Iktisat B

1
Mersin Üniversitesi
Iktisat Bölümü
EKO205 Mikroiktisat I
2
EKO205 Mikroiktisat I

• Üretim Maliyetleri

3
Tartisilacak Konular

• Maliyetlerin ölçülmesi hangi maliyetler
  önemlidir?
• Kisa dönem maliyetler
• Uzun dönem maliyetler
• Iki çikti üretimi ve firsat ekonomileri
• Maliyetlerde dinamik degisimlerÖgrenme egrisi

4
Giris

• Üretim teknolojisi girdilerle çiktilar arasindaki
  iliskileri ölçer.
• Üretim teknolojisi veri iken, firma yöneticileri
  nasil üretim yapacaklarina karar verirler.
• Optimal çikti ve girdi bilesimlerini
  belirleyebilmek için, fiziksel birimlerle ölçülen
  üretim teknolojisinden, parasal birimlerle ifade
  edilen maliyetlere geçis yapmamiz gerekir.

5
Maliyetlerin Ölçülmesi Iktisadi açidan hangi
maliyetler önemli?
Iktisadi ve Muhasebe Maliyetleri

• Muhasebe Maliyetleri
• Cari harcamalar ve sermaye mallari için düsülen
  amortismanlar toplamidir
• Iktisadi Maliyetler
• Firsat maliyetleri dahil, ekonomik kaynaklari
  kullanmanin firmaya olan maliyetleridir.

6
Maliyetlerin Ölçülmesi Iktisadi açidan hangi
maliyetler önemli?

• Firsat maliyeti.
• Kaynaklari üretimde kullandigimizda vazgeçtigimiz
  alternatif getiriler.
• Örnek firma kendi binasini kullanmakta ve kira
  ödememektedir.
• Bu binayi kullanmanin maliyetinin sifir olmasi
  anlami tasir mi?

7
Maliyetlerin Ölçülmesi Iktisadi açidan hangi
maliyetler önemli?

• Batik Maliyet (Sunk Cost)
• Yapilan ve telafisi mümkün olmayan harcamalar.
• Firma kararlarini etkilememelidir.
• Örnek firma bir binayi satin almak için,
  müzayedeye girer, binanin fiyati 5 milyon YTL,
  müzayedeye katilim ücreti olarak 500 bin YTL
  öder.
• Firma 5.25 milyon YTLye baska bir bina bulur
  hangisini satin almalidir?

8
Maliyetlerin Ölçülmesi Iktisadi açidan hangi
maliyetler önemli?
Sabit (Fixed) ve Degisken (Variable Costs)
Maliyetler

• Toplam çikti, sabit ve degisken girdilerin bir
  fonksiyonudur.
• Dolayisiyla, üretimin toplam maliyeti, sabit
  faktörün maliyeti ile degisken faktörün maliyeti
  toplamina esit olacaktir, veya

9
Maliyetlerin Ölçülmesi Iktisadi açidan hangi
maliyetler önemli?
Sabit ve Degisken Maliyetler

• Sabit Maliyet (Fixed Cost)
• Çikti düzeyinden bagimsizdir
• Degisken Maliyet (Variable Cost)
• Çikti düzeyi ile birlikte degisen maliyetler

10
Maliyetlerin Ölçülmesi Iktisadi açidan hangi
maliyetler önemli?

• Sabit Maliyet
• Çalisan bir firmanin çikti düzeyinden bagimsiz
  olarak katlandigi maliyettir.
• Batik Maliyet (Sunk Cost)
• Katlanilan ancak telafi edilemeyen maliyetlerdir.

11
Maliyetlerin Ölçülmesi Iktisadi açidan hangi
maliyetler önemli?

• Kisisel bilgisayarlar maliyetlerin çogu
  degiskendir.
• Bilgisayar parçalari, emek vs.
• Yazilim Programlari maliyetlerin çogu batik
  maliyetlerden olusur.
• Yazilim gelistirme maliyetleri

12
Maliyetlerin Ölçülmesi Iktisadi açidan hangi
maliyetler önemli?

• Pizza
• Maliyetlerin çogu sabit maliyetlerden olusur.

