Diabetes, een Belangrijk Gezondheidsprobleem

1
Diabetes, een Belangrijk Gezondheidsprobleem
2
Een Aandoening met Twee Gezichten
3
Een Aandoening met Twee Gezichten
J
4
(No Transcript)
5
Een Aandoening met Twee Gezichten
L
J
6
Diabetes Mellitus

• frequentste oorzaak van blindheid bij volwassen
• frequentste oorzaak van nierinsufficiëntie (gt 1/3
  van dialysepat.)
• 2-4 x meer sterfte door ischemisch hartlijden
• 2-6 x meer cerebrovasculaire accidenten
• 4 x meer perifeer vaatlijden
• 15 x meer lidmaatamputaties (gt 65 j x 25)
• kosten 7-15 van uitgaven voor gezondheidszorg

L
7
Waarom Slechte Resultaten ?

• uiterst frequente pathologie
• te late diagnose
• behandeling moeilijk te organiseren voor
  zorgverleners
• behandeling niet gemakkelijk voor patiënt

8
Type 2 Diabetes, een Enorm Gezondheidsprobleem
9
Late Diagnose
weinig symptomen

• ?
• duurt 5-7 j vooraleer diagnose wordt gesteld
• 1 op 2 onbekend
• 1 op 5 verwikkelingen op moment van diagnose

10
Brede Aanpak

• Goede bloedsuiker nastreven
• Risico voor hart- en vaatlijden verminderen
• Verwikkelingen op tijd ontdekken en remmen

11
? Gemakkelijk voor Patiënt

• verandering levensstijl voeding,
  lichaamsbeweging regelm
  aat
• medicatie, controles
• kosten
• ? voelt het niet

12
? Gemakkelijk voor 1ste Lijn

• intensieve aanpak / meer dan suiker alleen
• educatie
• shared care huisarts diëtiste
  thuisverpleegkundige diabetoloog
  
• ? onvoldoende ondersteuning

13
Prognose Verbeteren

• tijdige diagnose
• correctie van risicofactoren
• verwikkelingen op tijd ontdekken en afremmen

14
Types Diabetes
15
Classificatie van Diabetes Mellitus
Type 1 diabetes Destructie van de insuline
producerende betacellen Type 2 diabetes
Weerstandigheid aan insuline- falen van de
betacel Andere vormen Moleculaire
defecten Zwangerschapsdiabetes Pancreasafwijking
en .
16
type 1 diabetes
insuline
suiker
?
type 2 diabetes
17
Type 1 Diabetes

• op jongere leeftijd
• meestal duidelijk en acuut
• door stijging glucose in bloed dorst en
  polyurie
• door tekort glucose in cel moe, vermagering,

18
Type 2 Diabetes

• vooral op oudere leeftijd.
• 85 van alle diabetespatiënten
• 3/4 met overgewicht
• hoge graad van erfelijkheid
• vaak geen symptomen

19
Zwangerschapsdiabetes Risico op Latere DM 2
O'Sullivan et al. 1975
20
Insuline Resistentie Syndroom

• Obesitas
• Insulin resistentie
• Hyperinsulinemie
• Type 2 diabetes of gestoorde glucosetolerantie
• Dyslipidemie
• Bloeddruk
• Atherosclerose

DeFronzo, Ferrannini. Diabetes Care 1991 14 (3)
173-94
21
insuline resistentie syndroom
insuline
?
obesitas gebrek aan lichaamsbeweging erfelijke
aanleg voor diabetes
glucose
22
Frequentie
23
Belgische Situatie

• 4-6 van bevolking heeft diabetes ( 0.5 milj.)
• kans dat je tijdens je leven diabetes krijgt 10
  
• 1 op 2 weten niet dat ze diabetes hebben
• gt 90 type 2 diabetes

24
CDC. JAMA 2001286119-1200.
25
Doubled Worldwide Prevalence of Type 2 Diabetes
to 215 million over 15 years
215
250
160
200
million people
100
150
100
50
0
1995
2000
2010
NIDDM
50 yet undiagnosed as diabetic in Europe and NA
Diabetes 1994-2010 Global Estimates and
Projections F. Statistical Bulletin. Jan-Mar
19972-8 www.i.au/glob
26
Mortality Rate in Non-Diabetics
Diabetic Patients More Than Doubled vs
32.0
26.9
26.9
Mortality Rate
(Deaths per 1000 patient years)
Control
15.5
12.5
Diabetes
10.8
(Patient Numbers)
Helsinki Policemen Study
Whitehall Study
Paris Prospective Study
27
Evolutie Diabetes in West-Europa
Diabetes 1994-2010 Global Estimates and
Projections Jiwa F. Statistical Bulletin. Jan-Mar
19972-8 www.idi.org.au/global.htm
28
Trend in Incidence of Type 1 Diabetes in Finnish
Children 1-14 years
40
30
Incidence per 100.000 person years
20
1965 1975 1985 1995 2000
Tuomilehto, Diabetologia, 1999
29
Complicaties
30
insuline
?
suiker
vet
afvalstoffen
31
Slecht voor bloedvaten
32
Diabetesverwikkelingen

• Microvasculair Retinopathie
• Nefropathie
• Neuropathie
• Macrovasculair

33
Diabetische retinopathie
34
Diabetesverwikkelingen

• Microvasculair Retinopathie
• Voornaamste oorzaak van blindheid
• tussen 20 en 74jaar
• In USA 12.000 tot 24.000 nieuwe gevallen
• van blindheid per jaar

35

36
Diabetesverwikkelingen

• Microvasculair Nefropathie
• Voornaamste oorzaak van ESRD, nl. 40
• van alle nieuwe gevallen
• In USA 28.000 nieuwe gevallen per jaar
• en 100.000 dialyse patiënten

37
Diabetische neuropathie
38
Diabetesverwikkelingen

• Neuropathie
• 60 tot 70 van alle diabetespatiënten
• hebben neuropathie

39
Drukpunten
40
Diabetesverwikkelingen

• Amputaties
• gt50 van alle onderbeen amputaties
• In USA 67.000 amputaties per jaar

41
Diabetesverwikkelingen

• Macrovasculair
• dé doodsoorzaak
• Kans van diabetespatiënt om te overlijden
• na cardiovasculair event x2-x4
• Kans op CVA x2-x4

42
Hart- en vaatlijden
43
Arteriële insufficiëntie
44
Screening
45
tikkende klok
diagnose DM 2 laat gesteld

• onset of diabetes type 1
• type 2
• onset of insulin resistance

46
Laattijdige Diagnose Type 2 Diabetes
Harris et al. 1986
47
Diabetes Wie Screenen ?

• bij alle personen gt 65 j
• bij personen gt 45 j als volgende risicofactoren
  
• diabetes bij 1ste graad familieleden
• algemene obesitas (BMI gt 27 kg/m²)
• abdominale obesitas (buikomtrek M gt 102, V gt
  88 cm)
• vroeger zwangerschapsdiabetes of baby gt 4.5
  kg
• gebruik van diabetogene farmaca (vb.
  corticoïden)
• vroeger gestoord glucosemetabolisme (vb. bij
  chirurgie)
• hyperlipidemie HDL-CH lt 35 of TG gt 250
  mg/dl
• hypertensie ³ 140/90 mm Hg

