OTONOM SINIR SISTEMI, N

1
OTONOM SINIR SISTEMI, NÖROTRANSMITERLERI VE
ILAÇLARI HAKKINDA TEMEL BILGILER

• Otonom sinir sistemi periferde en yaygin dagilim
  gösteren eferent (motor) sinir sistemidir.
• Otonom sinir sisteminin santral ve periferik
  bölümleri vardir.
• Otonom sinir sistemi sempatik sinir sistemi ve
  parasempatik sinir sistemi adi verilen iki ana
  bölümden olusur.
• Istek disi çalismalari, en basta gelen ortak
  özellikleridir.
• Diger bir ortak özellikleri SSS (santral sinir
  sistemi) disinda tek bir sinapslarinin olmasidir.
  

2
(No Transcript)
3

• Sempatik bölümün sinirsel kismi yaninda, adrenal
  medulladan olusan endokrin (hormonal) kismi da
  bulunur. Bu nedenle sempatik sisteme
  sempatoadrenal sistem adi da verilir.
• Parasempatik sistem, sadece sinirsel bir
  sebekeden ibarettir ve hormonal bir komponenti
  bulunmaz.
• Otonom sinir sisteminin alt-bölümleri
• adrenerjik alt-bölüm
• kolinerjik alt-bölüm
• non-adrenerjik non-kolinerjik (NANK) alt-bölüm

4
Impuls iletimi ve impuls asirimi

• i) Eksitator postsinaptik potansiyel (EPSP)
• ii) Inhibitör postsinaptik potansiyel (IPSP)
• iii) Sinaptik aralik ("gap"), sinaptik asirim,
• aksiyon potansiyeli
• Ko-transmiterler
• i) Asetilkolinle birlikte saliverilen vazoaktif
  intestinal peptid (VIP)
• ii) Adrenerjik uçlardan noradrenalin ile
  birlikte saliverilen nöropeptid Y (NPY) ve bazi
  yerlerde enkefalinlerdir.

5
Kolinerjik sinaps veya kavsaklar

• i) Sempatik ve parasempatik gangliyonlardaki
  sinapslar,
• ii) Adrenal medullada pregangliyonik (splanknik)
  sempatik sinir lifleri ile kromafin hücreler
  arasindaki sinapslar,
• iii) Parasempatik postgangliyonik sinir lifleri
  ile efektör hücreler arasindaki kavsaklar.
• Kolinerjik reseptörler
• i) Nikotinik ii) Muskarinik

6

• Sempatik ve parasempatik gangliyonlarla sinaps
  yapan pregangliyonik sinir uçlari terminal buton
  seklindedirler.
• Postgangliyonik myelinsiz sinir liflerinin
  efektör hücrelerle kavsak yapan uç kisimlari ise
  tesbih dizisine benzer sekilde siralanmis
  dügümler (varikoziteler) halindedir.
• Ayni efektör hücre birden fazla türde sinir ucu
  tarafindan innerve edilebilir (polinöronal
  innervasyon)

7

• Sinaps ve kavsaklarda nörotransmiter molekülleri
  (peptid olanlar hariç) esas olarak presinaptik
  veya kavsak- öncesi uçlarda sentez edilirler.
• Sinir ucunun depolarizasyonu, veziküllerdeki
  nörotransmiterin parsiyel ekzositoz olayi ile
  kavsak araligina saliverilmesine neden olur.
• Sinaps veya kavsak araligina saliverilen
  nörotransmiterler, postsinaptik membran veya
  kavsak- sonrasi membran üzerinde kendilerine özgü
  reseptörleri aktive ederler.

8

• Nörotransmitterlerin baslica eliminasyon
  mekanizmalari sunlardir
• i) Enzimatik yikilma,
• ii) Sinir ucuna aktif transport suretiyle geri
  alinma (reuptake),
• iii) Efektör hücreler ve kavsak çevresindeki
  diger hücreler tarafindan alinma (ekstranöronal
  uptake),
• iv) Sinaps veya kavsak çevresine ve oradan
  kapilerler içine difüzyon.

9

• Adrenerjik ve kolinerjik reseptör alt-tipleri
  (nikotinik reseptörler hariç) esas olarak G
  proteini (guanin nukleotid baglayan düzenleyici
  protein) ile kenetli reseptörler superfamilyasina
  girerler.
• Bütün bu reseptörler efektör hücrelerin veya
  nöronlarin sitoplazma membrani içinde
  yerlesmislerdir özel bir deyimle yedi
  transmembranal segmentli (heptahelikal)
  reseptörlerdir.

10
(No Transcript)
11

• Adrenerjik reseptörler ve muskarinik reseptörler
  gibi G proteini ile kenetlenen reseptörler
  üzerinde olusan sinyali efektör hücre içine
  transdükleyen efektör makromolekülerin
  baslicalari sunlardir
• i) Adenilil siklaz
• ii) Fosfoinozitidaz (fosfolipaz C)
• iii) Potasyum kanallari
• iv) Nöronal Ca2 kanallari.

12

• Enterik Sinir Sistemi
• Mide-barsak kanalinin tonusu, motilitesi
  salgilama ve absorpsiyon fonksiyonlari hem
  sinirler ve hem de "barsak hormonlari" veya adi
  verilen hormonlar tarafindan düzenlenir. Bu
  yapiyi etkileyen sinirler ekstrinsik (disaridan
  gelen) sinirler ve intrinsik (çeper içinde
  yerlesmis) sinirler olmak üzere iki gruba
  ayrilirlar.

