GASTROENTERITLI

1
GASTROENTERITLI ÇOCUGAYAKLASIM
Saglik Slaytlari
http//hastaneciyiz.blogspot.com
2
ISHAL

• Gaita ile asiri sivi ve elektrolit kaybi
• (dehitratasyon, beslenme yetersizligi)
• Infantlarda günlük gaita miktari 5gr/kg
• Eriskinlerde günlük gaita miktari 200 gr/gün

3

• DSÖ ishali 24 saatte 3ten fazla sulu diskilama
  
• veya sadece anne sütü ile beslenen
• bebeklerde ise her zamankinden daha sik sulu
• diskilama olarak tanimlamakta
• ve
• Bu hastaliklari klinik olarak Akut ishal ,
• Dizanteri ve Persistan ishal olmak üzere 3
  
• gruba ayirmaktadir.

4
DSÖ 2000 Raporu

• Ishal bes yas alti çocuk ölümlerinde
• ikinci sirayi alirken, gelismekte olan
• ülkelerde her yil 2 milyondan fazla
• çocuk ishal nedeni ile kaybedilmektedir.
• Oysa uygun tedavi ile ishalden olan
• ölümlerin 90ini önlemek mümkündür.

5

• Gelismekte olan ülkelerde hastane yatislarinin
  30unun nedeni ishalli hastaliklardir.
• ABDde yilda 220.000 çocuk ishal nedeni ile
• hastaneye yatirilmakta ve hastaneye
• yatirilis hastaliklar olusturmaktadir.

6

• UNICEF 2002 YILI RAPORU
• Ülkemizde her yil 5 yas altinda 65.000 çocuk
• yasamini yitirmekte olup, bu ölümlerin 30-
• 35.000den basta pnömoni ve ishal olmak
• üzere enfeksiyon hastaliklari sorumlu
• tutulmaktadir.

7
T.C. Saglik Bakanligi 1998 yili Verileri
8
ÜLKEMIZDE 5 YAS ALTI ÇOCUKLARDA ISHAL PREVALANSI

• Türkiye genelinde ortalama prevalans 30,
• Kirsal kesimlerde 36,
• Dogu Anadoluda 40,
• Egitimsiz anne çocuklarinda 36

T.C. Saglik Bakanligi, 1998
9

• Ishal Nedeni Ile Kaybedilen
• Çocuklarda Risk Faktörleri
• Prematüreler
• Küçük yastaki anne çocuklari
• Immün eksikligi olan çocuklar

10
Ishalli Hastaliklarda Ölüme Neden Olan
Predispozan Faktörler
Konak Faktörleri Malnütrisyon Immünsüpresyon
Terapötik Faktörler Dehidratasyonda oral rehidratasyon tedavisinin uygulanmamasi Invazif ishal olgularinda antimikrobiyal tedavisinin uygulanmamasi
Mikrobiyal Faktörler Infantlarda Rotavirüs enfeksiyonlari Invazif mikroorganizmalar (Shigella tür) Enterotoksikojenik bakteri (V. cholerae)
11

ETIYOLOJI
Bakteri Parazit Virüs
Aeromonas tür. Bacillus cereus C. jejuni Clostridium difficile E. coli P. shigelloides Salmonella tür. Shigella tür. S. aureus V. cholerea V. parahemalyticus Y. enterocolitica Cryptosporidium parvum Cyclospora cayetanensis E. histolytica G. lamblia Isospora belli Mikrosporidia Astrovirüs Calicivirüs Enterik Adenovirüs Rotavirüs
12

Çocuk Bakimevleri
Besin veya Su Kökenli
Antimikrobiyal Tedavi
Seyahat
Hospitalizasyon
Immun- süpresyon
ISHAL

• Klinik Bulgular
• Akut / Kronik
• Enflamatuar / Nonenflamatuar
• Ekstraintestinal manifestasyonlar

