Blootstellingslimieten: wetenschap of gevoel?

1
Blootstellingslimieten wetenschap of gevoel?

• Eric van Rongen
• Gezondheidsraad, Den Haag

2
Elektromagnetisch spectrum
energie inhoud
frequentie
0 Hz
300 MHz
300 Hz
300 kHz
300 GHz
3 PHz
extreem lage frequenties
radiofrequenties
optische straling
ioniserende straling
100 nm
1 mm
1 m
1000 km
golflengte
3
Betekenis effecten

• niet elk biologisch effect is schadelijk voor de
  gezondheid !
• voorbeeld lichtstraling op netvlies leidt via
  biologische effecten tot zien

4
Blootstellingslimieten

• Gezondheidsraad 1997, 2000
• International Commission of Nonionizing Radiation
  Protection (ICNIRP) 1998
• overgenomen door Europese Commissie en door
  Nederland
• gebaseerd op alle beschikbare wetenschappelijk
  informatie

5
Wetenschap als basis

• vaststellen gezondheidseffecten niet op grond van
  case reports, maar aan de hand van gedegen
  wetenschappelijk onderzoek
• geen vermoedens, maar feiten

6
Oorzaak en gevolg

• onderzoek van goede kwaliteit
• gepubliceerd in peer-reviewed tijdschrift
• reproduceerbaar
• significantie (statistische zekerheid)
• dosis-effect relatie
• biologisch mechanisme

7
Onderzoek

• al langer dan een halve eeuw onderzoek
• WO II thermische effecten
• begin jaren tachtig elektriciteitslijnen en
  leukemie
• in jaren negentig diverse nationale en
  internationale onderzoeksprogrammas

8
Extrapolatie

• veel gegevens uit proefdieronderzoek
• bij extrapolatie van experimentele gegevens naar
  de mens onzekerheden
• inconsistentie
• omstandigheden
• verschillen dier/mens
• kortdurend vs langdurig
• geen dosis-effect relaties
• daarom toepassing veiligheidsfactoren

9
Veiligheidsfactoren

• beroepsbevolking factor

10
Statische velden

• Statische elektrische velden
• geen gezondheidseffecten, alleen hinder door
  ontladingen
• Statische magnetische velden
• beweging door veld veroorzaakt elektrische
  stroompjes
• biologische en gezondheidseffecten mogelijk
• geen biologische effecten lt 2 T

11
Laagfrequente velden

• opwekking elektrische stroompjes
• beïnvloeding zenuwen en spieren
• ongecontroleerde bewegingen

• opwekken fosfenen
• lichtflitsen

12
Laagfrequente velden limieten

• ICNIRP stimulering zenuwen bij stroomdichtheid
  gt 100 mA/m2
• limiet
• beroepsbevolking 10 mA/m2
• algemene bevolking 2 mA/m2

13
Hoogfrequente velden

• alleen opwekking warmte aangetoond

• experimenteel wel biologische effecten, geen
  gevolgen voor gezondheid
• geen relatie met aspecifieke klachten

14
Hoogfrequente velden limieten

• uitgangspunt opwarming lichaam lt 1 C,
  daarvoorenergie-opname lt 4 W/kg

• limiet
• beroepsbevolking 0,4 W/kg
• algemene bevolking 0,08 W/kg

15
Andere effecten?

• limieten gebaseerd op wetenschappelijk
  vastgestelde effecten
• dit zijn korte-termijneffecten
• vraag zijn lange-termijneffecten mogelijk?
• bijvoorbeeld effecten op kanker
• hersenfuncties

16
Veel onderzoek

• lage frequenties vooral naar kanker (leukemie
  bij kinderen) Pruppers
• hoge frequenties kanker en effecten op hersenen
  - Zwamborn

17
Effecten op hersenfuncties

• waarnemen elektromagnetisch veld
• onder gecontroleerde omstandigheden niet
  aangetoond

• invloed op hersengolven tijdens slaap
• veldsterkte gt 100 x hoger dan onder GSM-antennes
• niet reproduceerbaar
• geen invloed op uitgerust zijn en gezondheid

18
Zaktelefoons en hersentumoren

• proefdier onderzoek
• geen invloed GSM-velden op groei of ontwikkeling
  hersentumoren

• bevolkingsonderzoek
• recente onderzoeken in Zweden, VS en Denemarken
  geen relatie tussen gebruik mobiele telefoon en
  voorkomen hersentumoren

19
RTV zenders en kanker

• onderzoeken Australië, Engeland meer leukemie
  rond radio/tv zenders ?
• aanvankelijk lijkt positief verband aanwezig
• nader onderzoek geen verband

20
RF velden lange termijn

• langdurige blootstelling aan lage veldsterktes
• geen relatie met kanker aangetoond
• geen relatie met andere ziektes of klachten
• nooit 100 uit te sluiten
• meer onderzoek

21
Voorzorg?

• moeten op grond van de kennis over niet
  wetenschappelijk bewezen effecten of
  niet-gezondheidsschadelijke biologische effecten
  voorzorgsmaatregelen genomen worden?

22
Mogelijkheden voorzorg

• nemen van voorzorgsmaatregelen of toepassen
  voorzorgsbeginsel wordt doorgaans gelijkgesteld
  met verlagen van blootstellingslimieten
• maar onder de vlag van voorzorg zijn vele
  maatregelen mogelijk

23
Voorzorgsmaatregelen

• volgen wetenschappelijke ontwikkelingen (vinger
  aan de pols)
• geven voorlichting
• uitvoeren nader onderzoek
• laagdrempelige (vrijwillige) maatregelen
• bv vergroten afstand tot bron in nieuwe situaties
• verlagen blootstellingslimieten

24
Wetenschap of gevoel?

• vaststellen blootstellingslimietenwetenschap
• nemen (voorzorgs)maatregelen wetenschap EN
  gevoel

25
(No Transcript)