PET ve PET/BT Uygulamalarinda Radyasyondan Korunma

1
PET ve PET/BT Uygulamalarinda Radyasyondan
Korunma

• Fiz.Uzm Bagnu UYSAL
• DEÜ Tip Fakültesi Nükleer tip AD

2
Klinik yarari olan Pozitron yayan radyonüklidler
Nüklid Yari ömür Max pozitron enerjisi (MeV) Max erisme uzak. Su için (mm) TVL Kursun için (mm)
C-11 20.3 dak 0.959 4.1 17
N-13 9.97 dak 1.197 5.1 17
0-15 122 sn 1.738 7.3 17
F-18 109.8 dak 0.633 0.633 17
3

• PET radyonüklidlerinden kaynaklanan radyasyon
  pozitron ve anhilasyon fotonlaridir

4
Pozitron Bozunumu
e

• Pozitron,elekton ile ayni kütleye sahip,
  elektrondan farkli olarak pozitif yüklü
  partiküler radyasyondur.
• Proton sayisi fazla olan kararsiz atomlarin
  çekirdeklerinden yayilirlar.
• Proton nötrona dönüsür ve çekirdek kararli hale
  gelir.Bu sirada çekirdek disina pozitron ve
  nötrino yayinlanir.
• p ? n bn

18F (109.8dk)
b
18O
5
Anhilasyon Reaksiyonu

• Pozitron yok olmadan önce madde içinde
  (enerjisine bagli olarak) 1-3mm kadar yol alir.
• Ortamda elektronla etkileserek yok olur.
• Annihilasyon olayindan sonra birbirine esit
  enerjide (511keV) ve 180 derecelik açiyla zit
  yönde iki tane foton olusur.

511 KeV
1-3mm
511 KeV
6
PET FARKI

• PET radyonüklidlerinin isinlama hizi nükleer tip
  tekniklerinde kullanilan radyonüklidlere göre
  daha yüksek.
• Foton enerjileri yüksek.
• Yari ömürleri kisa.

7
Yüksek isinlama
Radyonüklid Isinlama hiz sabiti
(R/h/mCi nokta kaynagin 1cm
uzaginda) F-18 7.96 Tc-99m 1.41
I-131 3.24
8
Kisa yari ömür
Radyonüklid Yari ömür
Ga-67 3.26 gün
Tl-201 3.04 gün
In-111 2.83 gün
Tc-99m 6.02 saat
F-18 109.8 dakika
9
Yüksek foton enerjisi
Radyonüklid Foton Enerjisi keV HVL (mm)
Tc-99m 140 0.26 kursun 0.17 tungsten
F-18 511 4 kursun 2.8 tungsten
PET ünitelerinde 511keVlik fotonlardan korunmak
için kullanilacak kursun zirhlama materyallerinin
, 140 keVlik gama fotonlarinda kullanilan
kursun kalinligindan 16 kat fazla olmasi gerekir.
10
PET/BT FARKI
PET

DAHA FAZLA KORUNMA

BT
11
PET/BT

• Iki modalitenin birlikte kullanilmasiyla elde
  edilen en büyük kazanç
• Hastanin tek bir uygulamada anatomik (BT) ve
  fonksiyonel (PET) bilgilerinin es zamanli elde
  edilmesidir.
• Hibrid görüntülemede amaç atenüasyon düzeltmesini
  ve anatomik lokalizasyonu yapmaktir
• Pozitron görüntülemede kullanilan 511keV yüksek
  enerjili izotoplarin uygulamalari ve BTden
  kaynaklanan
• X-isinlari,radyasyonla çalisanlarin, hastalarin,
  çevrenin maruziyet dozunun daha da artmasina
  sebep olmustur.