48
Diabetes Hoe Screenen ?

• nuchtere glycemie op veneus bloedstaal (niet
  met glucosemeter)
• interpretatie nuchtere glycemie ? 110
  mg/dl normaal ? corrigeer risicofactoren,
  hertest na 3 j nuchtere glycemie 111-125
  mg/dl gestoorde nuchtere glycemie ?
  corrigeer risicofactoren, hertest na 1
  j nuchtere glycemie ? 126 mg/dl diabetes
  (als 2de x bevestigd) ? behandeling

49
Diagnose
50
Diabetes Diagnose
51
Behandeling
52
Diabetes Behandelingsdoelen

• symptomen van hyperglycemie vermijden
• acute complicaties voorkomen
• chronische complicaties voorkomen
• verminderen mortaliteit
• bevorderen levenskwaliteit

53
Diabetes Behandelingsdoelen

• streven naar goede bloedglucose regulatie
• verminderen overgewicht
• behandelen hypertensie
• behandelen dyslipidemie
• roken afraden
• lichaamsbeweging stimuleren
• tijdig chronische complicaties opsporen en
  behandelen

54
Diabetes Behandelingspeilers

• voeding
• lichaamsbeweging
• bloedsuikerverlagende medicatie
• correctie cardiovasculaire risicofactoren
• screening en vroegtijdige behandeling van
  complicaties
• preventie van acute complicaties
• educatie, stimuleren van zelfzorg

55
Hyperglycaemia and Complications
Type 2 diabetes
60
50
Myocardial
40
infarction
Incidence per 1000 patient years
30
Microvascular
disease
20
10
0
lt6
6-lt7
7-lt8
8-lt9
9-lt10
10
Updated HbA1c ()
UKPDS 35. BMJ 2000 321 405-412.
56
Better Control EqualsReduced Risk of
Complications
REDUCED RISK
EVERY 1 reduction in HBA1C
1
-21
Deaths from diabetes
-14
Heart attacks
-37
Microvascular complications
Peripheral vascular disorders
-43
plt0.0001
UKPDS 35. BMJ 2000 321 405-12.
57
Naar welke HbA1c streven ?

• geen drempelwaarde hoe lager hoe beter
• grootste effect bij hoogste glycemieresultaten
• opgelet voor hypoglycemie

58
DCCT
59
voeding
60
Diabetes voeding

• doel
• optimaliseren van metabole controle
• preventie van complicaties
• verkrijgen van een aanvaardbaar
  lichaamsgewicht
• DM type 1
• nadruk op evenwichtige verdeling van KH
• DM type 2
• nadruk op vermageren

61
Type 2 diabetes dieet

• doel
• optimaliseren van metabole controle
• preventie van complicaties
• verkrijgen aanvaardbaar lichaamsgewicht
• hoe ?
• evenwichtige, gezonde voeding
• persoonlijk voedingsschema
• afhankelijk leeftijd, geslacht, activiteit
• haalbaarheid ?

62
Type 2 diabetes dieet

• dieet moet praktisch haalbaar zijn
• individuele aanpak
• diabetes dieet gezonde voeding
• voldoende variatie noodzakelijk
• lichte gewichtsreductie heeft vaak sterk
  glycemieverlagend effect

63
effect van 10 gewichtsdaling

• mortaliteit ? gt 20
• bloeddruk SBD ? 10 mm Hg DBD ? 20 mm
  Hg
• glycemie nuchtere glycemie ? 50
• lipiden totale CH ? 10 LDL-CH ?
  15 TG ? 30 HDL-CH ? 8
  

Goldstein DJ. Int J Obes 9216397-415
64
effect van inschakelen van diëtiste op HbA1c
241 DM2 patiënten R/ 62 standaard voedingsadvies
85 1 consult bij diëtiste 94 1 consult
bij diëtiste gevolgd door 2 opvolgconsulten
HbA1c
standaard advies
1 consult bij diëtiste
1 consult 2 opvolgconsulten bij diëtiste
Franz et al. J Am Diet Assoc 95951009
65
lichaamsbeweging
66
effect van lichaamsbeweging op cardiovasculaire
mortaliteit
fit
niet fit
Een fitte obese persoon heeft een betere prognose
dan een sedentaire magere persoon !
Blair et al. JAMA 892622395-2401
67
gezondheidseffecten van regelmatige
lichaamsbeweging

• goed voor hart- en bloedvaten (gunstig effect op
  cholesterol, bloeddruk)
• maakt het lichaam gevoeliger aan insuline ??
  lagere bloedsuikers
• calorieverbruik ?
• fitheid ? spierkracht, flexibiliteit guns
  tig psychisch effect
• ? levenskwaliteit ?

68
intensiteit hoeft niet verschrikkelijk zwaar
te zijn

• om de 2 dagen (liefst dagelijks) niet alleen
  tijdens het weekend
• 20 tal min.
• aerobe activiteit - lichte kortademigheid
  (nog kunnen praten)- matige polsversnelling
• haalbare zaken afspreken goed flink
  doorstappen, fietsen, home-trainer, enz.
• best in dagelijks leven inbouwen (te voet ipv.
  wagen, trap ipv. lift, TV beperken)

"no pain, no gain"? juist
69
medische aspecten

• bij zware inspanningen boven 40j of bij
  langdurige diabetes eerst doktersnazicht !
• hoe hypo behandelen / vermijden?
• goed schoeisel !

70
lichaamsbeweging bij diabeet gt 60 j niet
altijd mogelijk !
Diabetes Care 20001272-77
71
therapieaanpassingen bij personen op
bloedsuikerverlagende medicatie

• principes
• bloedsuikerverlagende medicatie ?
• koolhydraten ?
• zelfcontrole

72
veiligheid bij gebruik van hypoglycemiërende
farmaca

• zelfcontrole bij personen op insuline !
• koolhydraten meenemen (snel en traag
  resorbeerbare)
• bij voorkeur niet alleen
• als alleen diabetesidentificatie
• sporten waarbij hypoglycemie gevaarlijk zou zijn
  vermijden

73
behandeling DM 1

• principes

74
DM 1 bloedsuiker goed zetten

• insuline ? voeding
• lichaamsactiviteit
• stress, onregelmatig leven

?? educatie
75
normaal insulineprofiel

76
insulineprofielen
2 injecties /d
4 injecties /d

77
soorten insuline

78
snelwerkende insuline-analogen

79
klassieke snelwerkende insuline
lispro (Humalog)