13
Firmanin Kisa-Dönem Maliyetleri
Çikti Sabit Degisken Toplam Marjinal Ortalama Ort
alama Ortalama Output Maliyet Maliyet Maliyet Mal
iyet Sabit Degisken Toplam (FC) (VC) (TC) (MC) M
aliyet Maliyet Maliyet (AFC) (AVC) (ATC)

• 0 50 0 50 --- --- --- ---
• 1 50 50 100 50 50 50 100
• 2 50 78 128 28 25 39 64
• 3 50 98 148 20 16.7 32.7 49.3
• 4 50 112 162 14 12.5 28 40.5
• 5 50 130 180 18 10 26 36
• 6 50 150 200 20 8.3 25 33.3
• 7 50 175 225 25 7.1 25 32.1
• 8 50 204 254 29 6.3 25.5 31.8
• 9 50 242 292 38 5.6 26.9 32.4
• 10 50 300 350 58 5 30 35
• 11 50 385 435 85 4.5 35 39.5

14
Kisa Dönemde Maliyetler

• Marjinal Maliyet (Marginal Cost,MC) üretimi bir
  birim arttirmanin maliyetidir. Sabit maliyetlerin
  marjinal maliyet üzerinde etkisi olmadigi için su
  esitligi yazabiliriz

15
Kisa Dönemde Maliyetler

• Ortalama Toplam Maliyet (Average Total Cost,
  ATC) üretim birimi basina düsen maliyettir, veya
  ortalama sabit maliyet (AFC) ile ortalama
  degisken maliyetin (AVC) toplamidir.

16
Kisa Dönemde Maliyetler

• Ortalama Toplam Maliyet (ATC) ortalama sabit
  maliyet (AFC) ve ortalama degisken maliyetin
  (AVC) toplami biçiminde yazilabilir

17
Kisa Dönemde Maliyetler

• Kisa dönem maliyetleri belirleyen faktörler
• Üretim fonksiyonu ile maliyet arasindaki
  iliskiler, artan ve azalan getiri veya
  maliyetlerle örneklendirilebilir..

18
Kisa Dönemde Maliyetler

• Kisa dönem maliyetleri belirleyen unsurlar
• Artan getiri ve maliyetler
• Artan getiri durumunda çikti girdilere kiyasla
  artmaktadir ve degisken maliyetlerle toplam
  maliyetler çiktiya kiyasla düsecektir.
• Azalan getiri ve maliyetler
• Azalan getiri durumunda çikti girdilere kiyasla
  azalmaktadir ve degisken maliyetlerle toplam
  maliyetler çiktiya kiyasla artacaktir.

19
Kisa Dönemde Maliyetler

• Örnegin ücret düzeyinin (w), çalistirilan isçi
  sayisina kiyasla sabit oldugunu varsayalim.
  Böylece

20
Kisa Dönemde Maliyetler

• Devam edecek olursak

21
Kisa Dönemde Maliyetler

• (Devam)

22
Kisa Dönemde Maliyetler

• Sonuç Olarak
• ve düsük marjinal ürün (MP), yüksek marjinal
  maliyete (MC) yol açacaktir (vise versa).

23
Kisa Dönemde Maliyetler

• Sonuç olarak (tablodan)
• Baslangiçta MC, artan getiriden dolayi
  azalmaktadir
• 0 ile 4 birim çikti için
• Azalan getiri sartlari ortaya çiktikça MC
  artmaktadir
• 5 ile 11 birim çikti üretildiginde

24
Firmanin Kisa Dönem Maliyetleri
Çikti Sabit Degisken Toplam Marjinal Ortalama Ort
alama Ortalama Output Maliyet Maliyet Maliyet
Maliyet Sabit Degisken Toplam (FC) (VC) (TC)
(MC) Maliyet Maliyet Maliyet (AFC) (AVC
) (ATC)

