Prezentacja programu PowerPoint

1
Ksztalcenie doktorantów polskie dylematy na tle
europejskim
Andrzej Krasniewski
Ogólnopolska Konferencja Doktorantów, 18 czerwca
2010 r.
2
Europejska mini-rewolucja 2000-2010
mini-revolution (quiet revolution) in doctoral
education
czynniki sprawcze

• zmiany na rynku pracy
• polityka Unii Europejskiej
• Strategia Lizbonska
• ERA Green Paper
• Modernisation Agenda for Universities
• ...
• Proces Bolonski

3
PLAN PREZENTACJI

• Rynek pracy naukowców
• Ksztalcenie doktorantów w Europie stan obecny i
  trendy
• Europejskie dylematy
• w poszukiwaniu rozwiazan
• A co u nas?

4
Rynek pracy naukowców dwa modele

• Europa Poludniowa, Centralna i Wschodnia
• rynek tradycyjny - uczelnie i instytuty
  badawcze
• Europa Pólnocno-Zachodnia, USA
• rynek rozszerzony o instytucje gospodarcze
• w Niemczech wiekszosc osób zarzadzajacych duzymi
  firmami ma stopien doktora
• w Sun Microsystems (USA) do pracy w dziale
  projektowania przyjmowani tylko doktorzy

5
Rynek pracy - nie tylko uczelnie
Okolo 50 osób posiadajacych stopien doktora
pracuje obecnie poza szkolnictwem wyzszym, z tego
tylko czesc prowadzi badania naukowe
zródlo Trends 2010, EUA, 2010
6
Rynek pracy - nie tylko uczelnie
Wizja kariery zawodowej - Niemcy
zródlo W. Krull, Volkswagen Foundation, EUA-CDE
Conf., Berlin 2010
7
Rynek pracy - nie tylko uczelnie
zródlo L. Borrell-Damian, Collaborative Doctoral
Education, EUA DOC-CAREERS, 2009
8
Oczekiwania wobec absolwenta

• Pozadane cechy absolwenta (umiejetnosci ogólne
  i postawy)
• umiejetnosc uczenia sie (samoksztalcenia)
• umiejetnosc stawiania i rozwiazywania problemów
• umiejetnosc analitycznego i krytycznego myslenia
  (krytycznej refleksji)
• umiejetnosc komunikowania sie (w mowie i pismie),
  takze z niespecjalistami (mediami, ...)
• umiejetnosc zarzadzania zespolem i projektem
• umiejetnosc pracy w zespole miedzynarodowym
• rozumienie problemów srodowiska badawczego
  (aspekty prawne, etyczne, komercyjne, ...)
• elastycznosc umiejetnosc adaptacji do nowych
  warunków, zadan, ...
• przedsiebiorczosc

9
Oczekiwania wobec absolwenta
opinie pracodawców
zródlo L. Borrell-Damian, Collaborative Doctoral
Education, EUA DOC-CAREERS, 2009
10
Oczekiwania wobec absolwenta
opinie mlodych naukowców
Ksztaltowanie umiejetnosci ogólnych - opinie
mlodych naukowców
ankieta MCFA, Eurodoc Pi-Net (2003) 2790
odpowiedzi
zródlo M. Lola, Marie Curie Fellowship
Association, EUA Conf., Salzburg 2005
11
Oczekiwania wobec absolwenta
opinie mlodych naukowców
ankieta MCFA, Eurodoc Pi-Net (2003) 2790
odpowiedzi
zródlo M. Lola, Marie Curie Fellowship
Association, EUA Conf., Salzburg 2005
12
Oczekiwania wobec absolwenta
zródlo W. Krull, Volkswagen Foundation, EUA-CDE
Conf., Berlin 2010
13
PLAN PREZENTACJI

• Rynek pracy naukowców
• Ksztalcenie doktorantów w Europie stan obecny i
  trendy
• Europejskie dylematy
• w poszukiwaniu rozwiazan
• A co u nas?