80
insuline toedienen
81
insulinepennen

82
insuline injectieplaatsen

83
insulinepompen anno 2001
84
zelfcontrole
85
noteren
86
diabetesconventie

• type 1 en type 2 diabetes
• minstens 2 insuline-injecties per dag
• uitvoerige educatie door diabetesteam
• 3 categorieën aantal
  minimaal maximaal injecties aantal
  metingen aantal stripscat. 1 ? 2
  30 30 cat. 2 ? 3
  60 70cat. 3 ? 3 120
  140

87
behandeling DM 2

• principes

88
Diabetes type 2 in 2001
Mild disease of carbohydrate intolerance respondin
g to diet alone. Chronic disease with
debilitating long term complications that
requires aggressive management. Diabetes is
reaching epidemic proportions 146 million
(2000) 215 million (2015)
NO
YES
YES
89
Basic Steps in the Management of Type 2 Diabetes
90
bloedsuikerverlagende medicatie
91
Orale antidiabetica
Insulin-augmenting agents Insulin-assisting
agents Sulfonylurea Biguanides
(Metformin) Metiglinides Alpha-glucosidase
inhibitoren Thiazolidinediones
92
Weefsels betrokken bij glucosemetabolisme
Upper GI Tract - Glucose absorption
Adipose Tissue - Glucose storage, FFA release
Pancreas - Insulin secretion
Muscle - Energy consumption (FFA gt glucose)
Liver - Energy storage, glucose release
93
Aangrijpingspunten voor orale antidiabetica
94
Sulfonylurea

• glibenclamide (Daonil, Euglucon, Bevoren)
• glipizide (Glibinese, Minidiab)
• gliquidone (Glurenorm)
• gliclazide (Diamicron)
• chloorpropamide (Diabinese)
• glimepiride (Amaryl)

95
Sulfonylurea

• voor maaltijd
• neveneffecten
• hypoglycemie, allergie
• contra-indicaties
• leverlijden, nierlijden

96
Biguaniden metformin
Glucophage Metformax
97
Metformin

• 1e keus bij obese patiënt
• verminderde opname glucose uit darm
• verminderde glucose output uit lever
• verbeteren perifere glucose opname

98
Metformin voordelen

• geen hypoglycemie
• remt eetlust ? geen gewicht ?
• cardioprotectief (door gunstige effecten op BD,
  lipiden, stollingsparameters, )

99
(No Transcript)
100
Metformin neveneffecten

• gastro-intestinale intolerantie (1/20)? dosis
  niet te snel ?
• gevaar voor lactaatacidose

• ? contra-indicaties
• leverlijden, nierlijden (creat gt 1.5),
  longlijden, hartdecompensatie, acute ziektes,
  chirurgie, contrastonderzoeken

101
Alfa-glucosidaseremmers

• acarbose of Glucobay
• inhiberen van disacharidasen in de darm
• tragere opname van glucose
• gastrointestinale nevenwerkingen
• weinig gebruikt

102
Glitazones
rosiglitazone (Avandia) pioglitazone (Actos)
103
Glitazones

• insuline sensitizers

? geen hypoglycemie ? extra cardiovasculaire
protectie

• compleet ander werkingsmechanismedan metformin

? kunnen toegevoegd worden aan SU, gliniden en
metformin ? andere neveneffecten(effecten lange
termijn niet bekend)

• langwerkend

? 1-2 x /d
? veilig bij nierinsufficiëntie

• hepatische afbraak

104
Gliniden
repaglinide (NovoNorm) nateglinide (Starlix)
105
Gliniden

• werken analoog aan SU
• zeer snelle inwerktijd
• korte halfwaardetijd
• hepatische afbraak

? ter vervanging van SU
? kort voor maaltijd ? betere controle van PP piek
? lt hypo's bij missen maaltijd ? lt ?-celfalen
? veilig bij nierinsufficiëntie
106
diabetes
dieet en lichaamsbeweging
farmacologische therapie
niet obees
obees
sulfonylureum (SU)(glinide)
metformine (MF)
SU MF
of
SU glitazone
of
MF glitazone
toevoegen van insuline
107
Anti - obesitas medicatie

• sibutramine( Reductil)
• orlistat( Xenical )

108
Type 2 diabetes insuline

• insuline eerste keuze
• bij belangrijke symptomatologie
• zeer hoge nuchtere bloedglucose
• diabetische ketoacidose
• onduidelijkheid type 1/type 2
• zwangerschap
• contra-indicatie voor orale antidiabetica

109
Type 2 diabetes insuline

• insuline vaak tijdelijk
• bij infectie
• bij myocardinfarct
• bij chirurgie

110
Zelfcontrole belang van dagkurve

• O M A S

x x x x
111
Noteren
112
Diabetesconventie

• type 1 en type 2 diabetes
• minstens 2 insuline-injecties per dag
• uitvoerige educatie door diabetesteam
• 3 categorieën aantal
  minimaal maximaal injecties aantal
  metingen aantal stripscat. 1 ? 2
  30 30 cat. 2 ? 3
  60 70cat. 3 ? 3 120
  140

113
Hoe bijblijven over diabetesmedicatie?

• geneesmiddelencompendium
• website van belgisch instituut voor
  geneesmiddeleninformatie

114
Behandeling van risicofactoren

• cardiovasculair lijden
• hypertensie
• hyperlipidemie

115
bloeddruk
116
Hypertensie en diabetescomplicaties

• lichte daling van bloeddruk met 10/5 mm Hg (van
  154/87 ? 144/82) geeft
• mortaliteit door DM ? 32 p0.019
• CVA ? 44 p0.013
• hartfalen ? 56 p0.0043
• microvasculaire complicaties ? 37 p0.0092

UKPDS 38. BMJ 1998317703-13.
117
Striktere bloeddrukcontrole nodig bij diabetici
dan bij niet-diabetici
diast BD (mm Hg)
HOT studie. Lancet,1998, 3511755-62
118
lipiden
119
Acuut myocardinfarct (AMI) bij diabetes

• epidemiologische studie in Finland
• 1059 DM2 ? 1373 niet DM
• AMI na 7 j follow-up

Haffner NEJM 98339229
120
geen diabetes diabetes
grotere LDL-partikels kleinere
LDL-partikels geoxydeerd,
geglycosileerd
LDL-partikels bij DM veel atherogener !
121
Streefwaarden

• tot. CH lt 190 mg/dl lt 5 mmol/l
• CH / HDL lt 4 lt 4
• LDL lt 115 mg/dl lt 3 mmol/l
• TG lt 180 mg/dl lt 2 mmol/l
• HDL gt 40 mg/dl gt 1 mmol/l

122
roken
123
CV-risico bij roken
124
Rookstop

• duidelijk advies sterk afraden, gebruik
  maken van acute problemen, stopdatum
  afspreken, familie betrekken
• nicotine substitutie pleister ? placebo
  (NEJM 963241792)
• STOP na 14 w 21 9
  (p0.001) na 24 w 14 11 (ns)
  veilig bij patiënten met CIHL
• bupropion R/ ged. 7w (NEJM
  973371195)
• bupropion ? placebo
  100 mg 150 mg 300 mg STOP na 7 w
  29 39 44 19 na 12 m 20
  23 23 12

