Biyolojik Riskleri Y

1
Biyolojik Riskleri Yönetmek için Pratik
Uygulamalar

• Süt sigiri yetistiricileri için zoonotik
  bulasmanin kontrolü
• Çeviren
• Dr. Ibrahim ÇETINVeteriner Hekim

2
Biyolojik Risk Yönetimi(BRY)

• Farkindalik egitimi,
• degerlendirmesi ve
• yönetiminin tüm
• asamalari
• Enfeksiyon/hastaliklarin kontrolünü gelistirmek
  için tasarlanmistir.
• Yurtdisi ve yurtiçi hastaliklar
• Riskleri asgariye indirmek için gerekli araçlari
  saglamak

3
Biyolojik Risk Yönetimi(BRY)

• Hastalik riski tamamen
• ortadan kaldirilamaz.
• Hayvan,onlarin çevresi
• Maruz kalmayi azaltma
• Enfeksiyon etken etkilesimleri
• Hayvanlara ve insanlara olan tehdidi asgariye
  indirmek
• Tüm sorulari yanitlayacak bir çözüm yolu yoktur.

4
Bulasmanin Yollari

• Hastalik etkenlerinin yayilmasi
• Hayvan Insan
• Farkli bulasma tarzlari
• Solunum(Aerosol)
• Direk temas
• Araç-gereç yoluyla(Fomite)
• Agiz yoluyla(Oral)
• Vektör kaynakli

5
A.B.D.de Sigirlarda Mevcut Zoonoz Hastaliklar

• Anthrax
• Brucellosis
• Cryptosporidiosis
• Dermatophilosis
• E. coli
• Giardia
• Leptospirosis

• Listeriosis
• Pseudocowpox
• Q Fever
• Ringworm
• Salmonella
• Tuberculosis
• Vesicular stomatitis

6
A.B.D.de bulunmayan Sigir Zoonoz Hastaliklari

• Bovine Spongiform Encephalopathy
• Deli Dana Hastaligi
• Melioidosis
• Rift Valley Fever

7
Bulasma Yollari

• Bütün enfeksiyon etkenlerine uygula.
• Hastaligin gelismesi için insanlar maruz
  kalmalidir.
• Farkli bulasma yollarini anlaElde etmenin
  kontrolü
• Risk alanlari ayird edilmelidir.
• Maruz kalmayi asgariye indirmek için protokoller
  düzenle.

8
Insan-Hayvan Etkilesimi
9
Insan-Hayvan Etkilesimi

• Evcil hayvan yetistiricileri hergün hayvanlarla
  çalisirlar.
• Çogu bazi hastaliklara karsi bagisikliga
  sahiptir.
• Yurtdisindaki hastaliklara karsi bagisikliga
  sahip degillerdir.
• Daha önce hayvanlara maruz kalmayan isçiler daha
  fazla risk altindadirlar.
• Bagisikliklari olmayabilir.

10
Risk Faktörleri

• Degisen saglik durumu,artan yas
• Çiftçiler zoonozlara daha savunmasizdirlar.
• Immun sistemi zayif kisilerde risktedirler.
• Genç ve yasli
• Kemoterapi
• Diabetli

11
Risk Faktörleri

• Zayif hayvan sagligi
• Zayif hayvan saglik önlemleri
• Zayif kisisel hijyen
• Yogun hayvan üretimi
• Artan maruz kalma

12
Zoonotik Hastaligin Bulasmasi

• Hayvanlar,hastaligin açik belirtilerini
  göstermeyebilirler.
• Hastaligin bütün
• bulasma yollari konusunda farkindalik
  zorunludur.
• Kendiniz ve isçileriniz için hastalik riskini
  asgariye indirmek için strateji gelistirin.

13
Genel önlem adimlari

• Genel Bakis
• Hayvan Sagligi
• Farkindalik egitimi
• Kisisel Hijyen
• Kisisel Koruyucu Ekipman

14
Genel önlem adimlari

• Hayvan Sagligi
• Sürüdeki hastaliklarin kontrolü
• Ekonomik anlaminin olmasi
• Eger hastalik mevcut olmazsa,insanlar maruz
  kalmaz.