Radyasyon güvenligi açisindan önlemlerin ve
bilimsel çalismalarin arttirilmasi gerekliligi
ortaya çikmistir.
12
ICRP-60

• Uluslararasi Radyasyondanda korunma
• komisyonunun 1991 yilinda yayinladigi raporda
• radyasyondan korunmanin 3 temel prensibi

• Uygulamalarin gerekliligi
• Radyasyon korunmasini optimizasyonu
• Doz limitleri

13
Radyasyondan korunmada temel prensipler

• Uygulamalarin gerekliligiNet bir fayda
  saglamayan hiçbir radyasyon uygulamasina izin
  verilemez.

• Radyasyon korunmasinin optimizasyonu Ekonomik ve
  sosyal faktörler göz önünde bulundurularak
  ,yapilan bütün çalismalarda maruz kalinacak
  radyasyonun mümkün oldugunca en düsük düzeyde
  tutulmasi saglanmalidir.

• Doz limitleriGörevi geregi radyasyonla
  çalisanlar ve halk için yillik alinmasi izin
  verilen doz asilmamalidir.

14
Doz SinirlariICRP 60
Radyasyonla çalisanlar mSv/yil Halk mSv/yil
Tüm vücut (ardisik 5 yil) 20 Tüm vücut (ardisik 5 yil) 1
Tüm vücut (tek 1 yil) 50 Tüm vücut (tek 1 yil) 5
Göz 150 Göz 15
El,ayak,cilt 500 El,ayak,cilt 50

• 16-18 yas arasindaki stajyer ve ögrenciler için
  etkin doz 1 yilda 6 mSv i geçemez.
• Hamileligi belirlenmis radyasyon görevlileri
  gözetimli alanda çalisirlar.
• (Batin yüzeyi esdeger doz siniri 1 mSv dir.)

15
Radyasyondan korunmanin temeli

• Esik degerler altindaki doz sinirlarini
  kullanarak
• Deterministik etkileri önlemek
• Stokastik etkileri azaltmaktir

Doz limitlerinin varligina ragmen bütün radyasyon
çalismalarinda gereksiz isinlamalardan
sakinmak. Uygulamalarda ALARA olarak bilinen
kuralin sürekli olarak uygulanmasina dikkat
edilmelidir.
16
Radyasyon maruziyeti açisindan kritik gruplar

• Radyasyon çalisanlari
• Hastalar
• Hasta çevresindeki kisiler

17
PET/BTRadyasyon maruziyet kaynaklari

• Radyofarmasötik üretimi
• FDG dagitimi
• Hasta dozu hazirlama
• Hasta dozu uygulanmasi
• Hastalar Enjeksiyondan sonra hasta
  pozisyonlama
• Pet ünitesinden disari
  çikarma ve kamera altindan kaldirma
• Dekontaminasyon
• Atiklar
• BT den kaynaklanan X-isinlari

18
PET/BTÇalisanlarin radyasyon dozunu azaltma
yöntemleri

• Zaman
• Uzaklik
• Zirhlama
• Uygun laboratuvar teknikleri
• Rutin kontroller ve takipler

19
Zaman - Uzaklik
Kaynaga yaklastikça radyasyon siddeti
artar. Radyasyon dozu kaynaga olan mesafenin
karesiyle ters orantili olarak degisir.
Radyasyonla çalismalar sirasinda maruz kalinan
isinlama dozlari çalisma süresi ile dogru
orantilidir.
20
G.S.Pant ve ark.IJNM,21(4)100-103,2006
370MBq F-18 FDG enjeksiyon sonrasi ve görüntüleme
sonrasi doz hizlari
Uzaklik (m) Doz hizi(mikroSv/saat) (370MBq enj. sonra) Doz (mikroSv) PET/CT gör.sonrasi
0 832.7 325.2
0.5 123.4 54.1
1.0 39.8 18.5
2.0 17.3 6.3
21

• Zaman ve uzaklik radyasyondan korunmada
• uygulanmasi kolay ve etkili bir yöntem olmakla
• birlikte etkin bir korunma için radyoaktivite
• kaynaginin zirhlanmasi sarttir

22
Kaynaklarin zirhlanmasi

• PET merkezlerine radyoaktif maddelerin tasinmasi
• Doz kalibratörü önünde
• Doz hazirligi süresinde
• Enjeksiyon yapilmasi sirasinda
• Enjektör tasinmasinda
• Atiklarin saklanmasi

23
Lokal kaynaklar
Lokal kaynaklarda vial,enjektör,atiklar
korunmanin daha etkili olabilmesinde kaynaklarin
zirhlanmasi öncelikli olmaktadir.

