Djelatnosti dr

1
Djelatnosti država u medunarodnim odnosima
2

• Novi akteri - medunarodne organizacije, narodi,
  stranke, grupe...nijesu ucinili da države ne budu
  i dalje najvažniji akteri medunarodnih odnosa
• Prirodni uslovi
• Društveno-politicki uslovi
• Aktivnost - uvijek usmjerena ka postizanju
  odredenog ucinka

3

• Kako bi se ciljevi ostvarili ne smiju doci u
  raskorak sa mogucnostima države
• Odnos izmedu ciljeva i sredstava
• Cjelokupna spoljna politika se shvata kao
  vještina postizanja nemoguceg (Napoleon, Hitler)
• Vještina usmjerena na što bolje upoznavanje
  stvarnosti (MeternihNikad nijesam uputio
  ultimatum koji nijesam mogao potkrijepiti djelom)

4
Nacionalni interesi država

• Stalna crta spoljne politike pojedine zemlje
• Ocuvanje mira, realizacija pune nacionalne
  bezbjednosti, stalni napredak
• Uticaj krupnog kapitala - vojno-industrijski
  kompleks u SAD
• Politicki interesi (zavise od stranke na vlasti)
• Životni interesi države (ocuvanje i zaštita
  državne teritorije)
• Prioritet interesa, zajednicki interesi
• Stvaranje trajnog sistema uslovljava relativnu
  sigurnost ali time i relativnu nesigurnost za sve
  clanice sistema

5
Uloga sile u djelovanju država

• Moc - sposobnost da se drugi prisile na ponašanje
  u skladu sa željama neke države
• Sila - aplikacija moci
• Spajkmen samo pomocu moci se mogu ostvariti
  ciljevi spoljne i unutrašnje politike
• Bog je na strani najsnažnije armije
• Frederik Hartman razvoj medunarodnih odnosa je
  složenost nekoliko stanja
• U stanju mira sila se izražava uticajem
  (influence)
• U mješovitom stanju se odražava moc države
  (power), ali bez upotrebe sile
• U stanju rata se upotrebljava fizicka sila (force)

6

• Uravnoteženost moci države i njene politike
• Privid postojanja vece sile nego što je ima -
  njemacka okupacija Rajnske oblasti
• Ogranicenje obaveza u jednom dijelu svijeta kako
  bi bolje zaštitila interese u drugom - americki
  angažman u odnosu na socijalisticke zemlje, potom
  Jugoistocnu Aziju
• Pristupanje stvaranju alijansi ako su unutrašnje
  rezerve nedovoljne (Japan prije II svjetskog
  rata)
• Sila države je funkcija mnogih faktora i može se
  definisati kao ukupnost svih snaga koje stoje na
  raspolaganju vladajucoj klasi za ostvarenje
  njenih ciljeva.

7
Ogranicenje sile

• Subjektivne zapreke - upotreba sile bi mogla
  izazvati velike poremecaje, prije svega
  materijalne prirode
• Faktor potencijalnih sposobnosti protivnika
• Povelja UN zabranjuje i samu prijetnju silom
• Tacan izbor mjesta i sredstava u trenutku koji
  najbolje odgovara politickim ciljevima

8
Nacionalna bezbjednost država

• Pet razlicitih mogucnosti u kojima pojedina
  država može tražiti realizaciju svoje nacionalne
  bezbjednosti
• Oslanjanje na vlastite snage bez ukljucivanja u
  saveze (izolacionizam, neutralnost)
• Vojno politicke koalicije i blokovi
• Sistem kolektivne bezbjednosti
• Šira svjetska imperija (Rimsko carstvo)
• Svjetska federacija sa Svjetskom vladom

9
Nacionalna bezbjednost

• Odsutnost bilo kakvog straha od napada,
  ugrožavanja interesa ili prijetnje druge države
  ili drugih država.
• Bezbjednost podrazumijeva fizicki opstanak jedne
  države i njenog stanovništva, zajedno sa osnovnim
  atributima nezavisnosti i stalnim materijalnim
  prosperitetom države.