• Tani
• Klinik
• Laboratuvar

• Tedavi
• Sivi elektrolit
• Diyet
• Antibiyotik
• Antidiaretik ilaçlar

13
BESIN VE SU KÖKENLI ISHAL
Ayni yemekleri yiyen iki veya daha fazla kiside
bulanti, kusma, ishal, nörolojik semptomlar ve
barsak disi diger belirtilerin ortaya çikmasi
Tanida besinlerle bulasan hastaliklarin kuluçka
süreleri ve hastaliklarin klinik özellikleri
yardimcidir.
Red Book, 2000
14
BESIN VE SU KÖKENLI ISHAL
Kimyasal kontaminantlarAgir metaller ve
bilesikler
Bakteriyel Toksinler B. cereus, C.
perfingens,
S. aureus
Diger bakteri enfek.lari Salmonella,
Shigella,
E. coli, Brusella, Yersinia
Camphylobacter,Listeria
Virüsler Norwalk virüsleri,

Rotavirüs, Hepatitis A
Parazitler Giardia, Tenya,
Trichinosis
www.CDC.gov
15
KIRLENME OLASILIGI BULUNAN GIDA ÜRÜNLERI (1)
Pastörize edilmemis süt ve peynir Salmonella,
Camphylobacter, E. coli, Brucella, L.
monocytogenes
Yumurta Salmonella
Çig ve az pismis etler Salmonella,
Camphylobacter, E. coli, L. monocytogenes
Red Book, 2000
16
KIRLENME OLASILIGI BULUNAN GIDA ÜRÜNLERI (2)
Pastörize edilmemis meyva sulari E. coli,
Salmonella
Taze meyve ve sebze Cryptosporidium,
Cyclospora, Giardia, E. coli,
Shigella
Çig balik ve kabuklu deniz hayvanlari Scombroid,
ciguetera, domoic asid, paralitik istiridye
zehirlenmesi
Bal C. botulinum
Red Book, 2000
17
SEYAHAT ISHALI
Siklikla Enfekte Eller Yolu Ile Bulasma Norwalk
ve Norwalk benzeri virüsler, HAV, S. typhii,
Shigella, S. aureus, S. pyogenes
Siklikla Kaynaginda / Hazirlanirken
Bulasma Cryptosporidium parvum, E. histolytica,
E. coli, Enterotoksikojenik E. coli, Gierdia
lamblia, Nonthyphoidal Salmonella, Taenia
solium, Vibrio chlorea, Yersinia enterocolitica
www.CDC.gov
18

• ANTIBIYOTIK ISHALI (C. difficile)

• IMMÜN EKSIKLIKLI ÇOCUKLARDA ISHAL
• (CMV, C. jejuni, C. difficile, Shigella,
  Salmonella,
• Giardia, E. histolytica, H. simplex)

• ÇOCUK BAKIMEVLERINDE ISHAL
• (Rotavirüs, Adenovirus, Shigella, E. coli,
  Giardia)

• HASTANE KÖKENLI ISHAL
• (Rotavirüs, C. difficile)

19
Ishaldeki Patojenik Mekanizmalar
Patogenez Etki Mekanizmasi Klinik Örnek
Mukozaya yapisma Mukozada kolonizasyon ve ince barsak mukozasinda hasar Sekretuar ishal Loalize ve diffüz adhere EPEC, EAgEC, ETEC
Toksin Yapimi Nörotoksin Enterotoksin Sitotoksin OSS etkileme Sivi sekres. Mukoza hasari Enterik sempt. Sulu ishal Dizanteri, inf. kolit Staph. enterotoksin b C.botulinum, V. chlorae, Salmonella C. difficile (A toksini) S.dysentrerica 1, E. coli O157H7 C. difficile (B toksini)
Mukozaya invazyon Mukoza penetrasyonu ve epitel hücre hasari Dizanterik Sendrom S.dysentrerica 1 C.jejuni EIEC Yersinia
20

• ÖYKÜ
• Yuva ve krese devam etme
• Endemik bölgeye seyahat
• Iyi yikanmamis yiyecek, deniz ürünü, çig et,
• pastörize edilmemis süt alma
• Antibiyotik kullanma
• Immün eksiklik
• Ates, bulanti, kusma, karin agrisi, konvülziyon
• Ishalin süresi ve derecesi
• Gaitanin özellikleri