• Zaman Uzaklik

ZIRHLAMA
Hastalar

• ZAMAN UZAKLIK

Zirhlama
Radyoaktif kaynak haline gelen hastalarda etkin
korunmanin yolu hastalarla maksimum uzaklikta az
zaman geçirmekle saglanabilir.
24
Laboratuvar kurallari

• Radyoaktif madde ile çalisirken eldiven
  giyilmeli.
• Laboratuvar kiyafetleri, tek kullanimlik olmali
  galos ve koruyucu gözlük kullanilmalidir.
• Radyoizotoplarla çalisirken yemek, içmek
  yasaktir.
• Radyoaktif atiklar uygun ortamda saklanmalidir.
• Çalisma tamamlandiktan sonra çalisan personelin
  ve çalisma ortaminin radyasyon ölçümleri alinmali
  ve gerekirse dekontaminasyon islemi yapilmalidir.
• Radyasyon uyari isaretleri bulunmalidir.

25
Kontrol ve kayitlar

• Radyoaktif madde kayitlari
• Alan ölçümleri ve atik kayitlari
• Dozimetri sonuçlari
• Saglik kontrol kayitlari

26

• PET/BT
• Pratik uygulamalarda çalisanlarin maruz kaldigi
  dozlar

27
Radyasyon dozlari

• Uygulanan radyofarmasötigin cinsi
• Uygulama dozu
• Çalismanin türü
• Hastadan uzaklik
• Görüntüleme süresi

28
Üretim-doz hazirlanmasi - enjektöre doz çekimi

• Düsük enerjili radyofarmasötikler için kullanilan
  doz kalibratörlerinin iyonizasyon odalarinin
  çevresinde yaklasik 0.3-0.6cm lik kursun zirhlama
  bulunmaktadir.
• Pozitron yayan radyonüklidler için ilave
  zirhlama yapilmalidir.Doz kalibratörünün mevcut
  kursun kalinligi en az 5 cm olmalidir.
• Diger bir alternatif önlem doz kalibratörünün
  önüne kursun tugla konulmasidir.

29
Üretim-doz hazirlanmasi - enjektöre doz çekimi

• Çalisan,özellikle üretilmis radyofarmasötigi
  alirken ve enjektöre
• doz çekimi, kalite kontrol sirasinda radyasyona
  maruz kalmaktadir.

• Radyofarmasötik sentezi bilgisayar kontrolü
  altinda tam otomatik
  yapilmalidir.

• Radyofarmasötik enjektörlere otomatik doz
  yükleyici ile aktarilmalidir.

• Iki personel dönüsümlü
• olarak çalismalidir

30

• Radyofarmasötik içeren vial ve enjektör kabi 60mm
  kalinlikta kursun ile çevrili çalisma modülü
  içinde en az 10mm kalinlikta kilif içinde
  saklanmalidir.

• Çalisan kisi, zirhli vialden enjektöre doz
  çekerken vial ve enjektörden 55 mm kursun
  esdegeri kalinlikta cam ile ayrilmalidir.