125
aspirine
126
Aspirine ADA aanbevelingen

• secundaire preventie
• primaire preventie als hoog risico
• familaal cardiovasc. lijden
• roken
• hypertensie
• BMI gt 28
• µAU, proteinurie
• hyperlipidemie
• lft. gt 30 j

? elke type 2 diabeet moet aspirine krijgen
(als geen contraïndicaties)
127
Polyfarmacie
O M
A S
Daonil Glucophage Zocor Fludex Zestril Amlor Asafl
ow Corvatard Redomex
voorbeeld van dagelijkse medicatie van type 2
diabeet
128
Glycemieontregeling bij ziekte bij DM 2
preventie

• ziekte ? diabetesontregeling ? oppassen !
• zelfcontrole neen ? huisarts verwittigen
  ja ? huisarts verwittigen als te hoog
• drink veel
• blijf eten
• als je niet kunt eten ? stop OAD

129
Preventie ziekte

• griepvaccin jaarlijks ,(terugbetaald)
• pneumokokkenvaccinatie om de 5 jaar (? 750 Bf)

130
acute complicaties
131
acute situaties

• hypoglycemie
• hyperglycemie

132
acute complicaties

• hypoglycemie

133
hypoglycemie te laag bloedsuikergehaltelt 70
mg/dl
134
hypoglycemie oorzaken

• onevenwicht tussen
• aanvoer van suiker via voeding
• verbruik van suiker via lichaamsbeweging
• effect van bloedsuikerverlagende medicatie

135
hypoglycemie oorzaken

• aanvoer van suiker via voeding ?- minder of niet
  gegeten- vermageringsdieet
• verbruik van suiker via lichaamsbeweging
  ?- sport, poetsdag, tuinwerk, winkelen met
  zware boodschappentassen,
• effect van bloedsuikerverlagende medicatie ?- te
  hoge dosis- ? afbraak in het lichaam door nier-
  of leverproblemen

136
sulfonylurea gliniden
insuline
orale antidiabetica
glucose
?
biguaniden glitazones
137
sulfonylurea gliniden
hypo's !
insuline
orale antidiabetica
glucose
?
biguaniden glitazones
geen hypo's !
138
hypoglycemie bij alcoholische dranken

• bevatten vaak suiker ? glycemie ? eerst
• nadien kan glycemie sterk ?
• patiënt voelt hypo minder goed
• educatie
• alcoholgebruik beperken
• beetje traag resorbeerbare koolhydraten bij eten

139
type 1 diabetes
insuline
?
type 2 diabetes
suiker
140
type 1 diabetes
erg gevoelig aan insuline ? gemakkelijk
hypoglycemie
insuline
?
type 2 diabetes
suiker
niet gevoelig aan insuline (insuline
resistent) ? niet gemakkelijk hypoglycemie
141
hypoglycemie type 1 ? type 2
optreden van hypoglycemie in grote
interventiestudies
type 1 DM
type 2 DM
142
hypoglycemie type 1 ? type 2 diabetes

• type 1
• lichte gt wekelijks
• soms hulp nodig
• kans op coma reëel
• type 2
• veel minder frequent dan bij type 1
• kans op coma zeer laag

143
hypoglycemie symptomen

• snelle daling van bloedsuiker ? meestal hevige
  reactie
• - zweten, hartkloppingen, beven, hongergevoel
• - prikkelbaarheid, concentratieproblemen, troebel
  zicht
• "appelflauwte"
• langzame daling van bloedsuiker ? minder hevige
  reactie
• - concentratieproblemen, moeheid, geeuwen,
  stemmingsverandering
• gevorderde hypoglycemie
• - verwardheid, sufheid, coma

144
hypoglycemie bewijzen

• meting met glucosemeter
• niet nodig bij duidelijke symptomen

145
hypoglycemie behandeling

• 10-15 g snel resorbeerbare suiker 2-3
  klontjes suiker of 3-5 tabl. druivensuiker
  of ½ glas frisdrank (geen light)
• evt. 1x te herhalen
• duurt 10-15 min. vooraleer symptomen overgaan
• nadien traag resorbeerbare suiker bvb.
  boterham, vitabis koek
• opm. liever geen chocolade, snoep geen te
  grote hoeveelheden

146
hypoglycemisch coma behandeling

• geen suiker meer langs mond (gevaar voor
  verslikken)
• glucagon inspuiten
• - kan aan familie aangeleerd worden
• - niet nodig bij type 2 diabetes (zelfs niet als
  behandeld met insuline)
• suiker intraveneus spuiten (hulpdiensten)

147
hoe hypoglycemie voorkomen ?

• geen maaltijd overslaan
• bij elke maaltijd koolhydraten
• bij extra lichaamsbeweging - tussendoortje
  (vermijden bij obese patiënten) en/of
  - dosis van bloedsuikerverlagende medicatie
  (orale antidiabetica, insuline) op voorhand ?

148
educatie over hypoglycemie

• bij type 1 diabetes
• grondige educatie over symptomen, preventie en
  behandeling van hypoglycemie aan patiënt en
  gezinsleden
• bij type 2 diabetes
• symptomen eenvoudig uitleggen appelflauwte
• hoe hypo corrigeren ?
• geen maaltijden overslaan
• frequent hypo ? melden aan arts om medicatie aan
  te passen

149
hypoglycemie communicatie tussen diëtist en
huisarts

• als je als diëtist vastelt dat patiënt frequent
  hypo's doet
• ? verwittig huisarts
• als je de hoeveelheid koolhydraten in de voeding
  vermindert bij een patiënt die medicatie gebruikt
  die hypo's kan veroorzaken
• ? verwittig huisarts
• verslag, mailtje of telefoontje !

150
acute complicaties

• hyperglycemie

151
hyperglycemie te hoog bloedsuikergehalte
152
hyperglycemie

• sterke hyperglycemische ontregeling
• vooral bij ziekte (type 1 en type 2 diabetes)
• bij type 1 diabetici die geen of veel te weinig
  insuline spuiten

153
sterke hyperglycemische ontregeling type 1 ?
type 2 diabetes

• bij type 1 diabetes meestal productie van zure
  ketonlichamen (o.a. aceton) ? verzuring
  ketoacidose
• bij type 2 diabetes geen ketonlichamen, maar
  glycemie kan zeer sterk stijgen (bvb. gt 600
  mg/dl)? sterke uitdroging, sufheid
  hyperosmolair hyperglycemisch coma
• sterke hyperglycemische ontregeling veel
  frequenter bij type 1 dan bij type 2 diabetes

154
educatie over hyperglycemie

• bij type 1 diabetes
• grondige educatie (o.a. aceton in urine leren
  meten)
• bij type 2 diabetes
• enkele eenvoudige boodschappen volstaan
• bij ziekte huisarts verwittigen om glycemie te
  meten
• veel drinken
• blijf eten

