1
I sat amidst the ruinsIntroductie tot de
omgang met antieke bronnen

• Contactpersoon F.G. Naerebout
• Website www.oudegeschiedenis.info (menu Leiden
  Syllabi)
• Collegevorm Hoorcollege
• Vakcode 5772KO01W
• Collegejaar 2012-2013
•  

2

• Omvang 5 ECTS
• Niveau 300
• Toetsing door middel van een afsluitende paper
•  
• Leerdoelen na het volgen van deze collegereeks
  heeft men voldoende kennis van de grondbeginselen
  van epigrafiek, papyrologie, archeologie en
  numismatiek om kritisch met de voor de oude
  geschiedenis fundamentele bronnenpublicaties op
  genoemde gebieden om te kunnen gaan.
• Literatuur
• leesopdracht 1 themanummer papyrologie van het
  tijdschrift Hermeneus
• leesopdracht 2 themanummer epigrafiek van het
  tijdschrift Hermeneus
• leesopdracht 3 hoofdstuk Archaeology van
  Crawford (ed.), Sources
• leesopdracht 4 hoofdstuk Numismatics van
  Crawford (ed.), Sources

3

• Rooster
• 13/9 Inleiding 1 -- Frits Naerebout Huizinga
  023b
• 20/9 Inleiding 2 -- Frits Naerebout Huizinga
  023b
• 27/9 Papyrologie 1 -- Cisca Hoogendijk Huizinga
  023b
• 4/10 Papyrologie 2 -- Cisca Hoogendijk
  Papyrologisch Instituut
• 11/10 Epigrafiek 1 -- Frits Naerebout Huizinga
  023b
• 18/10 Epigrafiek 2 -- Frits Naerebout RMO
• 8/11 Numismatiek 1 -- Paul Belien Huizinga 023b
• 15/11 Numismatiek 2 -- Paul Belien Geldmuseum
  (NB Utrecht!!)
• 22/11 Voorbereiden werkstuk -- Frits Naerebout
  Huizinga 023b

4
Epigrafiek
5

• Epigrafiek studie der inscripties
• Inscriptie intaglio lettering in a hard
  nonorganic surface lt FGN
• Dus een kwestie van VORM, en niet van INHOUD

6
(No Transcript)
7
(No Transcript)
8
(No Transcript)
9
Er zijn vele epigrafieën Grieks Latijn Indisch
(Sanskriet etc) Chinees (xin bian in steen
gegraveerd) Keltisch (inscribed
stones) Centraal-Amerikaans (Maya) Scandinavisc
h (? runologie) Semitisch Hamitisch (Aramees,
Punisch etc) Etc. Niet iedere epigrafiek is een
aparte discipline zo zijn de studie van het
cuneïform en van hiërogliefen geïntegreerd
in Assyriologie en Egyptologie.
10
(No Transcript)
11
De oudste gedateerde pre-islamitische Arabische
inscriptie, 267 n. C.
12
Een van de oudste Griekse inscripties de
zogeheten Dipylon-vaas, 8ste eeuw
13

De beoefening van de oude geschiedenis anno 2012
is ondenkbaar zonder de epigrafiek
Elle est leau de Jouvence de nos études
Louis Robert
epigrafiek is de Bron van de Eeuwige Jeugd
voor ons vakgebied
Echter de toegankelijkheid van de epigrafiek is
problematisch...
14
De taken van de epigraaf

• 1 inscripties vinden
• 2 inscripties verzamelen en documenteren
• 3 inscripties lezen
• 4 inscripties begrijpen categoriseren, vertalen,
  becommentariëren
• 5 inscripties dateren
• 6 inscripties (her)uitgeven
• 7 inscripties contextualiseren, (her)
  interpreteren
• 8 de geschiedenis van de inscripties schrijven
• 9 geschiedenis schrijven aan de hand van
  inscripties

15
(No Transcript)
16
(No Transcript)
17
(No Transcript)
18
C.M. Lehmann K.G. Holum, The Greek and Latin
inscriptions of Caesarea Maritima, Boston 2000
(The Joint Expedition to Caesarea Maritima
Excavation Reports vol. 5) ASOR
19
Nr, title, image Date Measurements
description Provenance Bibliography
Transcribed text with abbrevs expanded Translat
ion Comments
20
De conventies van het uitgeven(de gebruikte
tekens sigla)

• Het Leidse Systeem, 1931
• Met aanpassingen door Krummrey Panciera
  1980/Panciera 1991
• Zie de volgende (engelstalige) paginas voor de
  meeste van deze sigla
• (de belangrijkste ronde haken, vierkante haken,
  punten onder letters).

21
Reading uncertain Letter damaged too badly for
restoration Older editions have ? Letters that
can be read, but do not make sense Letters
that have been seen by a previous editor, but are
no longer visible Ligatures Letters missing
and supplied by the editor (conjecture) An
expanded abbreviation ( ) abbreviation
impossible to expand
22
Letters or symbols represented differently on the
stone e.g. reversed letters symbols like 7 or gt
for centurio, centuria _ for Greek etos, etous
etc Correction by the editor Older editions may
have Letters included by mistake and removed
by the editor Older editions may have lt
gt Letters ommitted by mistake and added by the
editor Older editions may have ( ) Letters
erased on purpose in Antiquity Letters inscribed
in an erasure Letters added in Antiquity to
correct or supplement a text Approximately 5
letters missing A space of approximately 5
letters purposively left blank in Antiquity
23

• ------ Lacuna of unknown length
• ------ (also indicated with an unbroken
  line)
• ------
• ? Indicates the direction of the original
• ? text
• Indicates the division of lines in the
• 5 10 original text with a superscript line
• number for every 5th line (or a bold
  bar) a double bar for a major break in
  the original text

24
Typologie

• Verwarring wat betreft de categorisering
• Inhoud
• Context
• Vorm
• Dus is de primaire indeling van de corpora en
  florilegia als volgt
• Geografie (herkomst)
• Chronologie (datering)
• Maar noodzaak tot benoemen van de belangrijkste
  typen inscripties

25
Traditioneel

• Res publicae
• Res sacrae
• Vita privata
• Met meer of minder onderverdeling

26

• Res publicae
• Verdragen, wetten, decreten, edicten, brieven,
  ere-inscripties, bouwinscripties,
  proxenie-inscripties, rekeningen, mijlstenen,
  grensstenen

27

• Res sacrae
• Leges sacrae, grensstenen, orakels, hymnen,
  inventarislijsten en catalogi, fasti, rekeningen,
  wijdingen, ex-votos, genezingen, defixiones,
  laminae, amuletten, kalenders
• Apart christelijke inscripties

28

• Res privatae
• Grafschriften, manumissie, diplomata en andere
  privaatrechtelijke inscripties, grensstenen,
  bezitsinscripties, merktekens (maker, herkomst,
  vervoerder enz, steenhouwer enz), telmerken,
  paringstekens, graffiti

29
ANDERS Lassère, Manuel dépigraphie romaine

• La vie privée
• Biographie, la vie privée, épitaphes, magie
• Les institutions des cités
• La vie matérielle des cités
• Constructions, métiers, productions, actes privés
• La vie sociale
• Collèges, spectacles, jeux, évergétisme, la vie
  religieuse
• LÉtat
• Magistratures, empereur, légions et corps
  auxiliaires