ORGAN NAKLI

1
ORGAN NAKLI

Hayriye Elbi Mete Ege Üniversitesi Psikiyatri
Ana bilim Dali Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi
Bilim Dali Izmir
2
Organ nakli

• Ilk nakil 1954 tek yumurta ikizleri arasinda
  böbrek nakli
• Ilk basarili karaciger nakli 1967
• DiMartini Organ transplantation 2005

3
Türkiyede organ nakli

• Organ ve doku alma, saklama, nakletme yasasi
  1982de 2238 nolu yasaya ekler ve 2000 de
  yönetmelik
• Organ v e dokulari maddi çikar karsiliginda alma
  ve satma
• Bilimsel amaçlar disi reklam
• 18 yas alti ve akil sagligi tam olmayandan organ
  alma yasaktir
• ancak kisi yazili olarak vasiyet düzenledi yada
  en az 2 kisinin sahitliginde bu dilegini belirtti
  ise
• yasaktir

4
Türkiyede organ nakli

• Organin alinabilmesi için kardiolog, nörolog,
  nörosirürjiyen ve anestezistten olusan bir hekim
  komisyonunca tibbi ölüm onaylandiktan sonra
  mümkündür. Bu komisyonunda transplantasyon
  ekibinden hekim olamaz

5
Organ nakli

• Böbrek nakli
• Karaciger nakli
• Kalp nakli
• Pankreas böbrek nakli
• Akciger nakli
• Bagirsak nakli

6
bir bagis 7 yasam kurtarabilir
7
Organ nakli

• Canli verici
• Kadavradan nakil

8
Organ nakli kadavra kaynakli

• Beyin ölümü
• Nörolog ve bir hekim
• Aile veto hakki
• Bitkisel yasam

9
Organ nakli psikiyatrin rolü

• Alici degerlendirmesi
• Cankurtaran sandalina kim binecek
• Organa bakabilme
• Aciliyet

10
Organ nakli alici degerlendirmesihedefler

• Bas etme yöntemlerini degerlendirin. Yetersiz ise
  olumlu bas etme yöntemleri için terapi.
• Psikiyatrik bozukluklari arastirin, operasyon
  öncesi ve sonrasi degerlendirme ve tedavi
  uygulayin.
• Adayin organ nakli sürecini anlayabilme gücünü
  degerlendirin ve bilgilendirilmis onam imzalatin.
• Adayin nakil ekibi ile isbirligi yapabilme ve
  sagaltimi uygulayabilme yetenegini degerlendirin.

11
Organ nakli alici degerlendirmesihedefler

• Madde kullanim/kötüye kullanim öyküsü, kuruluk
  süresi bunu sürdürme olasiligini degerlendirin
• Operasyon sonrasi morbidite ve mortaliteyi
  etkileyebilecek saglik davranislarini arastirin
  (sigara, alkol, yemek)
• Ekibin hastayi bir birey olarak algilamasina
  yardim edin

12
Organ nakli alici degerlendirmesihedefler

• Ameliyat öncesi ve sonrasi adayin sosyal
  desteklerini degerlendirin (stabil aile
  iliskileri ve yeterli ekonomik destek dahil)
• Hasta ve ailesinin psikososyal destek
  gereksinimlerini belirleyin ve transplantasyonun
  bekleme, iyilesme ve rehabilitasyon asamalarini
  planlayin
• Operasyon sonrasi degisiklikleri ölçebilmek için
  operasyon öncesi mental islevleri belirleyin ve
  kaydedin.

13
Organ naklialici için engeller

• Kanser
• Ilerleyici nörolojik hastalik
• Aktif alkol madde kullanimi
• Tedavi edilmeyen psikiyatrik hastalik
• Tibbi tedavi uyumsuzlugu

14
Organ naklialici güçlükleri

• Depresyon
• Inkar
• Siddetli ruhsal bozukluk

15
Organ naklisüreç

• Bekleme dönemi
• Operasyon
• Operasyon sonrasi

16
Organ naklikaraciger

• Hepatit C
• Alkolizm
• Otoimmün hepatit

17
Organ naklikaraciger

• MELD puani 6-40 (yüksek puan ölüm riski)
• Öncelik sirasi
• Acetoaminophen yüksek dozu
• Ilaç rx
• Idiopatik akut yetmezlik

18
Organ naklikaraciger canli verici

• Çocuk için sag lob 20
• Yetiskin için tüm sag lob

19
Organ nakli karaciger canli verici

• Ölüm riski 0.4
• Iyilesme 2 ay
• Yeniden donör olamaz
• 6-8 haftada 80-90 rejenerasyon

20
Organ nakliböbrek

• Sag kalim 1 yil 5 yil
• Canli 97 91
• Kadavra 94 81

21
Organ nakliböbrek

• Diabet
• Hipertansiyon
• glomerulonefrit

22
Organ nakliböbrek

• Dializde
• Depresyon
• Cinsel islev bozukluklari
• Yorgunluk bulanti

23
Organ naklicanli böbrek bagisi

• Verici ölümü
• 0.03-4
• Komplikasyon
• Kalp damar hastaliklari (MI, Inme)
• Hiperlipidemi
• Hipertansiyon diabet

24
Organ nakliböbrek canli verici

• Genelde olumlu deneyim
• Ülkemizde vericiler daha çok
• Kadin düsük egitimli
• Düsük gelir düzeyinden

25
canli böbrek bagisi
yararlar
riskler
26
gönüllülük
27
gönüllülük
alturizm
suçluluk
ahlaki zorunluluk
28
canli böbrek bagisinda gönüllülük
düsük egitim düsük gelir
sorun riski yüksek
29
Canli Böbrek bagisi