• 0 50 0 50 --- --- --- ---
• 1 50 50 100 50 50 50 100
• 2 50 78 128 28 25 39 64
• 3 50 98 148 20 16.7 32.7 49.3
• 4 50 112 162 14 12.5 28 40.5
• 5 50 130 180 18 10 26 36
• 6 50 150 200 20 8.3 25 33.3
• 7 50 175 225 25 7.1 25 32.1
• 8 50 204 254 29 6.3 25.5 31.8
• 9 50 242 292 38 5.6 26.9 32.4
• 10 50 300 350 58 5 30 35
• 11 50 385 435 85 4.5 35 39.5

25
Firmanin Kisa Dönem Maliyetleri
26
Firma Kisa Dönem Maliyetleri
Maliyet (YTL)
100
MC
75
50
ATC
AVC
25
AFC
Çikti
1
0
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
27
Firma Kisa Dönem Maliyetleri

• Orijinden VC egrisine çizilen dogrunun (A
  noktasina)
• Egimi AVC
• VC egrisi üzerindeki herhangi bir noktaya çizilen
  tegetin
• egimi MC
• Sonuç, 7 birim çikti üretildiginde MC
  AVC (A noktasi)

TC
C
400
VC
300
200
A
100
FC
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Çikti
28
Firma Kisa Dönem Maliyetleri

• Birim Maliyetler
• AFC sürekli azalir
• MC lt AVC veya MC lt ATC, iken AVC ve ATC
  azalmaktadir
• MC gt AVC veya MC gt ATC, iken AVC ve ATC
  artmaktadir

29
Firma Kisa Dönem Maliyetleri
Maliyet)
100
MC
75
50
ATC
AVC
25
AFC
1
0
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
çikti
30
Alüminyum Tesisinin Operasyon Maliyetleri
(YTL/Ton günde 600 tonluk çikti durumunda)
Tüm Üretim Düzeylerinde Sabit Maliyetler
Elektrik 316 Alüminyum 369 Diger
ham-maddeler 125 Güç ve diger yakitlar 10
Alt-Toplam 820
31
Alüminyum Tesisinin Operasyon Maliyetleri
(YTL/Ton günde 600 tonluk çikti durumunda)
Günde 600 tondan fazla üretim yapildiginda
Degisken Maliyetler
Emek 150 Bakim 120 Tasima 50
Alt-Toplam 320 Top. Operasyon Maliyeti 1140
32
Alüminyum Tesisinde Kisa Dönem Maliyetler
Maliyet (YTL- ton)
1300
1200
1140
1100
Çikti (ton/gün)
300
600
900
33
Uzun Dönem Maliyetler Long Run Costs
Sermayenin Kira Maliyeti

• Sermayenin kira maliyeti (User Cost of Capital)
  Ekonomik Asinmalar (Economic Depreciation) Faiz
  orani (sermayenin degeri)

34
Uzun Dönemde Maliyetler
Sermayenin Kira Maliyeti

• Örnek
• THY, beklenen ömrü 30 yil olan bir Boeing 737
  uçagini 150 milyon YTL ödeyerek satin almistir.
• Yillik ekonomik asinmalar (amortisman) 150
  milyon YTL/30 5 milyon YTL
• Faiz orani 10

35
Uzun Dönemde Maliyetler
Sermayenin Kira Maliyeti

• Örnek
• Sermayenin kira maliyeti 5 milyon (.10)(150
  amortisman)
• Birinci yil 5 milyon (.10)(150
  milyon) 20 milyon
• 10. Yil 5 milyon (.10)(100 milyon) 15 milyon

36
Uzun Dönemde Maliyetler
Sermayenin Kira Maliyeti

• Bir YTL degerindeki sermayenin kira maliyeti
• r Amortisman Orani Faiz orani

37
Uzun Dönemde Maliyetler
Sermayenin Kira Maliyeti

• THY Örnegi
• Amortisman orani 1/30 3.33/yil
• Getiri orani 10 /yil
• Sermayenin kira maliyeti
• r 3.33 10 13.33/yil

38
Uzun Dönemde Maliyetler
Maliyetleri Minimum Yapan Girdi Bilesimi

• Varsayimlar
• Iki Girdi emek (L) ve sermaye (K)
• Emegin fiyati ücret orani (w)
• Sermayenin fiyati
• R amortisman orani faiz orani

39
Uzun Dönemde Maliyetler
Maliyetleri Minimum Yapan Girdi Bilesimi
Sermayenin Kira Maliyeti

• Soru
• Sermaye kiralanmis olsaydi, r degeri degisir
  miydi?

