fazla dosya
  arandigi zaman grep programimetin parcasini
  buldugu satiri bastirmadan önce , satiri buldugu
  dosya ismini gösterir. Bu seçenekle bu özellik
  kapatilir.
• -a veya --text Grep programi aranan metin
  parçasini binary bir dosyada buldugu takdirde
  bulunan satiri göstermek yerine kullaniciya
  aranan metin parçasinin bir binary dosyada
  bulundugu bildirir. Grepin binary dosyalarda da
  buldugu satirlari göstermesi için bu seçenek
  kullanilmalidir.
• -w veya --word-regexp Aranan metin parcasinin
  kelime olarak bulundugu satirlarin seçilmesi için
  kullanilir. Örnek olarak , aranan metin
  parçasinin linux oldugu durumlarda linux
  sistemi arama kriterine uyarken linuxun
  komutlari arama kriterine uymamaktadir.

26
Kaynaklar

• Ders Notlari Mustafa Sariöz
• Ders Notlari Gulshat Kulzhabayeva