1. Antykoncepcja 2. Nieplodnosc

1
1. Antykoncepcja 2. Nieplodnosc

• dr n. med. Tomasz Olejniczak
• Katedra i Klinika Zdrowia Matki i Dziecka
• Kierownik Katedry i Kliniki Prof. dr hab. med.
  Tomasz Opala

2
1. Antykoncepcja

• Swiadome dzialanie majace na celu zapobieganie
  zajsciu w ciaze
• Daje mozliwosc regulacji plodnosci
• Umozliwia podejmowanie decyzji o posiadaniu
  potomstwa w chwili, gdy istnieja optymalne
  warunki dla dziecka i rodziny

3
Wskaznik Pearla

• Jest to wskaznik skutecznosci metod
  antykoncepcyjnych
• Odsetek niepowodzen w grupie 100 kobiet
  stosujacych dana metode przez okres 1 roku
• Im wyzszy wskaznik, tym mniej skuteczna metoda

4
Metody regulacji poczec
Metoda Wskaznik Pearla
Antykoncepcja hormonalna 0,05-0,3
Wkladka wewnatrzmaciczna 0,1-2,1
Implanty 0,2-1
Zastrzyki hormonalne 0,3-1
Prezerwatywa 2-15
Mechaniczne srodki dopochwowe 2-15
Chemiczne srodki dopochwowe 5-20
Metody naturalne 6-25
Stosunek przerywany 8-17
Bez zadnej metody 85
5
Metody naturalne

• Oparte sa na zauwazalnych przez kobiete zmianach
  w zakresie podstawowej temperatury ciala i sluzu
  szyjkowego
• Moze byc stosowane przez kobiety o silnej
  motywacji, bardzo dobrej znajomosci wlasnego
  organizmu, regularnie miesiaczkujace o
  ustabilizowanym trybie zycia
• Wymagaja rezimu codziennego pomiaru temperatury i
  prawidlowej oceny i zauwazania róznic w wygladzie
  sluzu szyjkowego
• Wskaznik Pearla 6-25

6
Metody naturalne - termiczna

• Pomiar temperatury w warunkach podstawowych, po
  przebudzeniu, przed opuszczeniem lózka
• Pomiar temperatury w pochwie lub jamie ustnej
• Obserwowany wzrost temperatury jest niewielki
  (0,2-0,8C) i dowodzi obecnosci czynnego cialka
  zóltego co swiadczy o przebytym oznacza poczatek
  fazy lutealnej
• Metoda ta okresla czas owulacji i wyznacza
  nastepujacy po niej okres nieplodnosci, który
  teoretycznie rozpoczyna sie czwartego dnia
  podwyzszonej temperatury

7
Metody naturalne - termiczna

• Zalety
• Calkowita obojetnosc dla zdrowia
• Wady
• Koniecznosc powstrzymywania sie od stosunków
  plciowych
• Wymaga dyscypliny, dokladnosci, systematycznosci
• Mozliwe bledy przy interpretacji otrzymywanych
  wyników
• Duza mozliwosc bledów przy stanach zapalnych

8
Metody naturalne - sluzowa

• Polega na obserwacji charakterystycznych zmian
  sluzu szyjkowego
• W okresie przedowulacyjnym sluz jest sliski,
  przezroczysty i rozciagliwy, wyplywa z pochwy
  kaskada sluz plodny
• Po owulacji sluz jest gesty, lepki, kleisty,
  matowy,
• Okres plodny wystepuje w 4. dniu po pojawieniu
  sie sluzu plodnego

9
Metody naturalne - sluzowa

• Zalety
• Calkowita obojetnosc dla zdrowia
• Wady
• Koniecznosc powstrzymywania sie od stosunków
  plciowych
• Wymaga dyscypliny, dokladnosci, systematycznosci
• Trudnosci z wlasciwa interpretacja wyników
• Duza mozliwosc bledów przy stanach zapalnych