15
Genel önlem adimlari

• Farkindalik egitimi
• Sürü veteriner
• hekimleri ve saha
• veteriner hekimleri ile çalisin.
• Zoonotik hayvan riskleri hakkinda hayvanlarla
  çalisan herkesi egitin.
• Herkesin anladigi dilde anlatin.

16
Genel önlem adimlari

• Kisisel hijyen
• Hayvanlari elledikten sonra elleri yikayin.
• Enfeksiyon yapan etkenleri uzaklastirir.
• Kisisel koruyucu ekipmanlar
• Eldivenler,tulumlar,
• çizmeler
• Maske, gözlükler

17
Aerosol(Damlacik) Kontrolü

• Zoonotik Bulasma

18
Damlacik Yoluyla Bulasma

• Enfekte damlaciklar hava yoluyla hayvandan insana
  geçer.
• Hapsirik/öksürük
• Dogum dokulari
• Diski
• Idrar
• Bulasik toprak

19
Damlacik yoluyla bulasma

• Anthrax
• Listeriosis
• Melioidosis

• Q Fever
• Rift Valley Fever
• Tuberculosis

Denotes Foreign Animal Disease
20
Genel önlem adimlari

• Basit önlem adimlari sunlari içerir.
• Tozun kontrolü
• Belli durumlarda maske takmak.

21
Damlacik önlem uygulamalari

• Kuru arazilerde tozun kontrolü
• Bulasik toprak, zoonotik hastaliklarin kaynagi
  olabilir.
• Sinirli miktarlarda su kullanin.

22
Damlacik önlem uygulamalari

• Su zamanlarda N-95 maskesini takin
• Enfekte edici hayvanlari veya dokularini
  ellerken
• Doguma yardim ederken
• Basinçli yikama esnasinda

23
Damlacik yoluyla bulasma Özet

• Damlacik yoluyla bulasma çiftliginizde meydana
  gelebilir.
• Anthrax, listeriosis, Q Fever, tuberculosis
• Yurtdisinda görülen hayvan hastaliklarinin
  bazilari da damlacik yoluyla bulasabilir.
• Melioidosis
• Riskinizi asgariye indirmek için burada tarif
  edilen adimlari size yardimci olabilir.

24
Direk Temas ve Malzemelerin kontrolü

• Zoonotik Bulasma

25
Direk Temas Yoluyla Bulasma

• Hayvandaki Patojen (kan,salya,vücud sivilari)
  veya çevre
• Açik yaralar,müköz membranlar,deri ile temas

26
Malzemeler Yoluyla Bulasma

• Bulasik Cansiz nesneler
• Patojenleri tasirlar.
• Firçalar,igneler,giysiler,yataklik

27
Direk Temas veya Malzemeler yoluyla Bulasma

• Anthrax
• Brucellosis
• Dermatophilosis F
• Leptospirosis
• Melioidosis
• Pseudocowpox F

• Q Fever
• Rabies
• Ringworm F
• Rift Valley Fever
• Salmonella
• Tuberculosis
• Vesicular stomatitis

Denotes Foreign Animal Disease
F Denotes fomite transmission
28
Direk Temas ve Malzemeler yoluyla bulasmanin
önlem uygulamalari

• Basit önlem basamaklari sunlari içerir
• Iyi kisisel hijyeni korumak.
• Kisisel koruyucu ekipman(KKE)
• giymek
• Ekipmani temiz tutmak

29
Direk Temas ve Malzemeler yoluyla bulasmanin
önlem uygulamalari

• Kisisel hijyen
• El yikama olanaklarini saglayin.
• Akan sicak su,sabun, temiz havlular
• Hayvan temas alanlarina
• bitisik olarak bulunma.
• Hayvanlari elledikten sonra ellerin yikanmasini
  hatirlatan isaretleri yapistirmak.
• Sabun ve havlulari haftalik olarak kontrol etmek.

30
Direk Temas ve Malzemeler yoluyla bulasmanin
önlem uygulamalari

• KKE- Eldivenler
• Hayvanlarla çalisirken latex/nitril eldivenler
  giyin.
• Hasta veya bilinmeyen saglik durumu, hastalikla
  araniza bariyerler koyun.
• Özellikle asinmis,çatlamis ve kesik eller için
  önemlidir.
• Eldivenleri uzaklastirdiktan sonra elleri yikayin.