155
vroegtijdige detectie van complicaties
156
voorkomen van complicaties bij diabetes

• hoog bloedsuikergehalte corrigeren
• cardiovasculaire risicofactoren corrigeren
• verwikkelingen in vroegtijdig stadium ontdekken
  en afremmen

157
cardiovasculaire risicofactoren

• regelmatig nagaan
• roken
• bloeddruk
• lipiden
• gewicht
• gebrek aan lichaamsbeweging

158
vroegtijdig opsporen van complicaties

• minstens jaarlijks nazicht
• nieren creatinine, urine microalbuminurie
• ogen oogfundus
• voeten onderzoek
• hart navragen van symptomen (evt. ECG,
  inspanningsproef)

159
onmiddellijk reageren bij problemen

• nieren medicatie
• ogen laserbehandeling
• voeten educatie, goed schoeisel
• hart cardiologische behandeling

160
organisatie dieetconsultatie
161
doelstellingen van voedingsadvies bij type 2
diabetes

• bereiken van een aanvaardbaar lichaamsgewicht
• een goede glycemiecontrole
• preventie van diabetescomplicaties

162
Wat moet er aan bod komen ?

• algemene uitleg / motivatie wat is type 2
  diabetes
• voedingsanamnese
• praktisch voedingsadvies
• speciale situaties
• Niet te veel informatie in één keer geven !

163
algemene uitleg / motivatie

• wat is type 2 diabetes eenvoudig uitleggen
• meer dan suiker alleen
• relatie overgewicht - diabetes
• effect van gezonde voeding en lichaamsbeweging op
  diabetes en op hart- en vaatlijden

164
eenvoudig uitleggen dat diabetes meer is dan
suiker
pancreas
insuline
?
bloed-vat
suiker
vet
cel
afvalstoffen
165
voedingsanamnese

• in kaart brengen van de eetgewoonten en van de
  voedingswensen van de patiënt
• essentieel voor een geïndividualiseerde aanpak

166
praktisch voedingsadvies

• belangrijkste topics
• algemene gezonde voeding de principes van de
  voedingsdriehoek
• koolhydraten (Kh) wat zijn Kh, bronnen van Kh,
  soorten Kh (snelle, trage), spreiding over de dag
• vetten gezond gebruik van vetten
• productinformatie o.a. zoetstoffen, vetten
• ? opstellen van individueel voedingsplan

167
speciale situaties

• hypoglycemie
• gebruik van alcohol
• lichaamsbeweging
• speciale gelegenheden zoals feesten, reizen, enz.

168
streef naar realistische doelstellingen

• vb. vermagering van 5-10 van het
  lichaamsgewicht
• in overleg met patiënt
• communiceer met andere leden van behandelingsteam
  (diabetespas)

169
Effect van 10 gewichtsdaling

• mortaliteit ? gt 20
• bloeddruk SBD ? 10 mm Hg DBD ? 20 mm
  Hg
• glycemie nuchtere glycemie ? 50
• lipiden totale CH ? 10 LDL-CH ?
  15 TG ? 30 HDL-CH ? 8
  

Goldstein DJ. Int J Obes 9216397-415
170
goede educatie

• zorg voor een rustige omgeving
• voorzie voldoende tijd
• luister goed naar patiënt - vooroordelen- angs
  ten- gewoonten

171
goede educatie

• motiveer de patiënt (haalbaarheid)
• realistisch advies, vertrekkend vanuit huidige
  voedingsgewoonten
• benadruk de positieve aspecten - wat is goed
  in huidige voeding ? - bied compensatie aan voor
  offers - gezonde voeding ? speciaal dieet - je
  hoeft niet "apart" te koken - je hebt de tijd

172
goede educatie

• houd rekening met begripsvermogen van patiënt
• eenvoudige taal
• gebruik visuele voorbeelden (tekeningen, foto's,
  winkeltje)
• niet te veel informatie ineens

173
goede educatie

• stel individueel voedingsplan op ("op maat")
• geschreven instructies als geheugensteun
• nauwkeurige afspraken - na te streven doelen
  (gewicht !)- wanneer huisarts contacteren
  (hypo)- wanneer volgende dieetraadpleging
  ?- wat komt bij volgende consultatie aan bod ?

174
informatie die diëtist nodig heeft

• indicatie voor voedingsadvies
• relevante voorgeschiedenis
• relevante biologische parameters - lengte,
  gewicht - HbA1c - bloeddruk - lipiden
• medicatie die patiënt gebruikt
• te verwachten moeilijkheden
• doelstellingen die reeds met patiënt werden
  afgesproken (vb. doelgewicht)

diabetespas
175
verslag

• Bezorg een verslag aan de huisarts
• en de verwijzende arts
• gewicht, lengte
• relevante info uit dieetanamnese
• gegeven advies
• afgesproken doelstellingen
• te verwachten moeilijkheden
• wanneer follow-up raadpleging

176
zorgvernieuwingsproject
177
comité chronische ziekten RIZIV werkgroep
diabetes

• VDV Dr. F. Nobels
• Prof. L. Van Gaal
• ABD Dr. G. Krzentowski
• Dr. M. Hermans
• univ. Prof. R. Rottiers
• Prof. A. Scheen
• huisartsen Dr. J. Wens
• Dr. L. Feyen
• Prof. J. Heyrman
• Prof. J. Vankalck

apothekers M. Haems verpleegk. R.
Debaillie diëtiste M. Roelants mutualiteite
n Dr. I. Hanotiau Dr. F. Falez Dr.
J. Boly syndicaten Dr. G. Istas Dr. A.
Verhaegen
178
zorgvernieuwingsproject
diabetespas Vlaamse Diabetes
Vereniging Ottergemsesteenweg 456 9000 Gent tel.
09/2200520 - fax [phone] e-mail
vdv_at_diabetes-vdv.be web www.diabetes-vdv.be

• informatie voor diabeet
• houvast voor huisarts
• communicatiemiddel - met patiënt - met
  andere zorgverleners

179
betere terugbetaling
180
(No Transcript)
181
(No Transcript)
182
(No Transcript)
183
(No Transcript)
184
(No Transcript)
185
(No Transcript)
186
(No Transcript)
187
(No Transcript)
188
(No Transcript)
189
(No Transcript)
190
(No Transcript)
191
(No Transcript)
192
(No Transcript)
193
(No Transcript)
194
(No Transcript)
195
(No Transcript)
196
(No Transcript)
197
ingebouwde stimuli

• pas verstrekt door mutualiteiten
• patiënt krijgt vergoeding voor 1 u (of 2 x ½ u)
  voedingsadvies door diëtiste per jaar
• patiënt met hoog risico voor diabetische
  voetwonden krijgt vergoeding voor 2 consultaties
  bij podoloog per jaar
• huisarts krijgt 12.5 per patiënt waarbij hij
  diabetespas gebruikt

