N

1
Nói V? Aperture C?a Máy Digital Camera
CT
Kính thua quí b?n, theo l?i yêu c?u c?a b?ng h?u
hôm nay tôi g?i d?n quí b?n slide show nói v?
kh?u d? (Aperture) c?a máy digital camera và công
d?ng c?a nó khi ch?p hình. Trên máy digital
camera thu?ng chúng ta th?y nh?ng cách ch?p nhu
vài thí d? b?ng hình sau
?
?
?
?
Trong lo?t slide show n?y tôi s? l?n lu?t nói v?
nh?ng cách ch?p C, M, A, S, P, Auto hay là M,
Av, Tv, P , SCN, Auto Hôm nay xin d? c?p t?i
cách ch?p ghi t?t trên nút v?n là A (hay Av theo
Canon). Ðây là cách ch?p Aperture
priority. Nhung tru?c tiên chúng ta tìm hi?u coi
Aperture là gì và nó liên h? t?i hình ch?p du?c
ra sao. Xin các b?n nhà ngh? làm b? ngó lo m?t
chút d? tôi múa rìu bày cho b?n bè nhóm i-t?
nhi?p ?nh c?a tôi. Luu ý V?i slide show các b?n
không in ra du?c dâu vì có ch? hay hình n?m ch?ng
lên nhau, in s? thi?u m?t ph?n thành khó hi?u.
Xin nh?n space bar xem ti?p.
Hu?nh Chi?u Ð?ng 4-Dec-2011
2
Ch? Aperture theo ti?ng Vi?t là kh?u d?, tên
không du?c bi?t nhi?u là iris, Tây g?i là
ouverture. Ðó là cái l? bên trong ?ng kính máy
?nh di?u ch?ng lu?ng ánh sáng di vào sensor
Khi nó m? r?ng ánh sáng vào nhi?u.
Khi nó m? nh? ánh sáng vào ít.
Trong digital camera thì cái aperture n?y du?c
di?u ch?nh b?ng motor di?n. Nó có th? t? d?ng khi
ch?p automatic, nó có th? di?u ch?nh theo ý n?u
v?n nút quá A (Av). Hay có th? di?u ch?nh d? m?
l?n nh? b?ng tay (ch?p manual).
Cái l? n?y liên h? t?i danh t? nhi?p ?nh là
f-stop.
3
Ðây là hình thí d? v? f-stop
Các con s? f/2 f/2.8 các b?n tu?ng là tu? ti?n,
th?c ra nó có nghia lý riêng. Nói tóm t?t nhu
sau
?
?
Thí d? khi m? f/8 thì lu?ng ánh sáng di vào
sensor trong 1 giây d?ng h? là 1.N?u m? l?n hon
thành f/5.6 thì lu?ng ánh sáng di vào cùng th?i
gian là 2 l?n nhi?u hon .
Bây gi? chúng ta m? l?n hon thành f/4 thì lu?ng
ánh sáng di vào cùng th?i gian là 4 l?n nhi?u hon
so v?i f/8.
N?u m? l?n hon thành f/2.8 thì lu?ng ánh sáng di
vào cùng th?i gian là 16 l?n nhi?u hon so v?i f/8
và c? tang dôi nhu v?y.
T?i dây xin quí b?n chú ý, xin d?c hai l?n câu
sau dây.
Trong 1 giây m? aperture f/8 thì cho là lu?ng ánh
sáng vào sensor là 1. N?u m? aperture f/5.6 nhung
gi?m th?i gian xu?ng còn ½ giây thì lu?ng ánh
sáng vào sensor cung là 1.
Thí d? trong 1 giây chúng ta m? f/8 thì lu?ng ánh
sáng vào sensor là 1. N?u m? aperture l?n hon t?c
f/4 nhung gi?m th?i gian xu?ng còn ¼ giây thì
lu?ng ánh sáng vào sensor cung là 1.
Ði?u n?y cho chúng ta th?y lu?ng ánh sáng vào t?i
sensor tu? thu?c vào d? l?n c?a aperture mà cung
tu? thu?c vào th?i gian l?y ?nh. Mu?n cho ánh
sáng vào sensor không thay d?i thì .
4
Nguyên t?c can b?n là s? lu?ng ánh sáng vào
sensor ph?i là m?t lu?ng c? d?nh (v?i ISO nh?t
d?nh nào dó, thí d? nhu set ISO là100 di). N?u
ánh sáng vào ít quá ?nh s? thi?u sáng, vào du quá
?nh s? du sáng. Sau dây thí d? v? v?n t?c ch?p
n?u chúng ta gi? aperture c? d?nh.