31

• Enjektöre,vialden doz çekerken forceps veya
  pensler kullanilmali dogrudan elle temas
  edilmemelidir

32
PET Radyofarmasötiklerinden Kaynaklanan Radyasyon

• Tüm vücut
• El bilegi
• Parmaklar

0.002- 0.014 mSv/ islem 0.03 -0.28 mSv /ay 2.4
mSv /yil
0.42 2.67 mSv/ay 26 - 49 mSv /yil
sol el 1.4-7.7 mSv /gün sag el
0.8-2.4 mSv /gün
Gonzalez L ve ark. EJNM 1999 26 894
33

• Yapilan farkli çalismalarda F-18 FDG dozun
  hazirlanmasi sirasinda
• maruz kalinan radyasyon dozu

0.3 -5.3 mikroSv arasinda farklilik gösterir
Enjektöre doz hazirligi sirasinda ellerin maruz
kaldigi doz her biri için
700 mikroSv
Lineman ve ark.Nuklearmedizine,January,2000.39(3)
77-81
34
Doz hazirlanmasi sirasinda farklilik

• Kullanilan teknik
• Zirhlama
• Radyasyon çalisaninin deneyimi ve pratigi

35
Doz hazirlanmasi - enjektöre doz çekimi

• Gerekli korunma önlemleri alindiginda doz
  hazirlanmasi asamasinda maruz kalinan doz ICRP-60
  yillik MPD limitinin altinda olacaktir.
• Tecrübe ile maruziyet azalacaktir.
• Günlük çalisma kurallarina uyulmazsa parmak
  dozlari yillik kabul edilen dozun üstüne
  çikabilir.
• Ellerin maruziyetini azaltmak için personelin
  dönüsümlü çalismasi önerilir.

36
Enjektör Tasima

• Hazirlanan aktivite enjektör zirhi içine
  yerlestirilmeli
• Duvar kalinligi
• 20-40mm olan tasima kabi içine yerlestirilmeli

• Enjektörlerin tasinmasinda hareketli masalar
  kullanilmalidir.

37
Enjeksiyon Islemi

• Enjeksiyon isleminin hizli tamamlanabilmesi için
  hastanin damar yolu önceden açilmalidir.
• Hastanin damar yolunun bulunmasi sirasinda
  ortaya çikacak sorunlar enjeksiyonu yapan kisinin
  dozunu arttiracaktir.
• Hasta hazirlandiktan sonra kursun enjektör
  enjeksiyon öncesinde kanüle yerlestirilmeli ve
  islem tamamlanmalidir.
• Enjeksiyon sirasinda eldiven kullanilmalidir.

38
Enjeksiyon yapan çalisan için tüm vücut radyasyon
dozu

• Zirhsiz enjektör 0.0138 mSv/islem
• (McCormick VA ve ark, 1993)
• Zirhli enjektör 0.0028 mSv / islem (Chiesa C
  ve ark, 1997)
• 0.0020 mSv/ islem (Gonzalez L ve ark, 1999)

39
Enjeksiyon Islemi

• Enjeksiyon islemi sirasinda alinan radyasyon dozu
  yaklasik islem basina 2-3 mikroSv dir.
• Zirh kullanilmadan yapilan enjeksiyonlarda doz
  5-6 kat artar.
• Uygulanan doza göre maruziyet dozu degisecektir.

40
Görüntüleme hazirligi ve hasta pozisyonlama

• Hasta bekleme odasinda, hastanin yaninda
  bulunulmasi radyasyon güvenligi açisindan
  sakincalidir.
• Çok gerekmedikçe hasta bekleme odasinda yalniz
  olmalidir.

370MBq FDG enjeksiyonundan sonra 1saat uptake
periyodunda hastanin yaninda kalan bir kisi 0.1 m
0.59mSV
1 m 0.07 mSv
Benatar NA JNM 2000
41
Hastanin çekim öncesi pozisyonlanmasinda
hastanin ayak ucunda bulunulmasina dikkat
edilmelidir.
500 MBq F-18 FDG enjeksiyonundan 50 dk sonra
maruz kalinan ortalama doz
Uzaklik Doz hizi SD (mikroSv/ saat) Doz hizi SD (mikroSv/ saat) Doz hizi SD (mikroSv/ saat) Doz hizi SD (mikroSv/ saat) Doz hizi SD (mikroSv/ saat) Doz hizi SD (mikroSv/ saat)
Uzaklik Kafa Abdomen Abdomen Abdomen Abdomen Ayak
Uzaklik Verteks Sag yan Sol yan Ön Arka Plantar yüz
0 cm 336 223 214 293 300 47
30 cm 78 78 75 103 96 14
100 cm 14 13 13 20 18 2
Chiesa C ve ark. EJNM 1997 24 1380-1389
42
Efektif dozlar