198
een stap vooruit !
is dat alles ?
199
pro's en con's patiënt
pro

• meer garanties voor optimale zorg
• beter op de hoogte, meer inspraak (patient
  empowerment)
• doelstellingen therapie individueel aangepast
• minder kans dat zaken vergeten worden
• betere screening naar voetcomplicaties
• behandeld door beter communicerend team
• terugbetaling voedingsadvies
• terugbetaling podoloog (als hoog risico)
• meer administratie
• kans dat verloren gaat
• (te) grote verwachtingen

contra
200
pro's en con's huisarts
pro

• meer hulpmiddelen om patiënt te motiveren
• minidossiertje overal beschikbaar (ook bij pat.
  thuis)
• bundeling van nuttige formulieren
• inhoudelijke ondersteuning, protocollair werken
• betere omkadering (vergoeding diëtiste, podoloog)
• betere communicatie binnen het team
• coördinerende functie
• vergoeding voor extra werk
• erkenning centrale rol in chronic disease
  management
• meer administratie (dubbel noteren)
• kans dat verloren gaat
• tijdsinvestering
• binnenkort pasje voor BD, lipiden, COPD, ?
• had meer verwacht (vergoeding, omkadering)

contra
201
pro's andere zorgverleners
diëtiste

• zal meer systematisch ingeschakeld worden
• betere communicatie met andere zorgverleners
  (meer info)
• erkenning essentiële rol in diabeteszorg
• krijgt vergoeding
• zal meer systematisch ingeschakeld worden
• zinvollere interventie in vroeger stadium
• betere communicatie met andere zorgverleners
  (meer info)
• erkenning essentiële rol in diabeteszorg
• krijgt vergoeding
• betere communicatie met andere zorgverleners
  (meer info)
• mogelijkheid om actieve rol te spelen in
  diabeteszorg

podoloog
apotheker
202
pro's andere zorgverleners
thuisverpl.

• betere communicatie met andere zorgverleners
  (meer info)
• betere communicatie met andere zorgverleners
  (meer info)
• ziet juiste soort patiënten
• betere tussentijdse opvolging van patiënten in de
  1ste lijn
• erkenning rol bij opleiding en ondersteuning van
  1ste lijn
• zal meer systematisch ingeschakeld worden
• zinvollere interventie in vroeger stadium
• betere communicatie met andere zorgverleners
  (meer info)

diabetoloog
oogarts
203
pro's andere
universiteiten

• mogelijkheden om extra gegevens te verkrijgen
  voor wetenschappelijk onderzoek
• goede kwalitatieve zorg op het juiste echelon
• optimale inzet van middelen
• mogelijkheden om extra gegevens te verkrijgen
  over de epidemiologische evolutie van de
  aandoening, de kwaliteit van de zorgen, de
  kostprijs, enz.
• zal het opzetten van analoge projecten vboor
  andere chronische aandoeningen stimuleren
• reclamecampagne rond diabetespas zal een
  sensibiliserend effect hebben
• via informatie in de pas zullen 1ste
  graadsverwanten gestimuleerd worden tot screening

overheid
alg. bevolking
204
Vlaamse Diabetes Vereniging
205
Vlaamse Diabetes Vereniging

• organisatie die zich inzet
• voor mensen met diabetes mellitus

206

• Vlaamse Diabetes Vereniging
• sinds 1941 Alg. Belgische Diabetesbond
• gt 18.000 leden
• diabetici, professionelen
• vrijwilligers
• doelstellingen - ondersteuning van diabetici en
  hun familie- verstrekken van informatie
  (infolijn, voordrachten, publicaties, website)-
  sensibilisatie van de algemene bevolking-
  verbeteren van de behandeling opleidingen-
  stimuleren van wetenschappelijk onderzoek-
  adviseren van overheid

207
Vlaamse Diabetes Vereniging

• dagelijks bestuur
• raad van beheer

deelgroep professionelen (stuurgroep)
deelgroep diabeten (stuurgroep)
commissies werkgroepen
26 plaatselijke afdelingen
algemeen secretariaat DIABETESHUIS
Diabetes Infolijn
208
Diabeteshuis Gent

• secretariaat
• Diabetes Infolijn
• materiaalverkoop - educatie
• redactie
• vergaderruimten
• mediatheek
• ontmoetingsruimte

209
Vlaamse Diabetes Vereniging

• COMMISSIES
• inhoudelijke ondersteunende ad hoc
• 1. diab. kinderen en ouders 1.
  redactieraad 1. diabetesconventie
• 2. zwangerschap en erfelijkheid 2.
  opleidingscommissie 2. St. Vincentwerkgroepen
• 3. preventie van type 1 diabetes 3. sociale
  commissie 3. Diabetes Project Vlaanderen
• 4. voeding 4. consensusontwikkeling
• 5. lichaamsbeweging en vakantie 5.
  communicatiemiddelen
• 6. insulinetherapie en zelfcontrole 6.
  financiële commissie
• 7. acute situaties
• 8. type 2 diabetes en cardiovasculaire
  preventie
• 9. diabetische voet
• 10. sexualiteit

210
26 plaatselijke afdelingen

• ingangspoort, drempelverlagend
• psychologische ondersteuning
• informatie
• toegang tot goedkoper materiaal
• sensibilisatie locale bevolking
• observator van wat er leeft
• recruteren van vrijwilligers

211
Publicaties VDV
212
richtlijnen voor zorgverleners standaard -
consensus

• protocollaire zorg
• duidelijke therapeutische doelen

213
Vlaamse Diabetes Vereniging

• Raad patiënt aan om lid te worden
• Word zelf ook lid

214
Internet

• website
• e-mail nieuwsbrief voor professionelen

215
(No Transcript)
216
VLAAMSE DIABETES VERENIGING

• Ottergemsesteenweg 456
• 9000 Gent
• Tel [phone]
• Fax [phone]
• http//www.diabetes-vdv.be

217
Nieuwe voedingsinzichten voor diabetespatienten
218
Dieet

• Partnership met patient
• Anamnese
• Realistisch en haalbaar voor patient
• Aangepast aan levensritme
• Samenstelling
• 55 KH
• 30 vet
• 15 EW

219
Doel van voedingsinterventie

• Een zo normaal mogelijke glycemie handhaven door
  het in evenwicht brengen van de voeding (KH
  inname) ,lichamelijke activiteit en medicatie
• Preventie en behandeling van complicaties

220
Type 1

• Het accent van voedingsadvies ligt hier op de
  relatie KH uit de voeding en de daarop afgestemde
  dosis insuline

221
Type 2

• Streven naar een normaal lichaamsgewicht
• Afwijkende serumspiegels van cholesterol en
  triglyceriden corrigeren

