D

1
Dünden Bugüne Türkiyede Anestezide Gelismeler

• Prof. Dr. Emel Sagiroglu

2
ANESTEZIYOLOJININ GELISIMI

• Modern anesteziye geçis yillarini 1850 olarak
  kabul edebiliriz.
• Eter 1540da Almanyada Valerius Cordus
  tarafindan,
• 1771-1772 yillarinda oksijen ve Azotprotoksit
  J.Priestley
• Kloroform 1831 yilinda Almanyada Liebig ve
  Fransada Souberian ve New Yorkda S.Guthirie
  tarafindan kesfedildi

3

• Eterin ve azot protoksidin anestezi için
  kullanilabilecegini 1800 yilinda Sir.H.Davy
  düsünmüstür.
• Bunlardan Azot protoksidi (N2O, güldüren gaz)
  1844de H.Wells adli bir disçi narkoz için
  kullanmaya baslamistir.
• 1842de C.W.Long eteri anestezi için
  kullanilmistir, fakat bunu yayinlamamistir.
• Eter ile genel anestezi, Dr.W.Th.G.Morton ve
  Bostonlu cerrah J.C.Warrenin fikri ve
  isbirligiyle 1846da tibba girdi.
• Kloroform Sir J.Y.Simpson tarafindan 1847de
  genel anestezi için kullanildi.

4

• 1853de John Snow, kloroformu pek çok vakada da
  uygulamis, ancak kraliçe Victorianin prens
  Leopoldun dogumu sirasinda basariyla
  kullanmistir.
• 1858de John Snow kitabinda kloroform ve eter
  anestezisi üzerine bildiride bulunmustur.
• 1880de Glaskowlu Mac Even agiz yoluyla ilk
  endotrakeal entübasyonu uyguladi.
• 1887de Sir Friederick Hewitt ilk pratik oksijen
  ve azot protoksit gazi veren apereyi yapti,
  böylece ilk defa bir anestezi cihazi modeli
  ortaya çikti.

5

• 1895 yilinda Alman Kirstein direkt görüslü
  endotrakeal entübasyonu saglayacak larengoskopu
  yapti.
• 1898de Alman August Bier ilk basarili klinik
  spinal analjeziyi kokainle sagladi.
• 1932de Almanyada H.Weese ve Scharpff,
  hexobarbitone olan Evipani buldu böylece ilk
  intravenöz modern anestezi baslamis oldu.
• 1941de Selye, steroid ihtiva eden ve uzun etkili
  non depolarizan nöromusküler blok yapan
  Pancronium Bromide (Pavulon) nin sentezini yapti.
• 1943de Machintosch, ismi ile anilan bugün için
  en çok kullandigimiz egri uçlu Larengoskopu
  yapti.

6

• 1948de Löfgren, Lidocain yani Xylocaini buldu,
  bugün için en çok kullandigimiz lokal anestezik
  budur.
• 1951de C.K.Suckling, Amerikada Halothanin
  sentezini yapti ve J.Raventos ise 1956dan sonra
  klinik uygulamasina geçildi.

7
TÜRKIYEDEKI 1900 ÖNCESI GELISMELER

• Eldeki kaynaklara göre memleketimizde 1864
  yilinda Castro tarafindan yapilan Carotis
  ligatürü için ilk defa kloroform narkozu
  yapildigini tespit ediyoruz.

8

• Eterin Türkiyede kullanilisi Avrupadan 30 sene
  geç olmustur.Oysaki Eterle yapilan Hofmanin
  solüsyonu (Lokman ruhu) Türkiyede XVIInci asir
  ortalarindan beri bilinmektedir ve çok
  kullanilmistir.
• Eterle narkozun yapildigini bize 1871de Miralay
  Dr.Ahmetin Tip Müfredati hakkinda yazdigi 2 cilt
  eser bildiriyor.

9

• Prof. Dr. Akil Muhtar Özdenin son Farmoko-dinami
  eserinde bildirdigine göre, Avrupada kloroformla
  narkoz etere tercih edildiginden o tarihlerde
  bizde de eter narkozu biraz geç yapilmaya
  baslanmistir.

10

• Degerli operatör Cemil Topuzlu Pasa bir
  konusmasinda o tarihlerde kloroformun etere
  tercih edilmesini söyle anlatmistir
• 1924e kadar Istanbulda diger umumi ve hususi
  hastanelerde çalisanlar da hep kloroform
  kullanirdi.
• Bu degerli eski hocalarimizdan, kesin olarak
  ögrendigimize göre Fransaya giden cerrahimiz
  dönüsünde kloroformu ve Almanyadan dönenlerimiz
  de eteri görgülerine dayanarak kullanmayi itiyad
  edinmislerdir.