Aperture f/4.5 ch?p v?n t?c 1/250 giây, ánh sáng
vào dúng, ?nh v?a.
Aperture f/4.5 nhung ch?p nhanh quá (1/500 giây),
ánh sáng vào sensor ít, ?nh thi?u sáng.
Aperture f/4.5 ch?p v?n t?c 1/125 giây, ánh sáng
vào du, ?nh quá sáng.
T?i dây chúng ta th?y có ba thông s? quy?t d?nh
?nh sáng hay t?i (thi?u hay du sáng) dó là
aperture (A), th?i gian m? ?ng kính (T) và d?
nh?y c?a sensor (ISO).
5
Mu?n cho lu?ng ánh sáng vào sensor không d?i thì
khi chúng ta m? aperture l?n lên m?t b?c thì th?i
gian l?y ?nh ph?i ng?n di m?t b?c. N?u chúng ta
dóng aperture nh? di m?t b?c thì th?i gian l?y
?nh ph?i l?n hon m?t b?c (cho là ISO set c?
d?nh) V?y thì câu h?i d?t ra là t?i sao chúng ta
giành làm ch? m? aperture theo ý mình. Câu tr?
l?i là có khi chúng ta c?n t?i chuy?n n?y, nó
liên h? t?i d? s?c nét c?a ?nh thu du?c nhung
quan tr?ng hon h?t là cái DOF (deep of field).
V?y thì DOF là gì? Thua có bao gi? các b?n mu?n
cho guong m?t ngu?i m?u s?c nét, còn doá hoa n?m
g?n dó nhoè di m?t chút không? T? ch?n aperture
khi l?y ?nh giúp các b?n th?c hi?n di?u n?y s?
dàng.
Ðoá hoa s?c nét, lá cây phía sau nhoè.
Con chu?ng chu?ng s?c nét, lá cây phía sau nhoè.
N?u các b?n mu?n t?m ?nh rõ nét h?t t? g?n t?i xa
thì sao? Thua cung nh? vào aperture luôn. Nh?ng
trang k? chúng ta bàn t?i hai chuy?n n?y.
6
Hình bên c?nh cho th?y nh?ng f-stop thông thu?ng
kh?c trên ?ng kính máy ?nh ch?p film ngày tru?c.
Thi?u sáng
Ngày xua d? nh?y c?a film r?t gi?i h?n, ISO 400
là dã có h?t r?i nên ngu?i ta làm ra nh?ng ?ng
kính r?t sáng (thí d? m? t?i f/1.4). Nh? có l?n
tôi th?y ?ng kính sáng t?i f/0.9 bày trong t?
kính m?t ti?m hình du?ng Nguy?n Hu? Saigòn.
Ngày nay d? nh?y c?a sensor máy digital camera
r?t cao, ISO 6400 m?i có h?t (noise) nên ?ng kính
không c?n sáng nhi?u ( f/3.5 là thu?ng). ?ng kính
sáng t?i f/1.8 bán giá cao t?i mây xanh. Còn ?ng
kính f/1.4 d?ng t?i ph?ng tay luôn.
N?u ISO không d?i, v?n t?c l?y ?nh không d?i mà
ch? thay d?i aperture thì ?nh thu du?c s? nhu th?
n?y dây.
Du sáng
7
Mu?n cho ?nh thu du?c không thay d?i d? sáng thì
c? m? aperture to m?t b?c thì set th?i gian l?y
?nh nhanh hon m?t b?c. Hay ngu?c l?i (n?u gi? cho
d? nh?y ISO c? d?nh). Câu h?i m?t b?c là bao
nhiêu. Thua dây là thang v?n t?c kh?c trên nút
v?n máy ch?p hình ngày tru?c.
S? 1 là th?i gian l?y ?nh dài 1 giây, s? 2 là
th?i gian l?y ?nh dài ½ giây.
Cung nhu v?y s? 4 là th?i gian l?y ?nh dài ¼
giây. S? 125 là th?i gian l?y ?nh dài 1/125 giây.
? slide show sau tôi s? bàn v? th?i gian l?y ?nh
(T) n?y và ?nh hu?ng c?a nó ra sao trên t?m ?nh
ch?p du?c . M?i các b?n dón xem ti?p H?i Th?