10
Metody naturalne

• Stres, wyczynowe uprawianie sportu, choroby,
  uzywki, zmiany klimatu oraz leki moga wplywac na
  dlugosc cyklu i wystapienie owulacji.
• W takich przypadkach naturalne metody planowania
  rodziny czesto bywaja zawodne

11
Metody chemiczne

• Polegaja na stosowaniu dopochwowo substancji
  plemnikobójczych (spermicydów), wystepujacych w
  postaci pianek, globulek, kremów.
• Zalety
• Mozliwosc natychmiastowego uzycia
• Brak wplywu na karmienie piersia
• Jako uzupelnienie innych metod
• Zwieksza wilgotnosc pochwy
• Wady
• Ograniczona skutecznosc
• Wymaga stosowania 15-20 min przed kazdym
  stosunkiem
• Czeste uczulenia na skladniki preparatu

12
Metody mechaniczne

• Polegaja na stworzeniu bariery miedzy plemnikiem
  a gotowa do zaplodnienia komórka jajowa
• Powinny byc polaczone z preparatami
  plemnikobójczymi
• Rodzaje
• Prezerwatywa
• Blona i krazek dopochwowy
• Kapturek naszyjkowy
• Prezerwatywa dla kobiet

13
Metody mechaniczne - prezerwatywa

• Zalety
• Ogólnie dostepna
• Nie powoduje skutków ubocznych
• Brak wplywu na laktacje
• Moze byc stosowana z innymi metodami
• Niska cena jednostkowa
• Zmniejsza ryzyko zakazenia chorobami
  przenoszonymi droga plciowa
• Wady
• Zmniejsza doznania seksualne
• Mozliwe uczulenie na lateks
• Mozliwe wady fabryczne

14
Ksztaltka wewnatrzmaciczna

• Sa to róznego ksztaltu miekkie, plastikowe
  wkladki umieszczane w macicy w celu zapobiezenia
  ciazy
• Obecnie stosuje sie tzw. ksztaltki bioaktywne,
  zawierajace miedz, srebro oraz uwalniajace
  progestegeny
• Zakladane powinny byc podczas miesiaczki
• Po porodzie mozna zalozyc ksztaltke po 6
  tygodniach, po cieciu cesarskim po 3 miesiacach
• Rozwazyc stosowanie u nieródek
• Skutecznosc wynosi kilka lat

15
Ksztaltka wewnatrzmaciczna

• Przeciwwskazania
• Podejrzenie ciazy
• Stany zapalne narzadów plciowych i miednicy
  mniejszej
• Krwawienie z dróg rodnych o nieznanym pochodzeniu
• Uczulenie na budulce wkladki
• Nieprawidlowa budowa anatomiczna macicy, wady
  rozwojowe
• Duze miesniaki macicy
• Wszczepiona sztuczna zastawka serca
• Ciaza pozamaciczna w wywiadzie

16
Ksztaltka wewnatrzmaciczna

• Zalety
• Wysoka skutecznosc
• Latwa dostepnosc
• Brak niepozadanych dzialan ogólnoustrojowych
• Odwracalnosc plodnosci zaraz po usunieciu
  ksztaltki
• Mozna stosowac podczas laktacji
• Brak wplywu na aktywnosc seksualna

17
Ksztaltka wewnatrzmaciczna

• Wady
• Zwiekszone ryzyko wystapienia ciazy pozamacicznej
• Mozliwosc wystepowania nieprawidlowych krwawien
• Ryzyko nasilenia stanów zapalnych miednicy
  mniejszej
• Ryzyko poronienia przy zajsciu w ciaze
• Ryzyko przebicia macicy w trakcie zakladania
• Mozliwosc wypadniecia ksztaltki
• Bolesne i obfite miesiaczki

18
Antykoncepcja hormonalna

• Tabletki dwuskladnikowe (estrogenowo-progestagenow
  e)
• Jednofazowe
• Dwufazowe
• Trójfazowe
• Tabletki jednoskladnikowe (gestagenne)
• Zastrzyki z progestagenami
• Tabletki po stosunku