31
Direk Temas ve Malzemeler yoluyla bulasmanin
önlem uygulamalari

• KKE-Önlükler
• Hayvan alanlarinda
• temiz kiyafetlere
• ihtiyaç duyulur.
• Isletme disinda giyilen
• ile iste/çiftlikte giyilen kiyafetleri ayirin.
• Hastalik etkenlerinin uzaklasmasini önleyin.
• Çiftlikte çamasirhane olanaklarini saglayin.

32
Direk Temas ve Malzemeler yoluyla bulasmanin
önlem uygulamalari

• KKE- Çizmeler
• Hayvan alanlarinda temiz çizmelere ihtiyaç olur.
• Temizligi ve atik
• toplamayi kolaylastirma amaciyla,giriste/çikist
  a çizme banyosu ve çöp tenekesi bulundurun.
• Çizmeleri çikardiktan sonra ellerinizi yikayin.

33
Direk Temas ve Malzemeler yoluyla bulasmanin
önlem uygulamalari

• Ekipmanlari temiz tutun.
• Deri kaybi olan hayvanlarda kullanilir ise,timar
  ekipmanlarini yikayin ve dezenfekte edin.
• Idrar ve diskiyi yakalamak için siçrama koruyucu
• Idrar ve diski ile kirlenen salon ekipmanlarini
  bolsu ile yikayin.

34
Direk Temas ve Malzemeler yoluyla bulasmanin
önlem uygulamalari

• Bazi zoonotik hastaliklar
• buzagi dogumunda yayilir.
• Suya dayanikli dis giyim,
• önlük giyin.
• Rektal muayene için
• kolluk ve eldivenler giyin.
• Bütün dogum dokularini (plesanta,fötal zarlar)
• hemen uzaklastirin ve yok edin.

35
Direk Temas ve Malzemeler yoluyla bulasmanin
önlem uygulamalari

• Kirli altligi uzaklastirin.
• Alani tamamen temizleyin
• ve yikayin.
• Ekipmani ve kisisel
• koruyucu donanimi
• temizleyin.
• Dogum bölgesini ve
• ekipmanlarini dezenfekte edin.
• Dis giysi ve eldivenleri uzaklastirdiktan sonra
  elleri yikayin.

36
Direk Temas ve Malzemeler yoluyla bulasmanin
önlem uygulamalari-Özet

• Direk bulasma,malzeme yoluyla bulasma
  çiftliginizde meydana gelebilir.
• Brucellosis, leptospirosis, ringworm
• Yurtdisinda bulunan hayvan hastaliklari da direk
  temasla yayilabilir.
• Melioidosis, Rift Valley Fever
• Burada anlatilan önlem basamaklari riskinizi
  asgariye indirmede yardim edebilir.

37
Agiz ve malzeme yoluyla bulasmanin kontrolü

• Zoonotik Bulasma

38
Agiz ve Malzeme yoluyla bulasma

• Agiz yoluyla alinan bulasik gida ve su
• Diski,idrar,pastörize edilmemis süt,pismemis
  etler
• Elleri yikamaksizin hayvanla temastan sonra
  elleri yikamaksizin yeme ve içme.

39
Agiz ve Malzeme yoluyla bulasma

• Anthrax
• Brucellosis
• Bovine spongiform encephalopathy (BSE)
• Cryptosporidiosis
• E. coli F

• Giardia
• Leptospirosis F
• Listeriosis
• Melioidosis
• Q Fever
• Salmonella F
• Tuberculosis

Denotes Foreign Animal Disease
F Denotes fomite transmission
40
Agiz ve Malzeme yoluyla bulasmanin önlem
uygulamalari

• Basit önlem basamaklari sunlari içerir
• Çiftlikte bulasmayi önlemek
• Gübreyi idare etmek
• Iyi kisisel hijyeni korumak.
• Evde bulasmayi önlemek.
• Gidanin uygun sekilde muamele edilmesi,elleçlenmes
  i

41
Agiz ve Malzeme yoluyla bulasmanin önlem
uygulamalari

• Çiftlikte
• Gübreyi uygun biçimde tasiyin ve depolayin.
• Içme suyunu bulasik hale getirmeyin.
• Kisisel hijyen uygulamalari
• Hayvanlarla temastan sonra yemeden,içmeden ve
  gida hazirlamadan önce elleri yikamak.
• Hastalik etkenleri ile temasi asgariye indirmek.