• Konvansiyonel NT uygulamalarinda radyasyon
  uygulama basina radyasyon çalisaninin aldigi
  ortalama radyasyon dozu
• 1.5 mikroSv (0.3-5.3)mikroSv ClarkeE.A.Nuc.Med.Co
  mmun 13795-798,1992
• PET çalismalarinda radyasyon çalisaninin hasta
  basina aldiklari doz.
• 5.5mikroSv /370 MBq (Benatar NA JNM 2000)
• 11 mikroSv/500MBq (Chiesa C ve ark.
  EJNM 1997)
• 5 mikroSv/ 370 MBq (Dignum ve ark.1998)

43
Farkli çalismalarda radyasyon çalisanlarinin
efektif dozlari

• Arastirma Günlük doz Günlük
  aktivite
  (mikroSv) (MBq)
• Robinson ve ark. 32
  1260
• E.Stranden ve ark 36
  1440

PET Tüm vücut efektif doz degeri 7,5 mSv/
yildir lt 20-50 mSv
Konvansiyonel NT Tüm vücut efektif doz degeri
2.8 mSv/ yil lt 20-50 mSv
Clarke E.A.
Nuc.Med.Commun 13795-798,1992
44
Görüntüleme sonrasi

• Hasta F-18 FDG enjeksiyonundan en az 2 saat
  sonra bölümden ayrilir.
• NRC radyasyon güvenlik kurallari, radyofarmasötik
  uygulanmis hastanin 1 m uzaklikta ölçülen doz
  hizi degeri (lt 50 mikroSv/saat ) ise evine
  gönderilmesine izin vermektedir.
• 500 MBq F-18 FDG uygulana olgularin
  enjeksiyondan 50 dakika sonra vücut ön ve
  arkasinda 1 m uzaklikta doz hizi
• 20 mikroSv /saat (Chiesa C ve ark. EJNM 1997
  24 1380-1389)
• Hasta enjeksiyondan en erken 1 saat sonra evine
  gönderilebilir.

45

• F-18 FDG uygulanan hastalar özel güvenlik
  önlemlerine gerek duyulmadan evlerine
  gönderilebilir.
• Hamileler ve çocuklar için de özel kisitlama
  gerekmez.
• Bölümü terk ettikten sonra evde çocuk ile yakin
  temasta bulunulmasi durumunda çocugun maruz
  kalacagi doz 0.5 mSv dan az olacaktir.
• Hastalar PET merkezine çocuklarini getirmeleri
  radyasyon güvenligi açisindan sakincalidir.

Halk için yillik kabul edilebilir maksimum
efektif doz siniri 1 mSv.
Cronin B ve ark. EJNM 1999 26 121-128
Gebeler ve çocuklar için yillik kabul edilebilir
maksimum efektif doz siniri 1 mSv
46
Hamile Hasta
F-18 FDG fetus dozu 3ay öncesi-3 ay 0.022
mGy/MBq 6-9 ay 0.017 mGy/MBq
200 MBq için 4mSv
Stabin ve ark.JNM 2001
Fetusun aldigi 5 mGy'lik bir radyasyon dozu 2
yillik dogal radyasyon dozuna esdegerdir (2.5
mSv/yil)
Emzirme
F-18 FDG sütteki sekresyonu düsüktür. F-18 FDG
enjeksiyonundan hemen önce emzirme
önerilir. Emzirme yasagi YOKTUR.
Hicks ve ark.JNM 2001
47
Atiklar