222
(No Transcript)
223
Taak van een dietiste

• Opgeleid om personen met dieetproblemen mee te
  begeleiden in hun behandeling
• Orienterend gesprek voedingsgewoontes van ptn
  (regelmatig,gevarieerd,hobbykok,kant en klare
  maaltijden)
• Individueel aangepast,gezonde voeding

224
De voedingsdriehoek
225
Energie

• Bereiken of behouden van een normale BMI
• Kinderen hebben voldoende energieinname nodig
  voor normale groei en ontwikkeling
• Zwangeren en lacterende moeders (geen
  acetonvorming)
• Wordt geleverd door KH,eiwitten,vetten en alcohol
• Wordt uitgedrukt in kcal

226

• 1 g KH 4 kcal
• 1 g vet 9 kcal
• 1 g eiwit 4 kcal
• 1 g alcohol 7 kcal

227
Change in Weight
overweight patients
cohort, mean values
228
Water

• is belangrijk voor de regeling van de
  lichaamstemperatuur
• is nodig voor het transport van voedingsstoffen
  naar de cellen
• is nodig voor het transport van afvalstoffen uit
  de cellen
• Behoefte 1.5 liter per dag

229
Dranken

• Vrij te gebruiken
• water
• koffie
• thee
• light frisdranken
• vetarme bouillon
• vetarme ongebonden soep

230
Koolhydraten

• zijn de belangrijkste energiebron 50-60 van
  de totale energie
• is de verzamelnaam voor suikers en zetmeel
• 10 onder de vorm van suikers
• Insuline aanpassen aan hoeveelheid KH per
  maaltijd
• 1 g koolhydraten levert 4 kcal of 17 kJ

231
Van koolhydraten naar bloedglucose
232
Glycemische index

• Is de snelheid waarmee een voedingsmiddel de
  bloedsuikerspiegel doet stijgen
• Voeding met een hoge GI doet de glucosespiegel
  snel stijgen en omgekeerd
• Tevens afh van bereidingswijze,grootte van de
  portie,...

233
Snelle suikers Hoge suikers

• Hoge glycemische index
• Frisdrank
• Druivesuiker
• Honing
• Brood
• Aardappelpuree

• Lage glycemische index
• Melkproducten
• Peulvruchten
• Groenten
• Niet te gaar gekookte pasta
• Fruit

234
Insuline
235

• Studies die een vergelijking maken tussen dieten
  met hoge en lage glycemische index
• Zowel bij type 1 als type 2 geven geen verschil
  in verbetering in HbA1c.
• De effecten hiervan op de lipiden zijn gevarieerd.

236
Koolhydraten

• 1 portie /- 12.5 g koolhydraten
• 30 g meergranen of volkoren brood
• 2 beschuiten
• 15 g vezelrijke ontbijtgranen
• 1 volle eetlepel ongekookte rijst
• 45 g gekookte volkoren deegwaren
• 70 g schoongemaakte aardappel

237
Groenten en fruit

• Aanbeveling
• min. 300 g groenten te verdelen over warme
  maaltijd en broodmaaltijd
• 2 stukken fruit (300 g)

238
Groenten en fruit

• 1 portie /- 12,5 g koolhydraten
• 250 g aardbeien, rode bessen
• 1 kleine vrucht (125 g) bvb. appel, peer
• 100 g witte of blauwe druiven, kersen
• 70 g banaan
• 150 g maïs, pompoen, rode biet
• 100 g artisjok, extra fijne doperwten
• 100 g bereide peulvruchten

239

240
Zuivel

• Bron van calcium, Vitamine B2 en dierlijke
  eiwitten
• Aanbeveling
• 500 ml halfvolle en/of magere melk-producten
  (yoghurt, pudding, karnemelk, ...)
• 1-2 sneden magere of light kaas

241
(No Transcript)
242
Vetten

• 30 van totale energie-inname
• Verzadige vetzuren (lt 10)
• Olijven en avocados
• Vnl margarine,bakolie,sla dressings,en vlees
• Bij obesitas vetinname reduceren tot 25

243
Soorten vetzuren

• verzadigde vetzuren
• - vlees,melkproducten en kaas
• onverzadigde vetzuren
• enkelvoudig onverzadigde vetzuren
• meervoudig onverzadigde vetzuren
• essentiële vetzuren
• linolzuur
• linoleenzuur
• transvetzuren

244
Vetarm eten

• kies mager vlees en magere vleeswaren
• eet 3 x/ week vis
• kies magere en halfvolle melkproducten
• smeer dun met minarine rijk aan onverzadigde
  vetzuren
• bereid maaltijden met olijfolie of vloeibare bak-
  en braadvetten (max. 1 eetlepel/persoon)
• gebruik max. 1 x/14 dagen gefrituurde bereidingen
• beperk het gebruik van koekjes, gebak, chocolade,
  roomijs, chips, zoutjes, enz ... .

245
Dyslipidemie

• Streven naar
• Totaal cholesterol lt 190 mg/dl
• LDL-cholesterol lt 115 mg/dl
• HDL-cholesterol gt 40 mg/dl
• Triglyceriden lt 160 mg/dl

246

247
Voedingsvezel

• Hoofdbestanddeel van iedere maaltijd
• Invloed op
• Regeling van de eetlust
• Op de darmwerking
• Op de bloedvetten

248

249
Eiwitten

• 10 tot 15 van totale energieinname
• Oppassen bij patienten met nefropathie
• In dierlijke producten
• Vlees,vis,melk,eiren,kaas
• In plantaardige producten
• - peulvruchten,brood en granen

250
Vlees, vis en andere eiwitrijke voedingsmiddelen

• Bron van eiwitten, B-vitamines, ijzer en jodium
• Aanbeveling 100 g vlees, vis of alternatief
• bijvoorkeur 3x/week vis
• max. 2 eieren/week

251
zoetstoffen

252
Energievrije zoetstoffen

• leveren geen energie
• hebben geen invloed op de bloedsuiker-spiegel
• Gelimiteerd bij kinderen en zwangeren (Australian
  recommandations)
• Aspartaam,saccharine,cyclamaat, acesulfame K

253
Energieleverende zoetstoffen

• leveren energie
• hebben geen invloed op de bloedsuiker-spiegel
• teveel kan darmklachten veroorzaken
• Voorgestelde inname van sucrose 25 g per dag
• Sorbitol,xylitol,mannitol,maltitol

254
Fructose

• Veroorzaakt een lagere postprandiale respons
• Heeft een negatief effect op plasmalipiden

255
Diabetesproducten
256
Diabetesproducten met fructose

• vaak vetrijk
• leveren meestal evenveel of zelfs meer energie
  dan de gewone producten
• overmatig fructosegebruik kan triglyceriden doen
  stijgen
• duur !!