42
Agiz ve Malzeme yoluyla bulasmanin önlem
uygulamalari

• Evde
• Pastörize edilmis
• süt ve meyve suyu için.
• Yemeden önce çig meyve ve sebzeleri yikayin.
• Donmus etleri buzdolabinda çözün.

43
Agiz ve Malzeme yoluyla bulasmanin önlem
uygulamalari

• Çig etle temastan sonra
• Elleri,kaplari,kesme
• tahtalarini,mutfak yüzeylerini
• sicak sabunlu su ile yikayin.
• Sigir /sigir eti ürünlerini
• tam olarak pisirin.
• 160oF iç sicakliginda olacak
• sekilde
• Pismis gidayi hemen tüketin.
• Arta kalanlari pisirdikten sonra 2 saat içinde
  buzdolabina koyun.
• Kolay sogumasi için sig kaplarda saklayin.

44
Agiz ve Malzeme yoluyla bulasma-Özet

• Agiz ve Malzeme yoluyla bulasma çiftliginizde
  olabilir.
• Crypto, leptospirosis, listeriosis
• Yurtdisinda görülen hayvan hastaliklari daagiz
  yoluyla bulasabilir.
• BSE, melioidosis
• Burada anlatilan önleme basamaklari riskinizi
  asgariye indirmede yardim edebilir.

45
Vektör Kontrolü

• Zoonotik Bulasma

46
Vektör Yoluyla Bulasma

• Böcekler
• Patojeni bir hayvandan alirlar.
• Bir insana bulastirirlar.
• Biolojik vektörler
• Keneler,sivrisinekler
• Mekanik vektörler
• Sinekler, hamam böcekleri

47
Vektör Yoluyla Bulasma
Horsefly

• Anthrax
• Sinekler
• Q Fever
• Keneler
• Rift Valley Fever
• Sivrisinekler

Tick
Mosquito
Denotes Foreign Animal Disease
48
Vektör Yoluyla Bulasma önlem uygulamalari

• Kaynagi azaltma
• Sinekler,Sivrisinekler
• Olgunlari kontrol etmek
• Sinekler, sivrisinekler, keneler
• Böceklerle iliskiyi asgariye indirmek
• Kisisel korunma

49
Vektör Yoluyla Bulasma önlem uygulamalari

• Kaynagi azaltma,sinekler
• 4 yasam devresi
• Yumurta, larva, pupa, olgun
• Sicak havada 10 gün kadar kisa döngü
• Organik maddelere yumurtalar yumurtlanir.
• Gübre,yem,islak altlik
• Gelismeyi önlemek için haftalik olarak rahatsiz
  edin
• Dökülen yemleri ve yemlikleri temizleyin.

50
Vektör Yoluyla Bulasma önlem uygulamalari

• Kaynagi azaltma, sinek larvasitleri
• Yem katkilari
• Çiftlikteki tüm hayvanlar,sezon öncesi 3 hafta
• Parazitik esek arilari,sinek pupalari ile
  beslenirler.
• Yirtici akarlar,böcekler larvalarla beslenirler.
• Adulticides(Olgun zehirleri)
• Yüksek yogunluklarda, sinek öldürücüler
  kullanilabilir.
• Tavan ve duvarlarda rezidüeller kullanilabilir.
• Diger metodlarla birlikte Yemler, sinek tuzaklari

51
Vektör Yoluyla Bulasma önlem uygulamalari

• Olgun sinekleri kontrol
• Çiftlikte,kilit hedef alanlari
• Sagim alanlari, buzagi barakalari
• Ahirlar
• Hayvanlar

52
Vektör Yoluyla Bulasma önlem uygulamalari

• Kaynagi azaltma, sivrisinekler
• Nemli topraga tek tek yumurta birakirlar.
• Suyun yüzeyine yumurtalarini birakirlar.
• Larvalar ve pupalar, suda bas asagi yasarlar.
• Su yüzeyinde sifon tüpleri ve trumpet denilen
  aygitlari yoluyla nefes alir.
• Larvalar gelismeleri için organik maddelere
  ihtiyaç duyarlar.