11
Türkiyede anestezi ile ilgili ilk yayinlar

• 1.MünifKloroforma dair.Vakai Tibbiye Cilt3,
  Sayi60, Sayfa265-269(1882)
• 2.A.S.C Cocain, Ceride-i Tibbiye-i Askeriye,
  Cilt14, Sayi159, Sayfa57-62(1885)
• 3.Hayde Van DeDe lemploi du protoxyde dazote,
  Cazette Medicale dOrient.Cilt 28,Sayi51-55(1885
  )
• 4.SerpassianLe Chloroforme dans lanesthesie
  chirurgicale.Revue Medicale Pharmacetique.Cilt2,S
  ayi1,Sayfa2-7(1889)
• 5.AbidinMüptel-i Hiss-i Mahlut, Ceride-i
  Tibbiye-i Askeriye,Cilt19,Sayfa233(1890).
• 6.Sabri HüseyinMüptel-i Hiss-i Mevzii.Ceride-i
  Tibbiye-i Askeriye, Cilt20,Sayfa93-94(1891)
• 7.Akalin,Besim ÖmerIpnotizm.Istanbul (1891)

12
1900 Tarihinden Sonraki Gelismeler

• Bu döneme cerrahlarin anestezide önderlik
  ettigini görmekteyiz.
• En Ünlüleri Cemil Topuzlu, Besim Ömer Akalin,
  Riza Nur, Burhanettin Toker, Kazim Ismail Gürkan,
  Akif Sakir Sakar dir. Bunlar,Türkçe ve
  Fransizca anestezi ile ilgili yazilar
  yazmislardir.

13

• Topuzlu CemilLe massage du coeur dans les
  syncopes chloroformique.Gazete Medicale
  dOrient,Cilt48,Sayi21,Sayfa348-354(1903)
• AntipasLe Chloroforme chez les cardiaque.Gazette
  Medicale dOrient Cilt49,Sayi16,Sayfa92-100(190
  7)
• Akalin Besim ÖmerAlam ve Evcaa karsi.Nevsali
  Afiyet,cilt4,sayfa455-463(1322/1906)
• Akalin Besim Ömer Stovain,bir deva-i müptel-i
  Hiss-i mevzii.Nevsali Afiyet,cilt6,sayi4,sayfa4
  64-467(1322/1906)
• Topuzlu,Cemil kloroform ile tervim esnasinda
  zuhura gelen sekte-i kalbiyede messi kalbin
  fevait ve netayiçi,Hamidiye eftal Hastanesi
  Istatistik Risalesi,cilt6,sayfa92-100(1907)

14

• EminIptali his hakkinda bir iki söz.Tababeti
  Hazira,cilt1,sayi3(1909)
• Nur RizaHitanda iptali his.Tababeti
  Hazira,cilt1,sayi3,sayfa2-4(1325/1909)
• Toker BurhanettinParavertebral zerklerin teshis
  ve tedavideki kiymeti.Türk cerrahi mecmuasi,
  cilt1,sayi4,sayfa190-192(1924)
• Gürkan Kazim IsmailBir iptal-i hissi sevki
  arizasi münasebetiyle.IstanbulSeririyati,cilt8,sy
  i11,sayfa1468-1472(1926)
• Kazancigil,Tevfik RemziAgrisiz Dogum.Tip
  Dünyasi,No1(1928)
• Sakar Akif SakirNarkoz Meselesi.Istanbul
  Darülfünun Tip Fakültesi Mecmuasi,cilt12,sayi5-6
  ,sayfa347-354(1930)
• MarkoIptal-i hissi nuha-i.Tedavi notlari,
  cilt4, sayi3, sayfa79-83(1928)

15

• 1930 ile 1950 yillari arasinda yazilan yazilar
  daha çok I.V anestezi ile ilgili pentothal ve
  Evipan üzerindedir ve agrisiz dogum analjezisi
  için yazilmistir.
• Üstün ZiyaDogum aneljesinde Pernokton.Izmir
  Klinigi cilt3,sayfa2(1933)
• Onur AsimAgrisiz Dogum.Monografi(1932)
• Akkoyunlu IlhamiEvipan sodik ile
  Narkoz.Diyarbakir Klinigi,cilt1,sayi3,sayfa77-8
  0(1934)
• Gürkan Kazim IsmailPercain ile anestezi.Tip
  dünyasi,cilt7,sayi3,sayfa2391-2397(1934)
• Konuralp H.Ziya Yeni bir lokal anestezi ilaci,
  pantocaine Tedavi notlari,cilt9,sayi12-13,sayfa
  325-333(1934)
• Öke M.KemalNarkozda kullanilan vasita ve
  usullere bakis.Dirim,cilt10,sayi1,sayfa51-54(19
  35)

