GIRIS

1
EKONOMI SOSYOLOJISININ KURAMSAL TEMELLERI

• EKONOMI SOSYOLOJISI ÜNITE 1

• GIRIS
• EKONOMI SOSYOLOJISININ KONUSU
• IKI AYRI BILIM DALI EKONOMI SOSYOLOJISI VE
  EKONOMI
• EKONOMI SOSYOLOJISININ TEMEL METODOLOJIK
  SORUNLARI
• EKONOMI SOSYOLOJISI GELENEGI
• EKONOMI SOSYOLOJISININ BUGÜNÜ
• KÜLTÜREL SOSYOLOJININ KATKILARI
• ALAN TEORISININ KATKILARI

2
EKONOMI SOSYOLOJISININ KURAMSAL TEMELLERI

• EKONOMI SOSYOLOJISI ÜNITE 1

• Bilimde iki büyük devrim vardir.
• Ilki, doganin makine benzeri mekanik iliskilere
  dayali olarak isledigine iliskin Newtongil
  paradigma olarak sekillendi.
• Önce mekanik ve fizik biliminde yansimasini bulan
  bu düsüncelerin, toplumsal sorunlara
  uyarlanmasiyla sosyal bilimlerin ortaya çikmasi
  saglandi.
• Ikinci büyük devrim ise 20. Yyin ikinci
  çeyreginde ortaya çikan kuantum yaklasimidir ve
  insanligi ve toplumlari bilgi toplumu (knowledge
  society) olma sürecine yönlendirmistir.
• Kitabin konusunu olusturan ekonomi-endüstri-toplu
  m iliskilerine dair bilimsel açiklamalar, söz
  konusu bilimsel siçramalara paralel olarak
  sekillendi.
• Ekonomi sosyolojisini bagimsiz bir bilim dali
  haline getirdi.
• Bu baglamda, ekonomi sosyolojisi Ekonomik olay,
  olgu ve ekonomik çikarlari, teknolojik öze dayali
  sosyal örgütlenme ve iliskiler agi içinde ele
  alan bir bilimdir.

3
EKONOMI SOSYOLOJISININ KONUSU

• EKONOMI SOSYOLOJISI ÜNITE 1

• Ekonomi sosyolojisinin kurucularindan Weber ve
  Durkheim, bu bilim dalinin konusunu sosyolojik
  bakis açilarinin ekonomik olgulara uygulanmasi
  olarak görürler.
• Ekonomi sosyolojisinin analizlerinde, ekonomik
  faaliyet sürecindeki insanlar, sosyal gruplar,
  sosyal kurum ve yapilar ile sosyal deger, norm ve
  yaptirimlarin etkilesimi öne çikar.
• Ekonomi sosyolojisi insan varliginin güvence
  altina alinmasini saglayan ekonomik faaliyeti,
  sosyal açidan incelemeye yönelik bir bilim
  dalidir.
• Ekonomi sosyolojisi temel bir varsayimdan yola
  çikar Bütün ekonomik olaylar özünde teknolojik
  sürecin yer aldigi bir sosyal iliskiler sistemi
  olusturur.
• Ekonomik faaliyetin temel özellikleri
  gerçeklesme biçiminin insan-insan iliskisine
  dayanmasi, sosyal iliski ve örgütlenme biçimi
  olusu ve teknolojik temelli olusu itibariyle
  insan-doga iliskisini yansitmasidir.

4
IKI AYRI BILIM DALI GELENEKSEL EKONOMI VE
EKONOMI SOSYOLOJISI

• EKONOMI SOSYOLOJISI ÜNITE 1

• Geleneksel ekonomi teorisi mekanik düsünceye
  dayali noktasal denge çözümleri üretirken, gerçek
  ekonomik yasamin sosyal, politik, kültürel,
  psikolojik ve tarihi boyutlarini içermez ve
  ekonomi sosyolojisinden su temel farklarla
  ayrilir
• Ekonomi teorisi, konulari kismi açilardan ele
  alir ve gerçek bütünü kapsamaz.
• Ekonomik modeller, gerçek olaylari tasvir etmekte
  ve açiklamada yetersizdir.
• Ekonomi teorisinin kismi bilimsel bulgulari,
  pratik sorunlarin çözümü için yetersizdir.
• Ekonomi sosyolojisi konularini düsünsel-soyut
  modeller olarak degil, aksine gözlenen (empirik)
  olgulari inceleme konusu yapar.
• Birbirinden uzaklasan ekonomi bilimi ve genel
  sosyoloji arasinda ortaya çikan bosluk, kendine
  özgü bir bilim dali olarak ekonomi sosyolojisinin
  dogmasi ile dolduruldu.