40
Uzun Dönemde Maliyetler
Sermayenin Kira Maliyeti
Maliyetleri Minimum Yapan Girdi Bilesimi

• Es-Maliyet Dogrusu (Isocost line)
• C wL rK
• Es-maliyet dogrusu (Isocost line) ayni maliyetle
  satin alinabilecek tüm emek ve sermaye
  bilesimlerini gösteren dogrudur.

41
Uzun Dönemde Maliyetler
Es-Maliyet Dogrusu

• Denklemin dogrusal oldugunu kabul ederek
  düzenlersek
• K C/r - (w/r)L
• Es-maliyet dogrusunun egimi
• Ücretlerin, sermaye fiyatina oranina esittir
• Bu bize maliyetler sabitken emek yerine sermayeyi
  ikame etme oranini vermektedir.

42
Girdi Seçimi

• Belli bir çikti düzeyini üretmemize olanak
  verecek minimum maliyet nasil belirlenir.
• Bunu yapmak için es-ürün egrisi ile es-maliyet
  dogrusunu bir araya getiriyoruz.

43
Belli Bir Çikti Düzeyini Minimum Maliyetle Üretmek
Sermaye
Emek
44
Girdi Fiyatinin Degismesi ve Ikame
Sermaye
Emek
45
Uzun Dönemde Maliyetler

• Es-maliyet, es-ürün egrileri ve üretim fonksiyonu

46
Uzun Dönemde Maliyetler

• Minimum maliyet bilesimi söyle yazilabilir
• Belirli bir çikti düzeyi için minimum maliyet
  üretim sürecine girdi eklemek için harcadigimiz
  her YTL için çikti degerini ayni degerde
  artiriyorsa mümkün olur.

47
Uzun Dönemde Maliyetler

• Soru
• Eger w 10 YTL, r 2 YTL, ve MPL MPK ise,
  üretici hangi girdiden (emek-sermaye) daha çok
  kullanmalidir? Neden?

48
Atik Su Bedeli Ödetmenin Firma Girdi Seçimine
Etkisi

• Üretim yapan firmalar, üretim sürecinde çevreye
  zarar veren bazi atiklar da üretmis olurlar.
  (örnegimizde atik su birakilmistir)
• Atik su bedeli firmanin aritma sebekesine
  biraktigi su miktarina göre ödemek zorunda oldugu
  bir bedel olsun.
• Üretici bu bedelin getirilmesi durumunda nasil
  bir tepki verir?

49
Atik Su Bedeli Ödetmenin Firma Girdi Seçimine
Etkisi

• Senaryo Isdemir Demir-Çelik Üreticisi
• 1) Tesisini Deniz kenarina kurmustur Düsük
  tasima maliyetinden faydalanmakta ve denize atik
  (kirli) su birakmaktadir
• 2) Çevre bakanligi, çevreye zarar verdigi için
  firmaya atik su bedeli harci adi altinda bir
  bedel ödetmek için gerekli düzenlemeleri
  yapmistir.

50
Atik Su Bedeli Ödetmenin Firma Girdi Seçimine
Etkisi

• Senaryo Isdemir
• 3) Firma bu düzenlemeye nasil tepki verir?