Hai s? xu?t b?n nay mai.
Trang n?y còn du gi?y xin g?i các b?n hai d?nh
nghia b?ng hình. Trang sau s? nói v? cách dùng
aperture d? có du?c t?m ?nh theo ý. T?c là t?m
?nh rõ t? g?n d?n xa, hay t?m ?nh ch? rõ nét v?t
ch? mà thôi, phong phía sau b? m? di.
8
Trong t?m ?nh n?y chúng ta th?y nh?ng v?t n?m
phía sau nhu m?t d?ng h? và cái máy ch?p hình 6x6
nhoè di ch? có hai nhân v?t ch? d? là rõ nét. Lý
do là m? aperture l?n (f/2.8).
9
T?m ?nh n?y ch?p v?i f/26 cho th?y nh?ng v?t n?m
phía sau nhu m?t d?ng h? và máy ch?p hình 6x6 rõ
nét. Lý do là m? aperture nh? (f/26).
10
T?m ?nh n?y ch?p v?i aperture nh? nên rõ nét t?
g?n t?i xa
Vi?n b?o tàng Smithsonian Castle
11
C? hai hìng du?c trích trong slide show Ký S?
B?ng Hìng Chuy?n Ði Vi?ng Washington DC. Hình
ch?p b?ng máy c?c xà bông Panasonic ZS7. Các b?n
mu?n xem th? thì click ngay t?m ?nh hoa n?y, ch?
vài ba giây, nó dua vào noi download slide show.
T?m ?nh n?y cho th?y DOF r?t ng?n, hoa rõ nét
nhung tu?ng và các v?t phía sau nhoè di.
12
Mu?n cho ?nh rõ t? g?n d?n xa thì dóng aperture
l?i cho nh? thí d? f/16, còn nhu mu?n cho ?nh rõ
v?t chính thôi, c?nh v?t phía tru?c và phía sau
v?t chính nhoè di thì m? ?ng kính cho to. Thí d?
là f/3.33 t?i da c?a máy Panasonic ZS7. Có m?t
di?u c?n nói thêm là v?i máy point-and-shoot thì
cái distance focal f c?a nó r?t ng?n, cho nên DOF
c?a nó khá dài dù m? f-stop to. V?i máy DSLR thì
DOF ng?n hon nhi?u vì focal c?a nó dài hon là d?i
v?i máy point-and-shoot. Các b?n ch? có l?m v?i
focal tuong duong qui theo máy film 35 ly. Thí d?
nhu cái máy point-and-shoot c?a các b?n ghi focal
28mm (dó là qui theo chu?n film 35mm) th?c s? thì
focal length c? nó ng?n hon nhi?u ch?ng 5mm mà
thôi. Cung nhu v?y v?i máy to DSLR ghi là 28mm,
th?c ra focal c?a nó nh? hon con s? 28 n?y
(kho?ng 21mm cho máy Four Thirds system) nhung
v?i máy full frame thì focal length th?c s? c?a
?ng kính v?n là 28mm) Nhu v?y focal length c?a
?ng kính máy Point-and-shoot nh? hon máy to DSLR
do v?y khó ch?p cho v?t chính s?c net còn phong
c?nh chung quanh m? di. Ngu?c l?i máy
Point-and-shoot có l?i th? là d? ch?p cho c?nh
v?t rõ nét t? g?n t?i xa. Mà thôi chuy?n n?y các
b?n cung ch?ng c?n bi?t làm chi, tôi vi?t do?n
n?y d? khi các b?n th?c hành v?i máy
Point-and-shoot th?y không du?c nhu ý cho l?m khi
mu?n làm nhoè c?nh v?t chung quanh ngu?i m?u thì
d?ng l?y làm l?.
13
Tóm t?t l?i th? n?y, n?u chúng ta m? aperture
r?ng thì DOF ng?n, v?i máy có focal dài thì càng
ng?n hon n?a
Còn nhu chúng ta dóng ?ng kính nh? l?i thì DOF s?
dài ra. V?i máy c?c sà bông thì nó s? cho ?nh rõ
t? v?t th?t g?n t?i v?t th?t xa. Lúc dó chúng ta
có th? coi nó nhu là hyper-focal.
Nghia là c?nh v?t ch? nào cung rõ nét h?t (di?u
n?y cung có nghia là c?nh v?t ch? nào cung không
rõ c?). Bây gi? sang ph?n áp d?ng.