5
IKI FARKLI YAKLASIMIN KAYNAKLARI

• EKONOMI SOSYOLOJISI ÜNITE 1

• Ekonomi biliminin ve ekonomi sosyolojisinin
  arasindaki temel farkliliklar
• Bu iki bilim dalinin
• karar birimleri (aktörleri) farklidir. Zira
  ekonominin çikis noktasi birey ve bireycilik
  iken, ekonomi sosyolojisi bu metodolojik
  bireyciligi reddeder ve sosyal bütünü olusturan
  interaktif etkilesimin bir parçasi olarak bireyi
  ele alir.
• Ekonomik faaliyetin tanim ve içerigi farklidir.
  Ekonomi biliminin, ekonomik çikarlarini maksimize
  etmeye çalisan rasyonel davranislar olarak ele
  aldigi ekonomik tercihler, sosyolojik bakis
  açisinda insanlarin rasyonel, geleneksel,
  duygusal ve deger sistemlerine dayali motiflerden
  kaynaklandigi seklinde açiklanmaktadir.
• Ekonomik faaliyete iliskin kisit ve kriterleri
  farklidir. Geleneksel ekonominin kit kaynaklar ve
  tüketici tercihlerinin aksine, sosyolojik
  analizlerde kültürel ortam farkliliklari ve
  arkadaslik gibi kisisel iliskiler de kriter
  olarak dahil edilmektedir.
• Ekonominin toplum bütünü içindeki algilanisi
  farklidir. Geleneksel ekonomide pazardaki
  alisveris iliskisi ile sinirli olan ekonomik
  olgu, sosyolojik analizde toplum içindeki
  kurumsal yapi ve bunlar arasindaki iliskiler de
  incelenir.
• Analiz amaçlari farklidir.

6
IKI FARKLI YAKLASIMDA ANALIZ YAPISI VE YÖNTEM
FARKI

• EKONOMI SOSYOLOJISI ÜNITE 1

• Geleneksel ekonomi ve ekonomi sosyolojisi
  arasindaki analiz yapisi farklari
• Ekonomi sosyolojisinin arastirma konusu, güncel
  yasamda fiilen ortaya çikan, gözlenen (empirik)
  ekonomik olay ve süreçleri, sosyal iliskiler yani
  toplumsal boyut içinde inceler.
• Iki bilim dalinin açiklamak istedigi degiskenler
  farklidir Ekonomi sosyolojisinde üretim,
  bölüsüm, dagitim ve tüketime süreci içinde
  bulunan insanlarin gösterdikleri davranislardir
• Bagimsiz degiskenler açisindan, iki bilimin
  bagimli degiskenleri belirleyen unsur veya
  nedenleri farklilik göstermektedir, söyle ki
  ekonomi sosyolojisinde psikolojik, kültürel ve
  sosyal yapi ve ortamlar bagimsiz degiskenlerdir.
• Fonksiyonel iliskiler bagimli ve bagimsiz
  degiskenler arasindaki baglanti türüdür
• Ekonomi sosyolojisi soyut mekanik modeller
  kurmaya her zaman uygun degildir. Genel geçerligi
  olan yasalar seklinde degil, empirik olay ve
  gözlemlerle yanlislanmaya açik, kismi ve geçici
  açiklama degeri olan tezler olarak ortaya
  konulur.
• Geleneksel ekonomi teorisi metodolojik
  bireyciligin aksiyomatik yaklasimini, ekonomi
  sosyolojisi tarihi bireyciligin bütüncül
  yaklasimini esas alir.