51
Atik Su Bedeli Ödetmenin Firma Girdi Seçimine
Etkisi
Sermaye (makine saat ay
5,000
4,000
3,000
2,000
1,000
Atik Su (ton./ay)
10,000
18,000
20,000
12,000
5,000
0
52
Atik Su Bedeli Ödetmenin Firma Girdi Seçimine
Etkisi
Makine Saati-ay
5,000
4,000
3,000
2,000
1,000
Atik Su Ton-ay
0
10,000
18,000
20,000
12,000
53
Atik Su Bedeli Ödetmenin Firma Girdi Seçimine
Etkisi

• Gözlemler
• Faktörler kolaylikla birbirlerinin yerine ikame
  edilebiliyorsa, yapilan düzenleme amacina
  ulasacak ve çevreye daha az atik su birakmaya
  baslayacaktir.
• Ikame derecesi ne kadar yüksekse, firma o
  derecede az bedel ödemek durumunda kalir
  (örnegin Bde üretim yaparak 50,000 YTL atik su
  bedeli ödemeyi A noktasinda üretim yaparak
  100,000 YTL ödemeye tercih eder)

54
Uzun Dönemde Maliyetler

• Çikti düzeyleri degistikçe minimum maliyet
• Firmanin genisleme yolu (expansion path) her
  çikti düzeyi için minimum maliyeti saglayan emek
  ve sermaye bilesimlerini gösterir.

55
Firmanin Genisleme Yolu
Sermaye
150
100
75
50
25
Emek
100
150
300
200
50
56
Firmanin Uzun Dönem Toplam Maliyet Egrisi
maliyet
3000
2000
1000
çikti
100
300
200
57
Kisa ve Uzun Dönem Maliyetler

• Tek girdinin degisebildigi (kisa döneme) kiyasla
  her iki girdi degistiginde (uzun dönem) ortalama
  maliyet nasil degisir?

58
Kisa Dönem Üretimin Esnek Olmamasi
Sermaye
emek
59
Uzun ve Kisa Dönem Maliyet Egrileri

• Uzun Dönem Ortalama Maliyet (LAC)
• Ölçege göre sabit getiri
• Kullanilan girdiler ikiye katlandiginda, çikti
  iki katina çikar ve ortalama maliyet tüm çikti
  düzeyleri için sabittir.

60
Uzun ve Kisa Dönem Maliyet Egrileri

• Uzun Dönem Ortalama Maliyet (Long-Run Average
  Cost, LAC)
• Ölçege göre artan getiri (Increasing Returns to
  Scale)
• Eger girdiler ikiye katlanirsa, çikti iki kattan
  daha fazla artar ve ortalama maliyet tüm çikti
  düzeyleri için düser.

61
Uzun ve Kisa Dönem Maliyet Egrileri

• Uzun Dönem Ortalama Maliyet (Long-Run Average
  Cost, LAC)
• Ölçege göre azalan getiri (Decreasing Returns to
  Scale)
• Girdiler ikiye katlandiginda, çikti iki kattan
  daha az artar ve ortalama maliyet çikti arttikça
  yükselir.

62
Uzun ve Kisa Dönem Maliyet Egrileri

• Uzun Dönem Ortalama Maliyet (Long-Run Average
  Cost, LAC)
• Uzun dönemde
• Firmalar ölçege göre azalan ve artan getirilerle
  karsi karsiya kalirlar, bu nedenle uzun dönem
  ortalama maliyet egrisi U biçimindedir.

63
Uzun ve Kisa Dönem Maliyet Egrileri

• Uzun Dönem Ortalama Maliyet (Long-Run Average
  Cost, LAC)
• Uzun dönem marjinal maliyet, uzun dönem ortalama
  maliyeti sürükler
• LMC lt LAC ise, LAC düsecektir.
• LMC gt LAC ise, LAC artacaktir.
• Sonuç olarak, LMC LAC ise, LAC minimum
  noktasindadir.

64
Uzun Dönem Ortalama ve Marjinal Maliyetler
Maliyet
çikti
65
Kisa ve Uzun Dönem Maliyetler Arasindaki Baglanti

• Soru
• Uzun dönem ortalama maliyet sabit iken, uzun
  dönem ortalama ve marjinal maliyetler arasinda
  nasil bir baglanti vardir?

