Ontwikkelingstheorien: Een kijk vanuit de levensloop van hun bedenkers

1
Ontwikkelingstheorien Een kijk vanuit de
levensloop van hun bedenkers
2
Een intuïtieve ontwikkelingstheorie

• Beschrijving van de ontwikkeling
• Verklaring van de ontwikkeling
• Zie college vrijdag 27 2 2003

3
Wetenschappelijke ontwikkelingstheorieën

• Overeenkomst onderscheid beschrijving en
  verklaring
• Verschillen
• Structuur van begrippen
• Bv mechanismen worden expliciet met elkaar in
  verband gebracht
• Empirische toetsing
• Voorspellen en toetsen
• Bijstellen op basis van toetsing
• Interactie Intuïtieve en Wetenschappelijke
  verklaringen
• publieksvoorlichting

4
Overzicht theorieën

• Leer- en veranderingstheorieën
• Leertheorie
• Respondent (Pavlov), operant (Skinner), Sociaal
  (Bandura)
• Informatieverwerkingstheorie
• Computer (Turing)
• Klassieke Ontwikkelingstheorieën
• Psycho-analytische (Freud) en Ego benadering
  (Erikson)
• Piagetiaanse theorie (Piaget)
• Cultuurhistorische theorie (Vygotsky)
• Levensloopbenadering

5
Aanpak van het overzicht

• Systematische beschrijving in theorieënboek
• Achtergrond
• Theorie als product van een bedenker en een
  tijdvak
• Levensloop van de bedenkers
• Karakteristieke kenmerken
• Een karakteristieke situatie
• Waar is de theorie het beste voor bekend
• Wat is het belangrijkste punt van de theorie?
• Visie op ontwikkeling

6
De Leertheorie

• Voorbeeld theorie van het operant leren
• Grondlegger Skinner (USA, 1904-1990)

7
Leertheorie

• Karakteristieke situatie
• Zeurende kinderen, dieren in de film en het
  circus
• Bekendste bijdrage
• Gedragsmodificatie in klinische setting door
  bekrachtiging
• Kernpunt
• Gedrag staat onder externe controle
• Visie op ontwikkeling
• Ontwikkeling accumulatie van kennis en
  vaardigheden door leerprocessen

8
Informatieverwerkingstheorie

• Algemeen principe van informatieverwerking door
  mens en machine
• Grondlegger (maar geen ontwikkelingspsycholoog)
  Turing (GB, 1912-1954)

9
Informatieverwerkingstheorie

• Karakteristieke situatie
• Breukrekenopgave oplossen
• Bekendste bijdrage
• Verandering in de basiscomponenten van de
  informatieverwerking
• Korte en lange termijngeheugen (uitbreiding en
  achteruitgang)
• Kernpunt
• Universele principes (mens en machine) van
  stapsgewijze informatieverwerking
• Visie op ontwikkeling
• Geen verandering in structuur informatieverwerking
  , wel in strategieën en methoden

10
Psycho-analytische Ontwikkelingstheorie

• Klassieke psycho-analyse en ego-psychologie
• Grondleggers Freud (Oostenrijk, 1856-1939) en
  Erikson (Duitsland-USA, 1902-1994)

11
Freud

• Karakteristieke situatie
• Een onoplosbaar conflict tussen individu en
  wereld, bv een volwassen man, slechte relatie met
  zijn vader, ontwikkelt angststoornissen na diens
  overlijden
• Bekendste bijdrage
• Theorie van het onbewuste en psycho-sexuele
  ontwikkelingsstadia
• Kernpunt
• Dynamiek van het gedrag door conflict driften en
  realiteit
• Visie op ontwikkeling
• Ontwikkeling vinden van een soms moeizaam
  evenwicht tussen met elkaar strijdende krachten

12
Erikson

• Karakteristieke situatie
• Een conflict tussen individu en wereld dat
  positief voor het individu wordt opgelost, bv een
  adolescent die onenigheid heeft met de ouders en
  daaruit mede een eigen identiteit ontwikkkelt
• Bekendste bijdrage
• Model van de acht ontwikkelingsstadia
• Kernpunt en visie op ontwikkeling
• Elke levensfase kent cultuur-afhankelijke
  conflicten die het individu positief probeert op
  te lossen en die een onderdeel worden van de
  persoonlijkheid

13
Piaget

• Zwitserland, 1896-1980

14
Piaget

• Karakteristieke situatie
• Een jong kind speelt met bekers, water, zand,
  blokjes en ontdekt spontaan het
  conserrvatieprincipe en het getalbegrip
• Bekendste bijdrage
• Model van de vier/drie ontwikkelingsstadia
• Kernpunt en visie op ontwikkeling
• Ontwikkeling als aktief proces van adaptatie aan
  de wereld, door spontane constructie van
  cognitieve middelen (begrippen, structuren)

15
Vygotsky

• USSR, 1896-1934

16
Vygotsky

• Karakteristieke situatie
• Kinderen in de klas met een onderwijzer
• Bekendste bijdrage
• Zone van de naaste ontwikkeling
• Kernpunt en visie op ontwikkeling
• Ontwikkeling als de interiorisatie van culturele
  middelen voor het denken, middelen zijn resultaat
  van cultuur-historische ontwikkeling,
  interiorisatie is resultaat van sociale
  ondersteuning van het kind

17
Huidige stand van zaken (1 van 2)

• Leertheorie
• Belangrijk, maar meestal in klinische context,
  als model voor therapie
• Informatieverwerkingstheorie
• Belangrijk, maar sterke nadruk op
  verouderingsprocessen
• Psycho-analytische benaderingen
• Freud
• Historisch belangrijk
• Erikson
• Belangrijk, vooral adolescentiepsychologie

18
Huidige stand van zaken (2 van 2)

• Piaget
• Belangrijk, maar meestal als vertrekpunt voor
  kritiek
• Principes lijken op die van moderne theorie van
  zelf-organisatie en complexiteit (dynamische
  systeemtheorie)
• Vygotsky
• Belangrijk, vooral in context van
  cultuurvergelijkende studies en
  onderwijstoepassingen
• Er is nog geen verenigde, overkoepelende theorie
  van ontwikkeling
• Elke theorie concentreert zich op een bepaald
  aspect van ontwikkeling