Het 10.000 stappen plan

1
Het 10.000 stappen plan
De meest eenvoudige en meest effectieve manier om
lichamelijk actief te worden en te blijven
Mathieu de Greef Instituut Bewegingswetenschappen
RUG
NISB, Sport Drenthe, ICARE, NebasNsg, GGD
Groningen, GGD Drenthe, Beatrixoord AZG, WZA,
Scheperziekenhuis Emmen
2
Waar gaat het om?
? 10.000 stappenplan is een bewegingsstimulerings
- methode om te bevorderen dat ? deelnemers
meer gaan lopen door het uitvoeren van
lichamelijke activiteiten in het dagelijks leven
? met als doel het onderhouden van de
gezondheid ? deelnemers daarbij hun eigen norm
ontwikkelen, waarbij als referentie de norm van
10.000 stappen per dag geldt (komt overeen met
NNGB) ? deelnemers zelf het soort lichamelijk
activiteit kiezen die ze dagelijks willen
uitvoeren ? deelnemers zichzelf monitoren met
behulp van een stappenteller
3
Voor welke doelgroep geschikt?
1. Alle leeftijdsgroepen van 5 tot 105 jaar 2.
diverse doelgroepen gezond, chronisch
zieken allochtonen en autochtonen 3.
Sedentair (precontemplaters) laagdrempelig 4.
Breed inzetbaar alle settings (buurt, werk,
school, gezondheidszorg, sportvereniging,
verzorginstellingen)
4
Vanuit meerdere perspectieven bruikbaar
individueel
gezonde leefstijl
instelling
instant resultaat
effectiefmiddel
eenvoudig zelfsturend
coalities
Bewegings armoede
gedragsverandering
lokaal beleid
breed inzetbaar
effectieve methode
politiek
professioneel
public health
NNGB
probleemgericht
nutsperspectief
implementatieperspectief
5
Welk soort energieverbruik willen we bevorderen
Zelf gekozen lichamelijke activiteit 25
dagelijks energieverbruik
Spontane, niet zelf gekozen, lichamelijke
activiteit (fidgeting)
10 dagelijks energieverbruik
Basaal metabolisme 65 dagelijks energieverbruik
6
Veranderde inzichten inzake dosis-response
Hoge intensiteit
sport activiteiten
vrije tijdsactiviteiten
matige intensiteit
Werk, opleiding, zorg
nggb
Huishoud activiteiten
IADL activiteiten
Lage intensiteit
BADL activiteiten
Verbeteren gezondheid
Onderhouden gezondheid
7
Vergelijking energieverbruik leefstijlactiviteiten
(licht -matig intensief) met trainingsarbeid
(zeer intensief) in relatie tot volhoudtijd
Toevoegen
Westerterp 2001
Zeer intensief matig intensief licht
intensief
8
obesitas-metabool syndroom-morbiditeit
O b e s i t a s
Imbalans geslachts hormonen
Hormoongerelateerde tumoren
Metabool syndroom
Insuline resistentie
Diabetes type 2
Toename vrije vetzuren
CHD
hypertensie
dyslipedemie
Artrose
Mechanische stress
Lage rugpijn
Kort ademigheid
slaapapneu
9
Onderbouwing belang van van leefstijlactiviteiten
voor het onderhouden van de gezondheid
- Leefstijlactiviteiten zijn effectief wat
betreft beïnvloedingvan energieverbruik en
verbetering fitheid uithoudingsvermogen, kracht,
flexibiliteit) en gedragsbehoud - Dunn et
al, Med Sci Sports Exerc, 1998, 30, 1076-1083 -
Dunn et al, JAMA, 1999, 281, 1076-1083 -
Anderson et al, JAMA 1999, 281, 335-340 -
Pratt, JAMA 1999, 281, 375-376. - leefstijlactivit
eiten passen in de exercise richtlijnen voor
uiteenlopende groepen chronisch zieken
(ACSM position stands ) - Licht en matig
intensief bewegen levert in combinatie met een
langere volhoudtijd een vergelijkbare
hoeveelheid energieverbruik op als zeer
intensief bewegen - Westerterp, Nature 2001
Leefstijlactvititeiten wandelen, fietsen,
traplopen, hond uitlaten, tuinieren
10
Bewegingsnorm in stappen
Gemiddelde score voor volwassenen 6000-7000
volwassenen senioren lt 5000
stappen sedentair 5000-7000 stappen
laag actief 7000-10.000 stappen matig
actief 10.000-12.500 stappen actief gt