66
Uzun ve Kisa Dönemde Maliyetler

• Pozitif ve Negatif Ölçek Ekonomileri
• Ölçek Ekonomileri (Economies of Scale)
• Çikti artisi girdi artislarindan daha yüksekse
  söz konusu olur.
• Negatif Ölçek Ekonomileri (Diseconomies of Scale)
• Çikti artisi girdi artislarindan daha düsüktür.

67
Uzun ve Kisa Dönemde Maliyetler

• Ölçek Ekonomilerinin Ölçülmesi (Measuring
  Economies of Scale)

Çikti 1 degistiginde maliyetlerde meydana gelen
yüzde degisme
68
Uzun ve Kisa Dönemde Maliyetler

• Ölçek Ekonomilerinin Ölçülmesi

69
Uzun ve Kisa Dönemde Maliyetler

• Dolayisiyla, asagidaki ifadeler dogrudur
• EC lt 1 MC lt AC
• Ortalama maliyet ölçege göre azalan getiri
  oldugunu gösterir.
• EC 1 MC AC
• Ortalama maliyet, ölçege göre sabit getiri
  oldugunu anlatir
• EC gt 1 MC gt AC
• Ortalama maliyet negatif ölçek ekonomileri
  oldugunu anlatir

70
Uzun ve Kisa Dönemde Maliyetler

• Kisa ve Uzun Dönem Maliyetler Arasindaki
  Iliskiler
• Kisa ve uzun dönem maliyetleri kullanarak,
  optimal ölçek belirlenir.

71
Uzun Dönem Maliyetler(Ölçege Göre Sabit Getiri
Durumu)
Maliyet
Çikti
72
Uzun Dönem Maliyetler(Ölçege Göre Sabit Getiri
Durumu)

• Gözlemler
• Optimal ölçek (tesis büyüklügü), beklenen çikti
  düzeyine bagli olacaktir.(ör. Q1 üretim düzeyi
  SAC1, düzeyini tercih eder.).
• Uzun dönem ortalama maliyet egrisi, kisa dönem
  ortalama maliyet egrilerinin bilesiminden olusan
  bir zarf egrisidir.
• Soru
• Seçilen çikti düzeyi disinda bir çikti düzeyi
  seçilirse ne olur?

73
Uzun Dönem Maliyet ve pozitif ve negatif ölçek
ekonomileri
maliyet
çikti
74
Uzun Dönem Maliyet ve Sabit Getiri

• Firmanin uzun dönem maliyet egrisi nasildir?
• Firmalar uzun dönemde üretimi arttirmak için
  ölçegi degistirebilirler.
• Uzun dönem maliyet egrisi, SAC egrisinin koyu
  mavi kisimlarindan olusmaktadir.

75
Ölçege Göre Sabit Getiri Durumunda Uzun Dönem
Maliyetler

• Gözlemler
• LAC neden küçük ve büyük ölçek büyüklüklerinin
  minimum noktalarindan geçmiyor?
• LMC egrisi kisa dönem marjinal maliyet
  egrilerinin zarfi (envelope) biçiminde degildir,
  neden?

76
Iki Çikti Ile Üretim Çesit Ekonomisi (Economies
of Scope)

• Örnekler
• Tavuk Çiftligipiliç ve yumurta
• Otomotiv Sirketiotomobil ve kamyon
• ÜniversiteÖgretim ve arastirma

77
Iki Çikti Ile Üretim Çesit Ekonomisi (Economies
of Scope)

• Economies of scope iki ürünün iki ayri firma
  tarafindan üretildigi duruma kiyasla, tek bir
  firmanin her iki ürünü üretmesi daha avantajli
  ise çesit ekonomilerinden söz edebiliriz.
• Her iki ürünü ortak üretmenin avantajlari ne
  olabilir?
• Otomobil ve traktör üreten bir otomotiv firmasini
  ele alalim,

78
Iki Çikti Ile Üretim Çesit Ekonomisi (Economies
of Scope)

• Avantajlar
• 1) Her ikisi emek ve sermaye kullanacaktir.
• 2) Firmalar yönetim kaynaklarini paylasir
• 3) Her ikisi ayni emek becerisinden ve makine
  türünden faydalanir.