14
Róznorodnosc

• instytucje ksztalcace
• forma (ksztalcenie indywidualne, studia)
• charakter ksztalcenia (ogólne, specjalistyczne) -
  wymagania
• czas trwania (ustalony, nieustalony)
• status mlodego naukowca
• sposób finansowania

ale widoczne trendy
15
Umasowienie ksztalcenia
Liczba uczestników studiów doktoranckich
zródlo GUS 2009
33040
32454
25622
dla porównania W. Brytania, Niemcy - ok. 100 000
10482
2695
1995/96
2000/01
2004/05
2008/09
1990/91
16
Umasowienie ksztalcenia
zródlo S. Reichert, Doctoral Education The Next
Focus of Higher Education Reforms, 2006
17
Deprywatyzacja ksztalcenia
indywidualna praca naukowa (mistrz-uczen)
kariera akademicka
zwiekszony udzial w zajeciach zbiorowych
kariera nieakademicka
18
Zmiany w programach ksztalcenia
Imperial College, London
zródlo M. Ritter, Pro-Rector, Imperial College
London, EUA Conf., Maastricht 2004
19
Zmiany w programach ksztalcenia
Imperial College, London
zródlo M. Ritter, Pro-Rector, Imperial College
London, EUA Conf., Maastricht 2004
20
Zmiany w programach ksztalcenia
University of Washington, Seattle
zródlo W. Krull, Volkswagen Foundation, EUA-CDE
Conf., Berlin 2010
21
w ramach autopromocji ...
22
Wspólpraca z instytucjami gospodarczymi
Collaborative doctoral education
23
Wspólpraca z instytucjami gospodarczymi
Zróznicowane formy
zródlo L. Borrell-Damian, Collaborative Doctoral
Education, EUA DOC-CAREERS, 2009
24
Wspólpraca z instytucjami gospodarczymi
Zalecenia
zródlo L. Borrell-Damian, Collaborative Doctoral
Education, EUA DOC-CAREERS, 2009
25
Industrial doctorate
Bosch naklady na badania 3 mld euro 7.5
sprzedazy (2004)
26
Industrial doctorate
orientacja zawodowa ksztalcenia na poziomie
doktorskim
?
doktorat zawodowy
27
Doktoraty zawodowe (specjalistyczne?)
Heather Eggins The professional doctorate a
response to 21st century requirements for
European Higher Education? (2009) EUA Bologna
Handbook, Raabe Publ.
zalozenie doktorat - w rozumieniu przyjetym w
Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyzszego (na 8.
poziomie Europejskich Ram Kwalifikacji)
28
Doktoraty zawodowe (specjalistyczne?)

• Typowe cechy programów studiów
• tematyka rozprawy zwiazana z doswiadczeniami
  zawodowymi
• wspólne promotorstwo (uczelnia inna
  instytucja)
• wiekszy nacisk na ksztaltowanie umiejetnosci
  przydatnych w dzialalnosci pozaakademickiej
• zróznicowane formy zajec
• realizacja w trybie part-time

29
Doktoraty zawodowe (specjalistyczne?)

• Skala zjawiska (UK)
• ok. 220 programów (2009)
• kilka tysiecy nadanych stopni (do 2005)
• education - 1864
• clinical psychology - 1775
• business administration - 434
• engineering 301
• udzial wsród ogólu doktorantów
• 1 - wsród studiujacych full-time
• 10 - wsród studiujacych part-time

lacznie - 3
zródlo Promoting the UK doctorate, Universities
UK, 2009
30
Doktoraty tradycyjne a zawodowe
Jaki zakres wiedzy i umiejetnosci istotny dla
doktoratu zawodowego jest nieprzydatny dla
pracownika uczelni lub instytutu naukowego?
profesor tez jest a przynajmniej powinien byc
profesjonalista
31
Doktoraty tradycyjne a zawodowe
Róznicowanie charakteru ksztalcenia - pozytywna
tendencja, przy czym ...
Glówny element ksztalcenia badania
naukowe
Doctoral education training by research, not
training for research Salzburg
Principles, 2005 The doctorate is based on
research Eurodoc,
2005
nowe typy/nazwy doktoratów np. Doctor of
Engineering obok tradycyjnego PhD (in
Engineering) brak wspólnego europejskiego
podejscia
32
Strukturalizacja ksztalcenia