7
EKONOMI SOSYOLOJISININ TEMEL METODOLOJIK SORUNLARI

• EKONOMI SOSYOLOJISI ÜNITE 1

• Toplumsal bütün farkli düzeylerde analiz
  edilebilir.
• Arastirmalar, statik ve dinamik analizler
  seklinde yapilabilir.
• Analiz araçlari olarak modeller ve tipolojik
  siniflamalar yapilabilir.
• Ekonomi sosyoljisinde aksiyomatik yöntem
  kullanilabilir.
• Ekonomi sosyolojisindeki bilimsel yasa ve
  kurallar mutlaklik içermez.

8
EKONOMI SOSYOLOJISININ ANALIZ DÜZEYLERI

• EKONOMI SOSYOLOJISI ÜNITE 1

• Bireysel (kisisel) düzey
• Temel Kavramlari Bireysel motif, ihtiysç,
  tercih, tutum, davranis, durum ve ortam, ögrenme
  ve kisisel kaynaklar.
• Etkilesim düzeyi
• Temel KavramlariKarsilikli çikari beklenti,
  iletisim, çatisma, empati, özdeslesme, rol,
  algilamai alisveris, güç tasvip.
• Örgütsel düzey
• Temel Kavramlari Örgüt içi pozisyon, karar,
  üyelik, hiyerarsi, iletisim yapisi, insan
  kaynaklari ve çevresel yapilar.
• Kurumsal düzey
• Toplumsal düzey
• Küresel düzey

9
AG ETKILESIMLI ANALIZ DÜZEYI

• EKONOMI SOSYOLOJISI ÜNITE 1

• Kuantum paradigmasi ile atom altina veya
  moleküler dünyaya inildiginde, orada canli
  dinamik ve çoklu bir etkilesim iliskisinin
  islerlikte oldugu kesfedildi.
• Gerek atom altinin kendi içinde, gerekse çevresi
  ile iliskilerin bir ag sistemi (network) oldugu
• Bu ag sisteminin toplumsal alanda geçmisten bu
  güne uzanan bir yapilanisi oldugu ve bu sistem ve
  yapi içinde etkilesim aginin isledigi görüldü.

10
EKONOMI SOSYOLOJISINDE STATIK VE DINAMIK ANALIZLER

• EKONOMI SOSYOLOJISI ÜNITE 1

• Statik analiz, zaman boyutu dikkate alinmadan,
  sosyo-ekonomik olgunun belli bir andaki durumunu
  analiz eder.
• Dinamik analiz de ise olaylarin zaman içindeki
  akisi yani süreç inceleme konusu olur.

11
EKONOMI SOSYOLOJISINDE MODELLER

• EKONOMI SOSYOLOJISI ÜNITE 1

• Reel modeller, sosyo-ekonomik gerçegin , belli
  bir ölçekte küçültülerek yeniden kurgulanmis
  biçimidir ve gerçek olaya uygunluguna göre
  yanlislanmaya açik olarak kurgulanir.
• Ideal-düsünsel modeller ise, belli bir gerçege
  yaklasabilmek için temsili olarak kurulmus
  modellerdir ve kurulus yapisi gerçek olaylardan
  farkli oldugu için test edilmeleri ve dolayisiyla
  yanlislanmalari mümkün degildir.

12
EKONOMI SOSYOLOJISINDE TIPOLOJILER VE SINIFLAMALAR

• EKONOMI SOSYOLOJISI ÜNITE 1

• Ekonomi sosyolojisinde ideal (düsünsel) ve reel
  (gerçek) tip ayrimi özellikle Max Weberden beri
  yapila gelmektedir.
• Ideal tipler bir olguya iliskin çok sayidaki
  özelliklerinden bir veya birkaçinin tek yönlü
  olarak ön plana çikarilmasi yoluyla, bu karmasik
  ve sekilsiz olguya bir yapisal biçim kazandirmak
  için yapilabilir. (tam rekabet modeli gibi).
• Reel tipler ise bir tarihsel süreç içinde bir
  gerçek olguya iliskin önemli ortak özelliklerin ,
  olgu bütününe iliskin olarak ortaya konmasidir.

13
EKONOMI SOSYOLOJISINDE AKSIYOMATIK YÖNTEM

• EKONOMI SOSYOLOJISI ÜNITE 1

• Aksiyomlara dayali analiz yöntemi ekonomi
  soyolojisinin belli alanlarinda özellikle
  etno-sosyolojide kullanilir.