16

• Birol Ali EsatGülhane Kadin Dogum Kliniginde
  Evpan Sodik ile neticeler.Dirim,sayi9,sayfa257-2
  60(1936)
• Onur AsimModern narkozlar.Dirim,cilt11,sayi2,sa
  yfa29-33(1936)
• Sakar Arif Sakirnarkoz baslangicinda analjezi
  devrinin mahiyeti ve pratikte ehemmiyeti.Dirim,cil
  t14,sayi1,sayfa5-7(1939)
• Erdik Süreyya ve Kavur Ekrem SadiAskeri Sihhiye
  Dergisi.cilt39,sayi32,sayfa8-16(1940)
• Maktav TarikDolantin ile agrisiz
  dogum.Dirim,1-2(1943)

17

• Gorbon BediiEvipan Sodik ile agrisiz
  dogum.Dirim,cilt19,sayi1-2,sayfa20-22(1945)
• Sarpyener Ahmet M.Avertin narkozu.Dirim,cilt20,s
  ayi1-2,sayfa20-22(1945)
• Akkoyunlu IlhamiVena içi anestezi yapan ve
  memleketimizde henüz kullanilmayan bir madde
  Pentothal Sodium ile denemeler. Sirürji,
  cilt1, sayi1,sayfa7-10(1946)
• Karatay SafaEther ve pentothal ile ilk genel
  anestezi hakkinda bazi genel bilgiler ve
  anesteziden evvel verilmesi gereken ilaçlar.Tip
  Dünyasi, cilt20, sayi1, sayfa5843-5848(1947)

18

• 1950den sonra Avrupada uygulanan modern
  anestezi Türkiyede bu dalda ugrasan hekimler
  tarafindan yapilmaya baslanmistir.
• Sun S.Kürar kullandigimiz anesteziler.Türk Tip
  Cemiyeti Mecmuasi Cilt17, Sayi2,Sayfa88-94(1951
  )
• Sun S.Istanbul Tip Fakültesi Birinci Cerrahi
  Kliniginde anestezi çalismalari.Istanbul Klinik
  Dersleri.Cilt5,Sayi27,Sayfa54-56(1951)
• Kucher R.Modern anestezinin bugünkü durumu.Türk
  Tip Cemiyeti Mecmuasi.Cilt19,Sayi12,Sayfa602-61
  0(1953)
• Akel S.ve Sulam MCerrahide Hibernasyon, 18.Milli
  Türk Tip Kurultayi 352-357
• Kucher R.Modern anestezi ve kontrollü
  hipotansiyon,Sirürji.Cilt7,Sayi1,Sayfa1-11(1954
  )
• Sun S.Trilen hakkinda.Sirürji.Cilt4,Sayi1-2,Say
  fa72-80(1956)

19

• Ilk gelistirilmis narkoz aleti Prof.Dr.R.Nissen
  tarafindan Istanbul Tip Fakültesi 1.Cerrahi
  Klinigine getirilmistir.
• Istanbul Tip Fakültesinde Prof.Dr.Burhanettin
  Tokerin Cerrahi Kliniginde Dr.Sadi Sun,
• 1949 yilinda Haseki Hastanesinde Opr.Dr.Avni
  Akselin cerrahi servisinde Opr.Dr.Hüsnü Öztürk
  ve
• Istanbul Tip Fakültesinde Prof.Dr.A.S.Sakarin
  Ortopedi Kliniginde Simon Batmaz ,

20

• Sisli Çocuk Hastanesinde Doç.Dr.Hazim Buminin
  cerrahi servisinde Opr.Dr.Cahit Bergil,
• Vakif Guraba Hastanesinde Opr.Dr.Ata
  Topaloglunun servisinde Dr.Cemalettin Öner ve
• Heybeliada Senatoryumunda Dr.Ercüment Kopman ayni
  yillarda anestezide çalismislardir.