13

• Ekstrinsik sinirler i)pregangliyonik
  parasempatik sinirler, ii) postgangliyonik
  sempatik sinirler, iii) non-adrenerjik
  non-kolinerjik sinirler iv) aferent (duyusal)
  sinirler.
• Intrinsik sinirler i)myenterik pleksus (Auerbach
  pleksusu), ii) submüköz pleksus (Meissner
  pleksusu), iii) kisa duyusal nöronlar, iv)
  peptiderjik nöronlar

14
Asetilkolin'in Biyosentezi, Depolanmasi,
Saliverilmesi
15

• Asetilkolin'in inaktivasyonu
• i) Asetilkolinesteraz enzimi
• ii) Psödokolinesteraz enzimi
• Kolinerjik Reseptörler (Kolinoseptörler)
• i) Nikotinik reseptörler yapica, ligandla açilip
  kapanan katyon kanallaridir.
• ii)Muskarinik reseptörler ise, G proteini ile
  kenetli reseptörler superfamilyasina aittir.

16

• Nikotinik reseptörlerin alt-tipleri
• i) Çizgili kas tipi (NM) reseptörler
• ii) Gangliyon tipi (NG) reseptörler
• iii) Nöronal SSS reseptörler
• Muskarinik reseptör alt-tipleri
• M1, M2, M3, M4, M5
• 2. ADRENERJIK SISTEM
• Nöral ve endokrin (hormonal) bölümü vardir
  (sempatoadrenal sistem).

17
Noradrenalin'in Biyosentezi, Depolanmasi ve
Saliverilmesi
18
(No Transcript)
19

• Noradrenalin'in Eliminasyonu
• i) Uptake 1 (nöronal uptake) Adrenerjik sinir
  ucu tarafindan yapilan uptake. Kokain,
  fenoksibenzamin ve trisiklik antidepresanlar
  tarafindan selektif bir sekilde inhibe edilir.
• ii) uptake 2 (ekstranöronal uptake) Diger
  hücreler tarafindan yapilan uptake. Rezerpin,
  tetrabenazin ve prenilamin tarafindan güçlü bir
  sekilde inhibe edilir
• iii) MAO ve KOMT enzimleri ile enzimatik yikim.

20

• Noradrenalin'in Enzimatik Yikilisi
• i) Monoamin oksidaz (MAO) Adrenerjik sinir
  ucundaki yikilmadan,
• ii) Katekol-0-metil transferaz (KOMT) Efektör
  hücrelerdeki ve ekstraselüler sividaki yikilmadan
  sorumludur.
• Noradrenalinin metabolitleri
• VMA, MOPG ve MHPG

21

• Adrenerjik Reseptörler Iki ana tipi vardir
  bunlar a ve ß reseptörler diye adlandirilir.
• ß1-reseptörler araciligi ile olusan etkiler
  örnegin kalbi hizlandirma ve kasilma gücünü
  artirma, yag dokusunda lipolizi artirma gibi.
• izoproterenol gt adrenalin gt noradrenalin.
• Selektif ß1-agonistleri ksamoterol ve
  denopamin'dir.
• Selektif ß1-antagonistleri ise bisoprolol,
  praktolol, atenolol

22

• ?2- reseptörler üzerinden olusan etkiler brons,
  damar, uterus, barsak ve diger yerlerdeki düz
  kaslarin gevsetilmesi
• agonistlerin etki güçlerinin büyüklük sirasi
  Izoproterenol gt adrenalin noradrenalin.
  Salbutamol gt izoproterenol gt prenalterol.
• Selektif agonisti Prokaterol
• Selektif antagonistleri
• a-metilpropranolol. ICI 118551, butoksamin dir.

23

• ?3 reseptörler araciligi ile meydan getirilen
  olaylar lipoliz, oksijen tüketiminin ve çizgili
  kasta glikojen sentezinin artmasi ile ileum ve
  kolonun gevsemesi.
• ?3-reseptörler üzerinde, katekolaminlerin etki
  güçlerinin büyüklük sirasi asagidaki gibidir
  noradrenalin izoproterenol gt adrenalin.
• Selektif agonisti BRL 37344 adli bilesik
• Selektif bir antagonistleri bupranolol'dur.

24

• Alfa-reseptörlerin de iki alt-tipi bulunmustur.
  a1 reseptörler fenilefrin, metoksamin ve
  sirazoline tarafindan selektif olarak aktive
  edilirler.
• a2 reseptörler klonidin, p-aminoklonidin,
  a-metilnoradrenalin ve özellikle UK 14304,
  gunabenz, oksimetazolin ve ksilazin gibi
  agonistlere yüksek afinite gösterirler.
• Prazosin, doksazosin ve benzerleri a1
  reseptörlerin selektif antagonistleridir.
• Idazoksan, rovolsin, atipamezol yohimbin a2
  reseptörlerin selektif antagonistleridir.

25

• 3. NON-ADRENERJIK NON-KOLINERJIK (NANK) SINIR
  SISTEMI
• Bu sistem, aminerjik (dopaminerjik),
  purinerjik, peptiderjik ve nitrerjik sinir
  liflerini içine alir.
• Peptidlerin baslicalari VIP, nöropeptid Y, P
  maddesi ve diger tasikininler, somatostatin,
  kolesisistokinin/gastrin, enkefalinler,
  nörotensin, bombezin-benzeri peptidler, galanin,
  LHRH, anjiotensin, ACTH ve vazopresin-benzeri
  peptid'dir.