21
Çocuklarda Dehitratasyonun Belirlenmesi
Hafif Orta Agir
Genel Durum Susuz, Huzursuz, Susuz, Huzursuz, Ajite Uykuya egilim, somnolans, koma
Nabiz Normal Hizli, zayif Hizli, zayif
Ön fontanel Normal Çökük Çok çökük
Göz Küreleri Normal Çökük Çok çökük
Gözyasi Var Yok Yok
Idrar Normal Azalmis, konsantre Yok
Kilo kaybi 4- 5 6-9 gt 10
www.WHO.int
22
TANI Ishal epizodlarinin çogu kendiliginden
düzeldiginden laboratuar çalismalarina
gerek duyulmaz.
23
FEKAL LÖKOSIT
Shigella Salmonella C. jejuni Yersinia
enterocolitica Invazif E. coli Enterohemorajik
E. coli V. parahaemolyticus Aeromonas
tür. Plesiomonas shigeloides
Diskida lökositlerin varligi ishalin 80
bakteriyel orijinli oldugunu düsündürmekle
beraber, antibiyotik kullanma endikasyonu
degildir.
24

• GAITA KÜLTÜRÜ
• Polikliniklerde rutin diski kültürü gereksizdir.

• Kültür sonucu en erken 48-72 saatte alinmakta,
• sonuç alinana kadar tedavi yaklasimi çoktan
• yapilmis olmaktadir.

• Kültür sadece 2-3 vakada pozitif olmakta, bir
• pozitif kültürün maliyeti 900 USDa çikmaktadir

25

• GAITA KÜLTÜRÜ ENDIKASYONLARI
• Hemolitik- Üremik Sendrom süphesi
• Kanli ishal
• Fekal lökosit
• Ishal salginlari
• Immün eksiklikli hastada persistan ishal

26

TEDAVI
Erken ve etkili standardize edilmis tedavi,
ishale neden olan faktörlerin etkin ve erken tani
ve tedavisi, etkin ev tedavisi, iyi beslenme,
anne sütü ile besleme ve kizamigin önlenmesi,
gastrointestinal sistem enfeksiyonlarindan olan
çocuk ölümlerini en aza indirecektir.
27

TEDAVI
Etiyolojisi bu denli karmasik olan ishal
olgularinda hem ölüm oranini hem de maliyeti
düsürmek için standart tedavi protokolleri
uygulanmalidir. Tedavi protokollerinin
seçiminde hekime yardimci olan en önemli unsurlar
ishalin süresi (gt14 gün), dehitratasyonun
ciddiyeti ve diskida kan olup olmadigidir (sulu
ishal, dizanteri).
28
Akut Ishalli Çocuga Yaklasimda Temel Prensipler
1) Dehidratasyonun derecesini saptamak ve
sivi ve elektrolit dengesini saglamak
2) Enteropatojenin yayilmasini önlemek
3) Riskli vakalarda etiyolojiyi belirlemek ve
gerekirse uygun tedavi vermek
29

• TEDAVI
• Sivi, Elektrolit Tedavisi
• Diyet
• Antibiyotik
• Nonspesifik Tedavi

30
SIVI ELEKTROLIT TEDAVISI
I) AST (Agizdan Sivi Tedavisi)
II) Intravenöz Sivi Tedavisi
31
ORAL REHIDRATASYON SIVISI(ORS) TEDAVISI

• 1980 WHO Ishalli Hastaliklarin Kontrolü (IHK)
  Programi
• 1986 Türkiyede IHK

32
ORS TEDAVISI ÖZELLIKLERI

• Etiyoloji ne olursa olsun ishal sirasinda glikoz
  ve aminoasitlerin sodyuma bagli emilimleri
  dolayisiyla da pasif su ve elektrolit emilimi
  devam etmektedir.
• Bu olayin devam etmesi düsük olan intrasellüler
  sodyum konsantrasyonun sürdürülmesi ile mümkündür.

33
ORS TEDAVISI ÖZELLIKLERI

• Hücre içi Sodyum konsantrasyonunu düzenleyen
  sodyum/potasyum pompasi da akut ishal sirasinda
  etkilenmemektedir
• Bu nedenle içinde belli oranda glikoz ve sodyum
  içeren sivilarin ishal sirasinda verilmesi sivi
  ve elektrolitlerin geri emilimini saglayacaktir.