53
Vektör Yoluyla Bulasma önlem uygulamalari

• Kaynagi azaltma, sivrisinekler
• Sivrisinek larvalarinin
• yerlestigi yerleri yokedin.
• Agaç bosluklarini doldurun.
• Su bulunduran konteynerleri
• haftalik olarak bosaltin.
• Gölcükleri ve su tanklarini
• sirküle edin.
• Silaj yiginlari için yarim
• lastik kullanin veya lastiklere delikler açin.

54
Vektör Yoluyla Bulasma önlem uygulamalari

• Sivrisinek larvasitleri
• Kaynagi azaltma ve biyolojik kontrol fizibl
  olmadigi zaman kullanin.
• Daha etkili ve hedefe özel
• Olgunlari öldüren ilaçlardan daha az
  tartismalidir.
• Daha küçük cografi alanlarda uygulanir.
• Larvalar belli bölgelerde yogunlasir.

55
Vektör Yoluyla Bulasma önlem uygulamalari

• Olgun sivrisinek öldürücü ilaçlari
• Kaynaklari azaltmadan daha az etkilidir.
• Çoklu uygulamalara ihtiyaç duyulur.
• Uygun çevre kosullarina ihtiyaç duyarlar.
• Hafif rüzgar,yagis olmamasi
• Olgunlara temas için küçük damlaciklar.

56
Vektör Yoluyla Bulasma önlem uygulamalari

• Mümkünse sivrisineklerden sakinin.
• Sivrisineklerin çok aktif olduklari gece boyunca
  içerde kalin.
• Uzun kollu ve paçali giysiler giyin.
• Repellent kullanin.
• DEET
• Etiket yönlendirmelerini takip
  edin.
• Petlerde,DEET kullanmayin.

57
Vektör Yoluyla Bulasma önlem uygulamalari

• Kene kontrolü
• Hayvanlarin düzenli gözlenmesi
• Çayirlarin biçilmesi
• Akarisidler
• Kisisel korunma
• Uzun kollu giyinin.
• Paçalari çoraplara sokun.
• Repellent
• Keneleri acilen uzaklastirin.

58
Vektör Yoluyla Bulasma- Özet

• Çiftliginizde vektör yoluyla bulasma meydana
  gelebilir.
• Anthrax, Q Hummasi
• Yabanci hayvan hastaliklari vektörler araciligi
  ile de yayilabilir.
• Rift Vadisi Hummasi
• Burada bahsedilen önlem adimlari riskinizi en aza
  indirmeye yardim edebilir.

59
Sigirlarin zoonoz hastaliklari
60
Sigirlarda Anthrax

• Bakteri Bacillus anthracis
• Spor olusturur.
• Toprakta onlarca yil kalabilir.
• Hayvan hastaligi
• Vücud içinde yayilir.
• Hizli ölüm

61
Insanlarda Anthrax

• Hastaligin üç formu
• Deri (direk, vektör)
• Barsaklara ait (oral)
• Solunum (aerosol)
• Deri lezyonlarinin çogu kendi kendine kaybolur.
• Riskteki kisiler
• Enfekte derileri,yünleri ve kürkleri elleyenler

62
Sigirlarda Brusellozis

• Bakteri Brucella abortus
• Üçüncü üç aylik dönem yavru atmalari
• 80e kadar çikabilir.
• Plasentanin yangisi
• Ölü dogum/Zayif buzagilar
• Kalan plasenta
• Düsük süt verimi
• Geçici sterilite
• Yasam boyu sütte bakteri yayma

63
Insanlarda Brusellozis

• Sindirim (oral)
• Solunum (aerosol)
• Direk temas
• Degisken (inip çikan) ates
• Basagrisi, Zayiflik, Eklem agrisi, depresyon,
  agirlik kaybi, yorgunluk, karaciger problemleri

64
Sigirlarda Bovine Spongiform Encephalopathy(BSE)

• BSE prionlar tarafindan meydana getirilir.
• Ilk vaka Ingilterede, 1986
• Uzun inkubasyon süresi 4-5 yil
• Belirtiler görüldükten sonra ölüme hizla ilerleme
• Arka ayaklarin koordinasyonsuzlugu, titremeler,
  düsme, davranis degisiklikleri
• Tedavisi yoktur.

