Mi

1
Miðlun þekkingar og áhrif tækni á menntun

• Þuríður Jóhannsdótttir
• Fyrir stúdenta KHÍ grunnskólaskor - haustið 2000

2
Marchall Mcluhan The Medium is the Massage 1967

• The alphabet and print technology fostered
  and encouraged a fragmenting process, a process
  of specialism and of detachment. Electric
  technology fosters and encourages unification and
  involvement. It is impossible to understand
  social and cultural changes without a knowledge
  of the workings of media

3
Spurt er

• Hvernig hefur tækniþróun haft áhrif á menntun
  hingað til
• Af hverju kemur tölvutæknin og Internetið til með
  að hafa meiri áhrif á menntun en aðrar
  tækninýjungar 20. aldarinnar?
• Hvaða áhrif hefur Internetið og tölvu- og
  upplýsingatækni á skóla, menntakerfi og menntun?

4
Frá munnlegri miðlun til handrita

• Munnleg miðlun þekkingar
• Kennarinn fræðaþulur sem nemendur hlusta á
• Samræðan mikilvæg sbr. Sókrates
• Sókrates hafði vantrú á ritmálinu
• Ritmál - handrit geyma fróðleik
• Skólasetur miðalda byggjast á handritamenningu
• Fáir hafa aðgang að þekkingunni
• Handritin eru dýrmæt slitna við notkun
• Lestrarkunnátta verður forsenda náms
• Ath stöðu kvenna og karla

5
Skólaform nútímans byggir á prenttækni

• Prenttæknin gerir kennslubókina að kennslutæki
• Stuðlar að útbreiðslu texta
• Fleiri fá aðgang að menntunarauðlindum sem eru
  varðveittar í texta á bók
• Til þess þurfa fleiri að verða læsir
• Strákar helst líka að læra að skrifa og seinna
  stelpur líka

6
Myndir og hljóð

• Ljósmyndatækni og kvikmyndatækni gera kleift að
  varðveita menningararf öðru vísi en með texta
• Útvarp miðlar hljóði - upptökutæki gera fólki
  kleift að taka upp og hafa aðgang að hljóði eftir
  þörfum
• Sjónvarp miðlar hljóði og mynd myndbandstækin
  gera kvikmyndaefni aðgengilegt almenningi eftir
  þörfum

7
Tölvan og Internetið

• Tölvan annars eðlis ekki fyrst og fremst
  miðlill eins og bók, útvarp og sjónvarp
• Geymir upplýsingar í texta, mynd og hljóði
• Tæki til að setja fram þekkingu í texta, mynd og
  hljóði
• Getur unnið úr efni, virkar sem framlenging á
  getu mannsins fljótari og nákvæmari
• Internetið er flutninga- og samskiptatæki sem
  bætist við tölvuna.
• Staður fyrir birtingu efnis og öflugt alþjóðlegt
  samskiptatæki

8
Tækniþróun í kennslu

• Comenius talaði um mikilvægi þess að höfða til
  allra skynsviða í kennslu þegar á 17. öld
• Tilraunir með nýsigögn en kennslubókin í
  aðalhlutverki alla þessa öld
• Ingvar Sigurgeirsson Doktorsritgerð um notkun
  námsefnis í skólum, rannsókn hófst 1987
• Flestir kennarar reiða sig á skólabækur Efni
  þeirra er undirstaða kennslunnar sem jafnframt
  stýrir því hvaða viðfangsefni eru tekin fyrir og
  í hvaða röð. ... Allar algengustu
  kennsluaðferðirnar byggðu á því að farið var yfir
  skólabækurnar. (I.S. 1994, 118)

9
Mynd- og hljóðmiðlar í kennslu

• Fræðslumyndir gott dæmi um uppbót
• Útvarp í fjarkennslu framburðarkennsla
• Skólasjónvarp reynt vídeó breytir möguleikunum
  á að nýta sjónvarpsefni mikið
• Kennslugögn nú bók, myndband, kennsluforrit,
  hljóðsnælda, vefsíður

10
Staðsetning tölva í skólanum

• Tölvuver það þarf að kenna nemendum á tölvur svo
  að þeir geti notað þær sambærilegt við læsi á
  texta svo bókin nýtist
• Tölva í kennslustofu endurspeglar áherslu á
  nýtingu tölvu í námi og samþættingu tölvutækni og
  námsgreina
• Tölva á bókasafninu merkir að tölvan er
  viðurkennt tæki til upplýsingaöflunar

11
Af hverju er líklegt að tölvan breyti meiru ?

• Tæki sem nemandi getur nýtt sér til náms
• Til upplýsingaöfluar
• Til úrvinnslu úr upplýsingum
• Til framsetningar á því sem hann hefur tileinkað
  sér
• Fyrri tæki notaði kennarinn sem hjálpartæki við
  miðlun þekkingar
• Ef það verður áfram svo er þá líklegt að tölvan
  og Netið breyti einhverju ?
• Er það forsenda breytinga að áherslan flytist frá
  kennslu á nám ?