• wydzielony program studiów w uczelni (jednostce)
  prowadzacej inne rodzaje studiów
• wydzielona w ramach uczelni jednostka - graduate
  school
• struktura rozproszona typu doctoral/research
  school, utworzona przez jedna lub (czesciej)
  kilka instytucji
• wydzielona instytucja ksztalcaca wylacznie na
  poziomie graduate, czesto miedzynarodowa
• European University Institute, Florencja

33
Strukturalizacja ksztalcenia
Formy organizacyjne
zródlo Doctoral Programmes in Europes
Universities Achievements and Challenges, EUA
2007
w wielu krajach mechanizmy finansowe promujace
rozwiazania strukturalne
34
Strukturalizacja ksztalcenia

• graduate school
• ksztalcaca na poziomie
• doktorskim i magisterskim

18 uczelni

• graduate/doctoral/research school
• ksztalcaca wylacznie
• na poziomie doktorskim

49 uczelni
29 uczelni
2006 (Trends V)
2009 (Trends 2010)
35
Status mlodych naukowców

• pracownik uczelni (instytucji naukowej)
• ...
• student (studiów doktoranckich)
• nieplacacy za ksztalcenie, otrzymujacy
  wynagrodzenie (stypendium) za realizacje
  okreslonych zadan
• ...
• student (studiów doktoranckich)
• placacy za ksztalcenie

zróznicowane gwarancje socjalne
36
Status mlodych naukowców
Status kandydata do stopnia doktora
zródlo Doctoral Programmes in Europes
Universities Achievements and Challenges, EUA
2007
37
Status mlodych naukowców
obciazenie doktoranta zwiazane z praca naukowa
(a nie nauczaniem, administrowaniem, )
zródlo T. Brown, Eurodoc Survey of Doctoral
Researchers - Brief and Summary of Pretest
Results, 2007
38
Finansowanie ksztalcenia
Sposób finansowania doktorantów
?
zródlo Doctoral Programmes in Europes
Universities Achievements and Challenges, EUA
2007
39
Finansowanie ksztalcenia
Poziom finansowania doktorantów (pensja,
stypendium)
zródlo Doctoral Programmes in Europes
Universities Achievements and Challenges, EUA
2007
40
Finansowanie ksztalcenia
Sredni dlug absolwenta studiów doktoranckich w
USA - 77 000
zródlo K. DePauw, V-President, Virginia Tech,
EUA-CDE Conf., Berlin 2010
Zródla finansowania ksztalcenia Francja,
2001 zasoby rodzinne 36 wlasna praca
zarobkowa 20 stypendia - minister, wladze
lok., fundacje, ... 33 zródla zagraniczne
(krajowe, UE) 7 porozumienia z instytucjami
gospodarczymi 4
zródlo Researchers in the ERA One Profession,
Multiple Careers, KE, 2003
41
Finansowanie ksztalcenia
Sources of funding for UK research candidates
Source of full-time of part-time
Self-funded 27 60
Research Councils and British Academy 21 1
University scholarships and other fee waivers 19 12
Overseas sources (non-EU) 11 1
Suspended study and unknown 9 12
Charities 4 1
Government central and local 4 4
Industry/commerce/employers 3 8
Local authority grant or discretionary award 0.6 0.5
European Union funded 0.2 0.05
source UK Higher Education Statistics Agency
zródlo G. Clarke, UK CGE, Bologna Seminar,
Warszawa, 2010
42
Problem bezpieczenstwo socjalne
ankieta MCFA, Eurodoc Pi-Net (2003) 2790
odpowiedzi
zródlo M. Lola, Marie Curie Fellowship
Association, EUA Conf., Salzburg 2005
43
Zmiana podejscia do opieki nad doktorantem
SUPERVISION
MONITORING ASSESSMENT
role and responsibilities of a supervisor
conflict resolution
models of supervision
formal arrangements
multiple supervision
selection of a supervisor
training of supervisors
qualification requirements for a supervisor
zródlo A. Krasniewski, EUA Conf. on Doctoral
Programmes in Europe, Nice, Dec. 2006
44
uwaga na marginesie