65
Insanlarda Bovine Spongiform Encephalopathy

• Sindirim (oral)
• Ingilterede Dünyadaki 185 vakanin 158i
  Ingilterede meydana geldi.
• Varyant Creutzfeldt-Jakob hastaligi
• Hastalarin ortalama yasi26
• Ruh hali ve davranista degisiklikler
• Koordinasyonsuzluk
• Bunaklik
• Ölümcül

66
Sigirlarda Cryptosporidiosis

• Protozoan Cryptosporidium parvum
• Ilkbahar, Sonbahar sonu/kis basi
• Buzagilarda ishal
• lt 3 haftalik
• Hastalik belirtileri olmaksizin enfekte
  olabilirler.
• Süt sigiri buzagilarinin 50 ye kadarinin
  crypto yu saçtigi tahmin edilmektedir.

67
Insanlarda Cryptosporidiosis

• Sindirim (oral)
• Solunum (aerosol)
• Belirtiler
• Bol, sulu,ishal
• Karin agrisi
• Genellikle kisiyle sinirli
• Zayif bagisiklik sistemi olanlarda siddetli

68
Sigirlarda Dermatophilosis

• Bakteri Dermatophilus congolensis
• Belirti göstermeksizin bakteriyi tasirlar.
• Derinin yikimi
• Uzun süreli islaklik,yüksek rutubet orani
• Uyuz, kabuklar

69
Insanlarda Dermatophilosis

• Direk temas
• Malzemelerle bulasma
• Belirtiler
• Eller ve kollarda
  püstüller
• Yaralar, ülserler
• Skarlar olusur.

70
Sigirlarda E. coli O157H7

• Bakteri Escherichia coli
• Sigirlar tasiyicilardir.
• Bakteriler diski ile yayilir.
• Hastalik belirtileri görülmez.

71
Insanlarda E. coli O157H7

• Sindirim (oral)
• Kaynaklar
• Az pismis veya çig hamburgersalam
• Yonca filizi Marul
• Pastörize olmamis süt, Elma suyu veya sirke
• Kuyu suyu
• Belirtiler
• Kanli ishal,karin agrisi
• Hastalarin 2-10 unda böbrek yetmezligi

72
Sigirlarda Giardiasis

• Protozoan Giardia intestinalis
• Yetiskin sigir
• Genellikle hastalik belirtileri göstermez.
• Buzagilar için hastalik kaynagi
• Buzagilar
• Ishal gt4 haftalik
• Kronik olabilir ve kilo
  kaybeder.

73
Insanlarda Giardiasis

• Sindirim (oral)
• Belirtiler
• Hasta olmayabilirler.
• Digerlerinde ishal,barsak gazi,mide
  kramplari,bulanti olabilir.
• Genellikle birkaç ay içinde kendiliginden
  iyilesir.

74
Sigirlarda Leptospirosis

• Bakteri Leptospira

• Yetiskin sigir
• Yavru atmalar
• Azalan fertilite
• Azalan süt verimi
• Atilmayan plasenta
• Sarilik

• Buzagilar
• Ates
• Yemeyi reddetme
• Kizarmis gözler
• Ishal
• Sarilik
• Ölüm

75
Insanlarda Leptospirosis

• Sindirim (oral)
• Solunum (aerosol)
• Direk temas
• Belirtiler
• Grip benzeri belirtiler Ates, vücud agrilari,
  basagrisi
• Zayiflik, kusma, zihin karisikligi
• Sarilik, boyun tutulmasi
• Karaciger,böbrek veya merkezi sinir sistemi hasari