19
Antykoncepcja hormonalna

• Zapobiegaja owulacji poprzez hamowanie
  wydzielania gonadotropin dzialajac na podwzgórze
  i przysadke
• Progestageny wywoluja supresje LH w konsekwencji
  hamujac jajeczkowanie
• Estrogeny blokujac wydzielanie FSH zapobiegaja
  selekcji i wzrostowi pecherzyka dominujacego
• Wplywaja na blone sluzowa jamy macicy
• Wplywaja na sluz szyjkowy

20
Sterylizacja

• Ubezplodnienie polega na trwalym pozbawieniu
  funkcji rozrodczych
• U kobiet przerwanie ciaglosci jajowodów
• U mezczyzn przerwanie ciaglosci nasieniowodów
• Najpewniejszy sposób, ale zazwyczaj nieodwracalny
  
• W Polsce nie wykonuje sie na zadanie

21
www.kobiety.org
22
2. Nieplodnosc

• Nieplodnosc (sterilitas) czesciowy lub calkowity
  brak zdolnosci do wytwarzania pelnowartosciowych
  gamet lub niezdolnosc do ich zaplodnienia
• N. pierwotna brak ciazy mimo regularnego
  wspólzycia plciowego przez okres powyzej 12 m-cy
  bez stosowania jakichkolwiek metod
  antykoncepcyjnych.
• N. wtórna brak ponownego zajscia w ciaze
• N. malzenska dotyczaca par malzenskich

23

• N. zenska polega na braku jajeczkowania z powodu
  róznych przyczyn lub niemoznosci zaplodnienia
  spowodowanej zaburzeniami rozwojowymi lub
  uszkodzeniem narzadów plciowych miednicy
  mniejszej
• N. jajnikowa polega na niemoznosci zajscia w
  ciaze ze wzgledu na zaburzenia rozwojowe lub
  uszkodzenia miazszu jajnika przez procesy
  zapalne, nowotworowe, endometroize i in.
• N. jajowodowa wynika z zaburzen rozwojowych lub
  wtórnych uszkodzen czynnosci lub struktury
  jajowodów uniemozliwiajacych wedrówke plemników i
  kontakt z komórka jajowa.
• N. czynnosciowa polega na braku jajeczkowania
  wywolanego róznymi przyczynami przy prawidlowym
  anatomicznie narzadzie plciowym.
• N. mechaniczna wynika z zaburzen rozwojowych lub
  wtórnych uszkodzen narzadu plciowego zenskiego
  uniemozliwiajacych odbycie stosunku plciowego lub
  stanowiacych przeszkode w wedrówce plemników w
  róznych jego odcinkach i spotkania sie z komórka
  jajowa.

24

• N. meska czesciowy lub calkowity brak zdolnosci
  do wytwarzania zywych plemników lub niezdolnosc
  do odbycia stosunku plciowego
• N. idiopatyczna niemoznosc zajscia w ciaze w
  sytuacji, gdy za pomoca dostepnych badan
  diagnostycznych nie mozna wyjasnic przyczyny
  nieplodnosci
• N. immunologiczna niemoznosc zajscia w ciaze
  spowodowana procesami immunologicznymi u kobiety
  lub mezczyzny.

25

• Niemoznosc donoszenia ciazy (infertilitas)
  sytuacja, w której nastepuje zaplodnienie komórki
  jajowej i jej zagniezdzenie, ale kolejne ciaze
  koncza sie poronieniami lub porodami
  przedwczesnymi i urodzone plody nie wykazuja cech
  pelnego zdrowia, co uniemozliwia ich dalszy
  prawidlowy rozwój.