• Igne, siringa, vial, eldiven gibi radyoaktif
  madde ile bulasmis materyel plastik torba ile
  kapli çöp toplama kabinda izole edilmeli ve diger
  çöplerden ayri imha edilmelidir.
• Radyoaktif atiklar aktivite düzeyi bacground
  düzeyine indigi zaman standart atik olarak yok
  edilebilir.
• FDG doz enjeksiyonundan sonra çikan atiklar 1
  günlük yarilanmaya
• (10 yari ömür 18 saat) birakilmasi yeterlidir.
• Radyoaktif atik deposunun kapisi kilitli olmali,
  kapida uyari isareti bulunmali ve uygun zirhlama
  yapilmalidir.
• Radyoaktif atiklarin kayitlari düzenli
  tutulmalidir.

48
PET/CT ünitelerinin planlanmasi

• PET ünitesi içinde soguk ve sicak alanlar
  belirlenmelidir.
• Çalisan kisilerden hastaya ve hastalar arasindaki
  isinlama en az olacak sekilde planlama
  yapilmalidir.
• Hastalar ayri odalarda yatirilmalidir.
• Uygun zirhlama yapilmalidir.

49
PET/CT ünitelerinde alanlar

• F-18 FDG
• Laboratuvar

Hasta tuvaleti
Hasta bekleme
PET/CT
Çalisan Tuvaleti
Hasta görüsme
Radyoaktif olmayan Hasta bekleme
PET/CT görüntüleme
Kontrol odasi
50
F-18 FDG Isakisi
Görüntü kontrol odasi
FDG Laboratuvar
PET/CT Görüntüleme
Radyoktif Hasta bekleme odasi
Sekreterlik
FDG enjeksiyon odasi
Radyoktif olmayan Hasta bekleme odasi
Hasta tuvaleti
Tuvalet
Hasta Çalisan
51
Zirhlama karakteristikleri belirleme

• Çalisma alanlari,
• PET dozlari ve x-isini ekipmanlarinin özellikleri
• Mesguliyet faktörlerine göre bitisik alanlarin is
  yükü,
• Radyoaktif maddenin bulundugu yerin etrafindaki
  alanlarin insanlar tarafindan ne oranda isgal
  edilidigi,
• Radyoaktif madde ile zirhlanmasi gereken yer
  arasi uzaklik,
• Izin verilen doz sinirlari,
• Lokalizasyona göre zirhlama kalinliklari ve
  yerlerinin belirlenmesi.
• Zirhlama materyalinin seçimi.

Zirhlama gerektiren her oda için duvarlarin
kursun, beton, delikli tugla gibi degisik duvar
malzemeleri için gereken minimum kalinliklar
Tavan, taban ve kapi için ayri ayri olmak
üzere,odalarin alani,bitisik yerlerin kullanim
sekli,duvar yapi malzemesi ve kalinligi gibi
özellikler göz önünde bulundurularak
hesaplanmalidir.
52
Zirhlama özellikleri
Teknisyen-rapor Koridoru 3 metre genislikte
Kamera 1
rapor
Hasta bekleme Aktif Yarim Duvar kursunlu
Rutin lab
Kamera 2
deneysel Gama kam
Pet lab
Hasta hazirlik
Koridor 2.5 metre genislikte
Korid 2 metre
plk
Kamera 3
plk

K2
A
K1
plk
Oda 1
B1
oda2
Pet acq
D2
Kamera 4
Hasta wc
oda3
PET/CT
B2
UPS
D1
C
53

• Radyoizotop F-18
• Aktivitesi 555MBq
• F-18 Hasta doz sbt 0.092
• W(is yükü) 5838 MBq.sa/hafta
• TVL 17.6 cm beton, 1.66cm kursun