10
Sistem medunarodne bezbjednosti

• Sistem medunarodne bezbjednosti obuhvata odredenu
  metodu djelovanja, nacine postupanja i skup
  sredstava koje države preduzimaju u svojim
  medusobnim odnosima za ostvarenje najtrajnijeg
  osjecaja sigurnosti.
• Osnovne koncepcije
• Ravnoteža snaga
• Sistem kolektivne bezbjednosti
• Svjetska naddržavna vlada
• Koncept bezbjednosne zajednice (Karl Dojc)
• Pet podrucja bezbjednosti vojno, politicko,
  privredno, društveno, ekološko (Beri Buzan)

11
Savezi država

• Jezik, religija, ideologija, društveno-politicko
  uredenje kao osnova savezništva
• Povezivanje više država radi ostvarenja
  politickih ciljeva
• Dogovor da se organizuje odbrana ili pripremi
  napad na neku trecu državu

12

• Centrifugalne tendencije u savezu
• Specificni nacionalni interesi preovladavaju nad
  opštim, i država ako je dovoljno snažna istupa iz
  saveza (Francuska i vojna struktura NATO)
• Lider saveza ostvaruje svoje interese nepoštujuci
  interese drugih clanica (SAD u ratu 1973. i
  Vijetnamskom ratu)
• Clanica saveza pokušava svoje interese
  realizovati pomocu saveznickih snaga (pokušaj
  Portugala da angažuje NATO u svojim africkim
  kolonijama)

13
Klasifikacije saveza država

• Prema cilju
• ofanzivni
• defanzivni
• mješavina oba cilja
• Prema broju clanica
• bilateralni
• kolektivni

14
Klasifikacije saveza država

• Prema teritorijalnom kriterijumu
• direktni
• indirektni
• Prema snazi saveznika
• ravnopravni
• neravnopravni
• Prema namjeri
• politicki
• vojni
• vojno-politicki

15
Klasifikacije saveza država

• Prema vijeku trajanja
• privremeni
• stalni
• Prema internom uredenju
• savezi koji nemaju stalna tijela
• savezi koji imaju razradenu strukturu
• Prema stalnosti savezništava
• stalni saveznici
• privremeni saveznici

16
Glavni vojno-politicki savezi

• Nastaju nakon Drugog svjetskog rata
• Briselski pakt (1948) Francuska, V. Britanija i
  zemlje Beneluksa
• Ugovor o Sjevernoatlantskoj organizaciji
  (NATO/OTAN) 4. april 1949.
• Odbijanje agresije i pružanje pomoci clanici u
  takvoj situaciji
• Savjet (ministara),Vojni komitet, sekretarijat

17
Glavni vojno-politicki savezi

• Rio-pakt-medunarodni ugovor o uzajamnoj pomoci
  (1947), Latinska Amerika i SAD
• ANZUS (Australija, N.Zeland, SAD) 1951.
• SEATO (1955-1977, Filipini, Pakistan, Tajland,
  Australija, N. Zeland, SAD, Francuska, V.
  Britanija)
• Bagdadski (CENTO) pakt (1955-1979, Turska, Irak,
  Iran, Pakistan, V. Britanija, SAD)
• Varšavski pakt (1955-1991)
• Politicko-savjetodavni komitet (šefovi država i
  vlada)
• Stalna komisija za spoljnopoliticka pitanja i
  sekretarijat u Moskvi
• Ujedinjena komanda oružanih snaga

18

• Situacija kada mehanizam saveza stupa u pokret
  (casus foederis) može se odrediti na više nacina
• Prostorno (npr. Varšavski pakt je vezivao
  djelovanje za Evropu)
• Odredenjem agresora (uopšteno ili konkretnog
  agresora)
• Mora biti odredeno šta se smatra agresijom
• stvarni oblik napada (razlika od prijetnje)
• odreden stepen (razlika od incidenta)
• mora dolaziti spolja