26

• Nieplodnosc dotyczy ok. 15 par
• Z tej liczby ok. 4 pozostaje bez potomstwa mimo
  podjetego leczenia.
• Czynnik meski stanowi 26-46 nieplodnosci.
• Okres maksymalnej plodnosci kobiety przypada na
  20-25 rz.
• N. idiopatyczna wystepuje u 3,5-22 par.
• Zaburzenia owulacji wystepuja u 10-50 kobiet
• Czynnik jajowodowy wystepuje u 11-75 kobiet
• Przyczyna maciczna lub szyjkowa wystepuje u 3-48
  kobiet

27
Diagnostyka nieplodnosci

• Wywiad
• Badanie kliniczne usg
• Ocena owulacji
• Badanie nasienia i test penetracyjny
• Badania hormonalne
• Badania genetyczne
• Histerosalpingografia (HSG)
• Laparoskopia
• Histeroskopia
• Badania rentgenowskie

28
Wywiad

• Uwzglednienie przeszlosci ginekologicznej i
  polozniczej pacjentki oraz najblizszej rodziny
• Wszelkie choroby, zabiegi, zazywane leki, pobyty
  w szpitalu
• Warunki zycia i zawodowe

29
USG sonda dopochwowa

• zobrazowanie struktury jajnika, macicy,
  endometrium.
• ocena owulacji
• HSG Histerosalpingografia
• podawanie srodka cieniujacego do macicy i
  wykonywanie zdjec rtg
• diagnozowanie nieprawidlowosci macicy i jajowodów

30
(No Transcript)
31
(No Transcript)
32
(No Transcript)
33
(No Transcript)
34
(No Transcript)
35
(No Transcript)
36
Endoskopia

• Laparoscopia pozwala precyzyjnie ocenic stan
  anatomiczny jajowodów i kwestie ewentualnej
  endometriozy
• Histeroskopia - pozwala precyzyjnie ocenic stan
  anatomiczny jamy macicy i pobranie biopsji
  endometrium

37
(No Transcript)
38
(No Transcript)
39
(No Transcript)
40
(No Transcript)
41
(No Transcript)
42
(No Transcript)
43
(No Transcript)
44
(No Transcript)
45
(No Transcript)
46
(No Transcript)
47
Badania hormonalne

• ocena stezen
• gonadotropin FSH, LH
• prolaktyny
• steroidów plciowych (estradiol, progesteron,
  testosteron)
• hormonów tarczycy i nadnerczy

48
Badania genetyczne

• Ocena kariotypu rodziców, najbardziej przydatne w
  przypadkach niepowodzen ciazy
• Wywiad rodzinny ukierunkowany na ewentualne
  niepowodzenia

49
(No Transcript)
50
(No Transcript)
51
Leczenie

• Zaburzen jajeczkowania
• Postepowanie chirurgiczne
• Postepowanie w czynniku szyjkowym
• Postepowanie w czynniku macicznym
• Techniki wspomaganego rozrodu

52
Leczenie farmakologiczne

• Antyestrogeny cytrynian klomifenu, tamoksyfen,
• Gonadotropiny (ludzka menopauzalna hMG,
  kosmówkowa hCG, rekombinowane rFSH i rLH)
• Analogi gonadoliberyny GnRH (agonisci i
  antagonisci)
• Hormony steroidowe (estrogeny, progestageny,
  kortykosteroidy)
• Inne (bromokryptyna, metformina)

53
Leczenie chirurgiczne

• mikrochirurgia w laparotomii
• mikrochirurgia w laparoscopii
• korekty jamy macicy w histeroskopii

54
Metody wspomaganego rozrodu

• Inseminacja nasieniem meza AIH
• Inseminacja nasieniem dawcy AID
• Dojajowodowe przeniesienie gamet (GIFT)
• Transfer zygoty do jajowodu (ZIFT)
• Transfer zarodków do jajowodu (TET)
• Pozaustrojowe zalpodnienie i transfer zarodka
  (IVF-ET)
• Docytoplazmatyczna iniekcja plemników (ICSI)

55
(No Transcript)
56
(No Transcript)
57
(No Transcript)
58
(No Transcript)
59
(No Transcript)
60
(No Transcript)
61
(No Transcript)
62
(No Transcript)
63
(No Transcript)
64
(No Transcript)
65
(No Transcript)
66
(No Transcript)
67
(No Transcript)
68
(No Transcript)
69
(No Transcript)
70
(No Transcript)
71
(No Transcript)