ZIRHLANAN ALAN Izin verilen doz(P) mikroSv/hafta Uzaklik(d) m Mesguliyet faktörü(T)
A duvari/ koridor 20 3,50 1/5
B1 duvari/iç koridor 20 5,0 1/5
B2 duvari/hastawc 20 0,90 1/2
C duvari/dis alan 20 5,30 1/40
D1 duvari/UPS odasi 20 4,10 1/20
D2 duvari/kumanda 400 2,50 1
Kum.ünit.cam 400 2,30 1
Kapi(K1)/hasta giris 20 5,30 1/8
Kapi(K2) Tekn.giris 20 3,80 1/8
Tavan /çati - - -
Taban/Rad.Onk.Dr.oda 400 2,0 1
PET/BT görüntüleme odasi
54
PET/CT görüntüleme odasi zirhlama
ZIRHLANAN ALAN Kursun(cm) Beton(cm) Mevcut duvar(cm)
A duvari/ koridor 0.32 27.94 20
B1 duvari/iç koridor 0.29 25.86 20
B2 duvari/hastawc 1.60 19.00 10
C duvari/dis alan 0.21 19.40 30
D1 duvari/UPS odasi 0.25 23.00 30
D2 duvari/kumanda ünitesi 0.29 25.86 30
Kum.ünit.cam 0.30 - -
Kapi(K1)/hasta giris 0.27 - -
Kapi(K2) Tekn.giris 0.29 - -
Tavan /çati - - -
Taban/Rad.Onk.Dr.oda 0.31 27.16 -
55
PET/BT uygulamalarinda hasta dozlari
56
PET efektif dozlari
Radyofarmasötik Efektif doz mSv/MBq
N-13 amonyum 0.002
F-18 FDG 0.019
F-18 FDOPA 0.018
C-11 methionine 0.052
57
NT tetkikleri hasta dozlari

• Tetkik Etkin doz(mSv)
• Beyin 7
• Kemik 4
• Kalp 8

UNSCEAR 2000 Report
FDG ile yapilan tüm vücut PET görüntülemede en
yaygin kullanilan 10 mCi F-18 FDG nin hastaya
verdigi radyasyon dozu diger nükleer tip
uygulamalriyla kiyaslandiginda myokard perfüzyon
sintigrafisi gibi bazi tetkiklerden düsük ve
onlara yakindir.
58
PET FDG görüntülemesi sirasinda hastalarin
maruzkaldigi radyasyon dozu radyolojik
tetkiklerlekarsistirilirsa

• Akciger grafisi 0.14mSv
• Abdomen BT 10 mSv
• Beyin BT 2 mSv
• Akciger BT 4-6 mSv

F-18 FDG görüntüleme sirasinda hastalarin maruz
kaldigi radyasyon dozu akciger ve batin
tomografisi sirasinda alinan doza yakindir.
59
F-18 FDG organ dozlari

• Hedef organ mGy/MBq
• Beyin 0.046
• Kalp 0.068
• Mesane 0.160
• Mide 0.013
• Karaciger 0.011
• Akciger 0.010

F-18 FDG aktivite basina en fazla doza maruz
kalan organlar
mesane,kalp,beyin
Brix ve ark. J.Nuc.Med .Vol.46,No.4.April(2005)
60
BT uygulamalarinda hasta dozlarini etkileyen
faktörler
BT uygulamalarinda radyasyon dozu

• Tüp akimi
• Tüp voltaji
• Çekim süresi
• Kesit kalinligi
• Alan boyutu
• Pitch degeri

61
Düsük (LD-BT) ve yüksek doz (D-BT) uygulamalarda
efektif dozlar

• BT tipi kVp mAs p Efektif doz(mSv)
• LD-BT 120 60 1.5 4.5
• LD-BT 110 30 2 1.3
• D-BT 120 195 1.5 14.1

p pitch
degeri, kVpTüp voltaji, mAs tüp akimi
BT sistemlerinin teknik özellikleri PET/BT
de hasta radyasyon dozunu belirleyen
önemli faktördür.
Brix ve ark. J.Nuc.Med .Vol.46,No.4.April(2005)
62