76
Sigirlarda Listeriosis

• Bakteri Listeriosis monocytogenes
• Yüksek pH li kötü kaliteli silaj
• Hastalik belirtileri
• Yüz felci, salya akintisi
• Koordinasyon yoklugu
• Dönme, basi yaslama
• Yavru atmalar, ölü dogum
• Ölüm

77
Insanlarda Listeriosis

• Sindirim (oral)
• Solunum (aerosol)
• Belirtiler
• Gebe kadinlar Fötusun ölümü
• Yenidoganlar, yaslilar, zayif bagisiklik
  sistemliler
• Kan dolasimi enfeksiyonu, beyin yangisi

78
Sigirlarda Melioidiosis

• Bakteri Burkholderia pseudomallei
• Yabanci hayvan hastaliklari(ABD disi)
• Vakalarin çogu güney dogu asyada meydana gelir.
• Sigirlarda nadirdir.
• Zatürre
• Sinirsel belirtiler

79
Insanlarda Melioidiosis

• Sindirim (oral)
• Solunum (aerosol)
• Direk temas
• Belirtiler
• Zatürre
• Ates
• Vücudun her yaninda küçük abseler
• Kronik olabilir.

80
Sigirlarda Pseudocowpox

• Virus
• Hastalik belirtileri
• Küçük,kirmizi, meme baslarinda/memede
  kabarik yaralar
• Vesiküller,kabuklar ve
  nodüller olusur.
• Yüzük veya at nali seklinde yara olusur.
• Yavas yayilma, tüm sürü etkilenir.
• Yaygin reenfeksiyon

81
Insanlarda Pseudocowpox

• Direk temas
• Temas yoluyla bulasma
• Belirtiler
• Sütçü nodülleri
• Küçük, kirmizi,kabarik, düz yüzeyli noktalar
• Yaralar sert nodüller olur.
• Skar birakmadan iyilesirler.

82
Sigirlarda Q Hummasi

• Bakteri Coxiella burnetii
• Çogu hiçbir belirti göstermez.
• Yavru atmalara sebep olabilirler.
• Çok miktarda bakteri saçilir.
• Buzagilama (plasenta, fötal sivilar, fötus)
• Süt
• Idrar
• Diski

83
Insanlarda Q Hummasi

• Solunum (aerosol)
• Sindirim (oral)
• Belirtiler
• Ani olusum grip benzeri, zatürre, karaciger
  hastaligi
• Uzun süreli kalp komplikasyonlari, kemik
  iltihabi
• Gebe kadinlar prematüre dogum, fötüsun ölümü

• Direct contact
• Ticks (vector)

84
Sigirlarda Kuduz

• Virus
• ABD de yilda 100 vaka
• Hastalik belirtileri
• Açiklanamayan felç
• Istahsizlik
• Sinirli, irrite olan, asiri hassas, istikrarsiz
• Agresif olabilir.
• Anormal bögürme
• 7-10 gün içinde ölüm

85
Insanlarda Kuduz

• Direk temas
• Enfekte hayvanin sirigi veya bozulmus cilt
  vasitasiyla
• Belirtiler
• Ates,basagrisi
• Isirik bölgesinin kasinmasi
• Saskinlik,anormal davranis
• Yutkunma zorlugu
• Belirtiler görüldükten sonra 2-10 gün içinde ölüm
• Belirtiler görülmeden önce asi çok etkilidir.

86
Sigirlarda Ringworm(mantar)

• Etkeni mantarHastalik dermatofit olarak da
  adlandirilir.
• Genellikle sadece kil,tirnak ve derinin dis
  tabakasinda ürer.
• Hastalik belirtileri
• Kil kaybi,pul pul,kabuklu alanlar
• Ringworm lezyonlari
• Kasinti olabilir veya olmayabilir.
• Tüm vücutta bulunabilen küçük etkilenmis alanlar

87
Insanlarda Ringworm(mantar)

• Direk temas
• Temas yoluyla bulasma(ekipman)
• Belirtiler
• Görünmesi 1-2 hafta alir.
• Kasinma
• Ringworm( yüzük gibi) lezyonlari