• Opieka nad doktorantami
• wazny, a w dyskusjach w Polsce zwykle pomijany
  problem
• EUA-CDE Workshop "Enhancing of Supervision
• Professional Development and Assessment of
• Supervisors"
• Imperial College, London, UK, 8-9 January 2009

45
Internacjonalizacja i mobilnosc
Cudzoziemcy wsród doktorantów
zródlo Doctoral Programmes in Europes
Universities, EUA 2007
law (59) engineering and technology
(58) business and management (58) maths and
computing (51)
W. Brytania Francja USA
42 35 33
zródlo Promoting the UK doctorate, Universities
UK, 2009
G. Clarke, UK CGE, Bologna Seminar, Warszawa, 2010
46
Internacjonalizacja i mobilnosc

• wspólnie prowadzone programy studiów (European
  Doctorate, joint degrees, co-tutelle)
• suplement do dyplomu zamiast dual/joint degree?
• rozszerzenie Erasmus Mundus na studia III stopnia
  
• miedzynarodowe instytucje ksztalcace mlodych
  naukowców
• program KE Human Resources and Mobility (Marie
  Curie Actions)
• dodatkowy strumien finansowania doktorantów
  przez European Research Council?
• ...doctoral/graduate schools (rather than
  individuals) would be invited to apply for an
  allocation of ERC Doctoral Awards.

47
PLAN PREZENTACJI

• Rynek pracy naukowców
• Ksztalcenie doktorantów w Europie stan obecny i
  trendy
• Europejskie dylematy
• w poszukiwaniu rozwiazan
• A co u nas?

48
Europejskie dylematy i problemy

• Jaki model ksztalcenia?
• charakter (efekty) ksztalcenia
• warunki przyjecia (po studiach II stopnia?)
• stopien integracji studiów doktoranckich (studiów
  III stopnia) ze studiami II stopnia
• czas trwania
• Jaki status mlodego naukowca?
• Jak finansowac ksztalcenie?
• Kto ma nadawac stopnie naukowe?
• Kto ma ksztalcic? (tylko centra doskonalosci?)
• Jak zapewnic jakosc?

49
Projekty European University Association
konferencja EUA Doctoral Programmes in
Europe, Nicea (2006) ok. 600 uczestników
50
EUA Council for Doctoral Education
EUA-CDE

• powolanie styczen 2008 r.
• czlonkostwo 1000 euro/rok (dla uczelni EUA)
• korzysci
• regularna informacja (biuletyn elektroniczny,
  e-maile)
• mozliwosc udzialu w projektach badawczych
• warsztaty, seminaria, szkoly letnie/zimowe,
  doroczna konferencja tematyczna, spotkania robocze

51
EUA-CDE Salzburg II
Salzburg Principles (2005)
Salzburg II projekt EUA-CDE (2010-)
52
Salzburg II

• CEL nowe spojrzenie na postulaty z 2005 r.
• potwierdzenie szczególnego statusu ksztalcenia na
  poziomie doktorskim
• proces reformowania ?
• kopiowanie rozwiazan stosowanych na poziomie
  studiów I i II stopnia
• upowszechnienie rozwiazan (zróznicowanych)
  wynikajacych z doswiadczen i dobrych praktyk
• kluczowe zagadnienia
• zapewnianie jakosci
• dostosowanie do zróznicowanych karier
• internacjonalizacja i mobilnosc

53
EURODOC
54
PLAN PREZENTACJI

• Rynek pracy naukowców
• Ksztalcenie doktorantów w Europie stan obecny i
  trendy
• Europejskie dylematy
• w poszukiwaniu rozwiazan
• A co u nas?