• Düsük doz BT çalismalarinda efektif doz
• 1 - 4 mSv
• Yüksek doz BT uygulamalarinda tüm vücut efektif
  doz
• 14 - 19 mSv arasinda

Brix ve ark. J.Nuc.Med .Vol.46,No.4.April(2005)
Bugünkü tahminler 5mSv (500mrem) efektif dozun
her 10000 kiside 2.5 fetal kanser riskine sebep
oldugu seklindedir.
63

• PET / BT transmisyon görüntüsü elde edildiginde
  maruz kalinan radyasyon dozu belirgin sekilde
  artar.

64
Standart PET ve PET/BT uygulamalarinda hasta
dozlari
Uygulama Hasta mSv/islem
Standart PET 7 (370MBq F-18 FDG)
PET/BT 8.5 p2, mAs30 (LD-BT) 24.8 p1, mAs111 (D-BT)
PET/BT uygulamalarinda, diagnostik amaçli
çalismalarda BT kullanilarak yapilan yüksek doz
uygulamalar tüm vücut efektif dozunu (24.8mSv)
belirgin sekilde arttirir. Düsük doz
uygulamalarda hasta dozlari düsmektedir(8.5mSv)
Brix ve ark. J.Nuc.Med .Vol.46,No.4.April(2005)
65
PET / BT Görüntüleme Efektif Doz Degerleri
Protokol Alan kVp mAS Doz mSv
Standart Tüm vücut 130 111 24
Abdomen 130 147 25
Düsük doz Tüm vücut 130 15 8
Bayer.T,Mueller.SP,Brix.G ve ark.2004
66
PET / BT Görüntüleme Efektif Doz Degerleri (mSv)
PET/ BT (mSv) PET/ BT (mSv) PET/ BT (mSv)
p3 80 0.8 p6 80 0.8
0.45 0.22
5.66 3.45
18.97 8.81

Beyin
Kalp
Tüm vücut
(p6pitchdegeri 80 mA tube akimi, 0.8 sn tüp
rotasyon zamani)
Wu TH ve ark. Nucl Med Commun. 2005 26 323-330
67

• Eksternal pozitron emisyon kaynagi yoluyla
  transmisyon verilerini kullanmak yerine BT bazli
  atenüasyon düzeltmesinin kullanimi tetkik
  zamaninda belirgin bir azalmaya neden olur.
  Düzeltilmis PET görüntülerinin kalitesini
  arttirir.

Hibrid görüntülemede amaç atenüasyon düzeltmesini
ve anatomik lokalizasyonu yapmaktir.
Düsük hizli BT ile transmisyon görüntüsü eldesi
yeterli bilgiyi saglayacak ve hastanin radyasyon
maruziyeti azalacaktir.
68
PET/BT hasta dozlarini azaltma yöntemleri

• Standart doz uygulamalari
• Kullanilan alanlarda uygun zirhlama yapilmasi
• BT kullaniminda pratik ve teorik egitim
• Endikasyon,hasta yasi ve büyüklügüne göre BTde
  doz optimizasyon kriterlerinin belirlenmesi
• BT dozimetre degerlendirmeleri ve farkli çalisma
  protokollerinin etkilerinin degerlendirilmesi

69

• PET/BT çalismalarinda hastalarin, radyasyonla
  çalisan kisilerin ve çevrenin güvenligi için
  optimum kosullarda düzenlenmis alanlarda
  çalisilmalidir.

• ALARA prensibine göre maruz kalinacak radyasyonun
  mümkün oldugunca en düsük düzeyde tutulmasi için
  gerekli koruyucu çalismalar yapilmali ve
  radyoaktif maddelerin hazirlanmasindan hasta
  merkezden ayrilana dek radyasyondan korunma
  kurallarina uyulmalidir.