21
DÜNYADA ANESTEZIYOLOJIDE KURUMSALLASMA

• Ilk uzman anestezist olarak John Snow
• (1813-1858) kabul edilmektedir.
• Ilk anestezistler cemiyeti, 40 anestezist
  tarafindan 1893de London Hospitalde
  kurulmustur. Bunu 1905de ABD. izlemistir
• Anestezide düzenli mecmua yayini Ingilterede
  1923de , Fransada 1934de baslamistir.
• Ilk diploma sinavi 1935de Ingilterede
  yapilmistir.
• Fransada Anesteziyoloji egitimi cerrahi
  profesörü P.Moulonguet tarafindan 1947de
  baslatilmistir

22

• Bizde ise birçok bati ülkesinde oldugu gibi
  1949-1954 yillari arasinda, bazi hekimler yalniz
  anestezi uygulamasinda çalismislardir.
• Bu öncü hekimler soyadi sirasina göre
• Simon Batmaz, Cahit Bergil, Kadriye Bilge,
  Hüseyin Ergönenç, Melih Erhan, Ercüment Kopman,
  Rüçhan Kutbay, Cemalettin Öner, Hüsnü Öztürk,
  Sadi Sun vd.

Türk.Anest.Rea.ve Cem. Mecmuasi 1813-16, 1990
23

• Daha sonra anestezi biliminin kuruculari arasinda
  yer alacak olan Dr. Sadi Sun, I.Ü.Tip
  Fakültesinde 1. cerrahi klinigine 1947 yilinda
  asistan olarak girmis, cerrahi ihtisasi sirasinda
  hocasi Prof. Dr. Tokerin israrli tesviki ile
  1949da anestezi çalismalarina baslamistir.

24
Ilk Endotrakeal Entübasyon uygulanan Anestezi

• 1949 yilinda Dr.Sadi Sun tarafindan
  gerçeklestirildi.

25
(No Transcript)
26
Ilk Atama

• Avrupada cerrahi ihtisasi sirasinda anestezide
  de çalisan Hüsnü Öztürkün Haseki Hastanesindeki
  çalismalarindan sonra H.Pasa Numune Hastanesine
  1953de operatör ve anestezi mütehassisi olarak
  atanmasidir.

27
Ilk Egitim

• 1953de H.Pasa Numune Hastanesi cerrahlarinin
  (özellikle de Selahattin Akel) israrli istekleri
  üzerine Saglik Bakanligi, Viyana Tip
  fakültesinden Robert Kucher i (sonra Viyana Tip
  Fakültesi profesörü) Anesteziyoloji Servisi
  kurmak üzere davet etmistir.

28

• 1954de yerine gene Viyanadan Wolfgang
  Wirtinger, servis kurma, egitim yapma ve ihtisas
  verebilme yetkileri ile ayni hastaneye gelmistir.
  
• O zamanki adi ile Sihhat ve Içtimai Muavenet
  Vekaletinin 03.01.1955 tarihli 3239 sayili
  genelgesinde Tababet ihtisas nizamnamesi
  tasarisina Anesteziyolojinin de ihtisas kolu
  olarak dercedildigi, isteklilerin H.Pasa Numune
  Hastanesinde Anestezist Dr.Wolfgang Wirtingerin
  yaninda ihtisas yapabilecekleri bildirilmistir.

29

• Böylece ülkemizin ilk Anesteziyoloji servisi
  H.Pasa Numune Hastanesinde kurulmustur.
• H.Pasa Numune Hastanesinde 1955den itibaren ilk
  asistanlari, Cemalettin Öner, Moiz Kan ve Erol
  Levi olmustur.

30

• Anesteziyoloji ihtisasi 20 Ocak 1956 tarih 9212
  sayili resmi gazete ile yürürlüge giren 4/6379
  sayili ihtisas tüzügünde yer almistir.
• Ilk uzmanlik diplomalari 1956da Bakanlik
  teskilatinda Cemalettin Önere ve Fakültede Sadi
  Suna verilmistir.

31

• Ankara Üniversitesi senatosu 16.12.1958 tarihli
  oturumunda 1660 sayili kararla Ankara
  Üniversitesi Tip Fakültesi bünyesinde
  Anesteziyoloji Enstitüsü adi ile bagimsiz bir
  bölüm açilmasina karar vermistir.
• Istanbul Tip Fakültesinde ise, 22 mart 1961
  tarihinde Doç.Dr.Dr.Sadi Sunun gayretleri ile
  cerrahiden ayri bagimsiz Anesteziyoloji ve
  Reanimasyon Enstitüsü kurulmustur.
• Anesteziyoloji ancak 1967 yilinda kürsü olarak
  taninmistir.