14
EKONOMI SOSYOLOJISINDE YASALAR VE KURALLAR

• EKONOMI SOSYOLOJISI ÜNITE 1

• Ekonomi sosyolojisinde ortaya konan
  sosyo-ekonomik yasalarinin, mantiksal açidan
  tutarli oldugu kadar, tarihi bir duruma iliskin
  olarak empirik içerikli hipotezler olmalari
  zorunludur.

15
EKONOMI SOSYOLOJISI GELENEGI

• EKONOMI SOSYOLOJISI ÜNITE 1

• Ekonomi sosyolojisi kavrami ilk kez 1879da W.S.
  Jevons tarafindan kullanilmis ve Durkheim ve
  Weberin çalismalarinda da benimsenmistir.
• Weber, ekonomi sosyolojisinin bagimsiz bir bilim
  dali olarak ortaya çikmasini belirleyen ve
  Almanyada Yeni Tarihçi Okul içinde yer alan
  bir bilim insanidir.
• J. A. Schumpeter, kapitalizmin gelismesi (1992)
  adli eserinde yenilikçi girisimcilik modeliyle,
  1940 ve 1960larda yenilenen rekabet teorisinin
  ve nihayet 1980lerden sonra sekillenen
  teknolojik gelismelerle yaratilan bilgi
  toplumunun ve evrimci ekonominin ilk
  habercisidir.

16
EKONOMI SOSYOLOJISININ BUGÜNÜ

• EKONOMI SOSYOLOJISI ÜNITE 1

• Mark Granovetterin yurtlanmislik (sikica
  yerlesiklikembeddedness) sorunu (1985) üzerine
  makalesi ve Yeni Ekonomi Sosyolojisinden söz
  etmesi ekonomi sosyolojisine yeni bir baslangiç
  saglamistir.
• Granovettere göre, ekonomik faaliyetler, sosyal
  yapi ve iliskiler içinde sikica yurtlanmis (yani
  yerlesik veya gömülü biçimdeembeddedness) olarak
  yer alir.
• Bu yurtlanmayi saglayan ag-sistemidir(network).
  Bu nedenle, yurtlanmislik konseptinin merkezi
  unsuru sosyal iliski aglaridir.
• Günümüz ekonomi sosyolojisinde yurtlanmislik
  kavramiyla merkezi bir konum alan ag analizleri,
  yapisal sosyoloji içinde ve onun katkisi olarak
  ortaya çikti.
•  

17
ORGANIZASYON VE FIRMA TEORISININ KATKILARI

• EKONOMI SOSYOLOJISI ÜNITE 1

• Yeni ekonomi sosyolojisinin firma ve organizasyon
  teorisine getirdigi yeni boyut yenilenmenin bir
  diger kaynagi oldu.
• Ekonomik faaliyetlerin açiklanmasinda, firma
  yapisi, firmanin isbirligi baglantilari ile firma
  içi ve firmanin çevresi ile olan etkilesim aginin
  analizlere dahil edilmesi yenilenen alanlarin
  basinda geliyor.

18
KÜLTÜREL SOSYOLOJININ KATKISI

• EKONOMI SOSYOLOJISI ÜNITE 1

• Yeni ekonomi sosyolojisinde, yapisalci sosyolojik
  yaklasimin baslangiçta öne çikmasi kültürel
  sosyolojiden sosyal iliskileri ag sistemine
  indirgeyerek sosyal yapi determinizmine düstügü
  yönünde elestri aldi.
• Zelizer (1988), dogru olanin ekonomik ve kültürel
  faktörleri de dikkate alarak, kültürel ve yapisal
  mutlakçilik arasinda bir orta yol bulmak oldugunu
  savundu.

19
ALAN TEORISININ KATKILARI

• EKONOMI SOSYOLOJISI ÜNITE 1

• Granovetterin ekonomik faaliyetlerin toplumun
  sosyal yapisi içinde yurtlanmis oldugu tezi
  yerine, Bourdieu, alan (field) teorisinden yola
  çikar.
• Bu modelde, bir endüstri, firma veya benzeri
  ortamlar bir alan olarak görülürler ve her alan
  kendi mantik ve çikar anlayisina sahiptir.