257
Vitaminen ,mineralen en spoorelementen

• Enkel nodig bij
• Deficienties
• Bij het volgen van een laag-calorieen dieet
• Bij ongecontroleerde diabetes
• Bij risicopatienten (o.a.bejaarden)

258
Alcohol
259

• Max 6 tot 10 van energie-inname
• 2 to 3 glazen
• Cave hypo, in combinatie met maaltijd
• Niet bij hyperTG,zwangerschap,neuropathie,
• obesitas,slechte diabetescontrole

260
Alcohol

• Verlaagt de bloedsuiker
• Verdoezelt de symptomen van hypo
• In combinatie met OAD duizeligheid,flush,vapeurs,
  braakneigingen
• Bevat veel calorieen (1g 7 cal)

261
Alcohol intake and incidence of type 2 diabetes
in men

• Studie van 8663 mannen gedurende 25 jaar
• Incidentie van type 2 diabetes was significant
  lager bij gematigde drinkers in vgl met hevige
  drinkers en niet-drinkers
• Wei,DiabetesCare,2000

262
Alcohol en CHD

• Reductie van CHD bij 88.000 mannen
• met 33 bij wekelijkse inname van alcohol
• met 58 met dagelijkse inname van alcohol
• (resp. 18 en 39 bij niet-diabeten)
• Anani,Circulation,2000

263

• Risico op overlijden is significant lager bij
  wijndrinkers in vgl met niet wijn drinkers,onafh.
  Van het niveau van alcohol inname
• Anti-oxidanten en anti-kanker middelen aanwezig
  in druiven ?

264
Antioxidantia in de voeding
265
(No Transcript)
266
(No Transcript)
267
Antioxidantia

• Zijn stoffen die de oxidatiesnelheid van een voor
  oxidatie gevoelige stof afremmen
• Vitamine C, vitamine E, carotenoiden,
  flavonoiden,alpha-tocoferol
• De resultaten van de verschillende studies zijn
  zeer uiteenlopenddosis, chronische behandeling?
• Vervangen geen evenwichtige voeding

268
Frequentie van de maaltijden

• Diabetesdieet 33 of 31
• Normocalorisch of hypocalorisch
• Afh van type medicatie en insuline
• Sla nooit een maaltijd over

269
Diabetes en sport

• Voldoende lichaamsbeweging is belangrijk
• Tegengaan van zwaarlijvigheid
• Ontspannend effect
• Stress verhoogt de bloedsuiker

270
Aanpassing KH

• 1 tot 2 kh porties voor
• 1 kh-portie voor elke 45 min matige inspanning
• 1 tot 2 kh-porties na
• Voldoende vochtinname

271
Arteriele hypertensie

• Streven naar een bloeddruk lt 130/80 mmHg
• Eventueel eiwitarm dieet
• Zoutbeperking

272
Diet, lifestyle and the risk of type 2 diabetes
mellitus in women
NEJM, 2001 345790-7
Hu FB, Manson JE et al.

• Risicofactoren voor type 2 diabetes
• obesitas en gewichtstoename
• fysieke inactiviteit, onafhankelijk van obesitas
• dieet laag aan vezels en hoge glycemische index
• specifieke vetzuren
• Doel
• gecombineerde effecten van deze factoren
  bestuderen

273
Diet, lifestyle and the risk of type 2 diabetes
mellitus in women
Hu FB, Manson JE et al.
NEJM, 2001 345790-7

• Studiepopulatie
• Nurses Health Study van 1980-1996
• 89 941 pat van 121 700
• exclusie van diabetes, ca of cardiovasculaire
  ziekte
• Dieet-oppuntstelling
• questionnaire 61 items, semikwantitatief
• elke dieetfactor score 1-5 voor de 4 nutrienten,
  afhankelijk vd quintile intake

274
Diet, lifestyle and the risk of type 2 diabetes
mellitus in women
Hu FB, Manson JE et al.
NEJM, 2001 345790-7

• Oppuntstelling niet-voedingsgerelateerde factoren
• roken
• menopausale status/substitutie
• lichaamsgewicht
• fysieke activiteit
• familiale diabetes

275
Diet, lifestyle and the risk of type 2 diabetes
mellitus in women
NEJM, 2001 345790-7
Hu FB, Manson JE et al.

• Definiering low-risk group (LRG)
• BMIlt25 kg/m2
• fysieke activiteit30 min/d matige activiteit
• roken niet-roker
• alcohol 0,5E/d
• dieet weinig trans vet, lage glycemische index,
  veel vezels, hoge ratio polyonverz.VZ

276
Diet, lifestyle and the risk of type 2 diabetes
mellitus in women
NEJM, 2001 345790-7
Hu FB, Manson JE et al.

• 16 jaar follow-up
• diagnose DM volgens National Diabetes Data Group
• Relatieve risicos berekend
• incidentie van diabetes in LRG
• incidentie diabetes bij de resterende vrouwen
• population attributable risk
• Schatting van het percentage diabetes type 2 dat
  niet zou ontstaan zijn als alle vrouwen in de
  lage risico groep gezeten hadden.

277
Belangrijkste risicofactor ! 61 vd
nieuwe gevallen DM tgv overgewicht
NEJM 2001, 345790-797
278
BMI

• 20 -25 ideaal gewicht
• 25 30 overgewicht
• gt 30 obesitas
• gt 40 morbiede obesitas
• Appel - peertype

279

• Besluit
• combinatie van verschillende factoren kan
  diabetes voorkomen
• BMI ? 25
• dieet veel vezels, veel polyonverz VZ, lage
  verzadigde vz, trans vetten en glycemische
  belasting
• fysieke activiteit op regelmatige basis
• niet-roker
• matig alcoholgebruik
• incidence v.diabetes ongeveer 90 lager in deze
  groep!

280

• Dus gedragsverandering kan diabetes voorkomen!
• Belangrijkste determinant voor T2DM
• OVERGEWICHT
• maar
• huidige prevalentie blijft toenemen
• huidige behandelingsstrategie niet succesvol
• Educatie nodig

281
Voordelen bij 10 gewichtsverlies

• gt 20 daling van het totale sterftecijfer
• 10 mm Hg daling van de BD
• Daling tot 50 van de nuchtere glucose
• 10 daling van het totaal cholesterol
• 15 daling van LDL-cholsterol
• 30 daling van de TG
• 8 stijging van het HDL-cholesterol

282
Nutrient intakes as predictors of body weight in
European people with type 1 diabetes

• 158 mannen en 1410 vrouwen met type 1 diabetes
• Independently related risk factors for low body
  weight
• Modified fat intake
• Increase of KH and cereal fibre
• Foods with low glycemic index
• Toeller,In J of obesity2001

283
Food Based American Dietary Guidelines

• Eat a variety of foods
• Balance the food you eat with physical avtivity
  to maintain or improve your weight
• Choose a diet with plenty of grain
  products,vegetables and fruits
• Choose a diet low in fat,satured fat and
  cholesterol

284

• Choose a diet moderate in sugar
• Choose a diet moderate in salt and sodium
• If you drink alcoholic beverages,do so in
  moderation

285
(No Transcript)
286
Basisprincipes van diabetesvoeding zijn
vergelijkbaar met deze van een gewone gezonde
voeding