• Böbrek bagislamanin uzun ve kisa süreli riskleri
  iyi bilinir
• Asolati M 2003 Current Opinion in Organ
  Transplantation
• Özellikle bati kaynakli arastirmalar canli böbrek
  bagisinin iyilik duygusu ve öz güvende artma
  sagladigi bildirilmistir

30
Canli Böbrek bagisi Türkiye

• Gözlemimiz bizim toplumumuzda
• Bagis sonrasi iyi hissetme ve özgüvende artma
• Yüksek degil
• Somatizasyon sik

31
Somatizasyon

• Dile getirilmemis olumsuz duygular
• (reddedilme izolasyon yalnizlik)
• yada
• Ruhsal bozukluk (depresyon)
• göstergesidir

32
Akciger nakli

• 2 donör gerekiyor
• 1 yillik sag kalim 75, 5 yil 50
• KOAH sistik fibroz
• Donörde 17 VK azalmasi

33
Kalp nakli

• Sag kalim 1 yil 86 5 yil 80
• (Dr Barnard 1967)
• 1995 2369 vaka
• Ruhsal atiflar fazla

34
Ekonomik maliyet

• 100 -200 000 YTL
• Operasyon sonrasi aylik maliyet 4 5 000

35
Ege psikiyatri organ nakli

• kesitsel
• Grup
• Donorler (n66)
• (nefrektomi 1989-1995 )
• Donor adaylari (n40)
• (yas ve cinsiyet eslestirilmis kontrol 1996-2001)

36
Donör Grubu

• Nefrektomi olmus 73 donör 1989-1995.
• Tüm donörler mektupla çalismaya davet edildiler
• 66 (90) katilmayi kabul etti (n66)
• Bilgilendirilmis onam sonrasi psikiyatr
  degerlendirmesi
• DSM-III-R (SCID-I), Non-Patient Form
• Donörlerin doldurdugu operasyon öncesi, sonrasi
  saglik durumu, fiziksel ruhsal yakinmalarla
  ilgili açik uçlu sorularin oldugu form

37
Donör Adaylari Grubu

• 59 böbrek vericisi adayi ayni yöntemle
  degerlendirildi
• Yas ve cinsiyet eslestirilmis 40 aday seçildi

38
Psikolojik ölçümler

• Minnesota Multiphasic Personalite Envanteri
  (MMPI)-somatizasyon alt ölçegi
• State-Trait Anksiyete Envanteri (STAI)
• Beck Depresyon Envanteri (BDI)

39
Istatistikler

• Gruplar arasi farklar anlamlilik için unpaired
  t-test yada Mann Whitney-U test ile
  degerlendirildi.
• Kategorik degiskenler chi2 testi ile
  degerlendirildi.
• Univaryant korelasyonlar Spearman rank test ile
  degerlendirildi.
• Istatistiksel anlamlilik plt0.05 idi

40
Demografik degerler
degiskenler Donör (n66) Donör adaylari (n40) Sonuç
Yas (meanS.D.) 49.6211.40 49.7313.53 NS
cinsiyet NS
erkek 18 (27.3) 14 (35)
kadin 48 (72.7) 26 (65)
Egitim
Ilk ögretim 46 28 P0.037
Lise 1 5
Egitimsiz 19 7
chi-square 9.514
41
Ruhsal Sonuçlar
Degisken Donör (n66) Donör adayi (n40) Sonuç
BECK skoru (meanS.D.) 3.85 6.62 4.35 3.69 U935.0, p0.01
MMPI Somatizasyon skoru (meanS.D.) 9.89 6.00 6.15 4.88 U800.0, p0.001
STAI skoru (meanS.D.) 38.74 9.05 40.08 12.50 U1292.5, 0.858
42
Tartisma

• Somatizasyon organ kaybi ve nefrektomi sonrasi
  yasla baglantili bulunmustur
• Birine yardim etme ve sagligini tehlikeye atma
  arasindaki çatisma ile ilgili olabilir
• Dogu toplumlarinda olumsuz duygularin dile
  getirilmesi yerine somatize edilmesi egilimi

43
Sonuç

• Canli böbrek vericileri
• Ruhsal bir sorun olarak yorumlanabilecek
• Somatik belirtiler yasarlar

44
Organ nakli

• Yasam kurtaricidir
• Iyi bir alici seçimi milli servet olan
  bagislanmis organlar araciligi ile yasamlar
  kurtarabilir
• Kadavra bagisi arttirilmalidir

45
BÖBREK BAGISCISIAhmet

• AS 37 yasinda çoban düzenli geliri yok dagda
  hayvanlarla yasiyor
• Üniversitede cerrah olan kuzenine (hala oglu)
  böbregini vermek istiyor
• Birkaç yil öncesine kadar yüksek düzeyde alkol
  kullanimi, is batirma, kavgaya karisma
• Ilkokulu bitirememis

46
BÖBREK BAGISCISIAhmet

• Iyilesme sürecinde ve sonra artik halasi ona
  bakacak ve onun evinde yasayacak
• Ben bir ise yaramadim, böbregimi ona verirsem
  bir sürü yasam kurtarir

47
Karaciger bagiscisiSedef

• 20 yasinda lise mezunu
• Düzenli geliri yok aile ile yasiyor
• Amcasina karaciger vermek istiyor
• Babasi ayni hastaliktan Sedef 12 yasinda iken
  ölmüs amca geçimlerini saglamis
• Anne karsi çikiyor

48
Karaciger bagiscisiSedef

• Babami kaybettim amcami kaybedemem
• Çocuklarima gerekirse biri bulunur