55
Nasze dylematy i problemy

• Jaka skale powinno miec ksztalcenie na poziomie
  doktorskim?
• Kto ma nadawac stopnie naukowe? Kto ma ksztalcic?
  
• Jak pogodzic naturalne dazenie jednostek do
  prowadzenia studiów doktoranckich z potrzeba
  koncentracji badan i osiagania odpowiedniej masy
  krytycznej?
• Jak finansowac ksztalcenie?
• Jak zachecic odpowiednich kandydatów do podjecia
  studiów?
• Jak lepiej powiazac studia doktoranckie z
  otoczeniem gospodarczym i spolecznym?
• Czy jest celowe wprowadzenie doktoratu
  zawodowego?
• Jak zapewnic wlasciwa jakosc ksztalcenia?
• Czy i jak akredytowac studia doktoranckie?
• Jakie struktury organizacyjne najlepiej sluza
  ksztalceniu doktorantów?
• Czy i jak integrowac studia II i III stopnia w
  celu skrócenia drogi do doktoratu?

polityka panstwa
strategia uczelni
56
Uwarunkowania - finansowanie
p. 107 Funding for PhD studies is very limited
in Poland and should be expanded. In any event,
if the human resource base in the Polish research
system is to be secured and enhanced, both policy
making and policy implementation need to pay more
attention to the funding of younger researchers,
both pre- and post-PhD. In addition to specific
support grants for PhD students, consideration
should be given to creating special funding
streams to support the research projects of
younger researchers.
57
Uwarunkowania - problem strukturalny
System Szk. Wyz.
System Nauki
Prawo o szkolnictwie wyzszym
akty prawne dot. nauki
prorektor ds. studiów
prorektor ds. nauki
prorektor ds. studenckich
Ksztalcenie doktorantów
58
Co robic?
dynamika zmian w Europie (i na swiecie)

• rozstrzygniecie dylematów i problemów
• na poziomie systemu szkolnictwa wyzszego i nauki
• na poziomie poszczególnych uczelni
• wymaga
• wiedzy
• (sledzenia wydarzen i analizowania tendencji)
• dyskusji

59
Wiedza
Zespól Ekspertów Bolonskich

• Ogólnopolskie seminaria szkoleniowe
• dla kierowników studiów doktoranckich
• Uniwersytet im. A. Mickiewicza, luty 2009
• Warszawa, kwiecien 2009

Seminarium Bolonskie (w kalendarzu
BFUG) Doctoral Studies in the European Higher
Education Area Warszawa, 17-18 czerwca 2010 r.
60
EUA Council for Doctoral Education (EUA-CDE)

• czlonkostwo 1000 euro/rok (dla uczelni EUA)
• korzysci
• regularna informacja (biuletyn elektroniczny,
  e-maile)
• mozliwosc udzialu w projektach badawczych
• warsztaty, seminaria, szkoly letnie/zimowe,
  doroczna konferencja tematyczna, spotkania robocze

ok. 180 uczelni, w tym 4 polskie (kwiecien 2010)

• Building a research environment for doctoral
  education
• Wageningen, Netherlands, 15-16 April 2010
• Researchers' Careers - Support and Development
• Ghent, 18-19 March 2010
• Structuring Doctoral Programmes - a means for
  continuous improvement
• Zagreb, 10-11 December 2009
• How to Assure Quality in New-Style Doctoral
  Studies?
• Vienna, 29 October 2009
• Enhancing of Supervision Professional
  Development and Assessment of Supervisors
• London, 8-9 January 2009

61
Dyskusja

• MNiSW
• KRASP
• PAN, Rada JBR
• RGSW
• CK
• KRD
• ...