12.500 stappen zeer
actief kinderen minimum 11.000-13.000 stappen per
dag (USA) chronisch zieken gemiddeld tussen
2500-5500 stappen per dag
nngb
30 minuten matig intensief wandelen is 3000-4000
stappen
11
Het gezondheidseffect van wandelen
Paffenbarger et al 1986 (Harvard Alumni Study)
12
onderzoeksresultaten
Yamanoutchi 1995 DM2 -7.7kg 19.000
steps 12 wks Iwane 2000 hypertensie
BP -15 13.000 steps 12
wks Moreau 2001 hypertensie BP -11mm
Hg 9.700 steps 24 wks Zwartz 2002
overweigth glucose tol. 10.000 steps
8 wks
13
10.000 stappen aanpak
4 modaliteiten
20 stappen minder drop out
Uitvoering
counseling
Werving via setting school, werk, buurt
individueel
kort (12 weken)
Massamediaal krant, radio,tv,www
groep
lang (12 maanden)
koppeling aan activiteiten
Instrumenten stappenteller, dagboekje,
instructie-info,
14
stappentellers
15
fietsen
Dagje uit
Kloot schieten
Over de markt lopen
Mall walking
tuinieren
leefstijlactiviteiten
Museum bezoek
Klussen in huis
zwemmen
dansen
traplopen
wandelen
Hond uitlaten
kleinkinderen opzoeken
16
Hoe werkt exercise counseling
Screening behoefte en motivatie, vaststellen
activiteitenpatroon
Fase 1
Fase 2
Realiseren streefdoelen
Fase 3
Grenzen verleggen
Gedragsbehoud door het ontwikkelen van een
duurzame copingstijl
Fase 4
17
Aanpak exercise counseling mensen met chronische
aandoening
5000
3400
3000
2000
baseline
doelen stellen
Grens verleggen
Verankeringen coping
18
Toename aantal stappen bij 60 sedentaire senioren
met exercise counseling (12 weken)
42
32
12 weken
19
LOPENDE PROJECTEN
obese schoolkinderen in Assen en
Groningen ouderen in Den Haag en Groningen
(COACH) kankerpatienten, COPD patienten in Assen
(DRASTIC) COPD patienten in Beatrixoord bewoners
verzorgingstehuizen in Emmen en Emmeloord
(ACTOR) werknemers (in voorbereiding)
20
Kosten indicatie
STAPPENTELLER EURO 30,- INFORMATIE EURO
5,- COUNSELOR 12 WEKEN EURO 50,- COUNSELOR
12 MDN EURO 100,-
21
gesprekspunten
1. Interesse in methode 2. Voor welke doelgroep
belanstelling 3. Welk doel inzetbaar 4. In welke
beleidssector 5. Wie zou het kunnen
uitvoeren 5. Financieringsmogelijkheden
22
Componenten DRASTIC methode
- PACE benadering
benaderen
- leefstijlprogramma -
zaalprogramma - fitness
trainingsprogrammas - Nederlandse Norm
Gezond Bewegen
lichamelijke activiteit
- counselen - versnellingsmeter
(stappenteller) - fitheidstest (Senior
Fitness Test)
gedragsverandering
PACE Physician Based Assessment and Counseling
for Exercise
23
DRASTIC methode
Revalidatie
counseling
fittest
start stappenteller registratie
sportgroep
fitness
Leefstijlprogramma (NGGB)
fittest
24
DE GALM interventie
COACH
behavioral change
Healthy lifestyle
unfreezing
phase
adoption
(2 weeks)
(3 months)
(14 months)
(12 months)
Exercise introduction program
Monitored life-style activities
group tailored exercise class
campaign activities
Community based recuitement

motivational climate
locus of control
enjoyment
goal setting, feedback
behavioral change mechanism
Stage of change
self-determi- nation theory
Counseling for exercise
behavioral change theory
Social learning theory
25
COACH leefstijlaanpak
in combinatie met GALM
counseling
motivatie
leergedrag
monitoren feedback



Probleemoplos-send leren (PL) (Kolb 1984) Goal
Setting (Lock Lathem) Relapse Preven-tion
(Marlatt Gordon 1985)
Transtheoretical model (TM) (Prochaska
DiClemente 1994) Self Determina-tion Theory
(SDT) (Decy Ryan 1985)
Motivational interviewing (MI) (Miller Rollnick
1991) Physician Based Assessment Counseling for
Exercise (PACE) (Calfas et al 1996,1997)
Digiwalker SW-200 monitoring