34
ORS IÇERIGI

• Glikoz 2.0 g/dl
• Na 90 mEq/L
• K 20 mEq/L
• Cl 80 mEq/L
• Bikarbonat 30 mEq/L

35
ORS TEDAVI PRENSIPLERI

• Uygun miktarda
• Hafif Dehidratasyon (50-75 cc/kg)
• Orta Dehidratasyon (100-150 cc/kg)

• Uygun sürede (4-6 saat)

• Uygun hizda (1 tatli kasigi /dk)

36
EVDE ORS TEDAVISI
Yas Her Diskidan Sonra Verilecek Miktar
lt2 ½-1 çay bardagi (50-100 ml)
2-10 ½-1 su bardagi lt(100-200 ml)
gt 10 Istedigi kadar
37
ORSNIN ETKISIZ KALDIGI DURUMLAR

• Agir Dehitratasyon
• Siddetli ishal (15 ml/kg/st)
• Tekrarlayan agir kusmalar
• Hastanin agizdan alamadigi durumlar
• Agir glikoz malabsorbsiyonu
• Belirgin abdominal distansiyon, ileus

38
ORS UYGULAMA HATALARI 1) Hiç dehidratasyonu
olmayan çocuklara israrla verilmesi
2) Tadi begenilmiyor diye kola, ayran, gazoz
gibi sivilara karistirilarak verilmesi
3) Içeriginin yanlis hazirlanmasi
39

• ORSDE SIK YAPILAN
• TAKIP HATALARI
• Uygun miktar, süre ve hizda verilmemesi

• Kusma sayisi, ishal sayisi, abdominal
  distansiyon takibi
• yapilmamasi

• Kilo takibi yapilmamasi

• Idame ve ev tedavisinin üzerinde yeterince
  durulmamasi

• Beslenmenin geciktirilmesi

• Bagirsaklarin dinlendirilmesi amaciyla oral sivi
  verilmemesi

40
INTRAVENÖZ SIVI TEDAVI PRENSIPLERI

• Inisyal Tedavi 20-30 cc/kg 1-2 stde,
• SF

• Defisit Tedavisi 80 cc/kg 8 st,
  
• 1/2 SF

• Idame Tedavisi günlük ihtiyaçlar
• diski ile olan
  kayiplar
• 1/3 SF

41

• DIYET
• Erken besleme
• (anne sütü, inek sütü, laktozsuz formül
  
• mamalar)
• Kompleks Karbonhidratlar
• (bugday, pirinç, patates, ekmek, tahil)
• Yagsiz et
• Yogurt
• Sebze, meyve

42
ANTIBIYOTIK TEDAVISI (I)
Potansiyel Yarar Enteropatojen veya Hastalik
TEDAVI YOK YARAR SAGLAYABILIR Enterik Virüsler Antibiyotige bagli ishal (C. difficile) V. cholerae Cyclospora E. histolytica ETEC Giardia lamblia Shigella Strongyloides stercoralis
43
ANTIBIYOTIK TEDAVISI (II)
Potansiyel Yarar Enteropatojen veya Hastalik
KESIN YARAR SAGLAR SINIRLI YARAR VEYA BILINMIYOR Bakteriyemi yapan herhangi bir bakteri (S. typhi) Aeromonas türleri Blastocystis hominis C. jejuni EHEC Intestinal Salmonellozis Microsporidia Y. enterocolitica
44
SPESIFIK PATOJENLERIN NEDENOLDUGU ISHALLERDE
TEDAVI
Patojen Eriskin Çocuk
Shigellozis Norfloksasin, Ciprofloksasin, Oflaksasin (3-5 gün) Sefiksime, Seftriakson, Sefotaksim (3-5 gün)
Salmonellozis Sagliklida TEDAVI YOK Altta yatan hastalikda Norfloksasin, Ciprofloksasin, Oflaksasin gt 3 ay Seftriaksone lt 3ay TEDAVI YOK
Camphylo- bacteriozis Eritromisin (5 gün) Eritromisin (5 gün)
EIEC, ETEC, EPEC Norfloksasin, Ciprofloksasin, Oflaksasin Sefiksime, Seftriakson, Sefotaksim
Yersiniozis Norfloksasin, Ciprofloksasin, Oflaksasin Seftriakson (5 gün) Seftriakson (5 gün)
45
KORUNMA 1
Temiz su
Temiz gida
46
KISISEL KORUNMA 2
Kisisel hijyen
El yikama aliskanligi ve teknigi
Rasyonel antibiyotik tedavisi
47
KORUNMA 3
YAZILI UYARILAR - Hastaneler - Çocuk Bakim
Evleri
ASILAR - S. typhii - V. cholerea
ANNE SÜTÜ
PROBIYOTIKLER
Saglik Slaytlari
http//hastaneciyiz.blogspot.com