62
Sprawy doktorantów w dokumentach KRASP
Uchwala Prezydium KRASP z dnia 24 marca 2006 r. w
sprawie wspierania samorzadnosci doktorantów
Prezydium Konferencji Rektorów Akademickich
Szkól Polskich zwraca sie do Ministra Edukacji i
Nauki o udzielenie wsparcia dzialaniom
doktorantów zmierzajacym do przeprowadzenia
zjazdu delegatów uczelnianych samorzadów
doktorantów, a takze o stworzenie warunków do
skutecznego dzialania powolanej na zjezdzie
krajowej reprezentacji doktorantów, zgodnie z
art. 209 ustawy Prawo o szkolnictwie wyzszym.
63
Sprawy doktorantów w dokumentach KRASP
Stanowisko Zgromadzenia Plenarnego KRASP z dnia
22 listopada 2007 r. w sprawie aktywizacji
dzialan na rzecz wspierania rozwoju i
doskonalenia jakosci ksztalcenia doktorantów
Zgromadzenie Plenarne KRASP zwraca sie do
Rzadu, , Krajowej Reprezentacji Doktorantów z
apelem o podjecie - wspólnie z uczelniami
akademickimi i instytutami badawczymi
ksztalcacymi mlodych naukowców - wzmozonych
dzialan na rzecz objecia szczególna opieka tej
formy ksztalcenia i nadania jej wlasciwej rangi.
Oczekujemy, ze studia doktoranckie stana sie
waznym obszarem dzialan Ministerstwa Nauki i
Szkolnictwa Wyzszego, a takze istotnym ogniwem
strategii rozwoju szkól wyzszych i jednostek
badawczych. Za niezbedne uwazamy wprowadzenie
zmian legislacyjnych ulatwiajacych tworzenie i
funkcjonowanie interdyscyplinarnych studiów
doktoranckich oraz internacjonalizacje procesu
ksztalcenia mlodych naukowców. Konieczne jest tez
wsparcie finansowe nowych inicjatyw w zakresie
ksztalcenia doktorantów oraz przeznaczenie
dodatkowych srodków na badania i poprawe bazy
naukowej szkól wyzszych oraz poprawe sytuacji
materialnej doktorantów.
64
Sprawy doktorantów w dokumentach KRASP
Sciezka Kariery Akademickiej
dokument opracowany w wyniku dyskusji, która
miala miejsce na wspólnym posiedzeniu Prezydium
KRASP i Prezydium PAN w dn. 17 kwietnia 2009
r. - przyjety przez Prezydium KRASP w dn. 6 maja
2009 r. - przyjety przez Prezydium PAN w dn. 12
maja 2009 r.
65
Propozycje strategiczne
DOSTOSOWANIE SYSTEMU KSZTALCENIA DO
ZMIENIAJACYCH SIE POTRZEB SPOLECZNYCH Poprawa
stopnia dopasowania kompetencji absolwentów
uczelni do potrzeb spolecznych i
gospodarczych Poprawa warunków ksztalcenia sie
osób szczególnie uzdolnionych
CS1. CO1.3. CO1.4.
66
Aktywnosc na forum miedzynarodowym
projekt Accountable Research Environments for
Doctoral Education (od pazdziernika 2010?)
KRASP - partnerem EUA
67
Dyskusja

• MNiSW
• KRASP
• PAN, Rada JBR
• RGSW
• CK
• KRD
• ...

Zgromadzenie Plenarne 6-7 maja 2010 r.
jesien 2010 r.
ogólnopolska konferencja 18-20 czerwca 2010 r.
68
Dyskusja

• MNiSW
• KRASP
• PAN, Rada JBR
• RGSW
• CK
• KRD
• ...

???
69
(No Transcript)
70
Ksztalcenie doktorantów polskie dylematy na tle
europejskim
Andrzej Krasniewski
Ogólnopolska Konferencja Doktorantów, 18 czerwca
2010 r.