14
V?i máy digital camera ngày nay thì chuy?n áp
d?ng r?t là d?. Các v?n nút (da s? máy Panasonic
và Canon d?u có nút v?n nhu hình du?i), hay tìm
trong menu d? set qua ch? A, v?i Canon là Av.
Khi dó thì máy digital camera cho phép các b?n
ch?n aperture c? nào, thí d? ch?n f/3.5 d? ch?p
rõ nét v?t chánh mà thôi. Máy digital se theo
thông s? f/3.5 n?y mà ch?n T (th?i gian l?y ?nh)
và ch?n ISO (d? nh?y c?a sensor) sao cho lu?ng
ánh sáng vào máy t?o nên t?m ?nh dúng m?c.
?
?
Nghia là sao? Thua là ch?p semi-manual (t?m g?i
nhu v?y). Còn n?u ch?p hoàn toàn manual thì các
b?n ph?i ch?n thêm T (coi là 1/250 giây hay 1/100
giây) và ch?n thêm ISO (coi là ISO 100, ISO 400,
ISO 1600) Nghia là các b?n làm ch? cái máy hoàn
toàn.
Nói nghe oai l?m, ch? dâu có manual nhu máy film
ngày xua. Bây gi? các thông s? hi?n ra trên màn
?nh h?t tron. Máy ?nh cho các b?n bi?t là ISO bao
nhiêu, T bao nhiêu, và Aperture bao nhiêu, cho
th?y luôn t?m ?nh s?p ch?p ra sao, cho th?y luôn
c? histogram n?a. Manual dâu mà manual.
Th?i ch?p film các b?n ph?i lu?ng ch?ng ánh sáng,
thí d? ngoài tr?i, film 64 ASA, ch?p v?n t?c 100
thì ph?i m? kh?u d? 11. Ra ngoài bi?n ch?p cùng
thông s? thì m? kh?u d? 16. dó là tôi nh? thu?c
lòng. Bây gi? tôi set digital camera manual y nhu
các s? trên thì ?nh cung coi du?c nhu tôi tin là
không chính xác nhu khi d? máy digital camera l?y
thông s?.
15
Sau dây là thí d? ch?p aperture uu tiên. Các b?n
xem ?nh thông s? sau dây
?
?
Ch?n f/5.6 thì T s? là 1/30 giây
Ch?n f/8 thì T s? là 1/15 giây
Các b?n th?y khi f-stop nh? hon môt b?c (hình tay
m?t) thì th?i gian ch?p ph?i lâu hon môt b?c.
Ch?p ?nh v?i aperture uu tiên (aperture priority).
Cùng di?u ki?n ánh sáng m? aperture quá l?n f/1.8
thì ánh sáng vô quá nhi?u nên máy set T thành r?t
nhanh 1/320 giây.
Chúng ta th?y th?i bu?i di?n t?, chuy?n set máy
digital camera quá d? dàng. Mình ch?n m?t thông
s? (aperture) máy ?nh ch?n các thông s? còn l?i
sao cho phù h?p. Ngày xua ph?i tính ph?i nh? qua
kinh nghi?m.
?
?
16
Trên dây là thí d? cho d? th?y, m?i lo?i máy ?nh
d?u có kh? nang n?y, nhu cách v?n máy thì thay
d?i tu? hãng tu? model. Các b?n d?c trong manual
v? ph?n aperture priority.
Ch?n f/1.8, digital camera ch?n các thông s? T và
ISO
Ch?n f/3.2, hai hình n?y ch? d? rõ nét.
Ch?n aperture nh? ?nh rõ t? g?n t?i xa
Ch?n aperture nh? ?nh rõ t? g?n t?i xa
17
Ch?n f/16, nhu v?y DOF r?t dài, ?nh rõ t? g?n t?i
xa. Hình nhu v?y d? ch?p v?i máy nh? vì focal
length ng?n.
Không ph?i lúc nào chúng ta cung có th? dóng ?ng
kính nh? du?c. C?nh v?t ph?i có nhi?u ánh sáng,
n?u không thì máy s? set th?i gian l?y ?nh khá
dài, nhu v?y khó có th? c?m máy mà không rung
tay. Thí d? ch?p hình ban dêm chúng ta dóng ?ng
kính nh? thì th?i gian l?y ?nh có khi t?i 30
giây, ph?i g?n máy ?nh vào chân máy. Nh?ng chuy?n
ch?p ?nh trong di?u ki?n khó khan n?y c?n nhi?u
t?i kinh nghi?m.