79
Iki Çikti Ile Üretim Çesit Ekonomisi (Economies
of Scope)

• Üretim
• Firma hangi maldan ne kadar üretecegine karar
  vermek durumundadir.
• Alternatif seçenekler, ürün dönüsüm egrileri
  kullanilarak gösterilebilir.

80
Ürün Dönüsüm EgrisiProduct Transformation Curve
Traktör Sayisi
Otomobil sayisi
81
Iki Çikti Ile Üretim Çesit Ekonomisi (Economies
of Scope)

• Gözlemler
• Ürün dönüsüm egrileri negatif egimlidir.
• Bu örnekte ölçege göre sabit getiri
  varsayilmaktadir
• Ürün dönüsüm egrisi konkav oldugu için ortak
  üretim arzu edilir bir durumdur?

82
Iki Çikti Ile Üretim Çesit Ekonomisi (Economies
of Scope)

• Gözlemler
• Çesit (scope) ekonomileri ile ölçek ekonomileri
  arasinda dogrudan bir iliski yoktur.
• Bazi durumlarda çesit ekonomisinden faydalanmak
  mümkün iken, diger bazi durumlarda ölçek
  ekonomilerinden faydalanilabilir.

83
Iki Çikti Ile Üretim Çesit Ekonomisi (Economies
of Scope)

• Çesit ekonomisinin (economies of scope) derecesi
  maliyet tasarrufunu ölçer ve söyle yazilabilir
• C(Q1) sadece Q1 ürününü üretmenin maliyeti
• C(Q2) sadece Q2 malini üretmenin maliyeti
• C(Q1Q2) her iki ürünün birlikte üretmenin
  maliyetidir.

84
Iki Çikti Ile Üretim Çesit Ekonomisi (Economies
of Scope)

• Sonuç Olarak
• SC gt 0 çesit ekonomileri (Economies of scope)
• If SC lt 0 negatif çesit ekonomileri
  (Diseconomies of scope)

85
Kargo Sirketlerinde Çesit Ekonomisi (Economies of
Scope)

• Konular
• Kamyon yükü veya kamyon yükünden az olmasi durumu
• Gidecegi yere direk göndermek veya dolayli yoldan
  göndermek.

86
Kargo Sirketlerinde Çesit Ekonomisi (Economies of
Scope)

• Sorular
• Ölçek Ekonomileri (Economies of Scale)
• Büyük ölçekli, direk tasimalar, küçük araçlarla
  yapilan bireysel tasima biçiminden daha ucuz ve
  karli mi?
• Direk ve dolayli seferleri birlikte isletmenin
  maliyet avantajlari var midir?

87
Maliyetlerde Dinamik Degisimler Ögrenme Egrisi
(Learning Curve)

• Ögrenme Egrisi isçilerin deneyimlerinin üretim
  maliyetleri üzerindeki etkilerini gösteren
  egridir.
• Bir birim çikti üretmek için gerekli girdi
  miktari ile firmanin kümülatif çikti düzeyi
  arasindaki iliskiyi tanimlar

88
Ögrenme Egrisi
Üretilen parça basina harcanan emek saati
10
8
6
4
2
Kümülatif olarak Üretilen parcalar
10
20
30
40
50
0
89
Maliyetlerde Dinamik Degisimler Ögrenme Egrisi
(Learning Curve)

• Sekildeki ögrenme egrisi asagidaki iliskiye
  dayanmaktadir

90
Maliyetlerde Dinamik Degisimler Ögrenme Egrisi
(Learning Curve)

• L A B ve bu birinci birimi üretmek için emek
  miktarini ölçmektedir
• Emek girdisi, kümülatif çikti miktari arttikça,
  emek girdisi sabit kalmaktadir, ögrenme yoktur