12
Að skilja Netið sem miðil

• ný grunngerð (infrastructure)í miðlun þekkingar
• bylting sambærileg prenttækni
• aðgangur að þekkingu
• tæki til samskipta
• staður fyrir útgáfu/birtingu efnis
• alþjóðlegt eðli miðilsins mikilvægt

13
Netið gefur kost á að hafa áhrif á lýðræði

• fleira fólk á þess kost að fá aðgang að
  menntunarauðlindum
• fleiri eiga þess kost að taka þátt í uppbyggingu
  menningararfsins
• að geta lesið og skrifað á Netinu er þó
  forsenda þátttöku og áhrifa
• Sumir segja að Netið ýti undir anarkisma og grafi
  undan valdi ríkisins. Er það gott eða vont
• Grefur Netið þá kannski undan valdi kennarans ?

14
Áhrif Netsins ámenntun og skóla

• nýtt innra skipulag skóla
• námskrá sem byggir á nýrri hugmyndafræði
• menntun kennara þarf að breytast
• mat á námsárangri þarf að breytast
• tengsl háskóla og grunnmenntunar verða nánariSjá
  McClintock,http//www.ilt.columbia.edu/mcclintock
  /akademie3000/index.html

15
Sigurjón Mýrdal og Hörður Bergmann hugmyndir um
nám

• Curriculum- haupabraut
• Að ganga menntaveginn
• Að afla sér menntunar
• Netið er veiðarfæri
• Hörður Bergmann heldur því fram að með
  upplýsingatækni skapist forsendur til að losa um
  tengsl menntunar og skóla

16
Viðhorf til tækni gegnum tíðina

• Þróun tækninnar óhjákvæmileg - leiðir til
  velmegunar (Karl Marx, Marshall McLuhan)
• Tæknin óumflýjanleg en siðferðilega spillt og
  leiðir til eyðileggingar mennskunnar (George
  Orwell, Aldous Huxley)
• Menn stjórna tækninni tæknin verkfæri sem nota
  má bæði í jákvæðum og neikvæðum tilgangi
• hreyfiafl breytinga er mannleg framfaralöngun
• tækniframfarir afleiðing af langri þróun fremur
  en stökk

17
Hvernig viljum við nota tæknina?

• Til að gera núverandi kerfi skilvirkara?
• Efasemdir Betty Collis
• Til að leiða menntakerfið út úr kreppunni sem það
  er í ?
• Varað er við tæknihyggju sem heldur að skólar
  muni sjálfkrafa breytast með tilkomu tölvu- og
  upplýsingatækni
• Langtímaáhrif oftast ófyrirséð og önnur er búist
  var við
• Skilja tæknina og möguleikana
• Skilja vanda skólakerfisins

18
Eftirnútíminn(póstmódernismi) og ný hugsun

• Hvorki með né á móti tækninýjungum
• Hluti af fjölbreytilegu samfélagi
• Tími hinna stóru kerfa og stórasannleika er
  liðinn
• Gjaldþrot nútíma framfarahugsunar
• Tími hinnar módernísku vissu og sannleika
  vísindanna liðinn
• Áhrif kaoskenninganna

19
Internetið og kaoskenningar

• kaoskenningar komnar frá raunvísindunum
• eiga ekki síður við um félagsleg kerfi eins og
  skóla
• grafa undan viðteknum aðferðum í skólaþróun sem
  líta á skólakerfið eins og verksmiðju þar sem
  stýra má ferlum
• grefur undan markmiðssetningarstefnu sem byggir á
  opinberum markmiðum í námskrá
• markmið sem einstaklingur setur sér
  merkingarbærari

20
Internetið er póstmódernískur miðill

• Prentað mál hefur einkenni stöðugleika
• Línuleg framsetning textans er rökleg og leiðir
  til niðurstöðu
• Texti á Netinu er óstöðugur
• Sannleikurinn fljótur að breytast
• Texti hefur hvorki upphaf né endi
• Lesandinn verður sjálfur að ákveða hvenær hann
  hefur komist að niðurstöðu og getur hætt

21
Þekkingarfræðin og kennslufræðin

• Eftir hrun stórsagnanna höfum við ekki
  fyrirframgefin markmið sem segja okkur fyrir
  verkum, heldur verðum við sjálf að skapa inntak,
  merkingu og markmið lífs okkar. (Sigríður
  Þorgeirsdóttir. TMM 1998)
• Afstaða til þekkingar hefur breyst
• Þekkingin er ekki viss staðreynd heldur afstæð og
  skeikul
• Hversu langan tíma tekur að breyta viðhorfum
  fólks til þess hvað skóli og menntun á að vera ?
• Hvenær eru nemendur tilbúnir til að taka ábyrgð á
  eigin námi
• Hvenær eru kennarar tilbúnir til að leyfa þeim
  það?