32

• Türk Anesteziyoloji Cemiyetinin Kurulus tarihi
  1956 olup, kuruculari nizamnamesine göre Fahri
  Arel, S.Hakki Erel, Melih Erhan, K.Ismail Gürkan,
  S.Kabaalioglu , H.Ziya Konuralp ve Sadi Sundur.

33

• Uzman hekim tarafindan anesteziyoloji ve
  reanimasyon konulu ilk kitap, Dr. Cemalettin Öner
  tarafindan 1965de yayinlanmistir.
• Anesteziyoloji ve Reanimasyon Cemiyeti Mecmuasi
  1972de Sadi Sun tarafindan yayin hayatina
  sokulmustur.

34
Mayis 1987
35
Türkiyede Anesteziyoloji Bilim Dalinin Kurucusu
Prof. Dr. Sadi Sundan anestezi ile ilgili özlü
sözler
36

• Anesteziyoloji sizlerin inançlari üzerinde
  yükselecek bir istikbaldir.
• Hayatlarini Anestezinin sagladigi imkanlara
  medyun olanlar kadar, basarilarini sizlerin
  mahareti üzerine kuranlar da (ifade etseler de
  etmeseler de) sizlere mütesekkirdirler.

1967 yilinda 3.TARK Kongresi Istanbul-Tarabya
37

• Koruyucu ve sifa verici olarak Tip ne kadar
  tanrisal ise en trajik sekilde agriya
  hükmedisiyle Anestezist bunun tanriya en yakin
  noktasindadir.
• Bu sessiz ve sükunete hükmeden insani izlemek
  cerrahin huzuru, hazzi ve önde gelen
  görevlerinden biridir.
• Meslegini seven bir Anestezistle çalisma
  suuruna ve zevkine varan cerrah onsuz yalnizlik
  ve çaresizligin bunalimini yasar.
• Yeterli Anestezisti olmayan bir memleketin
  cerrahisi kisir, halki ise bahtsizdir.
• Halkimiz, ameliyat oldugu zaman kendisine bakan,
  agri duymamasini saglayan ve tedavi eden
  Anestezistin kim oldugunu, ne yaptigini ve
  kendisi için ne kadar gerekli ve önemli oldugunu
  anlayacak bilinç düzeyine ulastirilmalidir.Bunu
  yapmak görevi herkesten önce Anestezistlere
  düser.

1971 yilinda 7.TARK Kongresi Alanya
38

• Sizleri Tibbi, 100 yili askin bir gafleti daha
  da sürdürmekten kurtaran bir meslegin mütevazi ve
  sabirli mensuplari olarak selamlarim.
• Dünyada Anesteziden baska hiçbir Tip kolu meslek
  mensuplarinin gözleri önünde onlarin rizasi,
  tasvibi ve hatta tesviki ile uzun yillar
  meslekten olmayanlarin eline birakilmamistir.

1973 yilinda 9.TARK Kongresi Bursa
39

• Yaptiklarimizla övünmek çabasindan vazgeçersek
  ortada kalan saf gerçek daha yapmak
  istediklerimizdir.

1976 yilinda 12.TARK Kongresi Mersin
40
Prof.Dr.Ahmet Tutan
Prof.Dr.Özdemir Demir
Prof.Dr.Refik Paykoç
Prof.Dr.Orhan Toydemir
41
Prof.Dr.Ismail Bagcilar
Prof.Dr.Abdülkadir Erengül
42
Yararlanilan kaynaklar

• Prof.Dr.Abdülkadir ErengülTip dallarindaki
  ilerlemelerin tarihi Cerrahpasa Tip Fakültesi
  Vakfi Yayinlari 4, 1988 Istanbul
• Sadi Sun Istanbul Tip Fakültesinde
  Anesteziyoloji ve Reanimasyonun kurulusu
  (1948-1968), Türk Anest. Rean. Cem. Mecmuasi
  185-12 1990.
• Cemallettin Öner Istanbulda Anesteziyoloji
  Reanimasyon ve Agri çalismalarinin Gelisimi,
  Kurumlasmasi Türk Anest. Rean. Cem. Mecmuasi
  1813-16, 1990.
• Kutay Akpir Türkiyede Yogun Bakim, Türk Anest.
  Rean. Der. Dergisi 2004 32 335-343
• Prof.Dr.Selma Akra Prof.Dr.Sadi Sun ve Istanbul
  Üniversitesinde Anesteziyoloji ve Reanimasyonun
  gelismesi, Türk Anest. Rean. Cem. Mecmuasi
  17253-254,1989.