88
Sigirlarda Rift Vadisi Hummasi

• Virus, yabanci hayvan hastaligi
• Afrikada,Saudi Arabistan ve Yemende meydana
  gelir.
• Sivrisinekler
• Yavru atma firtinasi
• Yetiskin sigir
• Ates, zayiflik, istahsizlik, salya akmasi,
  ishal, sari deri
• Ölüm orani 10
• Buzagilar
• Ates, depresyon, ani ölüm
• Ölüm orani 10-70

89
Insanlarda Rift Vadisi Hummasi

• Solunum (aerosol)
• Direk temas
• Sivrisinek (vektör)
• Sindirim (oral)
• Belirti yoktur veya grip benzeri belirtiler
  görülür.
• Ates, basagrisi, kas ve eklem agrisi, mide
  bulantisi, kusma
• 4-7 gün içinde iyilesme
• 1in de siddetli hastalik

90
Sigirlarda Salmonellosis

• Bakteri Salmonella
• Enfekte fakat belirti yoktur.
• Stres durumunda(tasima,sütten kesim,buzagilama)
  bakterileri saçarlar.
• Yetiskin sigir
• Bol ishal, istahsizlik, azalan süt üretimi,
  agirlik kaybi, yavru atma
• Buzagilar
• Ishal, eklem enfeksiyonlari, ayaklarin kulak
  uçlarinin ve kuyrugun gangreni

91
Insanlarda Salmonellosis

• Sindirim (oral)
• Direk temas
• Belirtiler
• Enfeksiyondan sonra 12 - 72 saat
• Mide bulantisi, kusma, ishal
• Kramplar, karin agrisi
• Basagrisi, ates, üsüme
• Çocuklarda,yaslilarda ve bagisiklik sistemi zayif
  olanlarda siddetli

92
Sigirlarda Tuberküloz

• Bakteri Mycobacterium bovis
• 1917 A.B.D. Eradikasyon programi basladi.
• Daha az enfeksiyon ,fakat
  hala mevcut
• Hastalik belirtileri
• Yavas gelisen hastalik
• Erken asama Asemptomatik
• Ileri asama Agirlik kaybi, istahsizlik, öksürük,
  solunum güçlügü

93
Insanlarda Tuberküloz

• Sindirim (oral)
• Solunum (aerosol)
• Direk temas
• Belirtiler
• Hasta olmayabilir.
• Akcigerlerin hastaligi Ates, öksürük, gögüs
  agrisi
• Hastalik yayilabilir Böbrek,omurilik ve
  beyin

94
Sigirlarda Vesicular Stomatitis

• Virus
• Hastalik belirtileri
• Vesiküller Oral, meme bezi, koroner bant, parmak
  arasi bölgesi
• Salya, topallik
• Vesiküller vücudun bir bölgesinden izole edilir.
  area of body
• Agiz veya ayaklar
• 2 hafta içinde iyilesir.

95
Insanlarda Vesicular Stomatitis

• Direk temas
• Inkubasyon süresi 1-6 gün
• Grip benzeri belirtiler
• Basagrisi, ates, gözlerin arkasinda agri,
  keyifsizlik,bulanti, kol back ve sirtta agri,
  agizda vesiküller (nadir)
• Kendiliginden iyilesen hastalik
• 4-7 gün içinde iyilesme

96
Anahtar Ögrenme Hedefleri

• Biyolojik risk yönetimi önemlidir.
• Bütün zoonotik hastaliklar birkaç yaygin yolla
  bulastirilirlar.
• Hastalik riski yönetilebilir.
• Farkindalik egitimi zorunludur.
• Siz kritik bir rol oynayabilirsiniz!

97
Questions?

• www.cfsph.iastate.edu/BRM
• brm_at_iastate.edu
• 515-294-7189
• CFSPH
• Iowa State University, College of Veterinary
  Medicine
• Ames, IA 50011

98
Acknowledgments

• Development of this presentationwas funded by a
  grant from the USDA Risk Management Agencyto the
  Center for Food Securityand Public Healthat
  Iowa State University.

99
Acknowledgments
Author Ingrid Trevino, DVM, MPH Reviewer
Danelle Bickett-Weddle, DVM, MPH