18
T?i dây coi nhu dã khá nhi?u v? DOF r?i, nhung
s?n thì nói luôn r?ng (thì là) DOF thay d?i theo
aperture nhung còn thay d?i theo kho?ng cách c?a
v?t chính t?i máy ?nh n?a.
f/22
N?u ngu?i m?u cách máy ?nh m?t kho?ng c? d?nh thì
DOF thay d?i theo aperture, d1ong aperture nh?
l?i thì DOF dài ra ( vùng màu s?m hình trên).
?
DOF
25 mét
Nhung n?u chúng ta gi? f-stop c? d?nh thí d? là
f/8 di, thì DOF dài ng?n khác nhau, n?u ngu?i m?u
? g?n máy ?nh DOF ng?n, xa máy ?nh DOF dài ra.
19
Còn chi nói n?a không? Thua v?n còn. Lúc n?y
chúng ta nói là DOF tu? thu?c vào focal length
ch? gì. Thua d? cho d? hi?u các b?n nhìn hình sau
dây
?
?
V? trí ngu?i m?u cách máy ?nh không thay d?i,
f-stop không thay d?i thí d? là f/8, nhung n?u
focal length c?a ?ng kính thay d?i thì DOF thay
d?i theo. Focal length càng dài thì DOF càng ng?n.
Ch?c có b?n th?c m?c làm sao thay d?i focal
length? Thua có hai cách, ho?c các b?n thay ?ng
kính (máy DSLR) ho?c quí b?n v?n zoom ra zoom
vào. C? hai d?u thay d?i focal length.
Do v?y các b?n zoom ra d? ch?p ?nh con chim d?u
trên ng?n cây thì nên luu ý là DOF r?t ng?n, có
khi ch? con chim là rõ còn hoa lá chung quanh có
khi nhoè di.
Do v?y các máy nh? point-and-shoot có focal
length khá ng?n khi d? wide (không zoom) cho nên
DOF r?t dài, có nghia là ch?p cho v?t chính rõ mà
c?nh chung quanh nhoè khó hon máy l?n.
20
Kính thua quí b?n, theo ý tôi thì cái slide show
n?y bao g?m r?t nhi?u di?u can b?n cho các b?n
i-t? v? nhi?p ?nh. Có l? dây là cái slide show
quan tr?ng hon h?t xua nay, tuy r?ng nó ng?n.
Quan tr?ng không ph?i là chuy?n ch?p m? ch?p
rõ, mà là chuy?n liên h? gi?a Aperture và Th?i
gian l?y ?nh v?i cái g?i là ISO. Ba món n?y theo
nhau không th? tách du?c. Cho nên các b?n thích
ch?p hình nên xem l?i l?n n?a d? th?y nguyên t?c
v?n máy n?u sao n?y mu?n ch?p hoàn toàn manual.
T? khi có digital camera tôi không thích ch?p
manual n?a, lý do là tôi bi?t tôi lu?ng d?nh ánh
sáng, l?y thu?c và tính nh?m nh?ng thông s? khác
kém xa computer (t?c là cái digital camera) . Cho
nên trong h?u h?t m?i bài tôi vi?t v? digital
camera v? nhi?p ?nh tôi d?u hu?ng v? vi?c ch?p
automatic. Di nhiên manual có cái hay c?a nó,
nhung trong nh?ng lúc ch?p ?nh k? ni?m chúng ta
dâu c?n t?i.
Còn nhi?u th? d? nói l?m, nhung e các b?n chán,
còn quí b?n m?i làm quen cái digital camera th?y
khó nh? mà dâm n?n. Xin t?m d?ng l?i noi dây v?
chuy?n aperture.
Kính thua quí b?n xin t?m d?ng l?i n?i dây, m?i
các b?n dón xem H?i Hai nói v? T và ISO. Tôi
không thích ch?p ?nh xong r?i s?a l?i b?ng
software thí d? nhu Photoshop. Lý do là ngày nay
ch?p quá nhi?u ?nh, s?a t?ng t?m m?t thì gi? l?m.
Vì v?y tôi không c?n máy ch?p RAW, cung không
mu?n mua máy digital camera d?t ti?n, nhung n?u
trúng s? thì tôi mua máy x?n li?n. Máy
point-and-shoot gò bó chân tay l?m. Bài n?y vi?t
cho quí b?n i-t?, các b?n Pro l? d?c xin d?ng
cu?i nh?ng ch? sai sót.