91
Maliyetlerde Dinamik Degisimler Ögrenme Egrisi
(Learning Curve)

• L, Aya yaklasir ve A ögrenme gerçeklestikten
  sonra çikti birimi basina kullanilmasi gereken
  minimum emek miktarini ölçer.
• Ögrenme etkisi o kadar önemli demektir

92
Ögrenme Egrisi
Ürün basina Harcanan emek
10
8
Kümülatif üretimin ikiye katlanmasi, minimum
girdi gereksinimi ile gerekli girdi miktari
arasindaki farkin 20 azalmasina yol açmaktadir.
6
4
2
kümülatif üretim
10
20
30
40
50
0
93
Maliyetlerde Dinamik Degisimler Ögrenme Egrisi
(Learning Curve)

• Gözlemler
• 1) Yeni firmalar ölçek ekonomileri degil de,
  ögrenme egrisinden yararlaniyor olabilirler.
• 2) Eski firmalar ögrenmeden göreli olarak daha
  az kazanç elde edebilirler.

94
Ögrenme ve Ölçek Ekonomileri
Birim Maliyet
çikti
95
Belli Bir Çikti Miktarini Üretmenin Emek
Gereksinimini Tahmin Etmek
Kümülatif Çikti 1birim çikti üretmek için Toplam
emek (N) gerekli emek miktari (L) gereksinimi

• 10 1.00 10.0
• 20 .80 18.0 (10.0 8.0)
• 30 .70 25.0 (18.0 7.0)
• 40 .64 31.4 (25.0 6.4)
• 50 .60 37.4 (31.4 6.0)
• 60 .56 43.0 (37.4 5.6)
• 70 .53 48.3 (43.0 5.3)
• 80 ve üstü .51 53.4 (48.3 5.1)

96
Maliyetlerde Dinamik Degisimler Ögrenme Egrisi
(Learning Curve)

• Ögrenme Egrisi Sonucu
• 1) Birim basina gerekli emek düser.
• 2) Baslangiçta maliyetler yüksek, ögrenme ile
  daha sonra maliyetler düsmektedir.
• 3) Sekiz yil sonra emek gereksinimi 0.51 olmakta
  ve birim maliyet birinci yilin yarisina
  düsmektedir.

97
Uygulamada Ögrenme Egrisi

• Senaryo
• Yeni bir firma kimya sanayi sektöründe üretime
  baslayacaktir.
• Bu firma
• 1) Düsük üretim düzeylerinde üretim yaparak
  yüksek fiyata ürettigi mali satar!
• 2) Yüksek üretim düzeylerinde üretim yaparak
  düsük fiyata ürünü satar!

98
Uygulamada Ögrenme Egrisi

• Ögrenme egrisi firmanin kararini nasil etkiler?

99
Uygulamada Ögrenme Egrisi

• Ampirik Bulgular
• 37 kimya ürünü incelenmis
• Ortalama maliyet yilda yüzde 5.5 düsmektedir.
• Tesis ölçegi her ikiye katlandiginda, ortalama
  üretim maliyetleri yüzde 11 düsmektedir.
• Kümülatif çikti her ikiye katlandiginda, ortalama
  maliyet yüzde 27 düsmektedir.
• Hangisi daha önemli, ölçek etkisi mi? Ögrenme
  etkisi mi?

100
Uygulamada Ögrenme Egrisi

• Diger ampirik bulgular
• Yari-Iletkenler sektöründe, yedi kusak yari
  iletkeni (DRAM) arastiran bir çalisma, 1974-1992
  arasinda ögrenmenin yüzde 20 dolayinda
  gerçeklestigini söylemektedir.
• Hava yolu araçlari üretiminde ögrenme oranlari
  yüzde 40lar dolaylarindadir.

101
Uygulamada Ögrenme Egrisi

• Uygulamada kullanildigi alanlar
• 1) Bir endüstriye girmenin karli olup
  olmadigina karar verirken.
• 2) Tesis büyüklügü ve kümülatif çikti düzeyine
  dayanarak, firmanin ne zaman kara geçecegini
  belirlerken.

102
GELECEK HAFTAKAR MAKSIMIZASYONU