De Evolutie van de Zoogdieren

1
De Evolutie van de Zoogdieren

• fossielen en moleculen

2
Fossielen

• Van eerste landdier tot placentaal zoogdier

3
De overgang van Zee naar Land
Indeling en fossielen aangegeven
Overgang naar land omstreeks 380 miljoen jaar
geleden Viervoetigen ontstaan in ongeveer 20
miljoen jaar
4
Fossiele Gewervelde Dieren

• Vroegste Viervoetigen
• Laat Devoon 370-355 Mj

Ichtyostega
5
Fossiele Gewervelde Dieren

• splitsing tussen huidige amfibieën en andere
  landdieren vrij snel
• Eucritta melanolimnetes
• Vroeg Carboon 340Mj
• voor deze splitsing

6
Fossiele Gewervelde Dieren

• vroeg landdier dat landeieren legde
• de groep die eieren op land legt de Amnioten
• midden Carboon 315 Mj

Hylonomus
7
Schedelmorfologie Amnioten

• Splitsing Diapsida / Synapsida 310 Mj
• Diapsida naar hagedissen, krokodillen, vogels
• Synapsida leveren zoogdieren

8
Vroege Synapsida Carboon 300 Mj
Ophiacodon
9
Therapsida laat Perm 260 Mj
Lycaenops
10
Indeling en volgorde in de tijd van
Synapsidatot Zoogdieren
11
Waar de Zoogdieren beginnen is een willekeurige
keuze
12
bv op grond van het gewricht tussen de schedel en
de onderkaak
13
Onderkaak en kaakgewricht

• Oud kaakgewricht wordt middenoor
• vele intermediaire stadia bekend

14
van kaakgewricht naar middenoor
van kaakgewricht naar middenoor
articulare
hond
15
Vroege zoogdieren

• Vroeg Jura 200 Mj

Morganucodon
16
Vroege zoogdieren

• Vroeg Jura 195 Mj

Hadrocodium
17
Vroege zoogdieren

• Vroeg Jura 195 Mj

Hadrocodium
18
Vroege zoogdieren

• Vroeg Krijt 150 My
• Meckels kraakbeen nog geheel verbeend

Repenomamus
19
Vroege zoogdieren

• Eind Jura of begin Krijt 150 Mj
• staat dichtbij voorouder huidige zoogdieren

Jeholodens
20
Vroege zoogdieren

• begin Krijt 145 Mj

Zhangheotherium
21
Placentale zoogdieren
Eomaia scansoria

• Krijt 125 Mj

22
Eomaia
23

• Eutheria

Eomaia
Eomaia
24
Eomaia
25
Zoogdier overzicht
26
Naar huidige placentale zoogdieren

• Vroegste placentale zoogdieren die op de huidige
  beesten lijken
• laat Krijt

27
Placentale Zoogdieren

• 19 Ordes

28
1 Xenarthra Tandarmen
miereneter
luiaard
gordeldier, armadillo
29
2 Pholidata Schubdieren
Pangolin schubdier 4 soorten in Africa 3 soorten
in ZO Azie
30
3 Lagomorpha Haasvormigen
hazen, konijnen, fluithazen, pikas
31
4 Rodentia Knaagdieren
grondeekhoorn
capibara
coypu
32
5 Primates Apen
langur
33
6 Carnivores Roofdieren
ocelot
34
7 Perissodactyla Onevenhoevigen
paard
35
8 Artiodactyla Evenhoevigen
giraffe
36
9 Cetaceae Walvissen
orca
37
10 Chiroptera Vleermuizen
vleermuis
38
11 Scandentia
Tupaia
39
Scandentia
40
12 Dermoptera
vliegende lemur, colugo
41
12 Dermoptera
vliegende lemur, colugo
42
13 Proboscidea Slurfdieren
olifant
43
14 Tubulidentata
Aardvark 1 soort
44
15 Sirenia
zeekoe, dugong,
45
16 Macroscelidea
olifantsspitsmuis
46
17 Hyracoidea Klipdassen
klipdas
47
18 Afrosoricida Afrika Insectivoren
Afrikaanse Gouden Mol
48
18 Afrosoricida
Tenrec
49
19 Eulypotyphla Insectivoren
egel, spitsmuis
50
Moleculaire Zoogdieren

• Nature 01-02-2001

IV Laurasiatheria III Glires, Primates II Xenarthr
a I Afrotheria
51
Moleculaire Zoogdieren

• Nature 01-02-2001

IV Laurasiatheria III Glires, Primates II Xenarth
ra I Afrotheria
52
Groep I Afrotheria

• Olifant, olifantsspitsmuis, aardvark, klipdas,
  tenrec, klipdas, zeekoe

53
Groep II Xenarthra

• luiaard, miereneter, armadillo

54
Groep III Euarchontoglires

• Glires
• Knaagdieren
• Haasachtigen
• Archonta (Eu-archonta)
• Apen
• Vliegende Lemur
• Tupaia

55
Groep IV Laurasiatheria

• Cetartiodactyla
• Walvissen
• Evenhoevigen
• Onevenhoevigen
• Roofdieren
• Schubdieren
• Echte Insectivoren
• Vleermuizen

56
Moleculaire Zoogdieren

• Science 14 December 2001
• 16397 base paar
• 19 nucleaire, 3 mitochondriale gen sequenties

57
Moleculaire Zoogdieren
Laurasiatheria

• Science 14-12-2001

Euarchontoglires
IV Laurasiatheria III Euarchontoglires III IV
Boreoeutheria II Xenarthra I Afrotheria O Marsupia
lia
Xenarthra
Afrotheria
Marsupialia
58
Moleculaire Zoogdieren

• Nature 010201 Onevenhoevigen met
  Evenhoevigen
• Science 141201 Onevenhoevigen met Roofdieren

59
Zoogdier afstamming
Wereld eind Krijt
60
Huidige placentale zoogdieren

• Splitsing afstammingslijnen in Krijt
• Morfologische evolutie in Tertiair